میوه اژدها (Dragon Fruit) که آن را به نامهای پیتایا (Pitahaya) یا گلابی توتفرنگی (Strawberry Pear) هم میشناسند، در ایران با همان نام دراگون فروت هم شناخته میشود، میوهای گرمسیری، با پوست قرمزرنگ، شیرین، و درونش خالخال است. ظاهر منحصربهفرد و خواص فوقالعادهٔ میوه اژدها آن را به خوراکی محبوبی بین طرفداران رژیمهای غذایی سالم تبدیل کرده است. برای استفاده از این میوه، لازم نیست حتما در مناطق گرمسیری زندگی کنید؛ میوه اژدها در بعضی میوهفروشیها یافت میشود. در این مقاله، به ۷ خاصیت میوه اژدها اشاره میکنیم که همگی بر اساس شواهد علمی هستند.
۱. ارزش غذایی بالای میوه اژدها
میوه اژدها کالری کمی دارد، اما پُر از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری است. فیبر فراوانی هم دارد. هر پیمانه (۲۲۷ گرم) میوهٔ اژدها، حاوی این مواد مغذی است:
- کالری: ۱۳۶؛
- پروتئین: ۳ گرم؛
- چربی: ۰ گرم؛
- کربوهیدرات: ۲۹ گرم؛
- فیبر: ۷ گرم؛
- آهن: ۸ درصد مقدار مواد مغذی موردنیاز روزانه؛
- منیزیم: ۱۸ درصد مقدار مواد مغذی موردنیاز روزانه؛
- ویتامین C: تقریبا ۹ درصد مقدار مواد مغذی موردنیاز روزانه؛
- ویتامین E: تقریبا ۴ درصد مقدار مواد مغذی موردنیاز روزانه.
میوه اژدها بهجز مواد مغذی فراوان، منبع خوبی از ترکیبهای گیاهی همچون پُلیفنل (Polyphenol)، کاروتنوئید (Carotenoid) و بتاسیانین (Betacyanin) است.
۲. برای مقابله با بیماریهای مزمن مفید است
رادیکال های آزاد، مولکولهای ناپایداری هستند که باعث آسیب به سلولها شده و ممکن است منجر به التهاب یا بیماری بشوند. یک راه برای مبارزه با این رادیکالهای آزاد، مصرف خوراکیهای سرشار از آنتی اکسیدان، مانند میوه اژدها است. آنتیاکسیدانها، رادیکالهای آزاد را خنثی میکنند و در نتیجه، از آسیب به سلولها و التهاب جلوگیری میکنند.
مطالعات حاکی از آن هستند که رژیم غذایی سرشار از آنتیاکسیدان، به پیشگیری از بیماریهای مزمنی مانند بیماری قلبی، سرطان، دیابت و التهاب مفصل هم کمک میکنند.
میوه اژدها حاوی چند نوع آنتیاکسیدان قوی است، از جمله:
- ویتامین C: مطالعات مختلف حاکی از رابطهٔ بین مصرف ویتامین C و ریسک سرطان هستند. برای مثال، مطالعهای روی ۱۲۰۸۵۲ نفر، نشان داد که مصرف بیشتر ویتامین C، با نرخ کمتر سرطان سر و گردن در ارتباط است.
- بتالینها: مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهند که بتالین (Betalain) میتواند با استرس اکسیداتیو مقابله میکند و چهبسا توانایی سرکوب سلولهای سرطانی را هم دارد.
- کاروتنوئیدها: بتاکاروتن (Beta-Carotene) و لیکوپن (Lycopene) رنگدانههای گیاهی هستند که باعث رنگ میوه اژدها میشوند. رژیمهای سرشار از کاروتنوئید، با کاهش ریسک ابتلا به سرطان و بیماری قلبی ارتباط دارند.
نکتهٔ مهم اینکه، آنتیاکسیدانها زمانی بهترین عملکرد را دارند، که بهطور طبیعی مصرف شوند، نه بهصورت قرص یا مکمل. مکملهای آنتیاکسیدان ممکن است اثرات مضری هم داشته باشند و مصرف آنها بدون نظارت پزشک، توصیه نمیشود. اما مصرف میوه اژدها بسیار توصیه شده است.
۳. پُر از فیبر است
فیبرها، کربوهیدراتهای غیرقابلهضمی هستند که فهرست خواص بالقوهٔ میوه اژدها برای سلامت انسان را، بیش از پیش، طولانی میکنند. متخصصان سلامت توصیه میکنند زنان روزی ۲۵ گرم، و مردان روزی ۳۸ گرم فیبر مصرف کنند. مکملهای فیبر هم مانند آنتیاکسیدانها، خواص کمتری نسبت به فیبری دارند که از خوراکیها دریافت میشود. هر پیمانه میوه اژدها حدود ۷ گرم فیبر دارد و منبع فوقالعادهای از این مادهٔ مغذی است.
خیلیها فیبر را برای نقشی که در هضم غذا دارد میشناسند، اما تحقیقات میگویند این مادهٔ مغذی، برای حفاظت از بدن انسان در مقابل بیماری قلبی، کنترل دیابت نوع ۲، و حفظ وزن مناسب هم اهمیت دارد.
برخی مطالعات مشاهدهای حاکی از آن هستند که رژیم غذایی سرشار از فیبر، میتواند از انسان در مقابل سرطان رودهٔ بزرگ هم محافظت کند؛ اما تحقیقات بیشتری در این مورد باید انجام بشوند.
البته هیچ تحقیقی روی ارتباط دقیق بین میوه اژدها و این خواصی که گفته شد انجام نشده، اما فیبر فراوان موجود در این میوه، میتواند نیازهای روزانهٔ بدن را تأمین کند.
با این حال باید اشاره کرد که رژیمهای سرشار از فیبر ممکن است معایبی هم داشته باشند، بهویژه اگر به رژیم کمفیبر عادت کرده باشید. برای جلوگیری از ناراحتی معده، مصرف فیبر خود را کمکم افزایش بدهید و مایعات فراوانی هم بنوشید.
۴. سلامت روده را تقویت میکند
رودهٔ هر انسانی، محل زندگی ۱۰۰ تریلیون میکروب گوناگون است، ازجمله ۴۰۰ گونه باکتری. بسیاری از محققان عقیده دارند که این اجتماع میکروبها میتواند بر سلامت انسان اثر بگذارد. مطالعات مختلف روی انسان و حیوان، توازن نداشتن در باکتریهای روده را، با بیماریهایی مانند آسم و بیماری قلبی مرتبط دانستهاند.
با توجه به اینکه میوه اژدها حاوی پریبیوتیک (Prebiotic) است، میتواند توازن باکتریهای خوب را در روده افزایش بدهد. پریبیوتیکها، نوع خاصی از فیبر هستند که باعث رشد باکتریهای سالم در روده میشوند. رودهٔ انسان، پریبیوتیکها را هم مانند سایر فیبرها، نمیتواند تجزیه کند. اما باکتریهای موجود در روده، میتوانند این کار را بکنند. آنها از فیبر بهعنوان سوخت برای رشد استفاده میکنند و شما هم از مزایای آن بهرهمند میشوید.
میوه اژدها باعث رشد دو خانواده از باکتریهای سالم میشود، یعنی باکتری اسید لاکتیک (Lactic Acid Bacteria) و بیفیدوباکتر (Bifidobacteria).
مصرف مرتب پریبیوتیکها، ریسک عفونت در دستگاه گوارش و اسهال را کاهش میدهد؛ به این خاطر که پریبیوتیکها به رشد باکتریهای خوب کمک میکنند و محققان معتقدند این باکتریها بر باکتریهای بد غلبه دارند.
برای مثال، مطالعهای روی مسافرها، نشان داد کسانی که قبل و طی مسافرت پریبیوتیک مصرف میکنند، بهندرت و با شدت کمتری دچار اسهال مسافرتی میشوند.
چند مطالعه هم حاکی از آن هستند که پریبیوتیکها، عوارض بیماری رودهٔ التهابی و سرطان روده را کاهش میدهند. متأسفانه این یافتهها تناقضهایی هم دارند.
بیشتر این تحقیقات با نتایج مطلوبی همراه بودهاند، اما تحقیق دربارهٔ فعالیت پریبیوتیکیِ میوه اژدها به مطالعات آزمایشگاهی محدود است. برای یافتن اثرات واقعی این میوه روی رودهٔ انسان، تحقیقات بیشتری باید انجام بشوند.
۵. دستگاه ایمنی را تقویت میکند
توانایی بدن شما در مبارزه با عفونت، با چند عامل مختلف، ازجمله کیفیت رژیم غذاییتان تعیین میشود.
ویتامین C و کاروتنوئید موجود در میوه اژدها میتواند موجب تقویت دستگاه ایمنی بدن شود و با محافظت از گلبولهای سفید در مقابل آسیب، از عفونت هم جلوگیری کند.
گلبولهای سفید موجود در دستگاه ایمنی بدن، به مواد مضر حمله و آنها را نابود میکنند. اما در مقابل آسیبهای رادیکالهای آزاد، فوقالعاده حساس هستند.
ویتامین C و کاروتنوئیدها هم مانند آنتیاکسیدانها، میتوانند رادیکالهای آزاد را خنثی و از گلبولهای سفید در برابر آسیب، دفاع کنند.
۶. کمبود آهن را جبران میکند
میوه اژدها یکی از معدود میوههای حاوی آهن است. آهن نقش بسیار مهمی در انتقال اکسیژن در سرتاسر بدن ایفا میکند؛ نقش مهمی هم در تجزیهٔ غذا به انرژی ایفا میکند.
متأسفانه خیلیها آهن کافی مصرف نمیکنند. تخمین زده شده که حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان کمبود آهن دارند؛ یعنی رایجترین کمبود مادهٔ مغذی در سرتاسر جهان مربوط به همین آهن است.
برای فقر آهن دارید، باید خوراکیهای گوناگونی که سرشار از آهن هستند مصرف کنید. منابع سرشار از آهن عبارتاند از: گوشت، ماهی،حبوبات، مغزها و غلات.
میوه اژدها هم یکی از این گزینههاست. هر پیمانه از این میوه، تقریبا ۸ درصد از مقدار موردنیاز روزانهٔ آهن بدن را تأمین میکند. حاوی ویتامین C هم است، که در جذب آهن به بدن کمک میکند.
۷. منبع خوبی از منیزیم است
هر پیمانه میوه اژدها ۱۸ درصد از مقدار موردنیاز روزانهٔ منیزیم بدن را تأمین میکند، یعنی نسبت به سایر میوهها، منیزیم بیشتری دارد. بدن انسان بهطور متوسط ۲۴ گرم منیزیم دارد.
علیرغم این مقدار بهظاهر اندک، این مادهٔ معدنی در همهٔ سلولهای بدن وجود داشته و در بیش از ۶۰۰ واکنش شیمیایی مهم در بدن ایفای نقش میکند.
برای مثال، در واکنشهایی ایفای نقش میکند که برای تجزیهٔ غذا به انرژی، انقباض عضلات، تشکیل استخوان و حتی ایجاد DNA لازم هستند.
البته تحقیقات بیشتری باید انجام بشوند، اما بعضی تحقیقات حاکی از آن هستند که مصرف بیشتر منیزیم، ریسک بیماری قلبی و سکته را کاهش میدهد.
مطالعات این را هم نشان دادهاند که مصرف منیزیم کافی در رژیم غذایی، در سلامت استخوانها مؤثر است.
چگونه میوه اژدها را بخوریم؟
پوست ضخیم و چرمیشکل میوه اژدها آدم را از خوردن آن منصرف میکند، اما خوردن این میوه بسیار آسان است. نکته اینجاست که باید میوهای را انتخاب کنید که کاملا رسیده باشد. میوهٔ نرسیدهٔ اژدها، سبز است. دنبال میوهای باشید که قرمز روشن باشد. میوهٔ رسیدهٔ اژدها هم مانند آووکادو و کیوی، باید نرم باشد، نه لِه.
پوست کَندن میوه اژدها روشهای مختلفی دارد، در اینجا به یک شیوهٔ مصرف میوهٔ اژدهای تازه و رسیده اشاره میکنیم:
- با استفاده از چاقوی تیز، میوه را از طول نصف کنید؛
- میوه را با قاشق تکهتکه کرده، یا با برشهای عمودی و افقی، آن را بهشکل قطعههای مکعبی دربیاورید؛ البته نباید برشها به پوست برسند. بعد روی پوست پشت میوه فشار بیاورید تا مکعبها جدا شوند؛ میتوانید آنها را با دست یا چاقو هم جدا کنید؛
- میتوانید میوه اژدها را به سالاد، اسموتی و ماست اضافه کرده، یا آن را بهتنهایی مصرف کنید.
شاید در بعضی سوپرمارکتها، میوه اژدها را پوستکنده و تکهشده هم پیدا کنید.
جمعبندی
میوه اژدها میوهٔ گرمسیری خوشمزهای است که ارزش غذایی فراوانی هم دارد. مزهٔ فوقالعادهای دارد، رنگ خاصی به بشقاب میبخشد و مواد مغذی ضروری بدن، فیبرهای پریبیوتیک و ترکیبهای گیاهی مفیدی هم تأمین میکند؛ در عین حال کالری کمی هم دارد. اگر بهدنبال تغییری در میوههای مصرفی خود هستید، میوه اژدها گزینهٔ خوشمزهای، با خواص فراوانی برای سلامتی انسان محسوب میشود.