سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) یک آنتی‌بیوتیک فلوروکینولون است که بر انواع مختلف عفونت‌های باکتریایی تأثیر می‌گذارد. نام‌های برند‌های مختلف دارو شامل سیپرو (Cipro)، سیپرو ایکس‌آر (Cipro XR)، پروکین ایکس‌آر (ProQuin XR) می‌شود. در گذشته این دارو برای درمان طاعون و سیاه‌زخم کاربرد داشت. در حال حاضر، باید تنها در عفونت‌هایی مورد استفاده قرار گیرد که آنتی‌بیوتیک کم‌خطرتری بر روی بیماری مؤثر نباشد. در ادامه با کاربردهای دیگر این دارو آشنا می‌شوید و جزئیات عوارض آن را می‌خوانید.
سیپروفلوکساسین و نحوه اثر
سیپروفلوکساسین میتواند بسیاری از عفونت‌های باکتریایی را درمان کند. این دارو که از خانواده‌ی آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون است، میتواند رشد باکتری را متوقف کند و از این طریق با بیماری مبارزه کند. باید بدانید که این نوع آنتی‌بیوتیک تنها بر عفونت‌های مربوط به باکتری‌ها تأثیرگذار است. نمی‌توان سپروفلوکساسین را برای عفونت‌های ویروسی از جمله سرماخوردگی و آنفولانزا استفاده کرد.
استفاده‌ی بیش‌ازحد یا غیرضروری این دارو، مانند هر آنتی‌بیوتیک دیگری، باعث کاهش عملکرد آن می‌شود. این دارو که فقط برای بزرگسالان کاربرد دارد، به صورت قرص، محلول سوسپانسیون و محلول تزریقی در دوزهای مختلف ارائه می‌شود.
موارد مصرف سیپروفلوکساسین
از عفونت‌های باکتریایی که توسط این دارو درمان می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سینوزیت حاد؛
- عفونت استخوان و مفصل؛
- عفونت حاد پروستاتیت؛
- اسهال عفونی؛
- عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه تنفس؛
- ذات‌‌الریه منتقل شده از بیمارستان؛
- عفونت‌های پوستی؛
- عفونت‌های مجاری ادراری؛
- عفونت‌های دستگاه ادراری و گردن رحم؛
- وبا؛
- سیاه‌زخم؛
- طاعون.
نکات مهم قبل از استفاده سیپروفلوکساسین
در صورت حساسیت داشتن به دارو، یا انواع دیگر فلوروکینولون‌ها مانند لووفلوکساسین (levofloxacin)، ماکسی‌فلوکساسین (moxifloxacin)، نورفلوکساسین (norfloxacin) و اوفلوکساسین (ofloxacin)، باید از مصرف این دارو خودداری کنید. اگر از داروی تیزانیدین (tizanidine) استفاده می‌کنید، از مصرف سیپروفلوکساسین بپرهیزید.
سیپروفلوکساسین ممکن است باعث ایجاد ورم یا پارگی در تاندون (رباط) شود، مخصوصا رباط آشیل که در پاشنه قرار دارد. این امر ممکن است هنگام درمان یا چند ماه پس از استفاده‌ی دارو رخ دهد. مشکلات تاندون در کودکان، بزرگسالان مسن، افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند و کسانی که پیوند عضو داشته‌اند بیشتر به چشم می‌خورد.
برای اینکه مطمئن شوید مصرف سیپروفلوکساسین برای شما خطری ندارد، این موارد را به پزشک خود اطلاع دهید:
- آرتروز یا مشکلات تاندون، استخوان یا مفصل (مخصوصا در کودکان)؛
- دیابت یا قند خون پایین؛
- مشکلات سیستم عصبی؛
- سکته یا مشکل در گردش خون؛
- مشکل قلبی یا حمله قلبی؛
- ضعف ماهیچه یا میاستنی گراویس (نوعی فلجی عضلانی)؛
- بیماری کلیوی یا کبدی؛
- تشنج، آسیب به سر یا تومور مغذی؛
- مشکل در بلعیدن قرص؛
- سندروم کیوتی (در خودتان یا عضوی از خانواده‌ی شما)؛
- کمبود پتاسیم در خون.
بدون مشورت با پزشک این دارو را به کودکان ندهید. هنوز تاثیر دارو بر جنین مشخص نیست؛ در صورت بارداری حتما به پزشک خود اطلاع دهید. نباید هنگام مصرف سیپروفلوکساسین و تا دو روز پس از اتمام مصرف دارو به شیردهی بپردازید. اگر برای درمان سیاه‌زخم این دارو را مصرف می‌کنید، برای ادامه شیردهی از پزشک خود سوال کنید.
نحوه مصرف سیپروفلوکساسین
این دارو را دقیقا طبق دستور پزشک خود مصرف کنید. تمام دستوراتی که روی برچسب دارو نوشته شده و کاغذهای راهنمای آن را بخوانید. این دارو باید به صورت منظم در زمان مشخصی از روز، با غذا یا بدون آن مصرف شود.
شربت سوسپانسیون خوراکی را به مدت ۱۵ ثانیه قبل از اندازه‌گیری دوز تکان دهید. برای اندازه‌گیری میزان مصرف از یک سرنگ یا وسیله‌ی اندازه‌گیری مخصوص دارو استفاده کنید. سوسپانسیون این دارو نباید از طریق لوله‌ی غذادهی داده شود.
قرص‌های سیپروفلوکساسین را کامل قورت دهید و آن را خرد نکنید، نجوید و نشکنید. در هنگام مصرف دارو آب زیادی بنوشید.
حتی اگر علائم شما به سرعت برطرف شدند، تمام داروی تجویز شده را مصرف کنید. اگر به میزان کافی از این دارو دریافت نکنید، خطر ابتلا به عفونت مقاوم به این دارو در شما بالا می‌رود. داروی خود را با اشخاص دیگر به اشتراک نگذارید.
سیپروفلوکساسین را باید در دمای اتاق و به دور از رطوبت و گرما نگه‌دارید. اجازه ندهید که حالت مایع این دارو منجمد شود. پس از ۱۴ روز داروی استفاده نشده را دور بریزید.
فراموش کردن دوز مصرفی
اگر به طور منظم از قرص یا شربت سوسپانسیون استفاده می‌کنید، در اولین فرصت دارو را مصرف کنید. اگر تا نوبت مصرف بعدی شما کمتر از ۶ ساعت مانده است، می‌توانید از دوزی که فراموش کرده‌اید صرف نظر کنید.
اگر از قرص‌هایی با تأثیر طولانی استفاده می‌کنید، در اولین فرصت دارو را مصرف کنید. اگر تا نوبت مصرف بعدی شما کمتر از ۸ ساعت مانده است، می‌توانید از دوزی که فراموش کرده‌اید صرف نظر کنید.
هیچوقت دو دوز دارو را همزمان مصرف نکنید.
عوارض سیپروفلوکساسین
در صورت بروز نشانه‌هایی از حساسیت به این دارو، مانند کهیر، تنگی نفس، التهاب صورت یا گلو، یا واکنش شدید پوستی، مانند تب، گلودرد، سوزش چشم، درد پوست، جوش‌های پوستی قرمز یا بنفشی که پوسته پوسته می‌شوند، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
سیپروفلوکساسین میتواند عوارض شدیدی داشته باشد؛ از جمله، مشکلات رباط، آسیب به اعصاب (که میتواند دائمی باشد)، تغییرات شدید در رفتار یا خلقیات (حتی بعد از مصرف یک دوز) و پایین آمدن قند خون که میتواند منجر به کما شود.
در صورت تجربه‌ی این موارد، به سرعت مصرف دارو را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید:
- قند خون پایین که با علائم سردرد، گرسنگی، آزردگی، سرگیجه، تهوع، ضربان قلب بالا و لرزیدن همراه است؛
- نشانه‌های آسیب به سیستم عصبی که با علائم بی‌حسی، مور‌مور شدن، احساس سوزش در دست‌ها، بازوها و پاها مشخص می‌شود؛
- تغییرات جدی در رفتار یا خلق که شامل اضطراب، سردرگمی، آشفتگی، بدبینی، توهم، اشکال در حافظه، مشکل تمرکز یا فکر کردن به خودکشی می‌شود؛
- نشانه‌های پارگی رباط که با درد شدید، التهاب، کبودی، سفتی، خشکی، دشواری حرکت یا صدای پارگی یا ترکیدن در مفاصل مشخص می‌شود.
در موارد نادر، سپروفلوکساسین ممکن است در رگ آئورت، که رگ اصلی قلب برای انتقال خون است، آسیب ایجاد کند. این آسیب ممکن است منجر به خونریزی خطرناک یا مرگ شود. در صورت احساس درد دائم در قفسه‌سینه، شکم یا کمر خود باید به سرعت تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید.
با تجربه‌ی موارد زیر نیز باید مصرف دارو را متوقف کنید و به پزشک خود اطلاع دهید:
- درد شدید شکم، اسهال خونی یا رقیق؛
- ضربان قلب سریع یا شدید، احساس تپش در قفسه‌سینه، تنگی نفس، سرگیجه‌ی ناگهانی (احساس غش کردن)؛
- هر نوع تحریک پوستی، بدون توجه به شدت آن؛
- ضعف ماهیچه، مشکل در تنفس؛
- کم شدن یا قطع دفع ادرار؛
- یرقان (زردی در پوست و چشم)؛
- افزایش فشار درون جمجمه، که با سردرد شدید، زنگ‌زدن گوش، سرگیجه، تهوع، اختلال بینایی، احساس درد در پشت چشم مشخص می‌شود.
عوارض معمول سیپروفلوکساسین :
- تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکمی؛
- سردرد؛
- عملکرد کبدی غیرعادی.
اختلال دارویی با سیپروفلوکساسین
مصرف بعضی داروها با سیپروفلوکساسین، ممکن است در عملکرد آن اختلال ایجاد کند و از تأثیر آن بکاهد. اگر از داروهای اشاره شده مصرف می‌کنید، سیپروفلوکساسین را ۲ ساعت قبل یا ۶ بعد از داروهای دیگر استفاده کنید.
- داروی زخم معده یا ضد اسیدهایی که شامل کلسیم، منیزیم یا آلومینیم می‌شوند، مثلا شیر منیزیم، مالوکس، میلانتا، پیپسید کامل، رولید و…؛
- دیدانوزین یا ویدکس پودری یا جویدنی؛
- ویتامین‌ها یا مکمل‌های معدنی که شامل کلسیم، آهن، منزیم یا زینک (روی) می‌شوند.
درباره‌ی داروهای دیگر خود نیز به پزشک خود اطلاع دهید، مخصوصا مواردی مانند:
- کلوزاپین، سیکلوسپورین، متوترکسات، پروبن‌اسید، روپینیرول، سیلدنافیل یا تئوفیلین؛
- رقیق‌کننده‌های خون (وارفارین، کومادین، جانتون)؛
- داروهای قلبی، دیورتیک‌ها یا ادرارآورها؛
- داروهای خوراکی دیابت؛
- محصولاتی که دارای کافئین هستند؛
- داروهای درمان افسردگی یا بیماری؛
- داروهای استروئیدی (مانند پردنیزون)؛
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، مانند ایبوپروفن (ادویل یا موترین)، آسپرین، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، اندومتاسین، ملوکسیکام و …
داروهای دیگری نیز هستند که می‌توانند با سیپروفلوکساسین اختلال ایجاد کنند، از جمله داروهای تجویزی، قابل خرید بدون نسخه، ویتامین‌ها و داروهای گیاهی که باید به پزشک اطلاع داده شوند.
نکات مهم
داروی سپروفلوکساسین را با محصولات لبنی مانند شیر یا ماست، یا آب‌میوه‌هایی با کلسیم اضافه مصرف نکنید. می‌توانید این موارد را با وعده‌های غذایی خود میل کنید، اما نباید به تنهایی هنگام مصرف این دارو استفاده شوند.
داروهای آنتی‌بیوتیک ممکن است باعث ابتلا به اسهال شوند، که ممکن است نشانه‌ی یک عفونت جدید نیز باشد. اگر به اسهال خونی یا رقیق دچار شدید، قبل از استفاده از قرص ضد اسهال با پزشک خود تماس بگیرید.
سیپروفلوکساسین ممکن است باعث شود به آسانی دچار آفتاب‌سوختگی شوید. از نور آفتاب و حمام‌های آفتاب دوری کنید. هنگامی که از خانه خارج می‌شوید از ضدآفتاب و لباس‌های محافظ استفاده کنید. اگر پس از بودن در آفتاب دچار سوزش شدید، قرمزی،خارش، جوش پوستی یا التهاب شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.
قبل از رانندگی یا فعالیت‌های پرخطر، از واکنش خود به سیپروفلوکساسین مطمئن شوید. ممکن است عکس‌العمل‌های شما تحت‌تأثیر قرار بگیرد.
استفاده در بارداری و شیردهی
معمولا استفاده در بارداری برای داروهای نوع کینولون توصیه نمی‌شود، هرچند اگر زندگی فرد در خطر باشد مجاز است. اطلاعات محدودی درباره‌ی استفاده سیپروفلوکساسین وجود دارد که نشان می‌دهند باعث افزایش اختلالات هنگام تولد نمی‌شود. این دارو را در بارداری با احتیاط و در صورت بیشتر بودن منافع از عوارض آن مصرف کنید.
سپروفلوکساسین وارد شیر مادر می‌شود؛ استفاده از آن در در هنگام شیردهی توصیه نمی‌شود.
نام‌های تجاری سیپروفلوکساسین در ایران
در ادامه بعضی از نام‌های تجاری داروی سیپروفلوکساسین در ایران آورده شده است:
- قرص رازوسیپروفلوکساسین ۲۵۰ میلی‌گرم از شرکت داروسازی رازک؛
- قرص سیپروکینول ۲۵۰ میلی گرم از شرکت داروسازی تولید دارو؛
- قرص سیپروتد ۲۵۰ میلی‌گرم میلی‌گرم از شرکت داروسازی تهران دارو؛
- ویال سیپروفلوکساسین ثامن ۰.۲٪ ۱۰۰ میلی‌لیتر از شرکت داروسازی ثامن؛
- ویال اینفو-لوگزاسین ۲۰۰ میلی‌گرم/۱۰۰ میلی‌لیتر از شرکت داروسازی قاضی؛
- قرص سیپروفلوگساسین البرز دارو ۵۰۰ میلی‌گرم از شرکت داروسازی البرز دارو؛
- قرص سیپروفکت ۵۰۰ میلی‌گرم از شرکت داروسازی امین؛
- قرص سیپروکیم ۵۰۰ میلی‌گرم از شرکت داروسازی حکیم؛
- ویال سیپروکس ۲۰۰ میلی‌گرم/۲۰ میلی‌لیتر از شرکت داروسازی روناک دارو؛
- انفوزیون سیپروفلوکساسین ثامن ۲۰۰ میلی‌گرم/ ۱۰۰ میلی‌لیتر از شرکت داروسازی ثامن.
