یکی از مهم‌ترین مراحل در زندگی همه دخترها، اولین دوره قاعدگی یا پریود آنهاست. به‌دلیل اهمیت زیاد این مرحله، هم برای دختر و هم برای والدین، در این مطلب می‌خواهیم نکاتی درمورد اولین پریود دخترها به شما دختران، مادران و حتی پدران ارائه کنیم. با ما همراه باشید.
توضیحاتی کوتاه درباره اولین پریود دخترها
همه دختران در دوران بلوغ‌شان تغییرات زیادی را از سر می‌گذرانند. یکی از این تغییرات، پریود یا دوره قاعدگی است که با چرخه قاعدگی متفاوت است.
چرخه قاعدگی چیست؟
با شروع بلوغ، مغز دختران به تولید هورمون فرمان می‌دهد. برخی از این هورمون‌ها، طی چرخه‌ای، بدن دختر را هر ماه برای بارداری احتمالی آماده می‌کنند. هنگامی‌که سطح هورمون زنانه (استروژن و پروژسترون) بالا می‌رود، دیوارهٔ رحم با لایه‌ای از خون و بافت اضافی ضخیم‌تر می‌شود تا محیط آن برای ورود و کاشت تخمک آماده شود. در پی افزایش سطح هورمون‌ها، یکی از دو تخمدان، تخمک آزاد می‌کند. این عمل تخمک‌گذاری نام دارد. در این مرحله، تخمک به‌سوی یکی از دو لولهٔ رحمی (فالوپ) به‌سمت رحم سرازیر می‌شود. اگر اسپرم مرد تخمک را بارور نکرده باشد، بارداری اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین، سطح هورمون پایین می‌آید. این امر سبب می‌شود لایه اضافی روی دیوارهٔ رحم ریزش کند و از راه واژن از بدن خارج شود. به این چرخه، «چرخه قاعدگی» می‌گوییم.
پریود یا دوره قاعدگی چیست؟
در آخرین مرحله از چرخه قاعدگی، خون و بافت از دیوارهٔ رحم جدا و از طریق واژن خارج می‌شود. این مرحله را پریود یا «دوره قاعدگی» می‌نامند.
چه زمانی اولین پریود شروع می‌شود؟
بیشتر دخترها اولین بار در ۱۱ تا ۱۴ و نیم سالگی پریود می‌شوند، اما به‌طورکلی از ۹سالگی تا ۱۶سالگی طبیعی است. به‌ندرت، دخترانی هستند که در ۸ سالگی پریود را آغاز می‌کنند.
نشانه‌های شروع اولین پریود چیست؟
چند نشانه وجود دارد که نشان می‌دهد دختر درحال نزدیک‌شدن به اولین پریودش است. اغلب چند سال قبل از شروع اولین قاعدگی، پستان‌ها و موهای زائد بدن دختر رشد می‌کنند؛ اما معمولا از یک سال قبل، نوعی جهش چشمگیر در رشد اندام او و موهای زائد از جمله موهای زیربغل مشاهده می‌شود.
سخنی با شما دخترها: چگونه برای اولین پریودتان آماده باشید؟
احتمال دارد قبل از شروع اولین قاعدگی جسته‌وگریخته یک‌سری اطلاعات از دوستان، والدین یا معلمان‌تان به دست آورده باشید؛ اما بازهم وقتی برای اولین‌بار با آن روبه‌رو می‌شوید، احتمالا برایتان عجیب و متفاوت از تصورات‌تان خواهد بود. در ادامه این بخش، از نوع و میزان خونریزی، نحوه مراقبت از خودتان در دوره قاعدگی و نکات مهم دیگر صحبت می‌کنیم.
نوع و میزان خونریزی
بسیاری از دخترها اولین باری که پریود می‌شوند، میزان خون‌ریزی‌شان سبک است و ممکن است شبیه لکه‌بینی یا خروج مقدار کمی خون از واژن باشد. در دفعات بعد معمولا این شرایط تغییر خواهد کرد.
بیشترین مقدار خون و بافت در زمان پریود، در ۲ روز اول خارج می‌شود و بعد از آن کاهش می‌یابد. بااین‌حال، میزان خونریزی در هر فرد متفاوت است. برخی دخترها تا ۷ روز خونریزی خواهند داشت، اما اگر تا ۵ روز هم تمام شود، طبیعی است. معمولا جریان خون در روزهای آخر (پنجم تا هفتم) کاهش می‌یابد. خونی که از شما خارج می‌شود ممکن است گاهی قرمز، گاهی قهوه‌ای یا حتی سیاه باشد.
PMS یا سندرم پیش از قاعدگی
سندرم پیش از قاعدگی به نشانه‌هایی گفته می‌شود که قبل از شروع پریود و در روزهای اول آن حس می‌کنید و کاملا طبیعی است. البته این‌طور نیست که این نشانه‌ها در همه دختران مشاهده شوند.
نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، نفخ، گرفتگی زیر شکم، کمردرد و حساس‌شدن سینه‌ها برخی از این نشانه‌ها هستند. ممکن است تا سال‌ها پس از اولین پریود اصلا چنین علائمی را نداشته باشید. برخی از نشانه‌های دیگر (که خفیف‌تر و غیرمتداول‌ترند) عبارت‌اند از: اسهال، تهوع، سردرد و سرگیجه.
این علائم معمولا شدید نیستند و پس از چند ساعت خودبه‌خود یا با مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم برطرف می‌شوند. اگر به آسپیرین حساسیت دارید یا به آسم شدید مبتلا هستید، درباره مصرف مسکن با پزشک صحبت کنید. قراردادن یک پد گرمایی روی شکم یا کمرتان می‌تواند در تسکین درد مؤثر باشد. استراحت، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم هم می‌توانند در رفع نشانه‌های قاعدگی مفید باشند.
تغییرات خلق‌وخو
با اولین پریود مسلما تغییراتی را در خلقیات و رفتارتان مشاهده خواهید کرد. ممکن است کمی حساس و زودرنج شوید و هر چیز کوچکی شما را عصبانی کند. حتی ممکن است احساس افسردگی کنید. نگران نباشید؛ کاملا طبیعی است و خودبه‌خود برطرف می‌شود.
نحوه مراقبت از خودتان در اولین پریود
اولین پریود شما کاملا غیرمنتظره رخ می‌دهد؛ بنابراین از قبل باید آماده باشید. ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که بیرون از منزل (مثلا مدرسه) هستید.
یک کیف یا ساک کوچک داشته باشید و در آن لباس‌زیر و یکی دو عدد نواربهداشتی قرار دهید. همیشه آن را در کیف مدرسه یا هر جای دیگری که می‌روید با خودتان همراه داشته باشید تا اگر اتفاق افتاد، نگران نشوید. اگر احیانا لباس‌زیرتان کثیف شد، آن را عوض کنید و در دستمال‌توالت یا کاغذ بپیچید و در سطل‌زباله توالت مدرسه (یا هر جای دیگر) قرار دهید.
در دوران پریود باید از وسایل بهداشتی مانند نواربهداشتی، تامپون و فنجان قاعدگی استفاده کنید. در ادامه، نحوه استفاده از هریک را توضیح خواهیم داد.
نواربهداشتی
نواربهداشتی نوعی پد است که در داخل لباس‌زیر قرار داده می‌شود. باید چسب پشت آن را جدا کنید و در لباس‌زیر قرار دهید. دو بخش چسب‌دار کوچک هم در دو طرفش دارد که به آنها بال می‌گویند. این دو بخش را باید به لبه‌های لباس‌زیر بچسبانید تا نوار محکم در جایش ثابت بماند. از نوع نازک آن می‌توانید یکی دو روز قبل از شروع پریود یا در روزهای آخر (که جریان خون کم است) استفاده کنید.
بسته به شدت خونریزی، احتمالا ۳ تا ۶ نوار بهداشتی در روز نیاز خواهید داشت. معمولا در دو روز و شب اول، به نوارهای بالدار ضخیم‌تر و بلندتری نیاز خواهید داشت.
نواربهداشتی را هر ۴ تا ۶ ساعت تعویض کنید؛ البته باز هم بستگی به میزان خون‌ریزی‌تان دارد.
تامپون
تامپون در اندازه‌های مختلفی موجود است و بستگی به حجم خونریزی شما دارد. روی جعبه تامپون نوشته شده است که تا چه حد مایعات را جذب می‌کند. «سوپرتامپون» که ضخیم‌تر است برای خونریزی شدید و نوع «اسلیم» آن برای خونریزی کم مناسب است.
تامپون را باید هر ۴ تا ۸ ساعت تعویض کنید؛ زیرا اگر زیاد در بدن‌تان باقی بماند، ممکن است به سندرم شوک سمی (بیماری شدید ناشی از عفونت باکتریایی) مبتلا شوید.
کاپ قاعدگی
کاپ یا فنجان قاعدگی از لاستیک یا پلاستیک ساخته شده است و کاملا انعطاف‌پذیر است. پس از اینکه کاپ را طبق دستورالعمل در واژن قرار دادید، هر ۸ تا ۱۲ ساعت آن را بردارید و تخلیه کنید. بعضی از کاپ‌ها یک‌بارمصرف هستند. برخی دیگر قابل‌شست‌وشو هستند و می‌توانید پس از شستن، مجددا از آنها استفاده کنید.
نکته: معمولا استفاده از نواربهداشتی برای دختران مخصوصا در ماه‌های اول قاعدگی راحت‌تر است. البته در هر سنی می‌توانید از تامپون یا کاپ استفاده کنید، اما استفاده از آنها نیاز به تمرین دارد و کمی زمان می‌برد.
چرخه پریود
اولین روز از نخستین پریود تا اولین روز از پریود بعدی را «چرخه پریود» می‌نامیم. این چرخه‌ها معمولا ۲۵ تا ۳۵روزه هستند. بااین‌حال، طبیعی است که تا چند سال اول، پریود نامنظمی داشته باشید.
چرخه‌های نامنظم ممکن است ۲۱ تا ۳۵روزه (یا حتی طولانی‌تر) باشند. چرخه پریود در دخترانی که اولین قاعدگی‌شان زودتر آغاز شده است، معمولا سریع‌تر از دختران دیگر منظم می‌شود.
حدود ۶ سال طول می‌کشد تا بتوانید الگوی پریود شدن‌تان را تشخیص دهید. با تشخیص این الگو می‌توانید پیش‌بینی کنید که ماه بعد چه زمانی پریود خواهید شد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
درصورت مشاهده موارد زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- اگر چرخه پریودتان هر بار زودتر از ۲۱ روز یا دیرتر از ۳۵ روز اتفاق می‌افتد؛
- اگر پریودتان همیشه منظم بوده و ناگهان چند ماه پشت‌هم بی‌نظمی در آن می‌بینید؛
- اگر دردهای شدیدی دارید که با مسکن معمولی رفع نمی‌شود؛
- اگر گرفتگی عضلات‌تان چنان شدید است که نمی‌توانید کارهای روزمره را انجام بدهید یا به مدرسه بروید؛
- اگر پریودتان بیش‌از ۷ روز طول بکشد؛
- اگر خون‌ریزی‌تان آن‌قدر شدید است که بعد از هر یک یا دو ساعت باید نوار یا تامپون را عوض کنید؛
- اگر سرگیجه شدید یا احساس سبکیِ سر دارید یا ضربان قلب‌تان سریع است؛
- اگر سه ماه بعد از اولین قاعدگی‌تان، پریودتان متوقف شده است؛
- اگر در ۱۶سالگی هستید و هنوز پریود نشده‌اید (به آن آمنوره یا اختلال در قاعدگی می‌گویند).
سخنی با پدرومادرها: چطور باید دخترتان را برای اولین قاعدگی آماده کنید
والدین نقش بسیار مهمی در آماده‌کردن دخترشان برای اولین قاعدگی دارند. این کار به مهارت کافی نیاز دارد. ادامهٔ مطلب را بخوانید تا بهتر بتوانید به دختر دلبندتان در مهم‌ترین مرحله از زندگی‌اش کمک کنید.
از قبل با دخترتان درباره قاعدگی صحبت کنید
دخترتان قبل از شروع اولین قاعدگی باید بداند که قرار است چه اتفاقی در بدنش بیفتد. اینکه پریود چیست و چند وقت یک بار اتفاق می‌افتد یا چه‌مقدار خون از او خارج خواهد شد و چند روز احتمال خونریزی وجود دارد.
اگر دخترتان تمایلی ندارد با شما درباره آن صحبت کند، از فرد بزرگ‌سال مورداعتماد دیگری که با او راحت است (مثلا خواهر بزرگ‌ترش) بخواهید این کار را انجام دهد.
معمولا پدرها راحت نیستند با دخترشان در این باره صحبت کنند، هرچند خود دخترها هم اغلب چنین تمایلی ندارند. بااین‌حال، اگر پدری هستید که با دخترتان تنها زندگی می‌کنید و زن دیگری در زندگی‌تان نیست، خودتان با او صحبت کنید. اما اگر حس می‌کنید دخترتان دوست دارد با یک زن صحبت کند، از عمه، خاله یا زنی که دوست خانوادگی و مورداعتمادتان است کمک بخواهید. مشاور و معلم مدرسه می‌توانند کمک خوبی باشند.
درباره نوار بهداشتی، تامپون و کاپ قاعدگی به آنها توضیح دهید
دخترتان از قبل باید بداند:
- نواربهداشتی، تامپون و کاپ چه شکلی هستند؛ چطور از آنها استفاده کند و چطور آنها را دور بریزد؛ اگر اولین پریودش بیرون از منزل (مثلا در مدرسه) اتفاق افتاد، چه باید بکند.
بنابراین، نواربهداشتی، تامپون و کاپ را قبل‌از شروع اولین پریود به او نشان دهید و نحوه استفاده از آنها را آموزش دهید. بهتر است دخترتان ابتدا با نواربهداشتی شروع کند و چند ماه برای استفاده از تامپون صبر کند؛ اما اگر اصرار دارد آن را امتحان کند، با استفاده از کتاب یا راهنمای موجود در جعبه تامپون، آناتومی زنان را با او بررسی کنید و سپس نحوه کار را آموزش دهید.
این توصیه‌ها را هم حتما رعایت کنید:
- بسیاری از والدین تصور می‌کنند تامپون یا کاپ باعث ازبین‌رفتن بکارت می‌شود. این تصور کاملا نادرست است.
- اگر دخترتان می‌ترسد تامپون در بدنش گیر کند، به او توضیح دهید که ازنظر فیزیکی این امکان وجود ندارد.
- تامپونی که برای دخترتان می‌خرید، بهتر است مخصوص نوجوانان باشد؛ زیرا معمولا باریک‌تر است.
- به او توضیح بدهید که حتما باید نوار یا تامپون را به‌موقع تعویض کند تا خون به لباس‌زیرش نشت نکند و از آن مهم‌تر دچار عفونت نشود.
- دخترتان، هم در منزل و هم در بیرون، باید ازنظر وسایل بهداشتی تأمین باشد. بسیاری از دختران می‌ترسند اولین باری که پریود می‌شوند بیرون از خانه باشند. برایش یک کیت بهداشتی شامل نوار و لباس‌زیر درست کنید. برای اطمینان، خودتان هم یکی همراه داشته باشید.
حواس‌تان به تغییرات خلقی دخترتان باشد
هنگامی‌که دخترتان به‌دلیل اولین قاعدگی (و قاعدگی‌های بعدی) دچار تغییرات خلقی می‌شود، به او حریم خصوصی و فضای کافی بدهید تا با اطرافیان درگیر نشود. کنارآمدن با این حالت، هم برای خودش و هم برای اطرافیان، می‌تواند کمی دشوار باشد. اگر این تغییرات او را آزرده کرده یا زندگی روزمره او را مختل کرده است، شاید لازم باشد با متخصص بهداشت دختران صحبت کنید.
برخی دختران به کمک بیشتری نیاز دارند
اگر دخترتان ناتوانی ذهنی متوسط یا شدید دارد، احتمالا در هنگام اولین پریودش با چالش‌هایی روبه‌رو خواهید شد. ممکن است نتواند درک کند چرا چنین تغییراتی در خلقیات و بدنش درحال روی‌دادن است. به این دسته از دختران هم باید درباره پریود و چرخه قاعدگی توضیح دهید؛ اما فقط در سطحی که بتواند بفهمد. شاید پزشک معالج یا مراقب بهداشتی او بهتر بتواند کمکش کند.
آماده‌سازی دختران مبتلا به اوتیسم هم می‌تواند دشوار باشد. برای این کار باید از قبل برنامه‌ریزی کنید. تعامل با هم‌سالان یا خواهران بزرگ‌ترش می‌تواند به او درکنترل این تغییرات کمک کند.
هیجان‌زدگی، ترس و اضطراب برای اولین قاعدگی کاملا طبیعی است. به‌جای اینکه خشک و رسمی با دخترتان در این باره صحبت کنید، بهتر است با او خودمانی‌تر باشید. با نگاهی مثبت به او توضیح دهید که چرا زنان دوره قاعدگی دارند.
خیلی روی مشکلات تمرکز نکنید. همین‌که به آنها بگویید تا سال‌ها هر ماه به‌مدت یک هفته قرار است خونریزی داشته باشند، به‌اندازه کافی برایشان سنگین هست؛ پس دیگر نیاز نیست جزئیاتی مانند نفخ، آکنه و سندرم پیش از قاعدگی را پررنگ جلوه دهید. برخی از این علائم تا چند سال پس از اولین پریود برای دختر اتفاق نمی‌افتند.
اگر دخترتان ۱۶سال دارد و هنوز پریودش شروع نشده است، با پزشک درباره‌اش صحبت کنید. معاینهٔ پزشکی خاطرجمع‌تان خواهد کرد که مشکلی جدی وجود دارد یا خیر.
اگر نکته‌ای وجود دارد که در این مطلب از قلم انداخته‌ایم، لطفا با ما در دیدگاه‌ها مطرح کنید.
