آتش عشقی که هرگز سرد نمی‌شود؛ رابطه‌ای که همیشه شیرین است و هیچ‌وقت چالش‌برانگیز نیست؛ تا آخر عمر با همان احساس شوروشوق اولیه با عشق زندگی‌کردن؛ تصویری ایدئال و رمانتیک از رابطه‌ای کامل! منتها این ذهنیت‌ها تا چه حد با واقعیت منطبق است؟ اغلب کمال‌گرایان به دام چنین تلقی‌هایی از رابطه می‌افتند و وقتی به آن نمی‌رسند، سرخورده می‌شوند و رابطه‌شان را خراب می‌کنند. در این مقاله، درباره نشانه‌های کمال‌گرایی در روابط عاطفی و راهکارهای مقابله با آن صحبت می‌کنیم.
۶ نشانه کمال‌گرایی که رابطه‌تان را خراب می‌کند
کمال‌گرایی در رابطه به شیوه‌ها و رفتارهای گوناگونی ظاهر می‌شود. در ادامه، ۶ رفتاری را که خبر از کمال‌گرایی شریکتان می‌دهد به شما معرفی می‌کنیم.
۱. انتظارات بیش‌ازحد و غیرواقعی
رابطه‌ای کامل از ۳ ذهنیت ساخته شده است:
- ذهنیتی که فرد کمال‌گرا از خودش دارد؛
- ذهنیتی که از شریکش در ذهن ساخته است؛
- ذهنیتی که از رابطه خود و دیگری در ذهنش ترسیم کرده است.
وقتی فرد کمال‌گرا انتظارات غیرواقعی‌اش را در شریک عاطفی‌اش نمی‌یابد، شروع به سرزنش‌کردن طرف مقابل می‌کند. این سرزنش با غرزدن و متهم‌کردن و شماتت طرف مقابل همراه است. همچنین، ممکن است فردی نتوانسته باشد شریک زندگی‌اش را بیابد و در توجیه آن بگوید: کسی را که مناسب من است نیافته‌ام! آیا واقعا کسی مناسب او نیست یا این انتظارات بیش‌ازحد و کمال‌طلبی اوست که اجازه نمی‌دهد وارد رابطه‌اش پایدار شود؟
هر دوی این حالت‌ها در نهایت به درماندگی و نا‌امیدی فرد کمال‌گرا منجر می‌شوند و رابطه را خراب می‌کنند.
۲. بحث‌وجدل را نشانه شکست رابطه دانستن
فرد کمال‌گرا از بحث‌وجدل بیزار است و آن را نشانه‌ای از شکست رابطه می‌داند. او می‌پندارد «اگر این آدم مناسب من بود، نباید این‌قدر درباره مسائل مختلف دچار اختلاف عقیده می‌شدیم». منتها واقعیت این است که هر فردی شخصیت و علایق و نگرش‌های متفاوت و منحصر‌به‌فردی نسبت به موضوعی دارد و طبیعی است که در رابطه اختلاف‌نظر بین دو طرف پیش بیاید.
۳. درک نادرست از مفهوم عشق در رابطه
دوران ماه‌عسل برای هر زوجی از بهترین روزهای رابطه است. همه‌چیز زیبا و کامل به نظر می‌رسد. منتها این دوران پایدار نیست. فرد کمال‌گرا اغلب دچار سوءتفاهم می‌شود و گمان می‌کند قرار است رابطه همیشه حس‌وحال دوران ماه‌عسل را داشته باشد. این اشتباه ناشی از این است که فرد کمال‌گرا درک درستی از عشق ندارد.
با گذشت دوران ماه‌عسل، عشق واقعی با تعهد و درک مشترک است که باعث دوام رابطه می‌شود؛ اما فرد کمال‌گرا همچنان در عشق‌آتشین دوران اولیه باقی مانده است و انتظار دارد رابطه مثل روزهای اولش پیش برود. بدیهی است که چنین چیزی ممکن نیست.
۴. مغلطه علایق مشترک
در این واقعیت که ما باید به‌دنبال فردی باشیم که به ما شبیه باشد شکی نیست؛ اما آیا می‌توانیم فردی را بیابیم که کاملا شبیه ما باشد؟ فرد کمال‌گرا، در جست‌وجوی رابطه کامل، به‌غلط گمان می‌کند تمام نگرش‌ها و علایق و سلایق طرف مقابل باید موبه‌مو با او منطبق باشد. این تصور غلط تا حدی به افسانه‌های عشق رمانتیک بازمی‌گردد. در دنیای واقعی، یافتن دو نفر که کاملا شبیه هم باشند غیرممکن است.
۵. رفت‌وآمد بین دو حس وحشت و آسودگی
زندگی فرد کمال‌طلب اغلب بین این دو حس در نوسان است؛ نوساناتی که اطرافیان را هم درگیر خودش می‌کند. فرد کمال‌گرا بیشترِ وقتش را صرف تصویرسازی‌های وحشتناک از شکست می‌کند. وقتی هم که تصویرسازی‌های ذهنی‌اش به واقعیت نمی‌پیوندند، او به‌جای آنکه پیروزی را جشن بگیرد، از اینکه از مهلکه گریخته است احساس آسودگی موقت می‌کند.
در نتیجۀ این نوسان، فرد کمال‌گرا به‌دلیل ترس از شکست اغلب از بیان احساسات خود سر باز می‌زند و بنابراین، فرصت ساخت رابطه‌ای عمیق و صمیمی را از خود و شریک عاطفی‌اش می‌گیرد.
۶. رقابت همیشگی با خود و دیگران
فرد کمال‌گرا همیشه خود را در رقابت حس می‌کند. این وضعیت با زندگی مدرن وخیم‌تر هم شده است؛ به‌گونه‌ای که پژوهش‌های دو محقق در سال ۲۰۱۷ نشان داده کمال‌گرایی به‌دلیل تأکید بر مادیات و فردگرایی در حال افزایش است، به‌خصوص در بین جوانان. شبکه‌های اجتماعی و تصاویر غیرواقعی در آنها نیز به این وضع دامن زده است. در چنین محیطی، فرد کمال‌گرا بیشتر تمایل دارد که خود را در معرض رقابت قرار دهد؛ رقابت‌هایی که جز هدردادن انرژی و تحلیل جسمی و روحی نتیجه دیگری ندارد.
راهکارهای مقابله با کمال‌گرایی در رابطه چیست؟
خوشبختانه کمال‌گرایی درمان‌پذیر است. با کمک روش‌ها و فنون درمانی مختلفی، که از سوی مشاوران و روان‌شناسان ارائه شده است، می‌توان کمال‌گرایی را تعدیل و آثار مخربش بر رابطه را کاهش داد. در ادامه، این روش‌ها را به‌طور مختصر معرفی می‌کنیم:
۱. به‌جای رابطه کامل، به‌دنبال بهبود رابطه‌تان باشید
رابطه کامل وجود ندارد. کمال‌گرایی بیشتر به‌دنبال راضی‌کردن خودخواهی‌های ما از طریق خلق رابطه‌ای کامل است. منتها تلاش برای بهترکردن رابطه اغلب با مفاهیمی مانند ازخودگذشتگی و تعهد عجین شده است. با این حساب، به‌جای یافتن رابطه کامل، به‌دنبال بهترکردن رابطه باشید.
۲. مراقب دام شبکه‌های اجتماعی باشید
شبکه‌های اجتماعی یکی از خطرناک‌ترین ابزارها برای دمیدن در آتش کمال‌گرایی است. آنها حس مقایسه و بی‌اطمینان را در ما برانگیخته می‌کنند.
۳. از دیگران کمک بگیرید
یکی از پیامد‌هایی که اغلب افراد کمال‌گرا دچار آن می‌شوند افسردگی و انزوا پس از تحمل شکست است. فرد کمال‌گرا چنان از شکست خود ناراحت و شرمسار است که خود را از چشم دیگران پنهان می‌کند. این رفتاری اشتباه است. در چنین وضعیتی بهتر است به‌سراغ دوستان و عزیزانمان برویم تا آنها یادآوری کنند که ما هنوز هم خوب، کافی و دوست‌داشتنی هستیم.
۴. شکست‌خوردن را یاد بگیرید
ترس از شکست‌خوردن بدتر از خود شکست‌خوردن است. یکی از بهترین روش‌ها برای مقابله با کمال‌گرایی و ترس‌هایش شکست‌خوردن است. اگر دچار کمال‌طلبی هستید، گاهی خودتان را حتی به‌عمد در وضعیت‌هایی که از آن وحشت دارید قرار دهید. بی‌شک خواهید دید که خیلی از ترس‌های شما فقط در ذهنتان وجود دارند.
۵. کارها را به دیگران بسپارید
به شریک زندگی‌تان اجازه دهید برخی کارها را خودش به‌تنهایی انجام دهد. لازم نیست حتما همه کارها را شما انجام دهید، چون به‌غلط حس می‌کنید کار شما کامل است. به دیگران اعتماد کنید و اگر دیگری کاری را مطابق با انتظار یا کیفیت شما انجام نداد، با آن کنار بیایید.
۶. خودتان را دوست داشته باشید
ویژگی‌هایی که شما آنها را نقطه‌ضعف یا نقص می‌دانید چه‌بسا همان‌هایی باشند که کسی به‌خاطرش شما را دوست دارد. شما صرف‌نظر از اینکه چه ظاهری دارید، انسانی دوست‌داشتنی هستید. نیازی نیست برای دوست‌داشتن یا دوست‌داشته‌شدن کامل و بی‌نقص باشید.
۷. در اهداف خود تجدیدنظر کنید
به اهدافی که برای زندگی و رابطه‌تان تعیین کرده‌اید دوباره نگاهی بیندازید و آنها را از زاویه جدیدی تحلیل کنید؛ برای مثال، آیا شما درس می‌خوانید تا همیشه نمره کامل بگیرید یا درس می‌خوانید تا بیاموزید و رشد کنید؟
۸. موفقیت‌های کوچک را جشن بگیرید
برای مقابله با کمال‌گرایی، باید یاد بگیرید دستاوردهای کوچک را غنیمت بشمارید. شاید شما برای حضور در جمع مضطرب شوید، اما دست‌کم حاضر شدید و خود را مخفی نکردید. شاید ناخواسته کسی را آزار دادید، اما در عوض شجاعت پذیرش مسئولیت و عذرخواهی را دارید. ویژگی‌ها و اقدامات به‌ظاهر کوچک قابل‌تحسین‌اند. اگر بخواهید فقط و فقط یک موفقیت یا اتفاق بزرگ را تحسین کنید، احتمالا هرگز رخ نخواهد داد.
کلام آخر
کمال‌گرایی تله است؛ تله‌ای که ما را گرفتار و همیشه ناراضی نگه می‌دارد. برای زندگی‌ای شاد و رابطه‌ای رضایت‌بخش باید خود و دیگری را همان طور که هستند بپذیریم و تلاش کنیم به‌جای ساختن رابطه‌ای کامل در همان ابتدا، به‌دنبال درمان کمال گرایی خود و طرف مقابل را به‌تدریج رشد دهیم و بهتر (نه الزاما کامل‌ترین) شویم.
