درمورد خیلی چیزها و بهویژه فیلم و سریال، وقتی پای بهترینها در میان باشد، فهرستها تمامی نخواهند داشت. تا زمانی که آدمها و سلیقهشان در میان باشند، همیشه جای فیلمی را خالی میبینیم یا از وجود فیلمی دیگر در فهرست تعجب میکنیم. اگر برای آشنایی با بهترین فیلمهای جهان نظر منتقدان برایتان مهم است، احتمالا منبعی بهتر از متاکریتیک پیدا نمیکنید.
در فهرست کنونیِ ۱۰۰ فیلم برتر دنیا از نظر متاکریتیک، هم شاهکارهای امروزیِ برنده اسکار (مانند «مهتاب» و «انگل» به چشم میخورند) و هم کلاسیکهایی مانند پدرخوانده و همشهری کین؛ حتی تولیدات سال ۲۰۲۰ هم در این فهرست حضور دارند.
۱. همشهری کین (۱۹۴۲) (Citizen Kane)
این فیلم بحثبرانگیز برای سالهای طولانی انتخاب نخست بسیاری از منتقدان و دستاندرکاران صنعت فیلمسازی بوده است. در مقاله بهترین فیلم های جهان هم این فیلم رتبه اول را دارد.
۲. پدرخوانده (۱۹۷۲) (The Godfather)
پدرخوانده ساختۀ کاپولا هم از آن فیلمهایی است که در اغلب فهرستهایی که بهترینهای سینما را معرفی میکنند به چشم میخورد. در مقاله بهترین فیلمهای جهان آن را معرفی کردیم.
۳. پنجره پشتی (۱۹۵۴) (Rear Window)
یک فیلم دیگر که نقطه اشتراک خیلی از مراجع معرفی بهترین فیلمهای جهان است.
۴. کازابلانکا (۱۹۴۳) (Casablanca)
کازابلانکا را هم پیشتر در فهرست بهترین فیلمهای جهان معرفی کردیم. تا اینجا، با ۴ فیلم نخست از فهرست بهترین فیلم های جهان از نظر متاکریتیک آشنا شدید. ببینید در ادامه چه فیلمهایی به این فهرست اضافه میشوند.
۵. بچگی (۲۰۱۴) (Boyhood)
در بچگی که فیلمبرداری آن ۱۲ سال طول کشیده است، ریچارد لینکلیتر داستانی بدیع را از نگاه پسربچهای بهنام «میسن» تعریف میکند. میسن با بازی الار کالترین (Ellar Coltrane) در طول ساخت فیلم بزرگ میشود و ما این تغییر را دقیقا بر پرده سینما میبینیم. فیلم که از بازی ستارگانی چون ایتان هاوک و پاتریشیا آرکت بهره میبرد، نمایشی است از سختیها و فرازوفرودهای دوران کودکی. فیلم دیگری را پیدا نمیکنید که اینچنین به این موضوع پرداخته باشد. اشارههای فیلم به گذشتۀ نزدیک، به آن حسی نوستالژیک میدهد. پسربچگی به شعری میماند درباره بلوغ و فرزندپروری.
۶. سه رنگ: قرمز (۱۹۹۴) (Three Colours: Red)
قرمز پایان شکوهمندی است بر سهگانه رنگهای کریشتوف کیشلوفسکی. فیلم داستان بخت و تقدیر است. در فیلم، داستان ولنتینِ (ایرنه ژاکوب) خوشقلب اما غمگین با داستان تلخ یک قاضی بازنشسته گره میخورد. در این بین، ماجرای زوج دیگری گرد حسادت و خیانت در جریان است. قرمز نمایشی است از پیوندهای مقدر با پایانی باشکوه، از کارگردانی پرآوازه در اوج کارش.
۷. سرگیجه (۱۹۵۸) (Vertigo)
سرگیجه ساختۀ هیچکاک داستانی است گیجکننده از رشتههای درهمتنیده عشق، قتل و آدمهایی با هویتهای اشتباه. گیجیِ ما از جایی شروع میشود که کارآگاه داستان با وجود ترس از ارتفاع زنی اسرارآمیز را از سقوط از روی پل گلدنگیت نجات میدهد. هرچند فیلم در آغاز نمایش، نقدهای ضدونقیضی دریافت کرد، امروزه بهعنوان یکی از بهترین آثار هیچکاک و یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود.
۸. بدنام (۱۹۴۶) (Notorious)
فیلم دیگری از هیچکاک! از آلیشیا هابرمان (اینگرید برگمان) خواسته میشود از دستهای نازی در آمریکای جنوبی جاسوسی کند. در فیلم با این زن همراه میشویم تا ببینیم برای انجام این کار خطیر تا کجا پیش میرود.
۹. آواز در باران (۱۹۵۲) (Singin’ in the Rain)
فیلم داستان تقلای یک شرکت سازنده فیلمهای صامت و بازیگران آن برای گذر به دنیای فیلمهای باکلام است. هرچند جین کلیِ کارگردان اسکار بهترین فیلم را برای فیلم «یک آمریکایی در پاریس» دریافت کرد، بسیاری این فیلم را بهترین اثر او میدانند. آواز در باران از نظر خیلیها بهترین فیلم موزیکال تاریخ سینماست.
۱۰. روشناییهای شهر (۱۹۳۱) (City Lights)
یک بیخانمان (چارلی چاپلین) دلباخته گلفروش نابینایی میشود و پیوسته در پی کمک به اوست. با اینکه فیلمهای باکلام در حال ظهور بودند، این فیلم نمایشی موفقیتآمیز در آمریکا و در جهان داشت. منتقدان بسیاری معتقدند این فیلم بهترین اثر چاپلین است.
۱۱. مهتاب (۲۰۱۶) (Moonlight)
مهتاب داستان لطیفی دارد که قلبتان را به درد میآورد. فیلم داستان مرد جوانی است که بهدنبال شناختن خودش است. در فیلم، خوشیها و دردها و زیبایی عاشقشدن را در ۳ برهه از زندگی شخصیت اصلی دنبال میکنیم. مهتاب برنده اسکار بهترین فیلم شد. ماهرشالا علی که اسکار بازیگر نقش مکمل را برای این فیلم گرفت، نخستین مسلمانی است که اسکار بازیگری گرفته است.
۱۲. تعصب (۱۹۱۶) (Intolerance)
بهاعتقاد خیلیها، تعصب یکی از تأثیرگذارترین فیلمهای صامت تاریخ سینماست. در این فیلم، داستان زنی که بهدلیل تعصب و خشکاندیشی از همسر و فرزندش جدا افتاده است با حکایتهایی مربوط به دورههای مختلف تاریخ پیوند خورده است. جالب است بدانید یکی از این حکایتها مربوط به دوران امپراتوری پارس و تسخیر بابل توسط کوروش است.
۱۳. پینوکیو (۱۹۴۰)
پینوکیو داستان آشنایی برای همه ماست؛ داستان عروسکی چوبی که همراه با جیرجیرکی که حکم وجدانش را دارد تلاش میکند نشان دهد لیاقت انسانشدن را دارد. پینوکیو با خلق حرکاتی که بسیار به واقعیت نزدیک بود، به دستاوردی چشمگیر در زمینه تولید فیلمهای انیمیشن تبدیل شد.
۱۴. نشانی از شر (۱۹۵۸) (Touch of evil)
اورسن ولز در این فیلم نوآور به کارگردانی خودش بازی هم کرده است. فیلم از فساد و کشمکشهای اخلاقی میگوید. هنک کویینلان (ولز) پلیس فاسدی است که میخواهد در یک پرونده جنایی پیچیده، جوانی مکزیکی را مقصر جلوه دهد. چارلتون هستون نقش بازرس مکزیکی شریفی را بازی میکند که پس از کنکاش در گذشتۀ تاریک کویینلان، مقابل او میایستد. بازیهای درخشان بازیگران نقشهای مکمل، فیلمبرداری خارقالعاده و موسیقی باشکوه و وهمآلود فیلم آن را در دسته برترینها قرار داده است.
۱۵. گنجهای سییرامادره (۱۹۴۸) (The Treasure of the Sierra Madre)
فیلم داستان دو آمریکایی است که در مکزیک به دنبال کارند. این دو نفر معدنکار پیری را قانع میکنند برای کشف و استخراج طلا در کوههای سییرامادره کمکشان کند. فیلم که اقتباسی است از رمان بی. تراون (B. Traven) به همین نام، یکی از نخستین فیلمهایی آمریکایی است که در خارج از آمریکا فیلمبرداری شده است.
۱۶. هزارتوی پن (۲۰۰۶) (Pan’s Labyrinth)
در سالهای پس از جنگ داخلی اسپانیا، اوفلیای جوان مجبور میشود با ناپدری جدیدش زندگی کند. این زندگی در کنار ناپدری که افسری مستبد است اوفلیا را متوجه ظلم تصورناپذیری میکند. او که سلاحی جز خیالپردازی ندارد هزارتوی اسرارآمیزی را کشف میکند. پس از ملاقات با یک فان (موجودی افسانهای که نیمی انسان و نیمی بز است) در هزارتو، در مسیری قرار میگیرد که میتواند به نجات خود و مادر بیمارش کمک کند؛ اما خیلی زود مرز میان واقعیت و خیال کمرنگ میشود. پیش از اینکه بتواند راه برگشت را در پیش بگیرد، اوفلیا خود را در میان جنگی سخت بین خیر و شر میبیند. احتمالا موسیقی دلانگیز این فیلم برای خیلیها آشناست.
۱۷. بعضیها داغشو دوست دارن (۱۹۵۹) (Some Like It Hot)
دو مرد نوازنده پس از اینکه شاهد قتل یکی از کلهگندههای مافیا میشوند، باید فکری کنند برای فرار از دست کسانی که در تعقیبشاناند. در این مسیر، این دو برای پیوستن به یک گروه موسیقی زنانه، خود را بهعنوان دو زن در گروه جا میزنند؛ اما خیلی نمیگذرد که گرفتاریها شروع میشود. فقط نامهای مرلین مونرو، تونی کرتیس، جک لمون در جایگاه بازیگر و بیلی وایلدر در مقام کارگردان کافی است تا طور دیگری به این فیلم نگاه کنید.
۱۸. شمال از شمال غربی (۱۹۵۹) (North by Northwest)
این فهرست طرفداران هیچکاک را حسابی سر ذوق میآورَد! این فیلم هیچکاک داستان تودرتوی بازاریاب نگونبختی است که جاسوسان خارجی او را با یک مأمور دولت اشتباه میگیرند. او در فرار از دست آدمهایی که در تعقیب او هستند، کشور را درمینوردد تا بلکه راه نجاتی پیدا کند.
۱۹. سرزمین کولیها (۲۰۲۰) (Nomadland)
پس از ورشکستگی شرکتی محلی در نواحی روستایی نوادا، فرن (Fern) (با بازی فرانسیس مکدورماند) زندگیاش را در ونش جمع میکند و به جاده میزند. فرن بهدنبال زندگی جدیدی خارج از اجتماعات رایج در قالب یک کولی امروزی است. این محصول سال ۲۰۲۰ برنده شیر طلای جشنواره ونیز و جایزه انتخاب مردمی جشنواره تورنتو است.
۲۰. راشومون (۱۹۵۱) (Rashomon)
کوروساوا در این فیلم واقعۀ تجاوز به عروس ژاپنی و قتل همسر ساموراییاش را از نگاه یک دزد، خود عروس، روح سامورایی و یک هیزمشکن نشان میدهد. راشومون نخستین فیلم ژاپنی بود که در سطح جهانی موردتوجه چشمگیری قرار گرفت. فیلم برنده شیر طلایی جشنواره ونیز شد. خوب است بدانید امروزه پدیده تفاوت گزارش افرادی را که همگی شاهد رویدادی یکسان بودهاند با نام اثر راشومون میشناسند.
۲۱. همهچیز درباره ایو (۱۹۵۰) (All About Eve)
فیلم داستانِ ایو، زن جوانی است که با اظهار علاقه شدیدش به بازیگر معروف تئاتر خود را وارد زندگی او و سپس دنیای پیرامون او میکند. فیلم نامزد ۱۴ جایزه اسکار شد و توانست برنده ۶ تای آن شود. همهچیز درباره ایو تنها فیلم تاریخ سینماست که ۴ نامزدی اسکار در بخش بهترین بازیگر زن دارد.
۲۲. رؤیاهای حلقه (۱۹۹۴) (Hoop Dreams)
این فیلم مستند داستان ۲ دانشآموز اهل شیکاگو را روایت میکند. این دو پسر سیاهپوست که رؤیای تبدیلشدن به ستارههای بسکتبال را در سر دارند تلاش میکنند در تیم بسکتبال مدرسه پذیرفته شوند. فیلم با وجود زمان طولانی و سبک غیرتجاریاش، نقدهای مثبت فراوانی دریافت کرد.
۲۳. ژول و جیم (۱۹۶۲) (Jules and Jim)
فهرست متاکریتیک با این فیلم از فرانسوا تروفو طرفداران سینمای فرانسه را هم دست خالی نمیگذارد. فیلم داستان دو مرد و یک زن بیپرواست در مثلثی عاشقانه. داستان فیلم در دوران پیش، حین و پس از جنگ جهانی اول در فرانسه و آلمان و اتریش میگذرد.
۲۴. این گروه خشن (۱۹۶۲) (The Wild Bunch)
گروهی از خلافکاران پابهسنگذاشته، در حالی که دنیای سنتی پیرامونشان در حال کمرنگشدن است، میخواهند آخرین خلاف بزرگشان را انجام دهند. این فیلم به باور خیلیها یکی از شاهکارهای سام پکینپا است. انجمن فیلم آمریکا این گروه خشن را یکی از ۱۰ فیلم برتر سبک وسترن میداند.
۲۵. پای چپ من (۱۹۹۰) (My Left Foot)
فیلم با بازی ماندگار دنیل دیلوییس، داستان کریستی براون (Christy Brown) را دنبال میکند. او که دچار فلج مغزی است فقط میتواند پای چپش را حرکت دهد؛ اما کریستی بر این وضع غلبه میکند و به هنرمند، شاعر و نویسندهای موفق تبدیل میشود. دیلوییس و برندا فریکر (در نقش مادر کریستی) برنده اسکار بهترین بازیگر مرد و بهترین بازیگر زن مکمل شدند.
۲۶. مرد سوم (۱۹۴۹) (The Third Man)
نویسندۀ داستانهای عامهپسند، هالی مارتینز (Holly Martins) (با بازی جوزف کاتن) برای ملاقات با دوست دوران کودکیاش هری لایم (Harry Lime) (با بازی اورسن ولز) به وینِ تیرهوتارِ پس از جنگ سفر میکند؛ اما وقتی به مقصد میرسد، درگیر ماجرای مرگ اسرارآمیز هری میشود. فیلمنامۀ مرد سوم را گراهام گرین، نویسنده مشهور انگلیسی نوشته است.
۲۷. دکتر استرنجلاو (۱۹۶۴) (Dr. Strangelove)
سرانجام نوبت به فیلمی از کوبریک فقید رسید. در نتیجۀ زنجیرهای از رویدادهای نظامی و سیاسی، فرمانده روانپریش و خودسر نیروی هوایی آمریکا طرحی بازگشتناپذیر را برای بمباران هستهای شوروی آغاز میکند. رئيسجمهور آمریکا و مشاور او دکتر استرنجلاو با عقاید عجیبش درباره آینده بشر، در همکاری با شوروی بیمهابا تلاش میکنند تا از آغاز جنگ جهانی سوم جلوگیری کنند و دنیا را نجات دهند. خیلی از منتقدان این فیلم را یکی از بهترین کمدیهای تاریخ سینما میدانند. پیتر سلرز، که در این فیلم هم نقش دکتر استرنجلاو و هم نقش رئیسجمهور را بازی میکند، برای بازی در این فیلم نامزد اسکار شد.
۲۸. بربادرفته (۱۹۴۰) (Gone with the Wind)
بربادرفته داستان زندگی دختری جنوبی در سالهای جنگ داخلی آمریکاست. این فیلم کلاسیک برنده ۸ اسکار از جمله اسکار بهترین فیلم سال شد. بربادرفته با درنظرگرفتن نرخ تورم، پرفروشترین فیلم تاریخ سینماست. هتی مکدنیل (در نقش مامی) با بازی در این فیلم به نخستین بازیگر آمریکایی ـ آفریقایی برنده اسکار تبدیل شد (البته او مجبور بود دور از دیگر عوامل و تماشاچیان سفیدپوست بنشیند!). اخیرا فیلم بهدلیل ارائه تصویر مثبت از بردهداری مورد نکوهش قرار گرفته است.
۲۹. ۴ ماه، ۳ هفته و ۲ روز (۲۰۰۸) (4Months, 3 Weeks and 2 Days)
در روزهای پایانی دوران کمونیسم در رومانی، ۲ دختر دانشجو در حال برنامه ریزی برای شبی ویژهاند. آنها قرار نیست خوشگذرانی کنند، بلکه بهدنبال راهی برای سقط جنین هستند. ۲ دختر در مسیری ناخواسته با رویدادهایی غیرمنتظره روبهرو میشوند. این فیلم توانست برنده نخل طلای کن شود. بر خلاف انتظار، فیلم بیشتر حول رابطه ۲ دوست و وفاداری آنهاست. فیلم آشکارا روشن نمیکند چه نظری درباره سقط جنین دارد و تصمیمگیری را به عهده بیننده میگذارد.
۳۰. روانی (۱۹۶۰) (Psycho)
زنی (ماریون کرین) پس از دزدی از کارفرمایش فرار میکند و به مسافرخانهای دورافتاده میرود. صاحب مسافرخانه مرد جوانی (نورمن بیتس با بازی آنتونی پرکینز) است که ظاهرا زیر سلطه مادرش است. پس از مدتی وقتی ماریون ناپدید میشود، دوستپسرش همراه با خواهر او و یک کارآگاه خصوصی به مسافرخانه میآیند. در پایان داستان، پرده از رازی غیرمنتظره برداشته میشود. امروزه روانی را از بعد فضاسازی، فیلمبرداری، موسیقی و بازیگری یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما میدانند. خیلیها معتقدند روانی با ارتقا سطح خشونت قابلقبول در فیلمها، بهنوعی پیشگام فیلمهای سبک اسلشر است.
۳۱. اتوبوسی بهنام هوس (۱۹۵۱) (A Streetcar named Desire)
۳۲. دیوارنویسی آمریکایی (۱۹۷۳) (American Graffiti)
۳۳. دامبو (۱۹۴۱) (Dumbo)
۳۴. روما (۲۰۱۸) (Roma)
۳۵. آشوب (۱۹۸۵) (Ran)
۳۶. فروشگاه کنار خیابان (۱۹۴۰) (The Shop Around the Corner)
۳۷. دوازده مرد خشمگین (۱۹۳۷) (12Angry Man)
۳۸. منچستر بای د سی (۲۰۱۶) (Manchester by the Sea)
۳۹. بچه رزماری (۱۹۶۸) (Rosemary’s Baby)
۴۰. شاهین مالت (۱۹۴۱) (The Maltese Falcon)
۴۱. دوازده سال بردگی (۲۰۱۴) (12Years Slave)
۴۲. راکس (۲۰۱۹) (Rocks)
۴۳. نشویل (۱۹۷۵) (Nashville)
۴۴. قاتل گوسفند (۲۰۰۷) (Killer of Sheep)
۴۵. موش سرآشپز (۲۰۰۷) (Ratatouille)
۴۶. انگل (۲۰۱۹) (Parasite)
۴۷. حالا نگاه نکن (۱۹۷۳) (Don’t Look Now)
۴۸. خوشههای خشم (۱۹۴۰) (The Grape of Wrath)
۴۹. بچههای بهشت (۱۹۴۵) (Children of Paradise)
۵۰. خیابانهای پایینشهر (۱۹۷۳) (Mean Streets)
۵۱. بانو ایو (۱۹۴۱) (The Lady Eve)
۵۲. جاذبه (۲۰۱۳) (Gravity)
۵۳. فانتازیا (۱۹۴۰) (Fantasia)
۵۴. شهر اشباح (۲۰۰۱) (Spirited Away)
۵۵. دیو و دلبر (۱۹۹۱) (Beauty and the Beast)
۵۶. داستان اسباببازی (۱۹۹۵) (Toy story)
۵۷. عروس فرانکنشتاین (۱۹۳۵) (Bride of Frankenstein)
۵۸. شبکه اجتماعی (۲۰۱۰) (The Social Network)
۵۹. بانوی زیبای من (۱۹۶۴) (My Fair Lady)
۶۰. پرتره دختر جوان در آتش (۲۰۱۹) (Portrait of a Lady on Fire)
۶۱. من کاکاسیای تو نیستم (۲۰۱۶) (I Am Not Your Negro)
۶۲. وودستاک (۱۹۷۰) (Woodstock)
۶۳. غرامت مضاعف (۱۹۴۴) (Double Indemnity)
۶۴. سفیدبرفی و هفت کوتوله (۱۹۳۸) (Snow Wight and the Seven Dwarfs)
۶۵. مهلکه (۲۰۰۹) (The Hurt Locker)
۶۶. آناتومی یک قتل (۱۹۵۹) (Anatomy of a Murder)
۶۷. ۳۰ دقیقه بامداد (۲۰۱۲) (Zero Dark Thirty)
۶۸. جدایی، ۲۰۱۱
۶۹. وال-ای (۲۰۰۸) (Wall-E)
۷۰. کرول (۲۰۱۵) (Carol)
۷۱. پیش از نیمهشب (۲۰۱۳) (Before Midnight)
۷۲. عشق (۲۰۱۲) (Amour)
۷۳. دانکرک (۲۰۱۷) (Dunkirk)
۷۴. مردی که لیبرتی والانس را کشت (۱۹۶۲) (The Man Who Shot Liberty Valance)
۷۵. جویندگان (۱۹۵۶) (The Searchers)
۷۶. ۴۵ سال (۲۰۱۵) (45Years)
۷۷. راننده تاکسی (۱۹۷۶) (Taxi Driver)
۷۸. داستان عامهپسند (۱۹۹۴) (Pulp Fiction)
۷۹. کاندیدای منچوری (۱۹۶۲) (The Manchurian Candidate)
۸۰. آقای ترنر (۲۰۱۴) (Mr. Turner)
۸۱. ایرلندی (۲۰۱۹) (The Irishman)
۸۲. روح (۲۰۲۰) (Soul)
۸۳. مدفن کرمهای شبتاب (۱۹۸۹) (Grave of the Fireflies)
۸۴. کودک وحشی (۱۹۷۰) (The Wild Child)
۸۵. حبس (۲۰۲۰) (Time)
۸۶. موهبت شگفتانگیز (۲۰۱۸) (Amazing Grace)
۸۷. سایه یک شک (۱۹۴۳) (Shadow of a Doubt)
۸۸. درون و بیرون (۲۰۱۵) (Inside Out)
۸۹. راههای فرعی (۲۰۰۴) (Sideways)
۹۰. فهرست شیندلر (۱۹۹۳) (Schindler’s List)
۹۱. آپارتمان (۱۹۵۰) (The Apartment)
۹۲. اینک آخرالزمان (۱۹۷۹) (Apocalypse Now)
۹۳. هفتتیرکش (۱۹۵۰) (The Gunfighter)
۹۴. ما اینجا بودیم (۲۰۱۱) (We Were Here)
۹۵. لیدی برد (۲۰۱۷) (Lady Bird)
۹۶. ناقوسهای نیمهشب (۱۹۶۷) (Chimes at Midnight)
۹۷. ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه (۲۰۰۳) (Lord of the Rings: Return of the King)
۹۸. ولفواکرز (۲۰۲۰) (Wolfwalkers)
۹۹. کارلوس (۲۰۱۰) (Carlos)
۱۰۰. ببر خیزان، اژدهای پنهان (۲۰۰۰) (Crouching Tiger, Hidden Dragon)
و در آخر
خب، نظر شما چیست؟ چقدر با منتقدها موافقید؟ بهنظر شما این فیلمها بهحق در این جایگاه قرار گرفتهاند؟ فکر میکنید فیلمهایی دیگری هم شایستگی قرارگرفتن در این فهرست را دارند؟ شاید بد نباشد این فهرست را با فهرست بهترین فیلمهای جهان مقایسه کنید.