حتما شنیده‌اید که یکی از اطرافیان‌تان به‌طور ناگهانی به یک بیماری خطرناک مبتلا شده است و در پاسخ به کنجکاوی اطرافیانش می‌گوید که هیچ علامت خاصی نداشته است تا متوجه بیماری‌اش شود. تعجب نکنید! بعضی از بیماری‌ها این‌‌طور هستند، یعنی بدون اینکه هیچ علامتی از خود نشان بدهند، پیشرفت می‌کنند و وقتی تشخیص داده می‌شوند که دیگر دیر شده است. به این بیماری‌ها، قاتلان خاموش می‌گویند. مطلب زیر، شما را با این اصطلاح ترسناک و عجیب، بیشتر آشنا می‌کند.
بسیاری از بیماری‌ها در دسته‌ی «قاتلان خاموش» قرار می‌گیرند. این بیماری‌ها علائم هشداردهنده‌ی خود را پنهان می‌کنند. تشخیص دیرهنگام این بیماری‌ها، ممکن است عوارض جدی و گاهی‌اوقات مرگ را در پی داشته باشد.
احتمال آنکه افراد با چنین بیماری‌های خطرناکی زندگی کنند و از آنها مطلع نباشند، زیاد است. بنابراین، گسترش آگاهی درمورد این بیماری‌ها بسیار مهم است. به‌علاوه، افراد باید به‌طور منظم آزمایش‌های پزشکی را انجام بدهند تا در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، بتوانند مراحل درمان را در همان اوایل بیماری آغاز کنند.
در ادامه با ۹ بیماری کشنده ولی خاموش، آشنا می‌شوید.
۱. فشار خون بالا
فردی که فشار خونش ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر باشد، به فشار خون بالا یا بیماری فشار خون مبتلاست.
فشار خون بالا معمولا با استرس، سیگار کشیدن، مصرف زیاد نمک، اضطراب، مصرف الکل و بی‌تحرکی در ارتباط است. سایر عوامل مرتبط عبارتند از: چاقی، عوامل ژنتیکی، استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا داروهای ضددرد، بیماری‌های کلیوی و بیماری آدرنال (بیماری‌های غدد فوق کلیوی).
فشار خون بالا معمولا علائم قابل‌توجهی از خود نشان نمی‌دهد. در برخی موارد ممکن است باعث سردرد، تنگی نفس یا خون‌دماغ شود، اما این علائم هنگامی اتفاق می‌افتند که فشار خون بسیار بالا باشد. فشار خون توسط فشارسنج پزشکی (اسفیگمومانومتر) اندازه‌گیری می‌شود.
فشار خون بالا اگر نادیده گرفته شود، ممکن است به بیماری‌های قلبی یا حتی سکتهی مغزی منجر شود. تنها راه تشخیص آن، اندازه‌گیری منظم فشار خون است. هرگاه متوجه شدید که فشار خون‌تان بالاست (بیشتر از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر جیوه)، باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید و برای کنترل آن حتما هر دارویی را که تجویز می‌شود، طبق دستور پزشک مصرف کنید.
۲. دیابت
دیابت بیماری‌ای است که به نظارت مستمر نیاز دارد. دو نوع دیابت وجود دارد:
- دیابت نوع ۱: در این بیماری بدن هیچ‌گونه انسولینی تولید نمی‌کند.
- دیابت نوع ۲: یک اختلال متابولیسمی است که در آن، بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست یا نمی‌تواند از انسولین تولیدشده به‌درستی استفاده کند.
با توجه به آمار منتشرشده از سوی فدراسیون بین‌المللی دیابت، حدود ۳۸۷ میلیون نفر در سراسر جهان، دیابت دارند و از هر ۲ نفر، ۱ نفر حتی نمی‌داند که به دیابت مبتلاست. به همین دلیل است که دیابت، یک قاتل خاموش در نظر گرفته می‌شود. برخی از علائم متداول آن عبارتند از: تشنگی بیش‌ازحد، گرسنگی، کاهش وزن ناگهانی، تکرر ادرار، خستگی، تاری دید و بریدگی‌ها یا زخم‌هایی که به‌آهستگی ترمیم می‌شوند.
علت دقیق دیابت، مشخص نیست، بااین‌حال به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی، چاقی، رژیم غذایی نامناسب و نداشتن فعالیت بدنی، نقش مهمی در بروز این بیماری ایفا می‌کنند.
دیابت کنترل‌نشده می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیوی، قطع عضو، سکتهی مغزی و از دست دادن بینایی شود.
اگر مستعد ابتلا به دیابت هستید یا هریک از علائم متداول آن را در خودتان مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.
۳. بیماری عروق کرونر (CAD)
بیماری عروق کرونر، یک بیماری قلبی رایج است که به‌دلیل تجمع پلاک در دیواره‌ی شریان‌ها (سرخرگ‌ها) ایجاد می‌شود. تجمع بیش از حد پلاک، به مرور زمان شریان‌ها را تنگ و درنتیجه جریان خون را در سراسر بدن به‌طور کامل یا تا حدودی مسدود می‌کند. با گذشت زمان، CAD می‌تواند قلب شما را ضعیف کند و به نارسایی قلبی منجر شود.
چاقی یا داشتن اضافه‌وزن، سابقهی خانوادگی بیماری‌های قلبی، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن و نداشتن فعالیت بدنی از جمله عواملی هستند که احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهند.
از آنجا که CAD در مراحل ابتدایی‌اش هیچ‌گونه نشانه‌ای ندارد، تا هنگام بروز حمله‌ی قلبی تشخیص داده نمی‌شود. برای تشخیص به‌موقع، به‌طور منظم آزمایش‌های پزشکی را انجام بدهید.
برای کاهش خطر ابتلا به CAD و سایر بیماری‌های قلبی، یک رژیم غذایی کم‌سدیم و کم‌چرب داشته باشید، سیگار نکشید، به‌طور منظم ورزش کنید و پس از مشورت با پزشک‌تان، دارو مصرف کنید.
۴. کبد چرب
در این بیماری، کبد در تجزیه‌ی چربی‌ها مشکل دارد و درنتیجه در بافت کبد، چربی جمع می‌شود.
بیماری کبد چرب دو نوع است:
- کبد چرب الکلی؛
- کبد چرب غیرالکلی.
کبد چرب الکلی همان‌طور که از نامش پیداست، به‌دلیل مصرف بیش‌ازحد الکل ایجاد می‌شود. علت دقیق بیماری کبد چرب غیرالکلی هنوز مشخص نیست. این بیماری معمولا ارثی است. اصطلاح کبد چرب زمانی به‌کار می‌رود که چربی، بیش از ۱۰ درصد وزن کبد را به خود اختصاص بدهد و در عملکرد کبد افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند، اختلال ایجاد شده باشد.
بیماری کبد چرب در مراحل اولیه معمولا بی‌خطر است و هیچ‌گونه نشانه‌ی قابل‌توجهی هم ندارد.
چربیِ جمع‌شده در کبد با گذشت زمان باعث التهاب و زخم می‌شود. افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، ممکن است درد مبهمی در سمت راست بالای شکم، خستگی، از دست دادن اشتها و احساس کلی ناخوش بودن را تجربه کنند.
افرادی که قبلا عمل جراحی بای‌پس معده (کوچک کردن معده) را انجام داده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. سایر عوامل خطر عبارتند از: کلسترول بالا، چاقی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (نشانگان تخمدان پُرکیستی)، وقفه‌ی تنفسی در خواب، دیابت نوع ۲، کم‌کاری تیروئید و کم‌کاری غده‌ی هیپوفیز.
اگر فکر می‌کنید که در کبدتان مشکلی دارید، با پزشک‌تان مشورت کنید. یک آزمایش ساده‌ی خون یا سونوگرافی می‌تواند به تشخیص به‌موقعِ این مشکل کمک کند.
۵. پوکی استخوان
پوکی استخوان نیز یک «بیماری خاموش» است که اغلب در مراحل اولیه، هیچ علائمی ندارد. این بیماری به تحلیل بافت استخوان‌ها منجر می‌شود و آنها را نازک و شکننده می‌کند. شناسایی و تشخیص پوکی استخوان در مراحل اولیه دشوار است. به‌علاوه، این بیماری می‌تواند در هر سن‌وسالی بروز کند.
معمولا اولین علامت آن، شکستگی استخوان است. برخی از نشانه‌های پوکی استخوان عبارتند از: کاهش قد به مرور زمان، درد در ناحیه‌ی پشت بدن، خمیده شدن بدن و شکستگی‌های استخوان حتی به‌دلیل پرش یا سقوط از ارتفاع بسیار کم.
میزان شیوع این بیماری در زنان، زنان یائسه و مردمان هندی، اروپایی و آسیایی بیشتر است. همچنین عواملی مانند: داشتن سابقهی خانوادگی، رژیم غذایی نامناسب، ورزش نکردن، سیگار کشیدن، مصرف برخی داروهای خاص و استخوان‌بندی ریز، میزان خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
اگر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید، درمورد انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان، با پزشک‌تان مشورت کنید.
برای جلوگیری از پوکی استخوان، به‌طور منظم ورزش کنید، غذاهای سالم بخورید (به‌خصوص موادغذایی غنی از کلسیم و ویتامین D)، الکل مصرف نکنید و از سیگار کشیدن اجتناب کنید.
۶. سرطان روده بزرگ یا کولون
سالانه هزاران نفر به سرطان روده‌ی بزرگ مبتلا می‌شوند. یک تومور در رکتوم یا کولون، یک‌شبه رشد نمی‌کند بلکه اغلب با یک تومور کوچک به نام پولیپ آغاز می‌شود. اکثر این پولیپ‌ها غیرسرطانی هستند، اما برخی از آنها اگر نادیده گرفته شوند یا درمان‌نشده باقی بمانند، می‌توانند بعد از چند سال سرطانی شوند. در ۹۰ درصد موارد، تشخیص زودهنگام و برداشتن سلول‌های سرطانی در روده‌ی بزرگ، سرطان را درمان می‌کند. اما مسئله‌ی مهم، انجام آزمایش‌های غربالگری کولورکتال در فواصل منظم برای شناسایی پولیپ‌ها و بیرون آوردن آنهاست.
اگرچه سرطان کولون، علائم هشداردهنده‌ی اولیه ندارد اما اگر دچار یبوست مکرر، اسهال، وجود خون در مدفوع، نفخ غیرمعمول یا درد شکمی، کم خونی، کاهش وزن بدون علت، استفراغ و خستگی شُدید، برای پیدا کردن علت آن به پزشک مراجعه کنید و احتمالا زندگی‌تان را نجات بدهید.
۷. سرطان پوست غیرملانوم
سرطان پوست غیرملانوم، به‌‌آرامی در لایه‌های بالایی پوست به‌وجود می‌آید. علت آن، قرارگیری بیش‌ازحد در معرض اشعه‌ی فرابنفش (UV) خورشید یا دستگاه‌های برنزه‌کننده مانند تخت‌های برنزه و لامپ‌های حمام آفتاب است.
سابقهی خانوادگی، پوست روشنی که به‌راحتی می‌سوزد و تعداد زیاد خال‌ها یا کک‌ومک‌ها ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را افزایش بدهند. مردان و افراد بالای ۴۰ سال، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست غیرملانوم قرار دارند.
معمولا یک توده‌ی قرمز یا ناحیه‌ی فلس‌مانند روی پوست که پس از چند هفته بهبود نیافته است، اولین علامت سرطان پوست غیرملانوم است.
اگر متوجه‌ی هرگونه ناهنجاری پوستی شُدید که پس از ۴ هفته بهبود نیافته است، با پزشک‌تان مشورت کنید. برای تشخیص سرطانی بودن آن ناهنجاری، متخصص ممکن است از پوست‌تان نمونه‌برداری کند.
به‌منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست غیرملانوم، از قرارگیری بیش‌ازحد در معرض اشعه‌ی فرابنفش، لامپ‌های حمام آفتاب و تخت‌های برنزه خودداری کنید، از ضدآفتاب استفاده کنید، بیرون رفتن را خصوصا در زمان‌هایی که نور خورشید شدیدتر است، محدود کنید و به‌طور منظم آزمایش‌های مربوط به پوست را انجام بدهید.
۸. هپاتیت
هپاتیت یک بیماری التهابی کبد و یک عفونت ویروسی است که هزاران نفر را در سراسر جهان مبتلا می‌کند. ویروس‌های هپاتوتروپیک مختلف، باعث ایجاد انواع هپاتیت از جمله A، B، C، D و E می‌شوند.
هپاتیت A و E به‌دلیل مصرف غذا یا آب آلوده به‌وجود می‌آیند. هپاتیت B، C و D از طریق انتقال خون آلوده، تماس جنسی و در هنگام زایمان ایجاد می‌شوند. هپاتیت می‌تواند به‌دلیل مصرف بیش‌ازحد الکل و بیماری‌های خودایمنی نیز به‌وجود بیاید.
ویروس ناقل این بیماری ممکن است بدون هیچ علامتی، چندین سال در بدن وجود داشته باشد. بااین‌حال ممکن است علائمی مانند خستگی، درد عضلانی، زردی، مدفوع کم‌رنگ، تب پایین، استفراغ و اسهال را به‌وجود آورد. اگر هریک از این علائم را دارید، به‌منظور انجام یک آزمایش خون ساده یا نمونه‌برداری از کبد، به پزشک مراجعه کنید.
اگر در معرض خطر بالای ابتلا به هپاتیت قرار دارید، درمورد انجام واکسیناسیون هپاتیت، با پزشک‌تان مشورت کنید.
۹. سرطان دهانه‌ی رحم
به گفته‌ی سازمان جهانی بهداشت، سرطان دهانه‌ی رحم چهارمین سرطان شایع و مهم‌ترین علت مرگ‌و‌میر ناشی از سرطان در زنان، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه است.
این سرطان در سلول‌های دهانه‌ی رحم اتفاق می‌افتد و معمولا در مراحل اولیه‌اش هیچ‌گونه علائمی ندارد. این سرطان اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، مثانه، کبد، روده‌ها و ریه را نیز درگیر می‌کند. در مراحل بعدی، فرد ممکن است درد لگن یا خونریزی واژینال را تجربه کند.
سرطان دهانه‌ی رحم از طریق ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که از طریق تماس جنسی گسترش می‌یابد، ایجاد می‌شود. در اکثر موارد، سیستم ایمنی طبیعی زنان، قادر به مبارزه با این عفونت است، اما انواع خاصی از HPV ممکن است به سرطان دهانه‌ی رحم منجر شوند.
سیگار کشیدن، داشتن شرکای جنسی متعدد، به دنیا آوردن فرزندان زیاد، داشتن اضافه وزن، استفاده‌ی طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری و ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، خطر ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم را افزایش می‌دهند.
معمولا چندین سال طول می‌کشد تا سلول‌های معمولیِ دهانه‌ی رحم، به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند. بنابراین در صورت مشاهده‌ی کوچک‌ترین علائمی، درمورد انجام آزمایش پاپ اسمیر با پزشک‌تان مشورت کنید. این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه‌ی رحم، بسیار مؤثر است.
