ویتامین D جزو مهم‌ترین مواد مغذی موردنیاز بدن است. این ویتامین انواع مختلفی دارد که نوع سوم آن یعنی D3 مهم‌تر و همانی است که بدن ما در معرض نور خورشید تولید می‌کند. اما این روزها که در قرنطینه و خانه نشینی کرونا هستیم، احتمالش زیاد است که با کاهش این ویتامین در بدن مواجه شویم. از طرفی ویتامین D نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ما دارد؛ پس باید جلوی کاهش آن در بدن را بگیریم. در این مقاله هرآنچه را که لازم است درباره این ویتامین بدانید، به شما می‌گوییم.
فواید ویتامین D3 چیست؟
این ویتامین محلول در چربی به جذب کلسیم و فسفر کمک می‌کند. کلسیم و فسفر دو ماده مهم در ساختار استخوان‌های بدن هستند؛ پس سطح مناسب این ویتامین، برای سلامت استخوان حیاتی است. همچنین تحقیقات زیادی نقش این ویتامین در تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بیماری های تنفسی را نشان داد‌ه‌اند.
منابع ویتامین D3 کدام‌اند؟
ویتامین دی ۳ یک ویتامین حیوانی است. شیر، ماست، زرده تخم مرغ، جگر، ماهی های پرچرب مانند قزل‌آلا و تن، سرشار از این ویتامین هستند. مهم‌تر از همه، بدن ما با قرارگرفتن در معرض نور خورشید، این ویتامین را تولید می‌کند. معمولا در فصل زمستان که شدت نور خورشید کمتر است، سطح این ویتامین در اغلب افراد کاهش می‌یابد؛ بنابراین مصرف جایگزین‌های غذایی برای جبران این کاهش لازم است.
چه کسانی به مصرف مکمل‌های ویتامین D3 نیاز دارند؟
بنابر پژوهش‌های محققان مراکز علمی کشور، کمبود ویتامین D در میان ایرانیان شایع است و این کمبود در زنان بیشتر است. برای نمونه به پژوهش محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌توان اشاره کرد. به همین دلیل، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سایر نهاد‌ها چند طرح ملی را برای مقابله با این کمبود اجرا کرده است، از جمله توزیع ویتامین D در دبیرستان‌ها و تولید لبنیات غنی‌شده با این ویتامین.
به‌طورکلی، افرادی که سطح ویتامین D3 پایینی داشته باشند، باید با نظر پزشک، از قرص‌ها یا مکمل های غذایی این ویتامین استفاده کنند. پس اگر شما هم جزو این افراد هستید، حتما نیاز به مصرف این ویتامین دارید.
در موارد کمبود شدید، تزریق ویتامین D نیز طبق تجویز پزشک انجام می‌شود.
نکاتی که قبل از مصرف ویتامین D3 باید بدانید
اگر یکی از موارد زیر شامل حال شما می‌شود، نباید این ویتامین را مصرف کنید:
- حساسیت به ویتامین دی ۳ ؛
- کافی‌بودن سطح ویتامین دی ۳ ؛
- بالابودن سطح کلسیم بدن؛
- هرگونه شرایطی که منجر به جلوگیری از جذب ویتامین ها در بدنتان از طریق تغذیه شود.
اگر یکی از بیماری ها یا شرایط زیر را دارید، حتما پیش از مصرف این ویتامین، با پزشک مشورت کنید:
- بیماری های قلبی؛
- بیماری های کلیوی؛
- عدم تعادل الکترولیت‌ها؛
- دیابت؛
- فنیل کتونوری (نوعی نقص متابولیک مادرزادی)؛
- مصرف هر نوع داروی دیگری که ممکن است بر جذب این ویتامین اثر بگذارد؛
- دوران بارداری یا شیردهی.
همچنین نباید خودسرانه به کودکان ویتامین دی ۳ بدهید. میزان موردنیاز آن در کودکان سنین مختلف، متفاوت است.
چطور ویتامین D3 را مصرف کنیم؟
اگر شما جزو کسانی هستید که باید مکمل‌های این ویتامین را مصرف کنند، حتما به نکات زیر توجه کنید:
- بهترین زمان مصرف ویتامین D3 بعد از غذا است، اما مصرف آن در زمان‌های دیگر مانعی ندارد.
- اگر قرص برایتان تجویز شد، حتما آن را در روز معین و به تعداد تجویزشده مصرف کنید. دُز استاندارد معمولا ۱ عدد در هفته یا ۱ عدد در ماه است. حتما قرص را در همان روز مشخص‌شده مصرف کنید. روزها را پس و پیش نکنید.
- اگر از مکمل مایع استفاده می‌کنید، میزان تجویزشده را به‌کمک پیمانه‌های درجه‌بندی‌شده اندازه‌گیری و مصرف کنید و از قاشق غذاخوری استفاده نکنید؛ چون ممکن است در میزان مصرف اشتباه کنید.
- اگر مکمل شما قرص جویدنی است، پیش از قورت‌دادن، آن را کامل بجوید.
- چنانچه قرص مکیدنی استفاده می‌کنید، پیش از مصرف، دستان خود را خشک کنید؛ سپس آن را روی زبانتان بگذارید و تا پیش از آب‌شدن کامل در دهان، قورتش ندهید.
نکاتی که هنگام مصرف ویتامین D3 باید بدانید
در حین مصرف ویتامین D3 پزشک باید سطح آن را در بدنتان کنترل کند؛ پس احتمالا نیاز به انجام آزمایش‌های متعدد خون خواهید داشت.
همچنین ممکن است در کنار این ویتامین، دارو‌ها و مکمل‌های دیگری مانند کلسیم نیز برای شما تجویز شود؛ آنها را نیز به‌دقت و سر وقت مصرف کنید. از مصرف خودسرانه سایر مکمل‌ها و ویتامین‌ها پرهیز کنید.
ممکن است پزشک برای شما برنامه غذایی هم تعیین کند. این برنامه غذایی یا برای جبران کمبود این ویتامین است یا برای کمک به جذب بهتر آن در بدن.
درصورتی‌که دارو‌های دیگری مصرف می‌کنید که مخل جذب ویتامین D3 هستند، آنها را در زمان‌هایی دور از دُز ویتامین مصرف کنید.
هنگام استفاده از مکمل‌ها، اگر یکی از دُزها را فراموش کردید، بلافاصله آن را مصرف کنید؛ مگر آنکه به دُز بعدی نزدیک شده باشید.
همچنین هرگز دو دُز را باهم مصرف نکنید. اگر چنین اشتباهی کردید، سریع به بیمارستان مراجعه کنید. برخی از عوارض مصرف بیش از حد این ویتامین عبارت‌اند از: تهوع، سرگیجه، ضربان نامنظم قلب، ادرار بیشتر یا کمتر از حد معمول، سفتی و درد بدن. به یاد داشته باشید که مصرف بیش از حد این ویتامین، خطر مرگ در پی دارد.
عوارض مصرف ویتامین D3
مصرف این ویتامین می‌تواند منجر به عوارض زیر شود. در صورت مشاهده این عوارض، مصرف مکمل را قطع و بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید:
- واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر؛
- تنگی نفس؛
- ورم صورت، لب‌ها، گلو یا زبان.
عوارض خفیف‌تری هم پس از مصرف این ویتامین مشاهده شده است. درصورتی‌که این عوارض را مشاهده کردید، مصرف مکمل را قطع و با پزشک مشورت کنید:
- درد قفسه سینه و احساس تنگی نفس؛
- ضعف و خستگی ناگهانی؛
- احساس طعم فلز در دهان؛
- کاهش وزن؛
- درد عضلات؛
- یبوست، تهوع و استفراغ.
اگر هم با عوارضی مواجه شدید که در اینجا نیامده است، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.
