معرفی انواع سبک های رهبری؛ سبک رهبری شما کدام یک است؟

سبک رهبری به خصوصیات رفتاری رهبر در هدایت، انگیزش، راهنمایی و مدیریت یک گروه گفته می‌شود. رهبران بزرگ می‌توانند الهام‌بخش حرکت‌های سیاسی و تغییرات اجتماعی باشند. آنها همچنین می‌توانند به دیگران در آفرینش، نوآوری و رسیدن به اهداف، انگیزه بدهند. شما می‌توانید با فکر کردن درباره‌ی خصوصیات رهبران بزرگ، تفاوت‌های بزرگی در نحوه‌ی رهبری این افراد با سایر رهبران مشاهده‌ کنید. خوشبختانه تحقیقاتی بر روی تئوری‌ها و چارچوب‌های مختلف رهبری انجام شده است که این امکان را برای ما فراهم می‌آورد تا سبک های رهبری را بهتر شناسایی و درک کنیم. در ادامه‌ی مقاله به معرفی تعدادی از مهم‌ترین چارچوب‌ها و سبک‌های شناخته‌شده‌ی رهبری می‌پردازیم.

سبک های رهبری لوین

در سال ۱۹۳۹، گروهی از محققان به سرپرستی کورت لوین (Kurt Lewin) تحقیقی با هدف شناسایی سبک‌های مختلف رهبری انجام دادند. در حالی‌که در تحقیقات دیگر سبک‌های بیشتری شناسایی شده بود، اما این تحقیق بر روی سه سبک مهم رهبری متمرکز بود.

در این تحقیق، دانش‌آموزان را در سه گروه با رهبران اقتدارگرا، مشارکتی و تفویضی قرار دادند. در این گروه‌ها یک پروژه‌ی هنری انجام شد و رفتار کودکان در واکنش به این سبک های رهبری زیر نظر محققان بررسی شد. محققان دریافتند سبک «رهبری مشارکتی» در الهام‌بخشیدن به پیروان خود برای داشتن عملکرد بهتر، تأثیر بیشتری داشته است.

حال نگاه دقیق‌تری به این سه سبک لوین می‌اندازیم:

رهبری اقتدارگرا (استبدادی)

رهبران اقتدارگرا (که به آنها رهبران مستبد نیز گفته می‌شود)، به روشنی انتظارات خود را از کاری که باید انجام شود، زمان انجام دادن کار و نحوه‌ی انجام آن مشخص می‌کنند. این سبک رهبری به‌شدت متکی بر فرمان رهبر و کنترل پیروان است.

همچنین میان رهبر و سایر اعضا، تمایز واضحی وجود دارد. رهبران اقتدارگرا به‌صورت مستقل و بدون نظرخواهی از سایر اعضای گروه تصمیم‌گیری می‌کنند.

محققان دریافته‌اند که تصمیم‌گیری در سبک رهبری اقتدارگرا، به‌شدت خالی از خلاقیت است. همچنین لوین نتیجه گرفت که تغییر از سبک رهبری اقتدارگرا به سبک مشارکتی، سخت‌تر از حالت برعکس آن (یعنی تغییر از سبک رهبری مشارکتی به سبک رهبری اقتدارگرا) است.

رهبری اقتدارگرا در شرایطی خوب جواب می‌دهد که زمان کمی برای تصمیم‌گیری در اختیار باشد، به تصمیم‌گیری سریع و اقدام قاطع نیاز باشد و رهبر نسبت به سایر اعضا، دانش و آگاهی بیشتری داشته باشد. با این حال، سبک استبدادی معمولا فضایی ناکارآمد و حتی خصمانه به‌وجود می‌آورد که گاهی باعث شورش پیروان علیه رهبران سلطه‌گر می‌شود.

رهبری مشارکتی (دموکراتیک)

در تحقیق لوین مشخص شد رهبری مشارکتی (که به‌عنوان رهبری دموکراتیک نیز شناخته می‌شود)، معمولا مؤثرترین سبک رهبری محسوب می‌شود.

رهبران مشارکتی اعضای گروه را راهنمایی می‌کنند، خودشان هم در فعالیت‌های گروه شرکت می‌کنند و به اعضا اجازه‌ی اظهار نظر می‌دهند. بر اساس تحقیق لوین، کودکان حاضر در گروه مشارکتی بهره‌وری کمتری نسبت به گروه اقتدارگرا داشتند، اما مشارکت آنها کیفیت بالاتری داشت.

رهبران مشارکتی اعضای گروه را به مشارکت تشویق می‌کنند اما حق خود برای تصمیم نهایی در فرایند تصمیم‌گیری را محفوظ می‌دارند. اعضای گروه هم خود را در فرایندها دخیل می‌کنند و انگیزه و خلاقیت بیشتری از خود نشان می‌دهند. رهبران مشارکتی مایل هستند پیروان آنها احساس کنند که بخش مهمی از تیم را تشکیل می‌دهند و همین موضوع به بالا رفتن میزان تعهد به اهداف گروه کمک می‌کند.

رهبری تفویضی (آزادمنشانه)

محققان دریافتند کودکانی که در گروه رهبری تفویضی بودند، نسبت به دو گروه دیگر بهره‌وری کمتری داشتند. کودکان این گروه درخواست‌های بیشتری از رهبر داشتند، همکاری کمتری نشان می‌دادند و در انجام کار به‌صورت مستقل ناتوان بودند.

یک رهبر تفویضی اعضای گروه را بسیار کم راهنمایی می‌کند (یا اصلا راهنمایی نمی‌کند) و از طرف دیگر تصمیم‌گیری را بر عهده‌ی خود اعضای گروه می‌گذارد. در حالی‌که این روش در شرایطی خوب است که اعضای گروه از کارشناسان خبره باشند، اما غالبا چنین سبکی باعث می‌شود نقش‌ها به خوبی تعریف نشوند و انگیزه‌ای برای اعضا وجود نداشته باشد.

لوین متوجه شد که سبک رهبری تفویضی منجر می‌شود که در هنگام بروز مشکل، همه یکدیگر را به‌خاطر اشتباهات مقصر بدانند، گروه به درستی هدایت نشود، مسئولیت‌های فردی مورد پذیرش قرار نگیرند و پیشرفت کار به حداقل برسد.

نظرها در خصوص سبک های رهبری لوین

راث بس (Ruth Bass) و برنارد ام. بس (Bernard M. Bass) در کتاب خود با عنوان «راهنمای رهبری بس: تئوری، تحقیق و کاربردهای مدیریتی (۲۰۰۸)» بیان می‌کنند که دید منفی و حتی تحقیرآمیزی در خصوص رهبری اقتدارگرا وجود دارد. رهبران اقتدارگرا غالبا افرادی کنترل‌کننده و متعصب توصیف می‌شوند در حالی‌که آنها ویژگی‌ها و قابلیت‌های مثبتی مانند تأکید کردن بر قوانین، مسئولیت‌پذیری و نظم و انضباط دقیق را هم دارند؛ اما این خصوصیات به اندازه‌ی ویژگی‌های منفی آنها دیده نمی‌شود.

در حالی‌که رهبری اقتدارگرا قطعا بهترین گزینه برای هر شرایطی نیست، اما می‌تواند در شرایطی که پیروان به هدایت بیشتری نیاز دارند و قوانین و استانداردها باید مو به مو اجرا شوند، به‌کار بیاید.

راث بس و برنارد بس اشاره دارند که در رهبری مشارکتی، پیروان در مرکز توجه قرار دارند و این سبک یک رویکرد اثربخش برای حفظ ارتباط با دیگران است. افرادی که زیر نظر چنین رهبرانی کار می‌کنند به خوبی با شرایط کنار می‌آیند، از یکدیگر پشتیبانی می‌کنند و هنگام تصمیم‌گیری با سایر اعضای گروه مشورت می‌کنند.

سایر مدل‌ها و سبک های رهبری