نوار مغزی؛ هرآنچه باید بدانید

نوار مغزی پیام‌های الکتریکی مغز را با استفاده از الکترودهای متعدد بررسی می‌کند. الکترود یک صفحه رساناست که جریان‌ الکتریکی می‌تواند از آن وارد یا خارج شود. الکترود اطلاعات مغز را به دستگاهی انتقال می‌دهد که آن را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند.

آزمایش را تکنسین‌هایی متخصص در بیمارستان‌ها، مطب پزشکان یا آزمایشگاه‌ها انجام می‌دهند. این آزمایش معمولا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و شامل این مراحل است:

• به پشت روی تخت دراز می‌کشید.
• تکنسین سر شما را اندازه‌ می‌گیرد و مکان‌های اتصال الکترودها را علامت‌گذاری می‌کند. در این نقاط از کرمی مخصوص استفاده می‌شود که به الکترودها اجازه می‌دهد با کیفیت بیشتری پیام‌های مغزی را تشخیص دهند.
• تکنسین‌ ژل چسبناکی به ۱۶ تا ۲۵ الکترود می‌زند و آنها را به نقاط مشخص‌شده روی سر شما متصل می‌کند.
• هنگامی که آزمایش شروع شود، الکترودها اطلاعات پیام‌های عصبی مغز شما را به دستگاه ثبت نوار مغزی می‌فرستند. این دستگاه پیام‌های مغزی را به تصاویری تبدیل می‌کند که روی صفحه‌نمایش نشان داده و ذخیره می‌شوند.
• ممکن است تکنسین از شما بخواهد در طی آزمایش کارهای خاصی انجام دهید. مثلا ممکن است از شما بخواهد بی‌حرکت دراز بکشید، چشم‌های خود را ببندید، نفس عمیق بکشید یا به یک محرک (مانند نور متناوب یا یک تصویر) نگاه کنید.

در طی آزمایش، جریان الکتریسیته کمی بین الکترودها و پوست شما جریان دارد و به همین دلیل بیشتر مواقع آزاردهنده نیست.

گاهی ممکن است فرد آزمایش نوار مغزی ۲۴ساعته انجام دهد. این نوع نوار مغزی با استفاده از ویدئو فعالیت تشنجی را ثبت می‌کنند و نوار مغزی می‌تواند اختلالاتی را نشان دهد، حتی اگر تشنج در حین آزمایش اتفاق نیفتد.

بعد از انجام نوار مغزی چه می‌شود؟

• هنگامی که آزمایش به پایان برسد، الکترودها برداشته می‌شوند و چسب الکترودها نیز با آب گرم یا استون پاک می‌شود.
• اگر برای انجام آزمایش داروی آرام‌بخش دریافت کرده باشید، باید تا پایان اثر این دارو استراحت کنید. نباید پس از مصرف این داروها رانندگی کنید.
• ممکن است در محل اتصال الکترودها تحریک پوستی یا قرمزی ایجاد شود که پس از چند ساعت از بین می‌رود.
• پزشک درباره مصرف دوباره داروهایی که مصرفشان را قطع کرده‌اید بهتان توضیح می‌دهد.

نتایج نوار مغزی

تفسیر نوار مغزی به‌عهده متخصص مغز و اعصاب است، او می‌تواند نتایج ثبت‌شده نوار مغزی را تفسیر کند و نتیجه را برای پزشک شما بفرستد. باید برای دریافت توضیحات نتیجه آزمایش خود به پزشکتان مراجعه کنید.

نتایج عادی

فعالیت الکتریکی در مغز با آزمایش نوار مغزی به صورت الگویی از امواج نشان داده می‌شود. مرحله‌های مختلف هوشیاری مانند خواب و بیداری فرکانس‌ مشخصی از امواج مغزی دارند که عادی محسوب می‌شوند. مثلا هنگام بیداری، امواج مغزی بسیار سریع‌تر از هنگام خواب حرکت می‌کنند. این آزمایش عادی یا غیرعادی‌بودن فرکانس امواج یا الگوها را نشان می‌دهد.

نتایج غیرعادی

نتایج غیرعادی می‌توانند بنا به دلایل زیر باشد:

• صرع یا سایر اختلالات تشنجی؛
• خونریزی یا خونریزی داخلی غیرعادی؛
• اختلال خواب؛
• ورم مغزی؛
• تومور؛
• بافت مرده به‌دلیل انسداد جریان خون؛
• میگرن؛
• استفاده بیش از حد الکل یا مواد مخدر؛
• آسیب سر.

نشان‌دادن نتایج آزمایش به پزشک اهمیت زیادی دارد. می‌توانید پیش از رفتن نزد پزشک، همه سؤال‌های خود را یادداشت کنید و از او بپرسید.

خطرات آزمایش نوار مغزی

نوار مغزی معمولا آزمایشی بدون درد و بسیار امن است. اگر نتایج غیرعادی در نوار مغزی بروز نکنند، محرک‌هایی مانند چراغ چشمک‌زن یا تنفس سریع اضافه می‌شوند تا به بروز اختلالات کمک کنند.

اگر فردی به صرع یا سایر اختلالات تشنجی مبتلا باشد، احتمال کمی وجود دارد که محرک‌های ارائه‌شده حین آزمایش باعث تشنج شوند. تکنسین متخصص نوار مغزی تعلیم دیده است تا در صورت بروز تشنج، شرایط به مدیریت کند.

تنفس سریع نیز یکی روش‌های شایعی است که برای ایجاد علائم در نوار مغزی به کار می‌رود. ممکن است بعضی افراد مثل بیمارانی با سابقه سکته مغزی، آسم یا کم‌خونی داسی شکل در تنفس سریع امن با مشکل روبه‌رو شوند.

سخن پایانی

نوار مغزی آزمایشی است که امواج مغزی را اندازه می‌گیرد و می‌تواند عملکرد غیرعادی مغز را تشخیص دهد. نتایج این آزمایش به‌شکل خطوط مواج مشخص می‌شوند و می‌توانند وجود عارضه‌هایی مانند صرع، تومور مغزی یا سکته مغزی را رد یا تأیید کنند.

این آزمایش بی‌خطر و بی‌درد است و فقط خطر کوچکی برای تشنج در حین آزمایش وجود دارد که در صورت ابتلا به صرع و استفاده از نورهای چشمک‌زن رخ می‌دهد. مهم است که در صورت وجود سابقه تشنج در اثر نور چشمک‌زن، به پزشک خود اطلاع دهید.