با مشکلات و دردهای متعدد به پزشک مراجعه می‌کنید و پس از معاینه‌های مختلف، در کمال تعجب پزشک به شما می‌گوید که سالم هستید و دردهای شما دلیل عصبی دارند! دلیل این امر چیست؟
بقراط و گالِن، دو فیلسوف و پزشک عهد یونان باستان، برای انسان چهار خلق (یا همان شخصیت) درنظر گرفته‌اند که هرکدام از آنها زمینه‌ساز بروز برخی مشکلات جسمی و ذهنی هستند. سال‌هاست فیلسوفان، پزشکان و محققان در تلاش‌اند تا ارتباط میان نوع شخصیت افراد و سلامت جسم آنها را کشف کنند. امروزه به مدد اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با مفاهیمی همچون ویژگی‌های شخصیتی و تأثیر آنها بر سلامت و طول عمر آشنا هستیم.
امروز در سایت «چطور» قصد داریم چند نوع شخصیت متداول‌تر را معرفی کنیم و ویژگی‌ها و تأثیرات احتمالی آنها را بر سلامت توضیح دهیم.
شخصیت نوع A
معمولا افراد دارای شخصیت نوع A، سخت‌کوش، کنترل‌گر و کمال‌طلب هستند. رقابت‌طلبی، ناشکیبی، قاطع و خشن‌بودن نیز از دیگر ویژگی‌های این افراد است.
این افراد چون همیشه می‌خواهند بهترین باشند، با سخت‌کوشیِ فراوان در کار خود غرق می‌شوند. موفقیت‌هایی که کسب می‌کنند در عزت‌نفس و خودانگاره‌ی آنها تأثیر دارد و همین امر، سبب می‌شود در کار و تعامل‌های شخصی خود روحیه‌ای سلطه‌گرا داشته باشند.
در دهه‌ی پنجاه میلادی، محققان به بررسی برخی از مشکلات جسمی پرداختند و نتایج پژوهش‌های آنها نشان داد که میان شخصیت نوع A و فشار خون بالا، استرس‌های شغلی و انزوای اجتماعی رابطه‌ای برقرار است. پژوهش‌هایی که در گذشته صورت گرفت احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را در این نوع شخصیت نشان می‌داد اما تحقیقات بعدی نتوانستند وجود چنین احتمالی را تأیید کنند. با این حال، چون افراد دارای شخصیت نوع A خشم بیشتری را تجربه می‌کنند، در آنها خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی بیشتر است.
تحقیقات اولیه که بیش از ۴۰ سال پیش انجام شده‌اند، احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر را در افراد شخصیت A، هفت برابر بیشتر از دیگران نشان می‌دهند. اما در تحقیقات اخیر مشخص شده، عامل اصلی این بیماری خشم و نفرت است.
اگر چنین شخصیتی داریم، برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی چه کارهایی انجام دهیم؟
برخی معتقدند حتی اگر رابطه‌ای بین این بیماری و شخصیت فرد وجود داشته باشد، بیمار و پزشک نمی‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. اما متخصصان بر این باورند که امکان تغییر شخصیت وجود دارد و حتی اگر تمایلی برای چنین تغییر بزرگی نداشته باشیم، راهکارهایی برای کاهش احتمال این خطر وجود دارد.
شناسایی ویژگی‌های منفی شخصیت خود
اگر وجود ویژگی‌های منفی شخصیت نوع A را همچون خشم، استرس و انزوای اجتماعی در خود تشخیص می‌دهید، به‌دنبال راهکارهایی باشید که فشار خون‌تان را کاهش دهد و از بروز مشکلات جسمی در شما جلوگیری کند.
مهارت‌های مدیریت استرس را تمرین کنید
واضح است که یادگیری مهارت‌های مدیریت استرس به شما کمک می‌کند تا با استرس‌های زندگی روزمره‌ی خود بهتر روبه‌رو شوید. یادگیری این روش‌ها به بهبود ارتباطات اجتماعی کمک می‌کند و باعث افزایش سلامت خواهد شد.
شخصیت نوع B
افراد آرام‌تر، دارای شخصیت نوع B هستند؛ نسبت به گروه قبلی آرامش بیشتری دارند و آسان‌گیرترند. این افراد استرس کمتری را تجربه می‌کنند و رقابت‌طلب نیستند. هنگام کار، ترجیح می‌دهند به‌جای تلاش برای کسب پیروزی، موفقیت و سلطه‌گری، از روند کار لذت ببرند. البته رفتار آنها، به‌معنی بی‌ارزشی کار و موفقیت نیست، بلکه این افراد برای رسیدن به هدف خود ثابت‌قدم هستند و هم‌زمان که از روند کار لذت می‌برند اگر به پیروزی نرسند، دچار ناراحتی یا تحمل استرس نمی‌شوند.
چه مشاغلی برای افراد دارای شخصیت نوع B مناسب است؟ این افراد بیشتر جذب مشاغلی همچون نقاشی، نویسندگی، بازیگری و درمانگری می‌شوند که استرس کمتری دارد و خلاقیت‌محور است.
داشتن این نوع شخصیت چه پیامدهای برای سلامت فرد دارد؟
به‌نظر می‌رسد فردی که نگرانی کمتری را تجربه می‌کند و آرام‌تر است، به سلامت خود نیز اهمیتی نمی‌دهد. آرامش داشتن مزیت خوبی است اما باید برای نادیده‌گرفته‌نشدن سلامتی در سایه‌ی این آرامش، تلاش کرد.
افرادی که چنین شخصیتی دارند، کمتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی با منشا اضطراب هستند. این افراد از زندگی خود لذت می‌برند، استرس خود را به‌خوبی مدیریت می‌کند و زندگی آنها از کیفیت خوبی برخوردار است. با وجود چنین نشانه‌هایی احتمال ابتلا به بیماری‌های مربوط به استرس، خشم و اضطراب در چنین افرادی کمتر است.
شخصیت مهرطلب
افرادی که شخصیت مهرطلب دارند، کمک‌رسان، منفعل و فرمانبردارند. این نوع شخصیت نیز فواید و مضراتی دارد. چون این افراد در پی خشنودکردن دیگران هستند، ممکن است به دستورات پزشک خود به‌خوبی عمل کنند. اما از سوی دیگر، ویژگیِ منفعل‌بودن در این افراد سبب می‌شود هنگام مواجهه با بیماری، احساس ناامیدی و درماندگی کنند. افراد مهرطلب هنگام مشکلات از دیگران، درخواست کمک نمی‌کنند چون نمی‌خواهند برای آنها مزاحمت ایجاد کنند، هنگام بروز مشکلات به‌راحتی تسلیم می‌شوند چون به نظر آنها تلاش‌کردن بی‌فایده است.
راهکارهای حفظ سلامتی برای افراد مهرطلب چیست؟
افراد مهرطلب به‌دنبال جلب توجه و رضایت دیگرانند و اولویتی برای سلامتی خود قائل نیستند. با اینکه توجه به دیگران یک ویژگی مثبت محسوب می‌شود اما این افراد باید زمانی را به حفظ سلامتی و مراقبت از خود اختصاص دهند.
این افراد باید نقش فعالی در سلامت خود ایفا کنند. اینکه فکر کنیم حفظ سلامتی از قدرت ما خارج است و عوامل بیرونی بر آن تأثیر می‌گذارد، طرز فکری ساده‌انگارانه است. افراد مهرطلب با کنترل آنچه درون‌شان جریان دارد، می‌توانند به بهبود وضعیت حال و آینده‌ی خود کمک کنند. به‌جای تمرکز بر عوامل خارجی، این افراد باید به آنچه در درون‌شان تغییرکردنی است، توجه کنند.
شخصیت روان‌رنجور
پنج صفت اصلی شخصیت عبارت‌اند از روان‌رنجوری، برون‌گرایی، سازگاری، پذیرابودن و وظیفه‌شناسی. افراد روان‌رنجور عصبی هستند و در برابر مشکلاتی همچون فقدان، سرخوردگی و استرس واکنش منفی نشان می‌دهند. در این نوع شخصیت واکنش فرد در برابر چالش‌های کوچکی که در زندگی با آنها روبه‌رو می‌شود، به‌شدت احساسی است. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این ویژگی می‌تواند شاخصی برای اختلالات جسمی، ذهنی و همچنین شاخصی برای طول عمر باشد. روان‌رنجوری (Neuroticism) با اختلال‌هایی همچون اضطراب فراگیر، افسردگی، هراس، شخصیت ضداجتماعی و مصرف مواد همراه است. افراد روان‌رنجورتر و به‌ویژه افرادی که حس وظیفه‌شناسی کمتری دارند، نسبت به افرادی که ویژگی روان‌رنجوری در آنها کمتر مشاهده می‌شود، بیشتر در معرض بیماری‌هایی همچون بیماری قلبی و عروقی، سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر و آسم قرار دارند.
آیا برای شخصیت‌های روان‌رنجور، راهبردی وجود دارد تا خطرات احتمالی را کاهش دهند؟
اضطراب زیاد، آسیب‌زاست. یکی از راه‌حل‌های مهم، یافتن راهی برای کنترل افکار منفی و جایگزینی آنها با افکار مثبت است. هنگام مواجهه با شرایط اضطراب‌آور، سعی کنید به نوعی حواس خود را پرت کنید، با دوستان خود صحبت کنید یا از روش‌های تمدد اعصاب برای افزایش آرامش استفاده کنید.
شخصیت نوع D
این نوع شخصیت ابتدا در سال ۱۹۹۶ با علایمی همچون «پریشانی» و گرایش به احساسات منفی و ناتوانی در ابراز وجود شناسایی شد. از دیگر ویژگی‌های این نوع شخصیت می‌توان به استرس، افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی اشاره کرد که تمام موارد ذکرشده، اثرات مخربی بر سلامت فرد دارد.
شخصیت نوع D چه پیامدهایی برای سلامتی فرد دارد؟
بنابر پژوهش‌های انجام‌شده، خطر مرگ در این افراد نسبت به بقیه چهار برابر بیشتر است. براساس پژوهشی که در مجله‌ی «گردش خون: وضعیت قلب و عروق و پیامدهای آن»، چاپ شد احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته در این افراد، سه برابر بیشتر از دیگران است. در این تحقیق آمده است ۲۰ درصد مردم آمریکا، شخصیت نوع D دارند و ۵۰ درصد از بیماران قلبی علائم این نوع شخصیت را بروز داده‌اند.
این افراد برای کاهش خطرات بیماری قلبی چه باید بکنند؟
اگر این نوع علائم را در خود می‌بینید، با پزشک‌تان صحبت کنید. برخی از متخصصان بر این باورند که با غربال‌گری بیماران، افراد در معرض خطر، شناسایی می‌شوند و می‌توانند مشاوره‌های لازم را به‌موقع دریافت کنند.
همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، تمرین روش‌های مدیریت استرس و مثبت‌اندیشی می‌تواند احتمال ابتلا به این نوع بیماری را کاهش دهد.
درون‌گرایی
از میان پنج صفت اصلی شخصیت، درون‌گرایی نیز عاملی برای بروز بیماری‌های جسمی و روحی است. افراد برون‌گرا و وظیفه‌شناس و سازگار، سالم‌تر هستند چون می‌توانند با افراد مختلف و به‌ویژه، پزشک خود ارتباط بهتری داشته باشند. در پژوهشی در سال ۲۰۰۹ مشخص شد، افرادی که از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردارند سالم‌ترند، خلق‌وخوی بهتری دارند، در مدیریت استرس کارآمدتر هستند و بازبینی‌های پزشکی را به‌موقع انجام می‌دهند. پزشکان و متخصصان معتقدند کیفیت حمایت و ارتباط اجتماعی، اثر حفاظتی مهمی بر سلامت روحی و جسمی فرد دارد.
اگر درون‌گرا هستید، راهکار مناسب برای شما چیست؟
هر نوع شخصیتی که داشته باشید، به حمایت اجتماعی نیاز دارید. برای کاهش خطرات بالقوه‌ای که در کمین سلامتی شما هستند، باید از حمایت قوی اجتماعی برخوردار باشید. فقدان این حمایت موجب بروز بیماری‌هایی همچون کاهش قدرت سیستم ایمنی و افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
در این مقاله، با انواع شخصیت و پیامدهای آنها بر سلامتی آشنا شدیم. اما چرا نوع شخصیت ما تا این اندازه بر سلامت روح و جسم ما اثرگذار است؟ می‌توان این‌گونه پاسخ داد که نوع شخصیت ما، تعیین‌کننده‌ی رفتار و سبک زندگی ماست. مثلا افراد وظیفه‌شناس، انتخاب‌های سالم‌تری دارند و افراد روان‌رنجور تمایلی به استفاده از مراقبت‌های درمانی ندارند یا حمایت اجتماعی این افراد ضعیف‌تر است.
البته فقط داشتن نوع خاصی از شخصیت، دلیلی برای ابتلا به بیماری‌ها نیست و سایر عوامل همچون ژنتیک، محیط، سبک زندگی و خلق‌وخوی نیز بر سلامتی فرد اثرگذارند.
آشنایی با نوع شخصیت به ما در انتخاب‌هایمان کمک می‌کند، ما را از خطرات پیش‌رو آگاه می‌سازد و از این طریق می‌توانیم با همراهی پزشک خود، خطرات بیماری را کاهش بدهیم.
اگر به این نتیجه رسیده‌اید که شخصیت شما بر حالت روحی و رفتاری شما تأثیرگذار است و موجب بروز بیماری یا بدترشدن شرایط فعلی‌تان شده است، توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید و به‌دنبال درمان‌های روان‌شناختی و دارو باشید.
