در مسیر سلامتی، جاده به راه‌های مختلفی می‌رسد. مثلا از یک راه می‌توانید به سمت گیاهخواری بروید و از راه دیگر به رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌رسید، که البته هر دوی این مسیرها طرفداران خاص خود را دارند. انواع راه‌حل‌ها و رژیم‌های متنوع ما را احاطه کرده‌اند. جدیدترین چیزی که هر روز بیشتر و بیشتر به گوش می‌خورد، خام گیاهخواری است. خام گیاهخواران مخالفان سرسخت پخت‌و‌پز هستند. آنها معتقدند که پختن، مواد غذایی را ناسالم و غیرطبیعی می‌کند. اخیرا تعداد قابل‌توجهی از افراد مشهور به خام گیاهخواری روی آورده‌اند. خام گیاهخواران معتقدند که این سبک از تعذیه موجب افزایش انرژی، پوستی سالم‌تر و هزاران فایده‌ی دیگر می‌شود و چنان شیفته‌وار امتیازات آن را برمی‌شمارند که اگر در گزینه‌های آنها توانایی پرواز را شنیدید، اصلا تعجب نکنید. اما اگر دهان شما هم از تعاریف ستاره‌های زیبا و خوش‌اندام آب افتاده است و مایلید از خام گیاهخواری پیروی کنید، نهایت دقت و ملاحظه را به خرج بدهید. البته همیشه تمام حقیقت درباره‌ی این رژیم گفته نشده است. با انتخاب خام گیاهخواری دایره‌ی انتخاب مواد غذایی خود را کوچک و کوچک‌تر می‌کنید و در نتیجه باید حواس‌تان باشد تا با کمبود مواجه نشوید. از مضرات خام گیاهخواری هم نباید غافل شوید. حتی پزشکانی که این رژیم را تجویز می‌کنند دقت زیادی برای تنظیم مواد غذایی به خرج می‌دهند.
خام گیاهخواری چیست؟ مضرات خام گیاهخواری کدام است؟
خام گیاهخواری نوعی رژیم غذایی مبتنی بر سبزیجات است که هرگونه پختن را منع می‌کند. هیچ مادهی غذایی نباید بیش از ۱۰۴ درجه فارنهایت یا ۴۰ درجه سلسیوس حرارت ببیند. مواد غذایی باید تازه مصرف شوند و یا با حرارت خیلی کم طبخ شوند. تصوری که میان خام گیاهخواران وجود دارد این است که دمای بالای ۱۰۴ درجه نه تنها مواد مغذی را از بین می‌برد، بلکه آنها را سمی و غیرقابل هضم نیز می‌کند. در ادبیات خام گیاهخواران، پختن با درجه حرارت بالا مانند ناسزایی زشت تلقی می‌شود. آنها فکر می‌کنند مواد غذایی خام سرشار از انرژی‌های حیاتی هستند. خام گیاهخواری شکل توسعه‌یافته و افراطی گیاهخواری است که به «پرانا» یا نیروی حیات اعتقاد دارد. بر اساس باورهای آنها نیروی حیات یا پرانا در اغذیه‌ی گیاهی خام بیشتر است. البته آبمیوه‌ها و اسموتی‌های سبز نیز گل سرسبد این رژیم غذایی هستند. در این مقاله ۵ تصور اشتباه خام گیاهخواران و مضرات خام گیاهخواری مورد بررسی قرار گرفته است.
اشتباه ۱: پختن، مواد مغذی را از بین می‌برد
درست است که مواد خام سرشار از مواد مغذی هستند اما با پختن فیبر موجود در گیاهان از هم گسیخته می‌شود و با پارگی دیواره‌های سلولی، مواد مفید مغذی آزاد می‌شوند. این مواد مغذی بدون پختن و به شکل عادی در دسترس قرار نمی‌گیرند. مثلا گوجه فرنگی منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان لایکوپن است. هویج هم مشابه گوجه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و همه‌ی این مواد مفید، با پختن آزاد می‌شوند. پس یک ظرف سوپ سرشار از موادی است که مصرف خام آنها به هیچ‌وجه خاصیت مشابهی ندارد. گیاهخواران معتقدند با پختن گیاهان و سبزیجات جذب روی، آهن، کلسیم و منیزیم منتفی می‌شود؛ این هم اشتباه است. برای مثال پختن اسفناج میزان آهن و کلسیم موجود در برگ‌های آن را افزایش می‌دهد. جان مک دو آل (John McDougall) مبتکر رژیم غذایی گیاهخواری مبتنی بر نشاسته است، او می‌گوید: «البته باید قبول کرد که پختن سبزیجات موجب از بین رفتن بسیار اندک برخی مواد نظیر ویتامین C یا B می‌شود، اما مقدار این مواد در گیاهان آنچنان زیاد است که در نهایت به مغذی بودن آنها آسیبی نمی‌رسد.». جنیفر نلسون (Jennifer Nelson) متخصص تغذیه و استاد دانشکده مایو است. او نیز می‌گوید: «بهترین رژیم غذایی ترکیب مواد خام و پخته است». هیچ تعصبی بر ترجیح یک رژیم غذایی خاص بر دیگری نیست. برای حفظ سلامتی باید به دنبال بهترین ترکیب باشیم. کباب کردن و پختن زیاد مواد غذایی نیز مضر است و منجر به کاهش حجم مواد مغذی می‌شود. با در نظر گرفتن این مسئله باید از روش‌هایی چون بخارپز کردن و غذاهایی مثل سوپ استفاده کرد و از سرخ کردن و… پرهیز کنید. یادتان باشد که پختن ملایم مواد غذایی آنها را قابل هضم‌تر می‌کند و همان‌طور که گفته شد، در بعضی از موارد منجر به آزاد شدن مواد مغذی نهفته می‌شود. نظر خام گیاهخواران درباره‌ی وجود انرژی ویژه در گیاهان خام نیز بیشتر جنبه‌ی اعتقادی دارد و هیچ توضیح علمی برای آن وجود ندارد. در نگاهی دقیق‌تر، آنها کاملا به مضرات خام گیاهخواری واقف نیستند.
اشتباه ۲: پختن، آنزیم‌ها را از بین می‌برد
در این‌باره خام گیاهخواران کاملا حق دارند. پختن آنزیم‌ها را از بین می‌برد. ولی متأسفانه همچنان نیمی از حقیقت پشت ابر مانده است. بدن انسان برای تجزیه‌ی مولکول‌های مواد غذایی نیاز به آنزیم‌های موجود در مواد غذایی ندارد. در ساختار بدن آنزیم‌هایی وجود دارد که این وظیفه را با کمال میل بر عهده می‌گیرند. در هر صورت آنزیم‌هایی که از مواد خام وارد بدن می‌شوند نیز به خاطر اسید معده از بین خواهند رفت. تنها اندکی از آنها باقی می‌مانند و مواد تخمیر شده‌ای چون کلم‌ترش، آنزیم‌ها را وارد معده می‌کند. در هر حال نقش آنها در هضم غذا اندک است. متخصصین ارزش چندانی برای این آنزیم‌ها قائل نیستند. نظریه‌ی «آنزیم مواد خام» به کتاب ادوارد هال (Edward Howell) در دهه‌ی ۴۰ میلادی بازمی‌گردد. اما اکنون علم به نقش حداقلی آنزیم‌های مواد غذایی خام، در هضم غذا شهادت می‌دهد. هاول تصور می‌کرد که تعداد آنزیم‌های بدن انسان پایان‌پذیر است، در حالی‌که بدن انسان همواره آنزیم‌های جدید تولید می‌کند.
اشتباه ۳: گیاهانِ خام خاصیت سم زدایی دارند
خاصیت سم‌زدایی مطرح شده در مواد غذایی، پشتوانه‌ی علمی محکمی ندارد. در واقع مواد سمی می‌توانند در هر نقطه‌ی بدن جمع شوند. به ویژه در بافت‌های چربی و حتی در استخوان‌ها یا پروتئین‌ها. اما روده‌ی بزرگ به طرز شگفت‌انگیزی از مواد سمی دور می‌ماند و همچنین کبد، عضوی است که با مواد سمی مبارزه می‌کند. در واقع کبد نقش سم‌زدایی بالایی دارد. کبد گمرک بدن است و همه‌ی مواد را بعد از بازجویی به سمت خون راهنمایی می‌کند. در حقیقت، در هیچ مادهی غذایی گیاهی یا جانوری سم‌زدایی وجود ندارد. بدن خود وظیفه‌ی سم‌زدایی را با اندام‌های داخلی‌اش انجام می‌دهد. تنها نکته‌ی قابل قبول در زمینه‌ی سم‌زدایی مواد خام، بهبود عملکرد کبد و کلیه با افزایش میزان ذخیره‌ی آب در بدن است. اگر مضرات خام گیاهخواری و واقعیات آن را ندانید، ناآگاهانه به بدن خود آسیب می‌زنید.
اشتباه ۴: خام گیاهخواری کلید سلامتی است
با خام گیاهخواری مصرف کالری به حداقل می‌رسد و طبیعی است که وزن مناسبی پیدا می‌کنید. اما هدف از رژیم غذایی تنها کاهش وزن نیست و باید به موارد مختلفی توجه کرد. مضرات خام گیاهخواری را دریابید. با خام گیاهخواری با کمبود مواد غذایی روبه‌رو خواهید شد. به ویژه ویتامین‌هایی نظیر B12 ،D و روی، آهن و اسیدهای چرب امگا۳ و غیره. خام گیاهخواران عزیز برای جبران کمبود این مواد باید حتما از قرص‌های مکمل استفاده کنند. شاید سؤال کنید که مواد انرژی‌زا برای تأمین انرژی خام گیاهخواران از کجا تأمین می‌شود. کالدول سلستین (Caldwell Esselstyn)، پزشکی که بیل کلینتون را متقاعد به استفاده از رژیم گیاهخواری کرد، پاسخی برای شما دارد. او می‌گوید مصرف تعدادی مغز و یک عدد موز در طول روز میزانی کالری در اختیار بدن می‌گذارد. اما این میزان کالری برای بدن کافی نیست. ضمن اینکه مشکل دیگر بیشتر افراد خام گیاهخوار، پوسیدگی و ساییدگی دندان است. اسید موجود در میوه‌ها منجر به ساییدگی مینای دندان می‌شود و کمبود مواد معدنی عمومی، موجب پوسیدگی دندان است. باید بدانید که با انتخاب خام گیاهخواری چه چیزهایی را از دست می‌دهید و در مقابل چه چیزهایی به دست می‌آورید. مضرات خام گیاهخواری را به دقت مدنظر داشته باشید. دقیق باشید و بی‌گدار به آب نزنید.
اشتباه ۵: این سبک از رژیم غذایی مطابق با طبیعت بشر است
خام گیاهخواران مصرف گوشت را غیرعادی می‌دانند و برای دفاع از عقاید خود پخت‌و‌پز و مصرف گوشت را عملی متضاد با ذات طبیعت می‌دانند. آنها می‌گویند که بشر آن را از خود درآورده است! خب بسیار طبیعی است که انسان با تکیه بر نیروی عقل خود ابداعات و اختراعات بی‌شماری داشته است. مثلا شما کدام زرافه را سراغ دارید که شیرموز بخورد؟ در سراسر دنیا رژیم‌های غذایی متفاوتی وجود دارد و به طور تقریبی در همه‌ی آنها مصرف حبوبات، سبزیجات و گوشت عادی است. رژیم غذایی متشکل از همه‌ی مواد و خوراکی‌ها، از دیرباز در تمام فرهنگ‌ها و نقاط جهان رایج بوده است. در مقابل، این خام گیاهخواری است که از ابداعات جدید به شمار می‌رود. کودکی را در نظر بگیرید که طبق این رژیم غذایی پرورش پیدا می‌کند. طبیعی است که بدون مصرف داروهای جانشین و مکمل‌ها، او با کمبود شدید ویتامین B12 و سایر مواد مفید و مغذی روبه‌رو می‌شود. در نتیجه مشکلات عدیده‌ای در زمینه‌ی اعصاب و جسم پیدا می‌کند. اما مصرف گوشت و فرآورده‌های حیوانی به مدت حداقل ۲۰ سال، ذخیره‌ی خوبی از مواد مغذی در بدن ایجاد می‌کند. در تمامی تمدن‌ها و در طول تاریخ نیز انسان‌ها از گوشت و فرآورده‌های حیوانی استفاده کرده‌اند. پس هیچ چیز غیرطبیعی در مورد رژیم غذایی گوشتی وجود ندارد. بسیاری از دانشمندان پختن را گامی بلند و اساسی در تکامل مغزی انسان می‌دانند. شناسایی مضرات خام گیاهخواری به انتخاب عاقلانه‌ی شما کمک می‌کند.
این سبک از رژیم غذایی از نظر علمی هویت چندانی ندارد. شاید نقطه قوت آن تنها جنبه‌ی اعتقادی آن باشد. به هر روی اگر قصد خام گیاهخوار شدن دارید، بهتر است ابتدا تأمل و تحقیق بفرمایید و مضرات خام گیاهخواری را شناسایی کنید. در این نوشته به هیچ عنوان قصد ترویج رژیم‌های گوشتی و غیره در کار نبوده است. تنها گوشزد کردن و توجه به رژیم غذایی کامل و سرشار از مواد مغذی و عدم مصرف افراطی هر گونه مادهی غذایی مد نظر بوده است. سلامت و تندرست باشید.
