مراقبت از بخیه یکی از مهم‌ترین اقدامات پس از جراحی یا آسیب است که می‌تواند بهبودی شما را سرعت ببخشد. بخیهها وظیفه دارند که زخم یا برش را بسته نگه دارند تا التیام بیابد. پس از التیام پوست نیز برداشته یا جذب می‌شوند. اگر درست از بخیه مراقبت کنید، دوره بهبودی را بدون عفونت و با کمترین جای زخم ممکن پشت‌سر خواهید گذاشت. برای آشنایی با انواع بخیه، نحوه مراقبت از آنها و نشانه‌های خطر با ما همراه باشید.
بخیه چیست؟
می‌توانید بخیه را مانند دوخت لباس‌هایتان در نظر بگیرید که قسمت‌های مختلف را به هم متصل نگه می‌دارد. بخیهها از جنس‌های مختلفی مثل نایلون یا ابریشم ساخته شده‌اند. بعضی بخیهها جذبی هستند و خودبه‌خود حل می‌شوند، مثل بخیه‌هایی که درون دهان به کار می‌روند. بعضی دیگر نیز باید کشیده شوند.
بخیهها مهم هستند، زیرا احتمال خونریزی و عفونت را کاهش می‌دهند. همچنین باعث کاهش جای زخم می‌شوند.
انواع بخیه
- بخیه عادی: پس از بهبود زخم، پزشک یا پرستار باید آنها را بکشد.
- بخیه جذبی: بدن جذبشان می‌کند و نیازی به کشیده‌شدن ندارند. این بخیهها برای زخم‌های زیر سطح پوست بسیار مناسب هستند.
همچنین زخم‌ها و برش‌ها را می‌توان به این روش‌ها نیز بسته نگه داشت:
- نوعی چسب مایع مخصوص پوست که پس از چند هفته خودبه‌خود می‌افتد؛
- نوار چسب که خودش می‌افتد؛
- منگنه‌های فلزی که باید پزشک یا پرستار خارجشان کند.
نحوه مراقبت از بخیه
تمیز و خشک نگه‌داشتن بخیهها اهمیت زیادی دارد. باید فقط از کرم‌ها و پمادهایی استفاده کنید که پزشک تجویز کرده است. اگر پانسمان یا بانداژی روی بخیه خود دارید، درباره عوض‌کردن آن از پزشک یا پرستار خود سؤال کنید. پانسمان‌ها نیز باید خشک نگه داشته شوند و در صورت خیس‌شدنشان، باید آنها را عوض کنید.
مراقبت از بخیه در ۲ روز اول
بهتر است از فعالیت‌هایی که باعث بازشدن بخیهها می‌شوند اجتناب کنید. کودکان در این مدت نباید فعالیت‌هایی مانند بازی‌کردن در شن یا گل، دوچرخه‌سواری و شناکردن انجام دهند. پس از ۲۴ ساعت، می‌توانید ناحیه بخیه‌شده را در سینک یا زیردوش با ملایمت بشویید. سپس بخیهها را به‌دقت خشک کنید.
بهتر است برای شستشوی زخم بخیه، آن را غرق در آب (مثلا درون وان) نگه ندارید تا بهبود یابد و بخیهها کشیده یا حل شوند. درد اطراف زخم و بخیه معمولا با انواع مسکن ساده‌ای مانند استامینوفن تسکین داده می‌شود. در حالی که زخم بهبود می‌یابد، پوست خشک‌شده اطراف آن و بخیه‌های خود را دستکاری نکنید. این کار باعث بیشترشدن جای زخم می‌شود.
مراقبت طولانی‌مدت از بخیه
در ابتدا زخم قرمز و برجسته خواهد بود، اما به‌مرور رنگ‌پریده‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شود. بهتر است زخم را از تابش مستقیم آفتاب دور نگه دارید تا از تیره‌شدن آن جلوگیری کنید.
مراقبت از منگنه
منگنه‌های پزشکی از فلز خاصی ساخته شده‌اند و با منگنه‌های عادی کاغذ فرق دارند. برای مراقبت از بخیه منگنه باید این اقدامات را انجام دهید:
- ناحیه را ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از اعمال منگنه کاملا خشک نگه دارید.
- پس از ۴۸ ساعت، می‌توانید ناحیه منگنه را به‌آرامی ۱ یا ۲ بار در روز بشویید. برای این کار از آب خنک و صابون استفاده کنید. ناحیه را تا جایی که می‌توانید نزدیک به منگنه تمیز کنید، اما از شستن یا مالیدن مستقیم منگنه‌ها خودداری کنید.
- با ضربه‌های آرام دستمال کاغذی ناحیه را خشک کنید و روی این ناحیه دستمال نکشید. بهتر است دستمال با منگنه‌ها تماس پیدا نکند.
- اگر روی منگنه‌ها با پانسمان پوشیده شده بود، آن را بر اساس دستور پزشک با بانداژ تمیز و آنتی‌بیوتیک جایگزین کنید. درباره زمان کشیدن منگنه‌ها با پزشک خود صحبت کنید.
نکات مهم مراقبت از بخیه
- با کاهش فعالیت‌های خود از بازشدن زخم پیشگیری کنید.
- اگر جراحت روی جمجمه شماست، می‌توانید برای شستن ناحیه از شامپو استفاده کنید. این کار را با ملایمت انجام دهید و از تماس بیش از حد با آب خودداری کنید.
- جای بخیه ها را نخارانید.
نشانه‌های عفونت بخیه
حین مراقبت از بخیه، به این علائم دقت کنید:
- درد رو به افزایش؛
- قرمزی اطراف زخم که بهبود نمی‌یابد و بدتر می‌شود؛
- خط قرمزی که از زخم به‌سمت بالا رفته است؛
- التهاب؛
- ترشحات چرکی یا خونریزی؛
- بوی نامطبوع از ناحیه بخیه؛
- تب.
با مشاهده علائم عفونت باید سریع با پزشک خود تماس بگیرید و درمان شوید.
کشیدن بخیه
زمان کشیدن بخیه به نوع زخم و مکان آن بستگی دارد. معمولا بخیه‌هایی که روی مفاصلی مانند زانو یا آرنج قرار گرفته‌اند باید مدت بیشتری باقی بمانند. برای کشیدن بخیهها، پزشک یا پرستار بخیه را از ناحیه گره می‌برد و سپس نخ کوچک را بیرون می‌کشد. ممکن است حین این کار کششی احساس کنید، اما نباید دردناک باشد.
زمان عادی کشیدن بخیه
- بخیه‌های سر معمولا باید ۳ تا ۵ روز بعد کشیده شوند؛
- اگر بخیهها روی مفاصل زانو یا آرنج باشند باید پس از ۱۰ تا ۱۴ روز کشیده شوند؛
- بخیه‌های سایر قسمت‌های بدن معمولا به ۷ تا ۱۰ روز زمان نیاز دارند.
کم‌کردن جای بخیه
ممکن است نگران باقی‌ماندن جای زخم پس از کشیدن بخیهها باشید. اقدامات زیر به شما کمک می‌کنند جای زخم را محو کنید:
- دور نگه‌داشتن زخم از نور مستقیم خورشید: احتمال تغییر رنگ پوست آسیب‌دیده تا ۶ ماه پس از جراحت بیشتر است. تا می‌توانید این ناحیه را با کلاه یا لباس بپوشانید. می‌توانید از ضدآفتاب برای کاهش تیرگی زخم استفاده کنید، اما تا ۲ هفته پس از التیام زخم از این کار خودداری کنید.
- بالا نگه‌داشتن زخم: بهتر است زخم خود را تا جایی که می‌توانید بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار می‌تواند باعث کاهش التهاب و درد شود. می‌توانید از بالش یا پتو برای این کار استفاده کنید.
- استفاده از ژل یا ورقه‌های سیلیکونی: اگر محصولات دارای سیلیکون را حداقل ۱۲ ساعت در روز استفاده کنید، معمولا باعث نرم‌شدن زخم‌ها و بهبود رنگ آنها می‌شوند. البته بهتر است پیش از این کار با پزشک خود مشورت کنید.
- استفاده از عصاره پیاز: ممکن است پزشک کرم‌هایی حاوی این عصاره را پیشنهاد کند.
- ماساژ: با استفاده از انگشت‌های خود زخم را دورانی و با فشار ملایم ماساژ دهید. این کار می‌تواند باعث نرم‌شدن زخم و صاف‌شدن سریع آن شود.
سؤالات رایج درباره مراقبت از بخیه
۱. بخیه چه زمانی کشیده می‌شود؟
بیشتر بخیهها باید پس از ۵ تا ۱۰ روز کشیده شوند، البته این مسئله به محل بخیه بستگی دارد. درباره زمان مراجعه برای کشیدن بخیه از پزشک خود سؤال کنید.
بخیه جذبی معمولا پس از ۱ یا ۲ هفته جذب می‌شوند، البته برخی از آنها به چند ماه زمان نیاز دارند.
۲. چه زمان باید به اورژانس مراجعه کرد؟
- بخیهها باز شوند؛
- پانسمان کاملا خونی شود؛
- نتوانید مفصل آسیب‌دیده را تکان دهید؛
- اطراف زخم به‌طور ناگهانی بی‌حس شود؛
- ردهای قرمزی از طرف زخم خود به طرف بالا ببینید.
۳. چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر دچار تب و لرز شدید؛
- زخم قرمز، گرم، ملتهب یا دارای ترشحات چرکی باشد؛
- بوی ناخوشایندی از زخم احساس کنید؛
- از بخیه ۵ روز گذشته و زخم هیچ تغییری نکرده باشد؛
- درد شدیدی اطراف زخم احساس کنید.
سخن پایانی
در جراحی‌ها یا جراحت‌های گسترده، نیاز است که دو طرف زخم از طریق بخیه به هم رسانده شوند. مراقبت از بخیه تضمین می‌کند که بهبودی سریع و کاملی داشته باشید، پس مهم است نکات مراقبت از بخیه و نشانه‌های عفونت را بدانید. رعایت نکاتی مانند خشک نگه‌داشتن زخم، شست‌وشوی روزانه آن و کاهش تماس با آب در پیشگیری از عفونت و التیام زخم نقش مهمی دارند، پس این نکات را به خاطر داشته باشید.
منابع دیگر: medlineplus و webmd
