موزه‌ها شبیه کپسول زمان هستند. به موزه‌ها که قدم می‌گذاری، انگار سوار بر ماشین زمانی شده‌ای که تو را همراه خودت به دوره‌هایی برمی‌گرداند که آرزوی دیدنش را داری. موزه‌ها علاوه‌بر این‌که گوشه‌ای از حس کنجکاوی ما را نسبت به ناشناخته‌ها ارضا می‌کنند، نماینده کوچکی از فرهنگ، آداب و رسوم و ویژگی‌های اجتماعی برهه‌ای از زمان هستند که از راه نمایش‌های بصری شناخت ما از مسئله‌ای خاص را کامل می‌کنند.
با نگاهی گذرا به نقشه‌های گردشگری درمی‌یابیم که حتی جغرافیاهای کوچکی هم مثل شهرها، محله‌ها و… برای نشان‌دادن بخشی از هویت خود، موزه‌هایی راه‌اندازی کرده‌اند. در این میان، موزه‌هایی هستند که نه‌تنها گذشته فرهنگی و اجتماعی ملت یا مردم سرزمینی را نشان می‌دهند، بلکه یادآور کودکی و تجربه‌های آن دوران هستند و ضمن سفر به گذشته، بازدیدکنندگان خودشان را به دوران کودکی‌شان نیز می‌برند و تجربه خوش‌ای از بازدید موزه برای آن‌ها به ارمغان می‌آورند. از این موزه‌ها با چنین کارکردی می‌شود به موزه اسباب‌بازی و عروسک‌هایی اشاره کرد که این روزها، روزبه‌روز بیشتر می‌شوند تا به‌عنوان دفترچه خاطرات، یادگاری‌های یک نسل یا سرزمینی را برای درامان‌ماندن از فراموشی، در خود نگه دارند. ما در این نوشتار، به‌طور مختصر به معرفی سه موزه اسباب‌بازی و عروسک در ایران پرداخته‌ایم.
موزه اسباب‌بازی و عروسک خیمه‌شب‌بازی؛ کاشان
قطعاً تماشای عروسک‌ها و اسباب‌بازی در دلِ خانه‌ای با پَستوهای تودرتو و پرده‌های رنگارنگی که نشانی از تاریخ و دوره قاجار دارد، لذتی چندبرابر به ارمغان میآورد.
موزه اسباب‌بازی و عروسک خیمه‌شب‌بازی کاشان چنین موزه‌ای است که با همت امیر سهرابی، کارشناس و پژوهشگر تئاتر، در دل خانه‌ای تاریخی، یعنی خانه جعفر علامه فیضی، روحانی و شاعر اواخر دوره قاجار، تأسیس شده است. این موزه بخش‌های مختلفی برای تماشا دارد؛ بخش‌هایی همچون قدیمی‌ترین عروسکهای خیمه‌شب‌بازی مربوط به دوره قاجار؛ عروسکهای شهرهای مختلف ایران؛ اسباب‌بازی‌های چوبی، سنگی، سفالی و پارچه‌ای نزدیک به ١٠٠ سال پیش تاکنون؛ نمونه‌هایی از عروسکهای کشورهای دیگر؛ اولین اسباب‌بازی‌های فلزی و پلاستیکیِ کارخانه‌ای و… .
نشانی: کاشان، خانه‌های تاریخی، روبه‌روی خانه طباطبایی، کوچه علامه، شماره ۴٣.
موزه عروسکهای ملل؛ تهران
اگر بخواهیم برای عروسک‌ها خانه‌ای متصور شویم، قطعاً موزه عروسکهای ملل یکی از این خانه‌هاست. موزه عروسکهای ملل، همان‌طور که از نامش مشخص است، از مهرِ سال 1393 همزمان با روز جهانی صلح کار خودش را آغاز کرد و خانه عروسک‌هایی شد که احتمالا همه ما با تماشایشان به دوران شیرین کودکی و معصومیت آن روزگار سفر می‌کنیم.
در این موزه هر مشتاقِ علاقه‌مندی می‌تواند ۵۴۰ عروسک فرهنگی از ۵۳ کشور دنیا از نزدیک ببیند و از چشم‌های آن‌ها قصه‌های شیرینی را بخواند. قطعاً تماشای عروسکهای روسی ماترویشکا، عروسکهای ارمنی، اتریشی، چند نخی، افغان، تاجیکی، عثمانی، کورن دال و غصه در چنین نمایشگاهی تجربه بی‌نظیری از دیدن زیبایی و اشیای نوستالژیکی است که مشابه آن را در مکان‌های دیگر کمتر می‌توان تجربه کرد.
آدرس: تهران، مترو دروازه‌دولت، ابتدای خیابان سعدی شمالی، کوچه فیات، پلاک 2
موزه عروسک و فرهنگ ایران؛ تهران
همراهی قصه و عروسک؛ این چیزی است که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد میآورد و لحظه‌های او را چنان به دوران کودکی گره می‌زند که برای لحظه‌ای دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌هایی را که بیرون از این موزه در انتظارش است، به‌کلی فراموش می‌کند.
موزه عروسک و فرهنگ ملل که در دل خود میزبان هزار عروسک ایرانی از اقوام‌های مختلف است، به‌عنوان موزه‌ای خصوصی با مجوز رسمی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران و با همت و تلاش علی گلشن و مسعود ناصری در مرداد سال 1396 تأسیس شد. هدف از تأسیس این موزه آشنایی کودکان و بزرگسالان با عروسک‌ها به‌عنوان نمایندگانی از فرهنگ و آداب‌ورسوم اقوام و سرزمین‌های مختلف ایران است.
در اصل، این موزه پایگاهی به‌منظور و با هدف ترویج قصه‌ها، افسانه‌ها و روایت‌های مردم سرزمین‌مان است که هرکدام‌شان می‌توانند روایتگر بخشی از تاریخ باشند. موزه عروسک و فرهنگ ایران علاوه‌بر نمایش عروسک‌ها، دفترچه‌ای از خاطرات و روایت‌های شفاهی مردمان ایران است که هر کدام در دل خود، هزاران قصه و در دستان خود، عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌هایی دارند که هر کدام از آن‌ها، از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان به‌یادگار مانده‌اند.
آدرس جدید: تهران، مترو دروازه‌دولت، ابتدای خیابان سعدی شمالی، کوچه فیات، پلاک 2
