مکرومه بافی یکی از هنرهای دستی محبوب است که قدمتی طولانی دارد، اما هنوز هم طرفدارانش را حفظ کرده است. اتفاقا در سال‌های اخیر به‌دلیل گرایشی که مردم در سرتاسر دنیا به‌سمت محصولات طبیعی پیدا کرده‌اند، تعداد علاقه‌مندان به مکرومه‌ها هم بیشتر شده است. بسیاری از افراد حتی از این طریق کسب درآمد هم می‌کنند. اگر شما هم دوست دارید با این هنر بیشتر آشنا شوید و آن را یاد بگیرید، این مطلب را بخوانید.
مکرومه چیست؟
مکرومه اثری هنری است که هنرمند با گره‌زدن طناب یا بندهای مخصوص دور یک فریم یا چهارچوب خلق می‌کند. می‌توان از این هنر برای ساخت آویز دیوار، حاشیه و آویز آینه، آویز گلدان، رانر میز، صندلی آویز (هاموک)، تاب، جواهرات دست‌ساز مانند دستبند و گردن‌بند، بوکمارک برای کتاب، کیف، صندل، جاسوییچی و تابلو استفاده کرد.
از کجا شروع کنیم؟
یادگیری مکرومه بافی واقعا آسان است و فقط باید چند مدل گره را بلد باشید. باقی کار فقط به خلاقیت و هنر خودتان بستگی دارد. لوازم اولیه آن هم چند مورد بیشتر نیست. پیشنهاد می‌کنیم در ابتدای کار از پروژه‌های کوچک و ساده مانند کیف، آویز دیواری کوچک یا جواهرات شروع کنید و بعد به آویزهای بزرگ، آویز گلدان و صندلی یا قالیچه برسید.
لوازم اولیهٔ موردنیاز برای مکرومه بافی
وسایلی که برای مکرومه بافی نیاز دارید عبارت‌اند از:
۱. طناب یا نخ مکرومه
طناب‌های مخصوص مکرومه انواع مختلفی دارند. طناب‌ها می‌توانند از جنس پنبه، کتان، کنف و کنف هندی (جوت) باشند. بااینکه ترجیح ما مواد طبیعی است، باز هم همه‌چیز به سلیقهٔ خودتان بستگی دارد. بندهایی از ریون، تریکو و موادمصنوعی هم برای مکرومه وجود دارند که اگر دوست داشته باشید می‌توانید از آنها استفاده کنید. این طناب‌های در رنگ‌ها و اندازه‌های متفاوتی موجودند.
۲. فریم مکرومه
برای مکرومه بافی به چیزی نیاز دارید که نخ‌ها را به آن گره بزنید. البته این‌طور نیست که همهٔ محصولات به فریم نیاز داشته باشند اما بیشتر آنها را باید روی فریم سوار کنید. حلقه، مربع، شاخه، میله از جنس چوب یا فلز، پرکاربردترین فریم‌های مکرومه بافی هستند.
۳. صفحه مکرومه
صفحه یا برد مکرومه سطحی است که برای پروژه‌های کوچک می‌توانید از آن استفاده کنید. این سطح باید سفت و محکم باشد و ضخامت آن طوری باشد که سنجاق یا پین را به‌راحتی در آن فرو کنید بدون اینکه از طرف دیگر خارج شود.
اگر صفحهٔ آماده نمی‌خواهید از چوب پنبه، پلی‌اورتان یا دو تکه مقوای محکم که به هم متصل شده‌اند به‌جای آن استفاده کنید.
سطح برد تقریبا باید به‌اندازهٔ ۱۲ اینچ مربع (معادل ۷۷ سانتی‌متر مربع) باشد.
برد باید و به‌اندازه کافی ضخیم باشد تا بتوان یک پین یا سنجاق به شکل تی را بدون اینکه از طرف دیگر خارج شود روی آن محکم کنید.
۴. قیچی
به جز این سه مورد، به قیچی برای چیدن بندها، برس برای ریش‌کردن و ایجاد حالت کرکی در حاشیه‌ها و متر اندازه‌گیری هم نیاز دارید.
اصطلاحات مهم در مکرومه بافی
قبل از شروع برای راحتی کار چند اصطلاح مهم را یاد بگیرید که هرگاه از آنها استفاده کردیم بدانید منظورمان چیست:
- طناب اصلی: همان رشته‌ای است که با آن کار می‌کنید و در گره‌ها آن را حرکت می‌دهید.
- طناب فرعی: آن رشته‌هایی را که مستقیم می‌مانند و فقط نقش پرکردن طرح را دارند طناب فرعی می‌نامیم. رشته‌های اصلی دور همین رشته‌ها گره می‌خورند.
- سِنیت (sennit): گره یا مجموعه‌ای از گره‌ها که تکرار می‌شوند.
انواع گره در مکرومه بافی
بیشتر پروژه‌های مکرومه با ۵ گره درست می‌شوند. ۳ تا از آنها اصلی هستند و ۲ تای دیگر با کمی تغییر در همان سه گره تشکیل می‌شوند.
۱. گرهٔ سر لارک
این گره از همه مهم‌تر و ساده‌تر است. با این گره باید طناب مکرومه را به میله، شاخه یا هر چیزی که از آن به‌عنوان چهارچوب استفاده کرده‌اید وصل کنید.
- طناب را از وسط تا بزنید و حلقه‌ای را که ایجاد شده است روی میله قرار دهید.
- حلقه را به پشت ببَرید و دو انتهای طناب را از درون آن بیرون بیاورید و محکم کنید.
سر لارک را برعکس هم می‌توانید انجام دهید:
- طناب را تا کنید ولی این بار زیر میله قرار دهید.
- حلقه را به‌سمت جلوی میله بیاورید و دو انتهای طناب را از درون آن رد کنید و محکم کنید.
همان‌طور که می‌بینید، این بار برجستگی گره در پشت آن پنهان می‌شود.
۲. گره مربعی
این گره یکی از پرکاربردترین گره‌ها در مکرومه‌بافی است و می‌تواند بسته به اینکه از کدام سمت شروع می‌کنید، به ۲ صورت چپ‌رخ یا راست‌رخ باشد. گرهٔ نیم‌مربع هم داریم که نصف گره مربعی است.
گره‌های مربعی باید حداقل ۴ طناب داشته باشند: ۲ تا اصلی و ۲ تا فرعی. اگر تعداد طناب‌ها بیشتر از ۴ تا بود، اولین و آخرین طناب همیشه طناب اصلی هستند و همهٔ طناب‌های بین این دو فرعی خواهند بود.
حالا بیایید ببینیم چگونه باید گره بزنیم:
طناب‌ها را از ۱ تا ۴ شماره‌گذاری می‌کنیم. طناب‌های اصلی را ۱ و ۴ و طناب‌های فرعی را ۲ و ۳ می‌نامیم. درحین کار جای طناب‌ها تغییر می‌کند، اما شمارهٔ آنها نباید تغییر کند. برای مثال طناب شمارهٔ ۱ که از ابتدا چپ قرار داشته است ممکن است در حین گره‌زدن به راست برود، ولی همچنان شمارهٔ ۱ خواهد بود.
- گرهٔ مربعی چپ‌رخ
در گرهٔ مربعی چپ‌رخ، در انتهای گره در سمت چپ برجستگی‌های عمودی خواهیم داشت.
- ابتدا از چپ به راست شماره‌گذاری کنید: ۱، ۲، ۳ و ۴.
- حال طناب شمارهٔ ۱ را به سمت راست بیاورید. آن را از روی طناب‌های فرعی ۲ و ۳ رد کنید و ولی زیر آخرین طناب (شمارهٔ ۴) قرار دهید.
- طناب شمارهٔ ۴ را به سمت چپ بیاورید. آن را از زیر طناب‌های فرعی ۲ و ۳ رد کنید و روی طناب شمارهٔ ۱ قرار دهید.
- حالا از طرفین طناب‌ها را بکشید تا محکم شود. طناب‌های فرعی (که وسط قرار دارند) را بین آنها صاف نگه دارید.
- حالا جای دو طناب ۱ و ۴ عوض شده است. طناب ۱ که در سمت چپ بود به راست رفته و طناب ۴ که در راست بود به چپ آمده است. حالا همان کار را بار دیگر انجام دهید. یعنی طناب ۱ را از روی دو طناب فرعی رد کرده و به سمت چپ ببرید و از زیر ۴ عبور دهید.
- طناب ۴ را به راست ببرید و از زیر طناب‌های فرعی و روی طناب ۱ رد کنید.
- دو سر طناب را بکشید تا محکم شود. باز هم طناب‌های فرعی باید راست و صاف قرار بگیرند. حالا گرهٔ مربعی کامل شده است.
- گرهٔ مربعی راست‌رخ
در گرهٔ راست‌رخ برجستگی‌های عمودی را در سمت راست کار خواهیم داشت.
- طناب شمارهٔ ۴ را به سمت چپ ببرید و از روی طناب‌های فرعی و از زیر طناب ۱ رد کنید.
- طناب شمارهٔ ۱ را به راست ببرید و از زیر طناب‌های فرعی و روی طناب ۴ رد کنید.
- دو طناب را بکشید و محکم کنید. طناب‌های فرعی وسط را صاف نگه دارید.
- حالا باز هم جای طناب‌های ۱ و ۴ عوض شده است. ۱ در راست و ۴ در چپ قرار دارد. حالا ۴ را به راست ببرید و از روی طناب‌های فرعی و زیر طناب ۱ رد کنید.
- طناب ۱ را به چپ ببرید و از زیر طناب‌های فرعی و روی ۴ عبور دهید.
- دو طناب را بکشید و محکم کنید. طناب‌های فرعی وسط را صاف نگه دارید. حالا گرهٔ مربعی تکمیل شده است.
۳. گره یا بخیهٔ مارپیچی
این گره به نیم‌گرهٔ سنیت یا نیم‌گرهٔ مارپیچی هم معروف است. گره مارپیچی از یک سری گره تشکیل شده است که تکرار می‌شوند و باهم یک گرهٔ مارپیچ تشکیل می‌دهند. این گره تزیینی است و جذابیت کارتان را بالا می‌برد.
برای این گره هم به حداقل ۴ طناب یا بیشتر نیاز دارید. دوتای اول و آخر اصلی و وسطی‌ها فرعی هستند. باز هم از چپ به راست به آنها از ۱ تا ۴ شماره بدهید. یک بار از چپ را توضیح می‌دهیم و برای راست هم برعکس آن است.
- طناب شمارهٔ ۱ را به راست ببرید، از روی فرعی‌ها و زیر طناب شمارهٔ ۴ رد کنید.
- طناب شمارهٔ ۴ را به چپ ببرید و از زیر فرعی‌ها و روی طناب شمارهٔ ۱ رد کنید.
- دو طناب را بکشید تا گره‌ای محکم دور طناب‌های فرعی تشکیل شود.
- به همین روش گره‌های بیشتری درست کنید. کم‌کم می‌بینید که طناب‌ها به‌شکل مارپیچ امتداد می‌یابند.
۴. گرهٔ نیم‌خفت دوبل
با این گره می‌توانید در مکرومه خطوطی ایجاد کنید که می‌تواند افقی، قطری و عمودی باشد.
- خطوط افقی
در این طرح یک سری گرهٔ افقی ایجاد می‌کنید. اولین طناب فرعی است و بقیهٔ طناب‌ها اصلی هستند.
- طناب چپ را به‌شکل افقی روی سایر طناب‌ها قرار دهید. طناب بعدی را به‌سمت جلو و بالا بیاورید و یک دور، دورِ طناب اول بپیچید تا یک حلقه ایجاد شود. باید حالت خلاف عقربه‌های ساعت باشد.
- حالا همان طناب را در سمت راست گره‌ای که ایجاد شده است بالا بیاورید، روی آن نگه دارید و از درون حلقه عبور دهید.
- حالا باید دو گرهٔ چسبیده‌به‌هم داشته باشید.
- دقیقا همین کار را با طناب‌های بعدی هم به‌دورِ طناب اول که افقی قرار داشت انجام دهید.
- خطوط قطری
در این گره همان کارهای قبلی را باید انجام دهید، با این تفاوت که:
- طناب را به‌شکل مورب روی طناب‌های دیگر قرار می‌دهید.
- حالا طناب را از سمت راست گره بالا بیاورید و از درون حلقه عبور دهید. این کار را تا جایی که لازم است تکرار کنید تا خطی مورب یا قطری روی کارتان ایجاد شود.
۵. گرهٔ اورهند
این گره چند طناب را به هم می‌بندد. می‌توان آن را با چند طناب یا فقط با یکی انجام داد.
- مانند تصویر، طناب را به‌شکل یک حلقه قرار دهید.
- انتهای هر دو طناب را از درون حلقه عبور دهید و محکم کنید. این گره ابتدایی‌ترین نوع گره است که بعید است کسی بلد نباشد.
۶. گره اتمام کار یا گره جمع‌کننده
این گره در نهایت همهٔ طناب‌ها را باهم جمع می‌کند. معمولا در انتهای گلدان‌آویز مکرومه‌ای، این گره‌ها را می‌بینید. در این گره فقط دو طناب اصلی هستند و بقیه همگی فرعی هستند.
- یک طناب جداگانه بردارید و آن را به‌شکل یک U بلند در آورید. این طناب اصلی شما خواهد بود. آن را روی گروهی از طناب‌های فرعی قرار دهید، به‌طوری‌که حلقهٔ آن رو به پایین باشد.
- از انتهای طناب اصلی شروع کنید، آن را دور طناب‌های فرعی و حلقهٔ Uشکل بپیچید. یادتان باشد فقط مقدار کمی از حلقه بیرون از طناب‌پیچ باشد.
- بعد از چند دور پیچیدن انتهای طناب را از حلقه‌ای که بیرون است رد کنید.
- انتهای طناب اصلی را که بالا قرار دارد بکشید تا حلقه کاملا زیر طناب‌پیچ مخفی شود. تا جایی بکشید که محکم شود.
پاسخ به پرسش‌های متداول درباره مکرومه بافی
حالا دیگر همهٔ گره‌هایی را که برای مکرومه بافی باید بلد باشید یاد گرفته‌اید. در ادامه به برخی از پرسش‌های مهم دربارهٔ مکرومه پاسخ خواهیم داد.
۱. آیا مکرومه قابل‌شست‌وشو است؟
بله. گره‌های مکرومه بسیار محکم هستند و جنس آن هم طوری است که می‌توانید آن را بشویید. پس از شستن، آن را آویزان کنید تا خشک شود.
۲. آیا می‌توان برای مکرومه بافی از نخ به‌جای طناب استفاده کرد؟
بله، اما یادتان باشد اگر نخ خیلی ظریف باشد، گره‌ها دیده نمی‌شوند و طرح‌تان جالب در نمی‌آید. به‌علاوه اگر پروژه‌ای بزرگ داشته باشید، تا طرح کامل شود باید بی‌شمار گره بزنید. اگر دوست دارید از نخ استفاده کنید، ضخیم‌ترین نوع نخ را بردارید و نهایتا برای جواهرات از آن استفاده کنید نه چیزی مانند آویز دیواری.
اگر علاقه‌مند به کار با نخ هستید، بد نیست گلدوزی را امتحان کنید.
۳. آیا می‌توان از جوت یا کنف استفاده کرد؟
بله، البته این طناب‌ها در گذشته بیشتر محبوب بودند. به‌تدریج عرضهٔ آنها به بازار کم شد و بیشتر نایلون، ریون ساتن و سایر الیاف مصنوعی باب شدند. بااین‌حال اگر مبتدی هستید، بهتر است از طناب‌های نایلونی یا پنبه‌ای استفاده کنید تا اگر اشتباه کردید، راحت‌تر بازشان کنید.
۴. اندازهٔ طناب چقدر باشد بهتر است؟
به نوع پروژه بستگی دارد. برای تزیینات بزرگ‌تر می‌توانید قطر طناب را از ۴ میلی‌متر یا بیشتر انتخاب کنید. برای پروژه‌های کوچک‌تر مانند جواهرات، طناب با قطر کمتر از ۲ میلی‌متر مناسب است.
طنابی که برای مکرومه استفاده می‌کنید باید حدودا ۵ تا ۶ برابر بیشتر از طول کار تمام‌شده باشد. طناب‌های فرعی‌ای که فقط نقش پرکردن فواصل را دارند و چپ و راست نمی‌روند، کوتاه هم نمی‌شوند و بنابراین معمولا دو برابر باشند کافی است.
یادتان باشد برای ایجاد حاشیه انتهایی همیشه طناب اضافی را محاسبه کنید. هرچه طناب بیشتر باشد، بهتر است. اگر بلند باشد، می‌توانید اضافی آن را بچینید اما اگر کم بیاید، کاری نمی‌توانید بکنید.
در پروژه‌های کوچک از طناب‌های نازک‌تر و برای پروژه‌های بزرگ از طناب‌های ضخیم‌تر استفاده کنید.
لیست اندازه مناسب برای طناب
- برای آویز دیواری بزرگ: ۴ تا ۱۰ میلی‌متر
- برای آویز دیواری کوچک: ۳ تا ۵ میلی‌متر
- ساک خرید: ۳ تا ۵ میلی‌متر
- کیف دستی کوچک: ۲ تا ۳ میلی‌متر
- جواهر: ۱٫۵ تا ۳ میلی‌متر
- جاکلیدی یا بوکمارک: ۱٫۵ تا ۳ میلی‌متر
۵. چگونه گره‌های مکرومه بافی را یک‌دست دربیاوریم؟
این کار تقریبا بعد از مدتی تمرین دست‌تان می‌آید. همیشه هنگام کشیدن طناب، آن را به اندازه‌ای بکشید که هر گره به‌صورت افقی، عمودی و مورب با بقیه در یک راستا قرار بگیرد. کارهای بزرگ را به شیوه‌ای آویزان کنید که محکم و ثابت قرار بگیرد و مدام به طرفین نچرخد و تکان نخورد. به این ترتیب گره‌ها نامیزان نمی‌شوند.
معرفی چند مدل زیبا از محصولات مکرومه بافی
مکرومه‌ها واقعا زیبا هستند. ببینید و لذت ببرید:
۱. آویز گلدان
۲. دستبند مکرومه بافی
روش‌های مختلفی برای ساخت انواع دستبند ازجمله دستبند دوستی وجود دارد؛ مکرومه بافی یکی از این روش‌هاست.
۳. آویز دیوار
۴. لوستر
شما امکان ساخت لوستر در خانه را با ابزار مختلف دارید. با مکرومه بافی هم می‌توانید لوسترهای زیبایی خلق کنید.
۵. کیف
حالا زمان شروع مکرومه بافی است!
بسیار خوب، حالا دیگر می‌دانید چگونه باید از مکرومه بافی برای درست‌کردن کیف، آویز گلدان، تاب، دستبند و رومیزی استفاده کنید. کافی است طرح موردنظرتان را از سایت‌ها یا ژورنال‌های آموزش مکرومه بافی پیدا کنید و سپس با استفاده از گره‌هایی که آموزش دادیم، آنها را اجرا کنید. یادتان نرود، ابتدا از پروژه‌های کوچک شروع کنید تا دست‌تان راه بیفتد.
به‌نظر شما چرا امروزه گرایش به محصولات طبیعی در سرتاسر جهان افزایش یافته است؟ خوشحال می‌شویم درباره این موضوع مهم در دیدگاه‌ها صحبت کنید و دلایل و دیدگاه‌های خودتان را با سایر دوستان به اشتراک بگذارید.
