چای نوشیدنی محبوب ما ایرانی‌هاست. بیشتر ما هر روز چای می‌نوشیم. بنابراین ریختن چای روی فرش مشکل نسبتا رایجی است و بسیاری از ما بارها با آن مواجه شده‌ایم. خوشبختانه پاک کردن لکهٔ زشت و ناخوشایندی که روی فرش ایجاد شده است، کار سختی نیست و به‌راحتی و در چند دقیقه می‌توانید لکه چای مانده روی فرش را کاملا پاک کنید. چه فرش شما قدیمی و دستباف باشد و چه ماشینی، برای پاک کردن لکه چای از روی آن، به مواد خاصی نیاز ندارید؛ به‌سادگی می‌توانید با استفاده از موادی مانند نمک، جوش‌شیرین یا سرکه، محلول پاک‌کنندهٔ مؤثری بسازید. تا پایان مقاله با ما همراه باشید تا شما را با ۵ روش خانگی کارآمد برای پاک کردن لکه چای از روی فرش آشنا کنیم.
نکاتی که باید پیش از پاک کردن لکه چای از روی فرش در نظر داشته باشید
وقتی مایعاتی مانند چای یا قهوه روی فرش می‌ریزد، سرعت‌عمل اهمیت فراوانی دارد. در این مواقع باید هرچه زودتر لکهٔ ایجادشده را برطرف کنید؛ زیرا پاک كردن لكه قدیمی چای از روی فرش کار ساده‌ای نیست و وقتی لکهٔ چای روی فرش باقی می‌ماند، تثبیت می‌شود و پاک کردن آن نیز مشکل‌تر خواهد شد.
پیش از استفاده از هر گونه ماده‌ای، ابتدا باید با پارچه یا حوله‌ای خشک و تمیز روی لکهٔ چای ضربه بزنید و این کار را تا زمانی که بیشتر چای از بافت فرش خارج شود، ادامه دهید. البته، پیش از استفاده از پارچهٔ نخی، می‌توانید از قاشق برای جمع کردن چای از روی فرش استفاده کنید. آنگاه مقدار کمی آب را مستقیما روی لکهٔ چای بریزید. ریختن آب موجب رقیق‌شدن لکه و جلوگیری از آسیبِ بیشتر به فرش می‌شود. سپس از یکی از روش‌هایی که در ادامه شرح داده‌ایم، برای پاک کردن کامل لکه چای استفاده کنید.
رنگ فرش نیز در نمایان و مشخص بودنِ لکهٔ ایجادشده تأثیر دارد و لکه چایی که روی فرش‌های روشن و کرمی ایجاد می‌شود، مشخص‌تر و نمایان‌تر از فرش‌های تیره است. بنابراین در پاک کردن لکه چای روی فرش کرم باید دقت و وسواس بیشتری داشته باشید و سریع‌تر اقدام کنید تا لکه روی فرش تثبیت نشود و جلوه و ظاهر فرش را خراب نکند.
روش اول: پاک کردن لکه چای از روی فرش با سرکه سفید و جوش‌شیرین
۱. یک‌دوم پیمانه (۱۲۰ میلی‌لیتر) آب سرد را با یک‌دوم پیمانه (۱۲۰ میلی‌لیتر) سرکه سفید مقطر ترکیب کنید
ترکیب به‌دست‌آمده را داخل فنجان یا بطری بریزید و آن را خوب به هم بزنید تا سرکه و آب با یکدیگر مخلوط شوند. اگر لکهٔ چای ایجادشده خیلی بزرگ است، از ۲ یا ۳ برابرِ مقادیر گفته‌شده استفاده کنید. فقط به یاد داشته باشید که حتما باید نسبت یک قسمت سرکه و یک قسمت آب را رعایت کنید.
هشدار: هرگز برای پاک کردن لكه چای از روی فرش از آب گرم یا داغ استفاده نکنید، زیرا این کار بیشتر موجب تثبیت لکهٔ چای می‌شود تا پاک کردن آن.
۲. سه قسمت جوش‌شیرین را با یک قسمت سرکه ترکیب کنید و خمیر درست کنید
جوش‌شیرین را داخل کاسهٔ کوچک شیشه‌ای یا پلاستیکی بریزید؛ سپس سرکه سفید مقطر را به آن اضافه کنید و هم‌زمان با اضافه‌کردن سرکه، مخلوط را هم بزنید. برای پاک کردنِ لکه‌های چای کوچک تا متوسط می‌توانید از ۳ قاشق غذاخوری (۴۳ گرم) جوش‌شیرین و ۱ قاشق غذاخوری (۱۵ میلی‌لیتر) سرکه استفاده کنید. مواد را با یکدیگر ترکیب کنید تا به شکل خمیری دربیایند.
خمیر به‌دست‌آمده نباید بیش از حد غلیظ یا روان باشد، زیرا خمیر غلیظ به‌سختی روی فرش پخش می‌شود و خمیر بسیار روان نیز داخل پرزهای فرش فرو می‌رود. نسبت ۳ به ۱ جوش‌شیرین به سرکه، نسبت خوبی است و باید مواد را با همین نسبت با یکدیگر ترکیب کنید؛ البته ممکن است که برای رسیدن به قوام و غلظت دلخواه و مناسب مجبور شوید اندکی این نسبت را تغییر دهید.
۳. با قاشق، خمیر را روی لکه چای پخش کنید
خمیر را طوری روی فرش پخش کنید که انگار کره بادام‌زمینی را روی نان می‌مالید. پس از پوشاندن لکه چای با لایه‌ای از خمیر پاک‌کننده، بگذارید خمیر ۱ تا ۲ دقیقه روی لکه بماند.
۴. با پارچه یا اسفنج مرطوب، خمیر را روی فرش فشار بدهید
با فشاری ثابت و ملایم روی فرش ضربه بزنید. خمیر را با حرکات رفت‌وبرگشت روی فرش نمالید، چون ممکن است که این کار موجب نفوذ لکه چای به عمق بیشتری در الیاف فرش شود.
۵. برای برداشتن خمیر اضافه از حوله خشک استفاده کنید
وقتی حس کردید که خمیر به‌مدت کافی روی لکهٔ چای قرار گرفته است، می‌توانید آن را از روی فرش پاک کنید. برای پاک‌کردن خمیر از روی فرش، آن را به‌سمت مرکز لکهٔ چای بکشید و جمع کنید؛ سپس با حوله‌ای خشک، خمیر جمع‌شده در مرکز لکه را بردارید و دور بریزید.
۶. ترکیب سرکه و آب را روی لکه بریزید
ترکیب آب و سرکه را به‌تدریج (هر بار مقدار اندکی) روی لکه چای بریزید. به اندازه‌ای از این ترکیب استفاده کنید که موجب کف‌کردن و خروج گاز از آن شود. ایجاد کف و خروج گاز به‌دلیل واکنش شیمیایی میان سرکه و جوش‌شیرینی است که روی فرش ریخته‌اید.
۷. مایع اضافه را با پارچه جمع کنید
وقتی سرکه کف و گاز تولید می‌کند، با پارچه‌ای تمیز روی لکه ضربه بزنید تا سرکه و چای جذب پارچه شود. در صورت لزوم، سرکه و آب بیشتری اضافه کنید و به ضربه‌زدن با پارچه ادامه دهید تا وقتی که لکه چای کاملا پاک شود و دیگر اثری از آن روی پارچه‌ای که استفاده می‌کنید، باقی نماند.
اگر دیگر واکنش شیمیایی و حباب و گازی مشاهده نمی‌کنید، می‌توانید خمیر بیشتری روی لکه قرار دهید.
۸. فرش را با آب سرد بشویید و سپس آن را خشک کنید
مقدار کمی آب سرد روی فرش بریزید. سپس با پارچه‌ای تمیز روی آن ضربه بزنید تا تمام جوش‌شیرین باقی‌مانده در فرش خارج شود. به فشاردادن پارچه خشک و تمیز روی فرش ادامه دهید تا آب موجود در فرش تا جای ممکن جذب پارچه شود. وقتی فرش با جریان هوا خشک شد، آن را کاملا جاروبرقی بکشید.
روش دوم: پاک کردن لکه چای از روی فرش با استفاده از مایع ظرف‌شویی و سرکه
۱. با ترکیب‌کردن مایع ظرف‌شویی و سرکه و آب، محلول پاک‌کننده بسازید
یک قاشق غذاخوری (۱۵ میلی‌لیتر) مایع ظرف‌شویی، ۱ قاشق غذاخوری سرکه مقطر و ۲ پیمانه (۴۷۰ میلی‌لیتر) آب سرد را با یکدیگر مخلوط کنید. مواد را داخل ظرفی پلاستیکی یا شیشه‌ای بریزید و آنها را کاملا با یکدیگر مخلوط کنید. مواد مخلوط‌شده را به هم بزنید تا تمام عناصر موجود در آن کاملا با یکدیگر ترکیب شوند.
توجه داشته باشید که ابتدا باید مایع ظرف‌شویی را در سرکه حل کنید و سپس آب را اضافه کنید.
۲. پارچه‌ای تمیز و خشک را درون محلول فرو کنید و آن را روی لکه بمالید
گوشه‌ای از پارچه را داخل محلول پاک‌کننده ببرید. سپس به‌آرامی پارچه را روی فرش فشار دهید تا تمام لکه چای به محلول آغشته شود. دقت کنید که تمام قسمت‌های لکه، حتی قسمت‌هایی که قطره‌های پراکندهٔ چای ریخته است نیز به محلول پاک‌کننده آغشته شوند.
۳. از قسمت خشک پارچه برای جذب رطوبت اضافهٔ موجود استفاده کنید
پارچه را روی لکه قرار دهید تا محلول پاک‌کننده و چای موجود در آن جذب پارچه شوند. در صورت لزوم از پارچهٔ خشک دیگری استفاده کنید تا از پخش‌شدن لکهٔ چای جلوگیری شود. تا زمانی که لکه کاملا از بین برود، این فرایند را ادامه دهید.
۴. فرش را با آب سرد بشویید و صبر کنید تا خشک شود
آب سرد را روی قسمت موردنظر اسپری کنید و سپس با پارچه‌ای تمیز، روی فرش فشار دهید تا آب موجود در آن جذب پارچه شود. این کار موجب می‌شود که تمام مایع ظرف‌شویی و سرکهٔ موجود در فرش پاک شود و فرش‌تان ظاهری کاملا نو پیدا کند. صبر کنید که فرش با جریان هوا کاملا خشک شود و سپس قسمت موردنظر را جاروبرقی بکشید.
روش سوم: استفاده از بوره برای پاک کردن لکه چای از روی فرش
۱. روی لکه چای آب سرد اسپری کنید
قسمت موردنظر را به اندازه‌ای خیس کنید که فرش مرطوب شود، ولی از آب اشباع نشود. اگر اسپری ندارید، برای مرطوب‌کردن فرش می‌توانید پارچه‌ای تمیز و خیس را روی فرش فشار دهید.
فراموش نکنید که حتما از آب سرد استفاده کنید، چون استفاده از آب گرم یا داغ موجب ثابت‌شدن لکه می‌شود.
۲. روی لکه چای پودر بوره بپاشید
پودر بوره یا بوراکس (Borax) را با استفاده از قاشق روی سطح لکه چای بریزید. به اندازه‌ای پودر بوره بریزید که تمام لکه چای را بپوشاند و از دید پنهان کند.
پودر بوره را می‌توانید در فروشگاه‌های مواد غذایی پیدا کنید. معمولا پودر بوره در بخش مواد شوینده عرضه می‌شود.
نکته: اگر رنگ فرش تیره است، ابتدا بوره را در قسمتی که زیاد در معرض دید قرار ندارد امتحان کنید تا مطمئن شوید که به رنگ فرش آسیبی نمی‌رساند.
۳. پارچه مرطوبی را روی پودر بوره قرار دهید
پارچه تمیزی را با آب سرد خیس کنید و سپس آن را فشار دهید تا آب اضافی‌اش گرفته شود و چکه نکند. سپس پارچه را روی لکه قرار دهید، طوری‌که تمام لکه چای با پارچه پوشانده شود.
۴. قسمت منحنی قاشق را روی پارچه خیس بکشید
با استفاده از قاشق، روی پارچه خیس فشار بیاورید و قاشق را روی لکه فرش بکشید. به‌صورت منظم این کار را انجام دهید و قاشق را از مرکز پارچه به‌سمت بیرون، در تمام جهات بکشید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که تمام قسمت‌های لکه چای را در بر بگیرد.
۵. پارچه خیس را بردارید و قسمت موردنظر را بشویید و خشک کنید
با پارچه‌ای تمیز روی قسمت موردنظر ضربه بزنید تا بوره و چای جذب پارچه شود. سپس با پارچه‌ای مرطوب یا اسپری، فرش را مرطوب کنید. با پارچه‌ای خشک روی فرش ضربه بزنید تا بیشتر رطوبت و بوره موجود در آن خارج شود. پس از خشک‌شدن کامل فرش، آن را جاروبرقی بکشید.
روش چهارم: پاک کردن لکه چای از روی فرش با استفاده از جوش‌شیرین
یک پیمانه جوش‌شیرین را داخل کاسه بریزید. پارچه‌ای خیس را به جوش‌شیرین آغشته کنید و با استفاده از آن مستقیما جوش‌شیرین را روی لکه چای بمالید. سپس قسمت موردنظر را با آب سرد بشویید. در صورت لزوم، این مراحل را دوباره تکرار کنید. قسمت موردنظر را با آب سرد بشویید و با پارچهٔ خشک روی آن ضربه بزنید تا خشک شود.
روش پنجم: پاک کردن لکه چای با استفاده از نمک و آب گازدار
از نمک و آب گازدار نیز می‌توانید برای پاک کردن لکه چای از روی فرش استفاده کنید. در این روش ابتدا با پارچه‌ای خشک روی لکه چای فشار دهید تا چایی که روی فرش ریخته است، تا جای ممکن جذب پارچه شده و از فرش خارج شود. مقدار زیادی نمک را روی لکه بریزید و سپس روی آن کمی آب گازدار بریزید. اجازه دهید که آب گازدار و نمک ۱ دقیقه روی فرش بماند و سپس پارچه‌ای خشک و تمیز را روی قسمت موردنظر قرار دهید تا آب گازدار جذب پارچه شود. سپس فرش را با آب سرد بشویید.
تفاوت پاک کردن لکه چای از روی فرش ماشینی و دستباف
از بین بردن لکه چای روی فرش ماشینی تفاوت چندانی با فرش دستباف ندارد و روش‌هایی که در بالا شرح داده‌ایم، تقریبا در انواع مختلف فرش قابل‌استفاده هستند؛ ولی نکته‌ای که در اینجا باید در نظر داشته باشید و ممکن است در پاک کردن لکه چای روی فرش دستباف تأثیرگذار باشد، مواد تشکیل‌دهندهٔ این فرش‌ها است.
گاهی جنس الیاف استفاده‌شده در فرش‌های دستباف روی نتیجهٔ کار یا دقت و وسواسی که در لکه‌گیری فرش به خرج می‌دهیم، مؤثر است. فرش‌های ماشینی معمولا از الیاف مصنوعی تهیه شده‌اند، ولی در بافت فرش‌های دستباف از الیاف طبیعی مانند پشم و گاهی ابریشم استفاده می‌شود. فرش‌های ابریشمی نیز ممکن است ۱۰۰ درصد ابریشم باشند یا از ترکیب ابریشم و پشم تهیه شده باشند. فرش‌هایی که از ابریشم و پشم تهیه شده‌اند (نسبت به فرش‌های ۱۰۰ درصد ابریشمی) در برابر لکه‌ها مقاومت و دوام بیشتری دارند؛ زیرا پشم به‌طور طبیعی در برابر آب مقاوم است و به همین دلیل وقتی روی فرش پشمی آب می‌ریزیم، روی فرش قطره‌های آب تشکیل می‌شود. بنابراین این فرش‌ها مایعاتی مانند چای را کمتر به خود جذب می‌کنند.
نکتهٔ دیگری که باید درمورد لکه‌گیری فرش‌های دستباف پشمی و ابریشمی درنظر داشته باشید، ثابت‌بودن رنگ آنهاست. قبل از پاک کردن لکه چای از روی فرش ابتدا مطمئن شوید که قالی شما رنگ نمی‌دهد. در بعضی از قالی‌های دستباف از رنگ‌های گیاهی استفاده می‌شود که موجب حساس‌تر بودن این قالی‌ها و ثابت‌نبودن رنگ آنها می‌شود. اگر قالی شما رنگ می‌دهد، بهتر است که برای ازبین‌بردن لکهٔ ایجادشده از قالیشویی معتبر و افراد حرفه‌ای کمک بگیرید تا از آسیب بیشتر به قالی ارزشمندتان جلوگیری کنید. ولی اگر قالی رنگ نمی‌دهد و رنگ ثابتی دارد، به‌راحتی می‌توانید لکهٔ چای ایجادشده را پاک کنید. به‌طور کلی، برای نگهداری و شستشوی مناسب فرش‌های گران‌قیمت ابریشمی بهتر است از متخصصان در این زمینه کمک بگیرید؛ زیرا این افراد ابزارها و مهارت‌های لازم برای حفظ زیبایی و کیفیت قالی‌های ابریشمی را دارند.
نکاتی که باید در پاک کردن لکه چای از روی فرش در نظر داشته باشید
۱. از پارچه‌ای سفید یا به رنگ روشن برای پاک کردن لکه چای از روی فرش استفاده کنید تا بتوانید لکه چایی را که از روی فرش پاک می‌کنید روی پارچه ببینید. استفاده از پارچهٔ سفید یا روشن موجب جلوگیری از انتقال تصادفی رنگ پارچه به فرش نیز می‌شود.
۲. همیشه برای پاک کردن لکه‌ها از آب سرد استفاده کنید، زیرا استفاده از آب گرم یا داغ موجب تثبیت لکه می‌شود و پاک کردن آن را دشوارتر می‌کند.
۳. همیشه پیش از پاک کردن لکه چای، روی قسمتی از فرش که زیاد در معرض دید نیست، روش موردنظرتان را امتحان کنید. وقتی مطمئن شدید که آسیبی به رنگ و بافت فرش نمی‌رساند، از آن استفاده کنید.
۴. اگر لکهٔ چای پس از ۲ یا ۳ بار استفاده از یکی از روش‌های بالا پاک نشد، از روش دیگری استفاده کنید.
۵. علاوه‌بر روش‌های خانگی بالا می‌توانید از لکه‌بر فرش و محلول‌های شوینده‌ای که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود، برای برطرف كردن لكه چای از روی فرش استفاده کنید.
۶. اگر لکهٔ ایجادشده از آنچه فکر می‌کردید سرسخت‌تر است و به‌راحتی پاک نمی‌شود، به قالیشویی و افراد حرفه‌ای در شستشوی قالی مراجعه کنید.
