انیمیشن کوتاه A Christmas Carol (سرود کریسمس) اقتباسی از کتاب مشهور چارلز دیکنز است که در فضای کریسمس رذیلتهای اخلاقی خساست و سنگدلی را نقد میکند.
چارلز دیکنز یکی از برترین نویسندههای تاریخ ادبیات جهان است. نویسندهای بریتانیایی که با کتابهای متعددش از جمله الیور تویست، دیوید کاپرفیلد و آرزوهای بزرگ تاثیر بسیار زیادی روی زبان انگلیسی داشته و لقب «برترین رماننویس دوره ویکتوریا» را به خود اختصاص داده است. آثار دیکنز از دل جامعه آمدهاند و در کنار نقد زشتیها و سیاهیهای محیط زندگیاش، ترسیم دقیق و بدون نقصی از شهرهای بریتانیا هستند. قلم دیکنز به مردمش نزدیک است؛ به این دلیل که وی سختیهای بسیاری را پشت سر گذاشته و همواره در بطن اجتماع حضور داشته است. با این وجود که او به دلیل ترک تحصیل و کار در یک کارخانه، تحصیلات آکادمیک نداشته، اما به مدت ۲۰ سال یک هفتهنامه را ویرایش کرده و در کنار آن ۱۵ رمان، پنج رمان کوتاه و صدها داستان کوتاه را به رشته تحریر در آورده است. ویژگیهایی همچون استفاده درست از کلیفهنگر، استفاده از عناصر رئالیسم، طنز سیاه، نقد اجتماعی و شخصیتهای منحصربهفرد در آثار دیکنز باعث شده است که نویسندگان برجستهای همچون لئو تولستوی و جرج اورول، او را تحسین کرده و همچنان کتابهای وی به عنوان برترینهای حوزه ادبیات به دانشآموزان و دانشجویان تدریس شوند. کتاب A Christmas Carol که در ایران با نام سرود کریسمس شناخته میشود، یکی از شناختهشدهترین آثار چارلز دیکنز است. با این وجود که کتاب مذکور روی فرهنگ مدرن کریسمس و بسیاری از جنبههای آن از جمله اجتماعات خانوادگی تاثیر بسیاری داشته و شکل کنونی جشن کریسمس را باید بر گرفته از این کتاب دانست، اما تمام ارزش آن به این مورد خلاصه نمیشود. بلکه به سبب ابعاد اجتماعی و پندآموز و نقد دو انحراف شخصیتی خسیس و سنگدل بودن، در کنار جنبههای ادبی و شیوه نگارش بدیع آن باعث شده است که کتاب A Christmas Carol برای هر قشری از علاقهمندان به ادبیات، از محصلین دانشگاهی و بزرگسالان تا کودکان و نوجوانان جذاب باشد. انیمیشن کوتاه A Christmas Carol اقتباسی کم اشکال و وفادار به کتاب است که با موفقیت توانسته تمام ویژگیهای اثر را بی هیچ کم و کاستی به صورت بصری به نمایش بگذارد.
داستان انیمیشن در شب کریسمس و در شهر لندن جریان دارد. ابنیزر اسکروچ فردی خسیس است که از کریسمس متنفر بوده و دعوت برادرزادهاش برای صرف شام خانوادگی را رد میکند. همچنین او دو مردی را که قصد دارند برای فقرا غذا و مکانی گرم تامین کرده و از اسکروچ برای انجام این امر کمک میخواهند نیز دست خالی میگذارد. این تنگ نظری اسکروچ شامل حال باب کرتچیت، دستیارش که بیش از حد معمول کار میکند، نیز شده و او مجبور است روز کریسمس به سر کار برود. اما شب هنگام که روح جیکوب مارلی، شریک اسکروچ به سراغ او میآید، داستان به یکباره متحول میشود.
انیمیشن کوتاه A Christmas Carol محصول سال ۱۹۷۱ شبکه ABC است. ریچارد ویلیامز، کارگردان این انیمیشن، یکی از هنرمندان و انیماتورهای برجسته تاریخ انیمیشن است که از بین آثار تولید شده با حضور او میتوان به Prologue (کارگردان، انیماتور)، Who Framed Roger Rabbit (کارگردان انیمیشن) و The Little Island (کارگردان، نویسنده، تهیهکننده و انیماتور) اشاره کرد. همچنین در کنار ریچارد ویلیامز، چاک جونز که در مطلب معرفی انیمیشن کوتاه Fur of Flying با او آشنا شدیم، به عنوان تهیهکننده در تیم تولید انیمیشن کوتاه A Christmas Carol حضور داشته است. این اثر علاوه بر پخش تلویزیونی، در سینماها نیز اکران شد و بهواسطه این اقدام توانست در لیست نامزدهای جایزه بهترین انیمیشن کوتاه در چهل و پنجمین دوره از جوایز اسکار قرار بگیرد. به دست آوردن این جایزه باعث شد که انیمیشن کوتاه A Christmas Carol به عنوان تنها اثر اقتباس شده از کتابهای چارلز دیکنز که جایزه اسکار دریافت کرده، لقب بگیرد. اما این جایزه چندان هم بدون اعتراض نبود و برخی از فعالان حوزه سینما از این جهت که انیمیشن مذکور ابتدا در تلویزیون به نمایش در آمده، با اهدای جایزه به آن مخالف بودند. این نارضایتی نهایتا به تغییر سیاست آکادمی اسکار و حذف آثار به نمایش در آمده در تلویزیون از لیست نامزدها در سالهای بعد منجر شد.
آنچه که از همان ثانیههای ابتدایی چشم هر بینندهای را به خود جذب میکند، طراحی انیمیشن است. این سبک که علاوه بر ظاهر کلاسیکش، بسیار به نقاشیهای کتاب سرود کریسمس نزدیک است، چنان تاثیری عمیقی روی انیمیشن گذاشته که به هیچ عنوان اقتباسهای انیمیشین دیگر یا لایو اکشن قادر به رقابت با آن نیستند. این امر بهواسطه حضور کن هریس که از او با لقبهایی همچون «استاد انیماتورها» یاد شده و همواره به عنوان یکی از بااستعدادترین انیماتورها شناخته میشود، محقق شده است. اما از بخشهای هنری که بگذریم، به جنبههای فنی و کارگردانی اثر میرسیم؛ جایی که انیمیشن کوتاه A Christmas Carol به عنوان یک کلاس درس تمام عیار عمل میکند. تنکیکهایی همچون پن (حرکت افقی)، تیلت (حرکت عمودی) و زوم (بزرگنمایی) در این انیمیشن بسیار پر کاربرد هستند. در این بین از رنگآمیزی عالی اثر نیز نباید چشمپوشی کرد. این ویژگی باعث شده است که فضاسازیها به بهترین شکل ممکن و فوقالعاده درگیرکننده باشند. همچنین ریتم حساب شده انیمیشن در اکثر دقایق ثبات خود را حفظ کرده و تنها در موارد معدودی به فراخور اتفاقات در حال نمایش، ریتم کمی متفاوت میشود.
یکی از برگهای برنده انیمیشن کوتاه A Christmas Carol در کنار طراحی عالی شخصیتها که دارای تمام جزئیات یک طراحی انسانی عالی است، استفاده از تیم صداپیشگاه حرفهای و باتجربه است. الستر سیم، بازیگر فیلمهای Green for Danger ،The Happiest Days of Your Life و The Belles of St Trinian's، در حالی به عنوان شخصیت اسکروچ صداپیشگی میکند که پیش از این در فیلم Scrooge، محصول سال ۱۹۵۱ این نقش را بازی کرده است. از دیگر صداپیشههای این اثر میتوان به مایکل ردگریو (به عنوان راوی انیمیشن)، مایکل هودرن (روح مارلی) و دیانا کوییک (روح کریسمس گذشته) اشاره کرد. با این وجود که در اغلب دقایق انیمیشن به جلوههای صوتی دقیق و پرتعداد انیمیشن و شخصیتها مجال خودنمایی داده میشود، اما نباید موسیقی انیمیشن را فراموش کرد. تریسترام کری پیش از این در انیمیشن کوتاه The Little Island با ریچارد ویلیامز همکاری داشته، برای خلق موسیقی انیمیشن کوتاه A Christmas Carol از سازها و سبکهای مختلف بهره برده که صرف نظر از مدت آنها، همگی در ویژگی گوشنواز بودن مشترک هستند.
انیمیشن کوتاه A Christmas Carol اقتباسی کلاسیک از کتابی مشهور است که بدون هیچ شک و شبههای میتوان آن را در ردیف برترین کتابهای ادبی و اقتباس آن را زمره تماشاییترین انیمیشنهای کوتاه قرار داد. استفاده از عناصر خیال و پنهان کردن پیام در زیر لایههای استعاره باعث شده است که این انیمیشن نه تنها سرگرمکننده باشد، بلکه آموزنده ظاهر شود. این اثر که توانایی تغییر جامعه و وادار کردن مخاطب به تجدیدنظر در اعمالش را دارد، به خوبی توانسته اثرات منفی و سوء خساست را به نمایش بگذارد و این امر بهواسطه قلم تکرار نشدنی چالز دیکنز میسر شده است. پیشنهاد میشود پس از تماشای این انیمیشن کوتاه به سراغ کتاب سرود کریسمس و دیگر آثار دیکنز رفته و آنها را مطالعه کنید.