فواید آشپزی برای جسم و روان و مزیت‌های اقتصادی آن

هنگام آشپزی باید تمرکز داشته باشید و فرایند آشپزی را کنترل کنید و این تمرکز موجب دورنگه‌داشتن ذهن از افکار منفی و نامطلوب می‌شود. آشپزی کمی شبیه مراقبه است و برای درمان بعضی از بیماری‌های روانی مفید است.

البته بعضی از اختلالات خلقی مانند افسردگی انرژی و اشتهای فرد را کاهش می‌دهند و تشویق‌کردن او به آشپزی دشوارتر می‌شود. با این حال مطالعات نشان داده‌اند که آشپزی موجب بهبود سلامت روان بسیاری از افراد می‌شود. این تأثیر آشپزی وقتی برای دیگران غذا می‌پزید، افزایش چشمگیری می‌یابد.

در مطالعات مشخص شده است که رژیم‌های غذایی سرشار از مواد مغذی (شامل مقادیر زیادی از سبزیجات برگ‌سبز تیره، حبوبات، ماهی‌های چرب و توت‌ها) درمان اختلالات خلقی را راحت‌تر می‌کنند. البته واکنش همه به غذا یکسان نیست. عدم‌تحمل بعضی از غذاها و میکروبیوم‌های روده بر واکنش‌ها و در نتیجه خلق‌وخوی ما تأثیر می‌گذارند.

به‌گفته متخصصان، آشپزی برای خود یکی از بهترین روش‌های مراقبت از سلامت روان است و فوایدی دارد که در ادامه درباره‌شان نوشته‌ایم.

۱. کاهش استرس

در پایان روز کاری پراسترس به چیزی برای خالی‌کردن ذهنمان نیاز داریم و آشپزی به ما کمک می‌کند از تنش و استرس رها شویم. وقتی آشپزی می‌کنیم، کاری فیزیکی انجام می‌دهیم و از روال معمول روزانه خود خارج می‌شویم و خستگی ذهنی‌مان را برطرف می‌کنیم.

آشپزی به تمام توجه ما نیاز دارد؛ وقتی کره یا شکر را وزن می‌کنیم یا تخم‌مرغ‌ها را می‌زنیم، آرام‌تر می‌شویم. آشپزی اثری مانند مراقبه دارد، زیرا باید سرعت خود را کم کنیم و متمرکز شویم. در پایان که نتیجه کار را می‌بینیم هم احساس آرامش بیشتری می‌کنیم.

دعوت از دوستان برای صرف غذا هم روابط اجتماعی ما را گسترش می‌دهد و می‌تواند موجب کاهش استرس شود.

۲. درمان اضطراب و افسردگی

آشپزی چنان برای سلامت روانی مفید است که درمانگران، کلاس‌های آشپزی را به‌عنوان راهی برای درمان بسیاری از مشکلات توصیه می‌کنند، مشکلاتی مانند:

• افسردگی؛
• اضطراب؛
• اختلال خوردن؛
• کم‌توجهی؛
• بیش‌فعالی (ADHD)؛
• اعتیاد.

در بعضی از کلینیک‌های سلامت روان از آشپزی به‌عنوان بخشی از درمان استفاده می‌شود. بیمار در زمان آشپزی ذهنش را روی چیزی مثبت متمرکز می‌کند و این فرایند به مقابله با تفکر منفی و افزایش اعتمادبه‌نفس کمک می‌کند.

۳. درمان مشکلات روانی با فعال‌سازی رفتاری

روان‌شناسان اعتقاد دارند آشپزی خاصیت درمانی دارد، زیرا شبیه نوعی درمان به‌نام «فعال‌سازی رفتاری» (behavioral activation) است. فعال‌سازی رفتاری یعنی یافتن معنی در کارهایی که انجام می‌دهیم. به‌گفته روان‌شناسان، دلیل تأثیرگذاری دوره‌های آشپزی‌درمانی این است که بیمار در ازای تلاش‌هایش نتیجه‌ای ملموس به دست می‌آورد. نتیجه تلاش او غذایی خوشمزه است.

آشپزی به افراد کمک می‌کند روی یک کار تمرکز کنند و این می‌تواند به آنها احساس قدرت و کنترلی را بدهد که ممکن است خارج از آشپزخانه و در زندگی روزمره‌شان از آن برخوردار نباشند.

۴. داشتن احساس بهتر به‌دلیل خلاقیت

دستورهای آشپزی آسان موجب اضطراب نمی‌شوند و تمرکز را بالا می‌برند. طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶، خلاقیت و شادی را نیز افزایش می‌دهند. در این مطالعه که رفتار و اقدامات ۶۵۸ نفر از نزدیک بررسی شد، پژوهشگران مشاهده کردند وقتی این افراد کارهای کوچک معنی‌دار و آرامش‌بخشی مانند آشپزی را انجام می‌دهند، شادتر هستند. دانشمندان تصور می‌کنند که خلاقیت آشپزی موجب می‌شود افراد احساس کنند اعتمادبه‌نفس و توانمندی بیشتری دارند و این با نتایج پژوهش‌های فراوان انجام‌شده درباره تأثیر خلاقیت بر احساس شادی مطابقت دارد.

۵. احساس آرامش

آشپزی فرد را آرام‌تر می‌کند. درمانگری به‌نام جاستینا واورزونک می‌گوید: «آشپزی می‌تواند حسی شبیه مراقبه داشته باشد. بسیاری از مراجعان من آشپزی را حالتی از تمرکز کامل توصیف می‌کنند، حالتی که در آن زمان را فراموش می‌کنند و فقط روی کاری متمرکز می‌شوند که دارند انجام می‌دهند. برای کسی که با افکار منفی و نگرانی‌ها می‌جنگد و همواره با تردید، ترس و شرم مواجه است، آشپزی می‌تواند خروجی سالمی باشد که آرامش و حس خوب را به او می‌دهد.»

او می‌گوید این آرامش می‌تواند به جسم نیز منتقل شود: «آشپزی علاوه بر ذهن، جسم را نیز آرام می‌کند. آشپزی موجب می‌شود غرق کارتان شوید و تنشی را که با احساس اضطراب یا افسردگی در جسم ظاهر می‌شود، آزاد می‌کند.»

۶. تأثیر مثبت آشپزی برای دیگران

جنبه دیگر آشپزی که برای سلامت روان مفید است، آشپزی‌کردن برای دیگران است. پژوهش نشان داده است که در بسیاری از فرهنگ‌ها آشپزی نوع‌دوستانه (Altruistic cooking) راهی برای ایجاد پیوند با دیگران است؛ شما آشپزی می‌کنید تا نشان دهید به دیگران اهمیت می‌دهید. جشن بگیرید و دیگران را خوشحال کنید یا صرفا شکمشان را سیر کنید.

واورزونک می‌گوید: «آشپزی می‌تواند دری برای ارتباط و پیوند باشد. هیچ تردیدی وجود ندارد که غذا افراد را کنار هم جمع می‌کند. برای کسی که در برقراری روابط اجتماعی مشکل دارد، به اشتراک گذاشتن غذای خانگی با دیگران می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. بازخورد مثبت و صرفا دیدن اینکه دیگران از غذای شما لذت می‌برند، تشکر می‌کنند و برای آنچه پخته‌اید ارزش قائل هستند، تأثیر قدرتمندی بر بازسازی تصور شما از ارزش و اهمیت خود دارد.»

فواید آشپزی از نظر اجتماعی و بهبود روابط ما با دیگران

۱. بهبود رابطه با همسر

آشپزی می‌تواند ارتباط شما را قوی‌تر کند، به‌ویژه اگر با هم آشپزی می‌کنید. با آشپزی‌کردن زمان بیشتری را با یکدیگر سپری می‌کنید و این ارتباط و همکاری را تقویت می‌کند.

البته می‌توانید کارهای دیگری مانند تماشای تلویزیون را نیز با هم اانجام دهید، ولی آشپزی‌کردن به‌مراتب بهتر است زیرا باید درباره غذایی که می‌پزید به توافق برسید و این راه خوبی برای یادگیری رسیدن به توافق است، به‌ویژه اگر سلیقه‌های متفاوتی داشته باشید. در پایان نیز با هم از چیزی که پخته‌اید لذت می‌برید. آشپزی به داشتن رابطه سالم کمک می‌کند.

۲. جمع‌کردن خانواده در کنار هم

آشپزی راهی عالی برای جمع‌کردن تمام اعضای خانواده پشت یک میز و تقویت پیوند شما با عزیزانتان است. هرچه بیشتر برای خانواده‌تان غذا بپزید، بیشتر دور هم جمع می‌شوید و رابطه میان شما نیز نزدیک‌تر و صمیمی‌تر می‌شود. همه غذای خانگی را دوست دارند، حتی نوجوانان بهانه‌گیر یا افراد سخت‌گیر و بدغذا.

آشپزی می‌تواند فعالیتی خانوادگی نیز باشد. مثلا نوه‌ها می‌توانند در آماده‌کردن مواد اولیه یا چیدن میز کمک کنند یا دستور آشپزی را برای بزرگ‌ترها بخوانند. پس از آماده‌شدن غذا و چیدن میز، همه دور میز جمع می‌شوند و درباره زندگی‌شان حرف می‌زنند. غذا صحبت‌کردن و معاشرت را بیشتر می‌کند. صحبت‌کردن با دوستان یا اعضای خانواده سر میز شام می‌تواند نقش زیادی در کاهش استرس و بهبود روحیه داشته باشد. اعضای خانواده را دور هم جمع کنید و از زندگی یکدیگر باخبر شوید.

اگر تنها زندگی می‌کنید، یکی از دوستان، همکاران یا همسایگان را برای صرف غذا دعوت کنید. تقسیم‌کردن غذا با دیگران راه خوبی برای گسترش روابط اجتماعی شماست.

۳. فواید آموزش آشپزی برای کودکان

آشپزی راه بسیار خوبی برای وقت‌گذراندن با بچه‌هاست. آموزش اصول ابتدایی آشپزی به کودکان مهم است، زیرا آشپزی از آن مهارت‌های زندگی است که در آینده به کارشان خواهد آمد.

آموزش آشپزی شما و فرزندانتان را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند. یادگیری آشپزی کودکان را تشویق می‌کند که غذاهای جدید را امتحان کنند. مطالعات نشان داده‌اند که آموزش آشپزی به کودکان احتمال تغذیه سالم‌ترشان در آینده را بالا می‌برد. به‌علاوه آموزش آشپزی روشی سرگم‌کننده برای آموزش اندازه‌گیری‌ها و ریاضیات پایه به کودکان است.

۴. تأثیر آشپزی بر اجتماعی‌ترشدن

فرایند آشپزی بدون برقراری روابط اجتماعی با دیگران ممکن نیست. وقتی برای خرید به خواربارفروشی می‌روید، باید با دیگران ارتباط برقرار کنید. یا وقتی به قصابی می‌روید و درباره نوع گوشت سؤال می‌پرسید یا از صندوق‌دار می‌پرسید که اوضاع چگونه است، با آنها ارتباط برقرار می‌کنید. ارتباط‌داشتن با دیگران برای سلامت روانی و اجتماعی مفید است.

غذاخوردن با دیگران نوعی ارتباط است و به شما امکان می‌دهد که در زندگی آنها شریک شوید. آشپزی‌کردن برای دوستان و خانواده شکلی از پرورش و حمایت از آنهاست و در زمان خوردن غذا فرصتی را برای معاشرت فراهم می‌کند.

آشپزی برای دیگران شما را به جامعه متصل می‌کند و موجب می‌شود حس کنید که خدمتی ضروری و مفید را ارائه می‌دهید.

۵. افزایش محبوبیت شما

توانایی آشپزی بسیار تأثیرگذار است، به‌ویژه اگر آشپزی شغل شما نباشد و برای سرگرمی یا توسعه مهارت‌هایتان آشپزی می‌کنید. آشپزی شما را در نظر دیگران دوست‌داشتنی و جذاب می‌کند. زیرا همه عاشق خوردن غذاهای خوشمزه هستند. پس اگر آشپز خوبی باشید، محبوب‌تر و جذاب‌تر می‌شوید، زیرا دیگران را با غذاهای خوشمزه خود خوشحال می‌کنید.

فواید آشپزی برای افزایش توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی

داشتن رژیم غذایی سالم شامل غذاهای خانگی می‌تواند انعطاف‌ شما در برابر استرس، اضطراب و افسردگی را افزایش دهد و روحیه و دیدگاهتان را بهتر کند.

۱. شادتر بودن

حتی پختن کیک فنجانی یا چیزی ساده نیز ذهنیت فرد را بهتر می‌کند، زیرا وقتی آشپزی می‌کنید حواس خود را تحریک می‌کنید. چیزهایی مانند لمس‌کردن آرد جدیدی که از بازار خریده‌اید، بوی توت‌فرنگی‌های تازه و صدای تکان‌دادن همزن حواس شما را تحریک می‌کنند و این موجب ترشح اندورفین بیشتر می‌شود، یعنی همان هورمون‌ شادی که لبخند را روی لبانتان می‌آورد.

دلیل دیگر این است که وقتی روی زمان حال تمرکز می‌کنید، نمی‌توانید به مشکلات خود فکر کنید و مجبورید آنها را کنار بگذارید، حتی برای چند دقیقه. این به شما کمک می‌کند که از نظر احساسی قوی‌تر و در نتیجه شادتر باشید.

مطالعه‌ای نشان داد که کمی خلاقیت و نوآوری در آشپزخانه می‌تواند موجب شادترشدن فرد شود. این مطالعه، که در مجله روان‌شناسی مثبت هم منتشر شده است، نشان می‌دهد افرادی که مرتب پروژه‌های کوچک و خلاقانه‌ای مانند آشپزی را انجام می‌دهند، احساس آرامش و شادی بیشتری در زندگی روزمره‌شان دارند. پژوهشگران ۶۵۸ نفر را به‌مدت دو هفته زیر نظر گرفتند و مشاهده کردند که انجام پروژه‌های کوچک و روزانه در آشپزخانه موجب اشتیاق بیشتر افراد به کارهایشان در روز بعد می‌شود.

۲. افزایش اعتمادبه‌نفس

وقتی چند ساعت از وقت خود را صرف پخت کیک می‌کنید، در پایان احساس موفقیت می‌کنید و وقتی کیک را می‌برید و به اعضای خانواده می‌دهید، می‌توانید افتخار کنید که شما آن را پخته‌اید. این حالت شبیه وقتی است که پروژه‌ای را تمام کرده‌اید و نتایج آن را به دیگران نشان می‌دهید و در نتیجه اعتمادبه‌نفس بالایی پیدا می‌کنید.

این موفقیت ساده می‌تواند عزت‌نفس شما را بالا ببرد و به شما اعتمادبه‌نفس بدهد تا بتوانید چیزهای جدید را در زندگی تجربه کنید، به‌ویژه اگر در ابتدا آشپز خوبی نبودید، زیرا متوجه می‌شوید که با کمی تلاش می‌توانید کارهایی را که بلد نیستید یاد بگیرید و انجام دهید.

آشپزی کار راحتی نیست، ولی وقتی نتیجه کار خوب می‌شود اعتمادبه‌نفستان بالا می‌رود. مطالعه‌ای نشان داد که کلاس‌های آشپزی اعتمادبه‌نفس و تمرکز افراد را افزایش می‌دهند. دریافت بازخورد خوب برای غذایی که برای دیگران آماده کرده‌اید، می‌تواند تأثیر خوبی روی عزت‌نفس شما داشته باشد.

۳. افزایش خلاقیت

آشپزی نباید همیشه دقیقا طبق دستور انجام شود. حتی مجبور نیستید که چیزی را مستقیما از روی کتاب آشپزی یا وب‌سایت‌های آموزش آشپزی بپزید. پس از مدتی آشپزی‌کردن به‌تدریج در آن مهارت پیدا می‌کنید و بسیاری از روش‌های آشپزی را می‌آموزید. این زمانی است که دیگر می‌توانید خودتان مشغول کاوش و کسب تجربه در آشپزی شوید و دستورپخت‌ها و غذاهای خودتان را ابداع کنید.

۴. گسترش دانش ما درمورد جهان

با پختن غذاهای کشورهای مختلف، بیشتر درباره فرهنگ کشورها و مزه‌های گوناگون می‌آموزیم. آموختن درباره غذا می‌تواند شگفت‌انگیز باشد، چون غذاهایی را کشف می‌کنیم که قبلا درباره‌شان چیزی نشنیده بودیم. شاید عشق شما به آشپزی موجب شود که هر سال به جای جدیدی سفر کنید.

۵. افزایش مهارت‌های مدیریت زمان

هنگام مدیریت زمان شاید لازم باشد که برای تنظیم زمان بخش‌های مختلف فرایند آشپزی از زمان‌سنج استفاده کنیم تا مطمئن شویم که مواد اولیه غذا به‌اندازه کافی می‌پزند.

فواید آشپزی ازنظر اقتصادی

۱. صرفه‌جویی در هزینه‌ها

بیرون‌غذاخوردن ارزان نیست، به‌ویژه وقتی هزینه رفت‌وآمد به رستوران را نیز اضافه کنید. غذاهای منجمد فروشگاه‌ها نیز ارزان نیستند. اگر تمام مواد لازم را بخرید و خودتان در خانه آشپزی کنید، هزینه‌هایتان کاهش می‌یابد. می‌توانید برنامه‌ریزی کنید و فهرست مواد موردنیاز برای ماه آینده را تهیه کنید.

اگر بتوانید میوه و سبزیجات موردنیازتان را در باغچه بکارید، بیشتر در هزینه‌ها صرفه‌جویی خواهید کرد.

۲. کسب درآمد از آشپزی

اگر در آشپزی مهارت پیدا کرده‌اید و از انجام آن لذت می‌برید می‌توانید آن را به شغل دوم خود تبدیل کنید و با آن کسب درآمد کنید.

راه‌های گوناگونی برای فروش غذاها وجود دارد. مثلا می‌توانید وب‌سایتی را راه‌اندازی کنید و از غذاها و کارهایتان عکس بگیرید و در آن قرار دهید. از شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانید استفاده کنید. با ساخت ویدئوهایی برای یوتیوب می‌توانید مهارت‌های آشپزیتان را به دیگران نشان دهید. با این کار به مشتریان بالقوه خود نشان می‌دهید که در آشپزی ماهر هستید.

شاید پس از مدتی نیز تصمیم بگیرید که وارد دنیای آشپزی شوید و به سرآشپزی حرفه‌ای تبدیل شوید یا رستورانی باز کنید و آشپزی را به شغل اصلی‌تان تبدیل کنید.

از کجا شروع کنیم

آشپزی در خانه لزوما نباید پیچیده باشد. اساس رژیم غذایی سالم خوردن غذایی است که تا حد ممکن به طبیعت نزدیک باشد. یعنی به‌جای غذاهای فراوری‌شده از غذاهای واقعی استفاده کنیم و مقدار زیادی سبزیجات و پروتئین‌های سالم بخوریم. مجبور نیستیم که ساعت‌ها وقت خود را در آشپزخانه صرف ترکیب‌کردن مواد اولیه و اجرای دستورهای آشپزی پیچیده کنیم. غذاهای ساده معمولا خوشمزه‌تر هستند.

در آشپزی نباید انتظار داشته باشید که در نخستین تلاشتان درخشان باشید. رسیدن به مهارت آشپزی به تمرین و زمان نیاز دارد و همه آشپزهای حرفه‌ای و ماهر سال‌ها تلاش کرده‌اند تا تکنیک‌هایشان را اصلاح کنند. یک کتاب آشپزی مبتدی بخرید و از کم شروع کنید. پس از مدت کوتاهی می‌توانید غذاها و دسرهایی حرفه‌ای درست کنید.

البته فواید آشپزی به مواردی که گفتیم محدود نمی‌شود و بی‌شک آشپزی، به‌ویژه پختن غذاهای سالم، فواید دیگری نیز دارد. شما چه فکر می‌کنید؟ به‌نظر شما آشپزی چه فایده‌های دیگری دارد؟