نقد سریال American Gods؛ قسمت هفتم، فصل اول

این در حالی است که اگرچه با توجه به اسم اپیزود انتظار می‌رود که خود مد سویینی در مرکز توجه قرار داشته باشد، اما داستان لپریکانی که از ایرلند به آمریکا آمد از طریق دختری روستایی به اسم اسی مک‌گوئن (که نقشش با تصمیم هوشمندانه‌ای برعهده‌ی خود امیلی براونینگ است) روایت می‌شود. بالاخره چند اپیزود قبل در جریان روایت داستان ورود نانونینی‌ها به آمریکا، می‌شنویم که اگر خدایان بزرگ هستند، انسان‌ها بزرگ‌تر هستند. چرا که خدایان در قلب انسان‌ها جان می‌گیرند و با رفتن از قلب آنها فراموش می‌شوند. «دعا برای مد سویینی» هم درباره‌ی باور سرسختِ دختری روستایی به داستان‌هایی که درباره‌ی موجودات پریانی محل زندگی‌شان، به ویژه لپریکان‌ها شنیده بوده و منتقل کردن آن داستان به نسل‌های بعد است. داستان‌هایی که به زنده ماندن فولک‌لورها و واقعیت‌های پشت آنها در گذر سال‌ها و نسل‌ها منجر می‌شوند. یکی از دلایل موفقیت اپیزود هفتم، به موضوع مرکزی‌اش که درباره‌ی داستانگویی است مربوط می‌شود. «خدایان آمریکایی» همیشه درباره‌ی قدرت داستانگویی بوده است. درباره‌ی افسانه‌هایی که خدایان از طریق آنها قدرتشان را تامین می‌کنند. بنابراین تعجبی هم ندارد یکی از اپیزودها به‌طور کامل به این موضوع اختصاص داشته باشد و تعجبی هم ندارد که آن اپیزود به خاطر پرداختن به موضوع اصلی این سریال، بهتر از بقیه از آب در بیاید.

اگرچه اسی یک خدا نیست، اما داستان زندگی‌اش و ماجراهای غیرمنتظره‌ای پشت سر می‌گذارد، خیلی شبیه به چیزهایی است که در طول چند اپیزود گذشته درباره‌ی خدایان شنیده‌ایم. درست مثل خدایانی که خودشان را در وضعیت‌های ناشناخته‌ای پیدا می‌کنند که از کنترلش خارج است و باید با آنها کنار بیایند، اسی هم باید خود را در طول زندگی‌اش با موقعیت‌های سختِ مختلفی که سرنوشت جلوی راهش قرار می‌دهد وفق بدهد. یا اینکه چگونه بعد از قدم گذاشتن در خاک کشوری خارجی باید هویتشان را تغییر بدهند. اسی در ابتدا به عنوان خدمتکار در آشپزخانه‌‌ی عمارتِ خانواده‌ای ثروتمند کار می‌کند و همیشه در جریان کار افسانه‌هایی که از مادربزرگش شنیده بود را برای بچه‌ها تعریف می‌کند. اما بعد از اینکه اسی به دزدی متهم شده و به آمریکا تبعید می‌شود، او خودش را در موقعیتی پیدا می‌کند که حالا واقعا به همان چیزی تبدیل شده است که در ابتدا نبود: یک دزد. این موضوع تا جایی پیش می‌رود که اسی در دوران پیری و زمانی که خود به مادربزرگ تبدیل شده، نمی‌تواند افسانه‌های پریانی‌اش را برای نوه‌هایش تعریف کند. چرا که این داستان‌ها دیگر در آمریکا خریدار ندارند و به این ترتیب، اسی تنها خصوصیتی را که او را به میراث گذشته‌اش متصل می‌کرد و سرنخی از هویت واقعی‌اش بهمان می‌داد هم از دست می‌دهد. مد سویینی هم که همراه با او به آمریکا آمده بود تنها است. چون مثل گذشته افسانه‌هایش توسط مردم دهان به دهان نمی‌شوند تا کسی به او باور داشته باشد. «دعا برای مد سویینی» در زمینه‌ی بررسی طبیعتِ قابل‌تغییر هویت و موقعیت‌های غیرمنتظره‌ای که باعث تحول همیشگی یک فرد می‌شود کار فوق‌العاده‌ای انجام می‌دهد.

نویسندگان از طریق این داستان خط مستقیمی بین اسی مک‌گوئن و نحوه‌ی ورود مد سویینی به آمریکا و اتفاقات اخیر زندگی لورا مون ترسیم می‌کنند. علاوه‌بر اینکه متوجه می‌شویم دلیل عبوس‌بودن و ناراحتی مد سویینی که خودش را با خشم نشان می‌دهد چیست، بلکه اطلاعات بهتری درباره‌ی وضعیت حال حاضر لورا هم به دست می‌آوریم. درست مثل اسی مک‌گوئن که مدام مجبور به متحول شدن می‌شد، لورا هم از زمانی که متوجه شد موجودی زنده محبوس در بدنی در حال پوسیدن است، به درک تازه‌ای درباره‌‌ی خودش رسیده است. درکی متقاوت از آن چیزی که قبل از مرگ به آن اعتقاد داشت. در پایان ماشین بستنی لورا و مد سویینی تصادف می‌کند، سکه‌ی شانس از بدنِ لورا بیرون می‌افتد و او دوباره می‌میرد. اکنون مد سویینی آزاد است تا سکه‌اش را بردارد و برود. تنها چیزی که او از لورا می‌خواست سکه‌اش بود. سکه‌ای که حالا روی آسفالت افتاده است. اما بعد از تمام اوقاتی که این دو با هم گذارنده‌اند، ظاهرا مد سویینی به سکه راضی نیست. که آن سکه تنها چیزی که می‌خواهد نیست. شاید لورا او را به یاد اسی مک‌گوئن می‌اندازد. یا شاید هم اسی مک‌گوئن یکی از اجداد لورا بوده است و مد سویینی می‌خواهد جواب تمام لطف‌هایی را که اسی به او کرده بود با کمک کردن به لورا بدهد. بنابراین مد سکه را درون سینه‌ی لورا برمی‌گرداند و او در حالی بیدار می‌شود که خبر ندارد مد جانش را نجات داده است. بالاخره لپریکان‌ها همین‌طوری هستند. بعضی‌وقت‌ها به آدم‌ها آسیب می‌رسانند و بعضی‌وقت‌ها کمک می‌کنند. البته قضیه پیچیده‌تر از این حرف‌ها است. چرا که متوجه می‌شویم مد سویینی قاتلِ لورا بوده است. در جریان فلش‌بکی شک و تردیدمان رنگ واقعیت می‌گیرند. این مد سویینی بوده است که ماشین لورا و رابی را از جاده خارج کرده. آن هم به دستور آقای چهارشنبه. هرچه به پایان این فصل نزدیک‌تر می‌شویم، بیشتر از قبل مشخص می‌شود که چهارشنبه خیلی با آدم بی‌آزار و ناتوانی که خودش را در جبهه‌ی آدم‌خوب‌های این درگیری قرار می‌دهد فاصله دارد. تصادفی برنامه‌ریزی شده از سوی چهارشنبه تا شدو را هرچه بیشتر از دلبستگی‌های زمینی جدا کند و ذهنش را برای همراهی با خود آزاد کند.

در شروع متن گفتم که بزرگ‌ترین مشکل این اپیزود مربوط به محل قرارگیری بدش می‌شود. تاکنون سریال موفق نشده ما را برای نبرد آینده‌ی خدایان قدیم و جدید به اندازه‌ی کافی هیجان‌زده کند و تقریبا هیچ‌ چیزی درباره‌ی دلیل علاقه‌ی آقای چهارشنبه به شدو هم نمی‌دانیم. این در حالی است که اپیزودهای یکی مانده به آخر فصل معمولا فرصت خوبی برای زمینه‌چینی اتفاقات مهم قسمت آخر هستند و البته در این مورد خاص احتمالا خیلی‌ها برای رسیدن به بخش‌های مهم داستانی کتاب سر از پا نمی‌شناسند. پس روبه‌رو شدن با اپیزود غیرمتعارفی مثل «دعا برای مد سویینی» که به درگیری اصلی داستان نمی‌پردازد کمی عجیب به نظر می‌رسد. شخصا اما از وجود آن راضی بودم. چرا که «خدایان آمریکایی» نشان داده وقتی از خط اصلی داستان فاصله می‌گیرد، لذت‌بخش‌تر می‌شود. اپیزود هفتم نه تنها رابطه‌ی دوتا از شخصیت‌هایش را با موفقیت مورد پرداخت قرار می‌دهد، بلکه به حدی از لحاظ احساسی قوی بود که محل قرارگیری‌ نه چندان مناسبش به چشم نمی‌آید. اتفاقا بعد از این اپیزود امیدم به قابلیت‌های «خدایان آمریکایی» بیشتر از قبل شد. به‌طوری که خیلی دوست دارم سریال اپیزودهای بیشتری را به کاراکترهای کمتر شناخته‌شده‌ای مثل بلکوییس، آقای نانسی، ایبیس، جکول و دیگران اختصاص بدهد. همه‌‌ی آنها به فرصتی برای دست یافتن به عمقی ر که مد سویینی و لورا در این اپیزود به آن دست پیدا کردند دارند. البته از آنجایی که فقط یک اپیزود تا پایان این فصل مانده، هفته‌ی بعد به شدو و آقای چهارشنبه اختصاص خواهد شد. پس، احتمالا باید دید فصل دوم این موضوع را در نظر می‌گیرد یا نه. هرچه هست، «دعا برای سویینی» ایمانم به «خدایان آمریکایی» را که به لغزش افتاده بود قوی‌تر کرد و حالا وقت این است که سریال ایمانی را که به سختی به دست آمده بود حفظ کند.