عوارض مصرف الکل برای سلامتی؛ ۱۰ عارضه مهم که باید بدانید

کبد ترکیبات مضر برای بدن را تجزیه و دفع می‌کند. الکل یکی از این ترکیبات است. یکی دیگر از عوارض مصرف الکل در بلندمدت مختل شدن این فرایند است. مصرف بیش از حد الکل می‌تواند خطر ملتهب شدن کبد، و بروز نارسایی‌های کبدی را افزایش بدهد. التهاب کبد، باعث بر جای ماندن اثر زخم التیام‌نیافته‌ای بر روی آن می‌شود. از این اختلال با اصطلاح سیروز کبدی یاد می‌شود. باقی ماندن اثر زخم بر روی کبد به‌مرور زمان آن را از بین می‌برد. هرچه آسیب واردشده به کبد بیشتر و بیشتر بشود، دفع کردن ترکیبات مضر و سمی از بدن دشوارتر خواهد شد. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز بروز اختلالات دیگر بشود.

نارسایی کبد باعث تجمع ترکیبات سمی و ضایعات در بدن می‌شود و به همین خاطر، تهدیدی بسیار جدی برای سلامتی است و حتی می‌تواند منجر به مرگ بشود. نارسایی کبد ناشی از مصرف الکل در زنان شایع‌تر است. جذب الکل در بدن زنان، در مقایسه با مردان بیشتر است. به‌علاوه، فرایند تجزیه و دفع الکل از بدن زنان زمان‌برتر است. به همین خاطر کبد زنان سریع‌تر دچار آسیب‌دیدگی و التهاب می‌شود.

۳. عوارض مصرف الکل در نامتعادل کردن سطح قند خون

غدهٔ لوزالمعده به تنظیم استفادهٔ انسولین بدن و میزان گلوکز موجود کمک می‌کند. مختل شدن کارکرد معمول لوزالمعده و کبد از جمله عوارض مصرف الکل است. این اختلال خطر افت قند خون را بیشتر می‌کند. افت قند خون در بدن با اصطلاح هیپوگلیسمی شناخته می‌شود. مختل شدن کارکرد معمول لوزالمعده همچنین می‌تواند باعث تولید نشدن انسولین کافی بشود. در این صورت قند موجود در بدن به‌طور مؤثر به کار گرفته نخواهد شد. این مسئله هم می‌تواند منجر به بروز هیپوگلیسمی بشود؛ یا از آن سو، موجب افزایش بیش از حد قند خون بشود.

زمانی که بدن توانایی متعادل کردن و کنترل میزان سطح قند خون را از دست بدهد، امکان بروز اختلالات مختلف و عوارض جانبی ناشی از دیابت بیشتر می‌شود. با این تفاسیر، عوارض مصرف الکل برای کسانی که از هیپوگلیسمی یا دیابت رنج می‌برند، به‌مراتب جدی‌تر خواهد بود. این افراد باید از مصرف بیش از اندازهٔ الکل خودداری کنند.

۴. عوارض مصرف الکل در دستگاه عصبی مرکزی

یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای پی بردن به عوارض مصرف الکل و تأثیر آن بر بدن، شناخت بهتر اثری است که بر دستگاه عصبی مرکزی می‌گذارد. گفتار نامفهوم (بیان نامتعادل و آرام یا سریع جملات و کلمات، با لکنت صحبت کردن و …) یکی از اولین نشانه‌های مصرف بیش از حد الکل است. مصرف الکل می‌تواند ارتباط معمول میان مغز و بدن را مختل کند. در این صورت حفظ هماهنگی در بدن دشوارتر می‌شود و به‌دنبال آن، حفظ تعادل هم سخت می‌شود. به همین خاطر است که رانندگی بعد از مصرف الکل ممنوع است.

هرچه عوارض مصرف الکل در دستگاه عصبی مرکزی بیشتر می‌شود (به‌واسطهٔ مصرف بیش از حد الکل در بلندمدت)، نشانه‌های بیشتری بروز پیدا می‌کنند: یکی از آن‌ها بی‌حسی یا مورمور شدن دست‌ها و پاها است.

در کنار این مسائل، حافظهٔ بلندمدت هم تحت‌تأثیر مصرف بیش از حد الکل قرار می‌گیرد. به بیان بهتر انتقال اطلاعات به حافظهٔ بلندمدت دشوارتر می‌شود. از دست دادن توانایی در تمرکز و ناتوانی در گرفتن تصمیم‌های منطقی یکی دیگر از عوارض مصرف الکل در سیستم عصبی مرکزی است. در بلندمدت، لوب پیشانی یا قدامی ممکن است تحت‌تأثیر مصرف الکل آسیب ببیند. کارکرد مسائلی چون کنترل هیجانات و احساسات، حافظهٔ کوتاه‌مدت، قضاوت و … مرتبط با این قسمت از مغز است.

سوءمصرف الکل می‌تواند زمینه‌ساز بروز آسیب‌های دائمی مغز بشود. به‌دنبال این آسیب‌های دائمی خطر ابتلا به اختلالات جدی‌تری چون سندرم ورنیکه-کورساکوف بیشتر می‌شود؛ این سندرم در کنار مشکلات دیگری که به وجود می‌آورد، حافظه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

۵. وابستگی به الکل

بعضی از کسانی که زیاد الکل مصرف می‌کنند، ممکن است به‌مرور زمان هم از لحاظ جسمانی و هم از لحاظ روحی‌روانی به آن وابستگی پیدا کنند. این وابستگی یکی دیگر از عوارض مصرف الکل است. در نتیجهٔ آن، قطع مصرف الکل بسیار دشوار و بعضا برای سلامتی به‌شدت تهدیدکننده می‌شود. در بیشتر موارد، برای ترک الکل به کمک و مشاورهٔ متخصص نیاز خواهد بود. به همین خاطر بسیاری از اشخاص الکلی از سم‌زدایی کمک می‌گیرند. سم‌زدایی ایمن‌ترین راه برای رهایی از وابستگی جسمانی به الکل است. بسته به خطر ناشی از نشانه‌های سم‌زدایی و صلاحدید متخصص، طی کردن روند آن ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد یا آنکه به‌صورت سرپایی انجام بگیرد.

از جمله نشانه‌های قطع مصرف الکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نگرانی و اضطراب؛
• عصبانیت؛
• حالت تهوع؛
• رعشه؛
• فشار خون بالا؛
• ضربان نامنظم قلب؛
• عرق کردن شدید.

در بعضی موارد که وابستگی شدیدتر است، ممکن است نشانه‌هایی مثل تشنج، توهم و روان‌آشفتگی (هذیان گفتن و مسائل چنینی؛ معمولا به‌همراه تب) بروز پیدا کنند.

۶. عوارض مصرف الکل در دستگاه گوارش

کمی زمان می‌برد تا عوارض مصرف الکل در دستگاه گوارش خود را نشان بدهند. به بیان بهتر، مصرف الکل به‌مرور زمان به دستگاه گوارش آسیب می‌رساند و هرچه مصرف بیشتر باشد، آسیب واردشده به دستگاه گوارش جدی‌تر خواهد شد.

در ابتدای امر بافت‌های دستگاه گوارش دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند. به‌دنبال این مسئله، روده‌ها دیگر قادر به هضم مواد غذایی و جذب مواد مغذی و ویتامین‌های لازم برای سلامت بدن نخواهند بود. در نهایت هم خطر ابتلا به سوءتغذیه بیشتر می‌شود.

عوارض مصرف الکل در دستگاه گوارش می‌تواند به اختلالات و ناراحتی‌های زیر منجر بشود:

• افزایش گاز معده؛
• نفخ؛
• احساس سیری کاذب؛
• اسهال یا مدفوع دردناک.

خطر ابتلا به زخم معده و هموروئید یا بواسیر در کسانی که بیش از حد الکل مصرف می‌کنند افزایش پیدا می‌کند (به‌خاطر کم‌آب شدن بدن و یبوست). این اختلالات می‌توانند خون‌ریزی‌های خطرناک داخلی را به‌دنبال داشته باشند. به‌علاوه اگر زخم معده در همان مراحل ابتدایی تشخیص داده نشود و برای درمان آن اقدام نشود، می‌تواند منجر به مرگ بشود.

یکی دیگر از عوارض مصرف الکل افزایش خطر ابتلا به سرطان در اندام‌های دستگاه گوارش است. خطر ابتلا به سرطان دهان، سرطان گلو، سرطان مری، سرطان کولون یا رودهٔ بزرگ یا سرطان کبد، در کسانی که به‌طور مکرر الکل مصرف می‌کنند افزایش پیدا می‌کند. اگر همراه با نوشیدن الکل دخانیات هم استعمال بشود، این خطر به‌مراتب جدی‌تر خواهد شد.

۷. عوارض مصرف الکل در دستگاه گردش خون

قلب و ریه‌ها دیگر اندام‌هایی هستند که ممکن است تحت‌تأثیر عوارض مصرف الکل قرار بگیرند. خطر ابتلا به نارسایی‌های قلبی در کسانی که به‌طور مکرر الکل می‌نوشند، در مقایسه با افراد عادی بیشتر است. زنان الکلی بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به این نارسایی‌ها قرار می‌گیرند.

از جمله عوارض مصرف الکل در دستگاه گردش خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار خون بالا؛
• ضربان نامنظم قلب؛
• دشوار شدن پمپاژ خون به قسمت‌های مختلف بدن؛
• سکته مغزی؛
• حمله قلبی؛
• بیماری قلبی؛
• نارسایی قلبی.

پیش‌تر عنوان شد که جذب ویتامین‌ها و مواد مغذی به‌واسطهٔ مصرف الکل تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. به‌دنبال این مسئله خطر ابتلا به کم خونی بیشتر می‌شود. کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش پیدا می‌کنند. از رایج‌ترین نشانه‌های کم‌خونی می‌توان به خستگی اشاره کرد.

۸. عوارض مصرف الکل برای سلامت جنسی و باروری

بعضی فکر می‌کنند با نوشیدن الکل و رهایی از احساسات بازدارنده و ناشی از خجالت، لذت بیشتری در رابطهٔ جنسی تجربه خواهند کرد. اما حقیقت خلاف این تصور است. مردانی که به‌طور مکرر الکل می‌نوشند، ممکن است دچار اختلال نعوظ بشوند. به‌علاوه مصرف بیش از حد الکل باعث کمتر شدن هورمون‌های جنسی ترشح‌شده می‌شود و به‌دنبال آن، میل جنسی کاهش پیدا می‌کند.

ممکن است قاعدگی زنانی که الکل مصرف می‌کنند متوقف بشود. به‌دنبال این مسئله خطر نازایی برای‌شان به‌مراتب بیشتر می‌شود.

نوشیدن الکل در دوران بارداری خطراتی چون زایمان زودرس، سقط شدن جنین، یا تولد نوزاد مرده را به‌دنبال خواهد داشت. اگر هم کودک به دنیا بیاید، خطر ابتلا به برخی اختلالات آیندهٔ او را تهدید خواهد کرد. جدی‌ترینِ این اختلالات شاید سندرم ناهنجاری‌های جنینی ناشی از الکل (در انگلیسی به‌اختصار FASD) باشد. این سندرم نشانه‌هایی چون ظاهر غیرطبیعی نوزاد، کوتاهی قد، وزن کم و … دارد. برخی دیگر از اختلالاتی که این نوزادان را تهدید می‌کند عبارت‌اند از:

• مشکلات مربوط به یادگیری؛
• بیماری‌ها و اختلالات طولانی‌مدت؛
• مشکلات عاطفی؛
• رشد غیرطبیعی جسمانی.

۹. عوارض مصرف الکل در دستگاه عضلانی‌اسکلتی

یکی دیگر از عوارض مصرف الکل در بلندمدت ضعیف شدن استخوان‌ها است. ضخامت استخوان‌ها کم می‌شود، ضعیف‌تر می‌شوند و خطر شکستن‌شان به‌هنگام زمین خوردن یا ضربه خوردن بیشتر می‌شود. در صورت بروز شکستگی هم به مدت‌زمان بیشتری برای بهبودی‌شان نیاز خواهد بود.

مصرف بیش از حد الکل ضعف و گرفتگی (انقباض دردناک) عضلانی را هم می‌تواند به‌دنبال داشته باشد. این ضعف و گرفتگی در نهایت به آتروفی تبدیل خواهد شد. آتروفی اختلالی است که طی آن پوست یا عضلات قسمتی از بدن به‌خاطر دریافت نکردن خون کافی به‌مرور تحلیل می‌روند.

۱۰. عوارض نوشیدن الکل برای دستگاه ایمنی

در پایان این مقاله به ارائهٔ توضیحاتی دربارهٔ عوارض مصرف الکل و تأثیر آن بر دستگاه ایمنی می‌رسیم. مصرف بیش از حد الکل باعث ضعف دستگاه ایمنی و دشواری دفاع در برابر میکروب‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا می‌شود. مصرف الکل در بلندمدت خطر ابتلا به ذات‌الریه (یا سینه‌پهلو؛ التهاب ریه‌ها) یا سل را بیشتر می‌کند؛ به‌علاوه خطر ابتلا به سرطان دهان، سرطان سینه و رودهٔ بزرگ را که می‌توانند خطرساز و مهلک باشند.