ماهی تیلاپیا، نوعی ماهی به نسبت ارزان و خوشمزه است و چهارمین غذای دریایی پرمصرف در ایالات‌متحده محسوب می‌شود. این ماهی دربین مردم طرفداران زیادی دارد؛ زیرا هم مقرون به‌صرفه است و هم طعم ماهی در آن چندان محسوس نیست. بااین‌حال براساس مطالعات علمی انجام شده، نگرانی‌هایی درزمینه‌ی محتوای چربی این ماهی وجود دارد. همچنین گزارش‌های به‌دست‌آمده درباره‌ی تیلاپیای پرورشی تردیدها را درمورد مصرف آن افزایش می‌دهد. درنتیجه بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که در مجموع، ماهی تیلاپیا برای سلامت انسان مضر است و نباید مصرف شود. در این مطلب تاریخچه، فواید و مضرات مصرف تیلاپیا را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
ماهی تیلاپیا چیست؟
تیلاپیا متعلق به‌گونه‌ی خاصی از ماهی‌های آب‌های شیرین است و از اعضای خانواده «سیکلیدماهیان» (cichlid) به‌شمار می‌رود. باوجود اینکه گونه‌ی آزاد تیلاپیا، بومی کشورهای آفریقایی است، بااین‌حال درتمام مناطق دنیا شناخته شده است و درحال حاضر در ۱۳۵ کشور پرورش داده می‌شود.
تیلاپیا یک ماهی پرورشی بسیار ایده‌آل است، زیرا به مراقبت زیاد نیاز ندارد، سریع رشد می‌کند و رژیم‌غذایی آن از سبزیجات ارزان‌قیمت تأمین می‌شود. همین ویژگی‌های تیلاپیا سبب شده است، این محصول غذایی کاملا مقرون‌به‌صرفه باشد، به‌طوری‌که می‌تواند به‌راحتی با سایر غذاهای دریایی رقابت کند.
فواید و مضرات ماهی تیلاپیا تاحدزیادی وابسته به محل پرورش آن است. چین بزرگترین پرورش‌دهنده‌ی ماهی تیلاپیا در دنیاست. این کشور سالانه ۱٫۶ میلیون تن ماهی تیلاپیا تولید می‌کند و بیشترین ماهی تیلاپیای واردشده به ایالات متحده از کشور چین تأمین می‌شود.
محتوای موادمغذی تیلاپیا
ماهی تیلاپیا منبع بسیار خوبی از پروتئین و موادمغذی است. هر ۱۰۰ گرم تیلاپیا، حاوی ۲۶ گرم پروتئین است. این درحالی است که فقط ۱۲۸ کالری دارد.
این ماهی همچنین سرشار از ویتامین‌ها و موادمعدنی مانند نیاسین، ویتامین ب۱۲ (B12)، فسفر، سلنیوم و پتاسیم است.
هر ۱۰۰ گرم از ماهی تیلاپیا شامل مواد مغذی زیر است:
- ۱۲۵ کالری؛
- کربوهیدرات ندارد؛
- ۲۶ گرم پروتئین؛
- ۳ گرم چربی؛
- نیاسین: ۲۴٪ از مقدار توصیه‌شده‌ی روزانه؛
- ویتامین ب۱۲ : ۳۱٪ از مقدارتوصیه‌شده‌ی روزانه؛
- فسفر: ۲۰٪ ازمقدار توصیه‌شده‌ی روزانه؛
- سلنیوم: ۷۸٪ ازمقدار توصیه‌شده‌ی روزانه؛
- پتاسیم: ۲۰٪ ازمقدار توصیه‌شده‌ی روزانه.
تیلاپیا منبع پروتئینی بدون چربی نیز محسوب می‌شود، چراکه در هروعده‌ی مصرفی فقط ۳ گرم چربی دارد که بسیار ناچیز است.
اما باوجود موادمغذی زیاد و چربی بسیارکم، چه‌چیزی سبب نگرانی ما از مصرف ماهی تیلاپیا می‌شود؟ واقعیت این است که ماهی تیلاپیا حاوی انواع چربی‌های زیان‌آور است.
نسبت امگا۶ به امگا۳ آن، می‌تواند باعث التهاب شود
ماهی به‌عنوان یکی از غذاهای سالم در دنیا شناخته شده است. یکی از دلایل اصلی این موضوع این است که ماهی‌هایی مانند سالمون، ماهی قزل‌آلا، ماهی تن و ساردین منابع غنی از چربی امگا۳ هستند. درواقع یک ماهی سالمون آزاد دارای ۲۵۰۰ میلی‌گرم چربی امگا۳ در هر وعده‌ی ۱۰۰ گرمی است.
امگا۳، چربی مفیدی است که سبب کاهش التهابات و پایین‌آمدن تری‌گلیسیرید (چربی خون) می‌شود. همچنین مصرف این نوع چربی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
متأسفانه ماهی تیلاپیا فقط حاوی ۲۴۰ میلی‌گرم چربی امگا۳ در هر وعده‌ی مصرفی است و این میزان حدود ده برابر کمتر از میزان موجود در ماهی سالمون است. اما این موضوع به‌تنهایی سبب نگرانی نمی‌شود؛ مشکل این‌جاست که امگا۶ موجود در تیلاپیا بسیار بیشتر از مقدار امگا۳ در آن است.
درمورد چربی امگا۶ و سالم‌بودن آن اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، اما به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد امگا۶ کمتر از امگا۳ مفید باشد. حتی برخی افراد براین باورند که امگا۶ مضر است و مصرف بیش‌ازاندازه‌ی آن سبب افزایش التهاب در بدن می‌شود.
به‌طور معمول توصیه می‌شود که تاحدامکان، نسبت امگا۶ به امگا۳ در رژیم‌غذایی به نسبت یک‌به‌یک وجود داشته باشد. مصرف ماهی‌هایی با میزان امگا۳ بالا (مانند سالمون) کمک می‌کند تا این نسبت در رژیم‌غذایی رعایت شود، اما درمورد ماهی تیلاپیا با میزان امگا۶ بسیار بالا به‌این نتیجه دست نخواهیم یافت.
درحقیقت بسیاری از کارشناسان براین باورند: به‌منظور کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی مانند بیماری‌های قلبی، باید از مصرف تیلاپیا پرهیز کرد.
روش‌های پرورش ماهی تیلاپیا نگران‌کننده است
ازآنجاکه تعداد متقاضیان ماهی تیلاپیا روند روبه رشد دارد، روش‌هایی برای پرورش آن ارائه می‌شود که هم مقرون به‌صرفه باشد و هم با قیمت مناسب در اختیار مشتریان قرار گیرد.
بااین‌حال گزارش‌هایی درباره‌ی جزئیات روش‌های پرورش این ماهی (به‌ویژه در چین) ارائه شده است که نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد.
تیلاپیا اغلب فضولات حیوانی را می‌خورد
گزارشی از سازمان غذاوداروی ایالات متحده آمریکا (FDA) منتشر شده است که نشان می‌دهد: تیلاپیای پرورشی در چین از فضولات حیوانات اهلی تغذیه می‌کند.
اگرچه استفاده از این روش سبب می‌شود تیلاپیا به قیمت ارزان‌تر وارد بازار شود، اما خطر آلوده‌شدن آن نیز وجود دارد. باکتری‌هایی مانند سالمونلا که در فضولات حیوانی یافت می‌شوند، به‌راحتی می‌توانند آب و ماهی پرورش‌یافته در آن را آلوده کنند. مصرف ماهی آلوده نیز خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از مسمومیت غذایی را افزایش خواهد داد.
در این گزارش استفاده از فضولات حیوانی به‌عنوان غذا، به‌طور مستقیم به‌گونه‌ی خاصی از ماهی ارتباط داده نشده بود. بااین‌حال، ۷۳٪ از تیلاپیای وارداتی به ایالات متحده از چین وارد می‌شود که استفاده از این روش پرورش ماهی در آن متداول است.
تیلاپیا ممکن است آلوده به مواد شیمیایی مضر باشد
مقاله‌ی دیگری از سازمان غذاوداروی ایالات متحده (FDA) گزارش داد: ۸۰۰ محموله از غذاهای دریایی وارد شده از چین به ایالات متحده در سال ۲۰۰۷-۲۰۱۲، برگشت داده شدند که ۱۸۷ مورد از آنها حاوی تیلاپیا بودند.
این مقاله خاطر نشان کرد که در این ماهی‌ها استانداردهای سلامت گوشت رعایت نشده بود، چرا که همه‌ی آنها به مواد شیمیایی مضر مانند پسماندهای داروهای دامپزشکی و افزودنی‌های غیرمجاز آلوده بودند. گزارش دیگری نیز مصرف ماهی‌های چینی آلوده به موادشیمیایی را عامل ابتلا به سرطان دانست.
نکاتی درباره‌ی مصرف ماهی تیلاپیا یا جایگزین‌کردن آن با ماهی‌های دیگر
بهتر است به‌جای تیلاپیای پرورشی، از نوع طبیعی آن استفاده کنید. البته تیلاپیای طبیعی به‌سادگی یافت نمی‌شود، بنابراین سعی کنید بهترین نوع آن را بخرید یا از ماهی‌های دیگر استفاده کنید.
به‌دلیل نگرانی‌های موجود درباره‌ی تیلاپیای پرورشی چینی، بهتر است از تیلاپیای پرورشی کشورهای دیگر استفاده کنید. بهترین مناطق پرورش ماهی تیلاپیا ایالات متحده، کانادا، هلند، اکوادور یا پرو هستند.
به‌جای تیلاپیا از ماهی‌هایی مانند سالمون، قزل‌آلا و شاه‌ماهی استفاده کنید که میزان امگا۳ خیلی بیشتری نسبت به تیلاپیا در هر وعده‌ی غذایی دارند. ازآنجاکه نوع طبیعی این ماهی‌ها راحت‌تر پیدا می‌شود، فاقد مواد شیمیایی مضری هستند که در تیلاپیای پرورشی وجود دارد.
