عوارض قرص دیازپام چیست، تداخل دارویی و نحوه مصرف آن چگونه است؟

قرص دیازپام برای مقابله با این موارد تجویز می‌شود:

• اضطراب؛
• نشانه‌های سندرم قطع مصرف الکل مثل پریشانی و لرزش؛
• درمان مکمل برای اسپاسم‌های ماهیچه اسکلتی؛
• درمان مکمل برای برخی از تشنج‌ها.

ممکن است از قرص دیازپام به عنوان بخشی از درمان ترکیبی استفاده شود. این بدان معناست که این قرص همراه با دیگر داروها تجویز می‌شود.

عملکرد قرص دیازپام چگونه است

این قرص در رده درمانی بنزودیازپین‌ قرار می‌گیرد. بنزودیازپین‌ها نیز برای درمان مشکلات مشابهی به‌کار می‌روند. ساختار شیمیایی آنها نیز مشابه است. قرص دیازپام فعالیت‌ گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را بالا می‌برد. گابا یک انتقال دهنده عصبی است که به ارسال پیام بین مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند. پایین بودن سطح گابا در بدن پایین باعث ایجاد هیجان، اضطراب، اسپاسم‌های ماهیچه‌ای یا تشنج می‌شود. با مصرف قرص دیازپام، میزان گابا در بدن افزایش می‌یابد و به کاهش اضطراب، دردهای ماهیچه‌ای و تشنج کمک می‌کند.

عوارض جانبی قرص دیازپام

قرص دیازپام، سرعت فعالیت‌های مغز را پایین می‌آورد و روی قدرت قضاوت، تفکر و مهارت‌های حرکتی‌تان اثر سوء دارد. زمانی که تحت درمان با این قرص هستید، از مصرف الکل یا دیگر موادمخدر که روی فعالیت‌های مغز تأثیر می‌گذارد، خودداری کنید. هم‌چنین تا زمانی که از تأثیر قرص دیازپام روی بدن‌تان آگاه نشده‌اید، از رانندگی، کارکردن با وسایل یا دیگر کارهایی که نیاز به ذهنی هوشیار دارد، دوری کنید.

دیگر عوارض جانبی شایع

عوارض جانبی شایع که ممکن است در پی مصرف قرص دیازپام به وجود آید شامل این موارد می‌شود:

• خواب‌آلودگی؛
• احساس خستگی و کوفتگی؛
• ضعف ماهیچه‌ها؛
• ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات عضلانی (آتاکسی)؛
• سردرد؛
• لرزش؛
• سرگیجه؛
• خشکی دهان یا بزاق بیش‌ازحد؛
• حالت تهوع؛
• یبوست.

اگر شدت این عوارض کم یا متوسط باشد، پس از چند روز یا چند هفته از بین خواهند رفت. اگر شدت این عوارض زیاد است یا مدت طولانی شما را درگیر کرده‌، با پزشک‌تان مشورت کنید.

عوارض جانبی خطرناک

اگر عوارض جانبی شدیدی دارید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. اگر حس کردید مشکل اورژانسی دارید حتما با بخش فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. عوارض جانبی خطرناک و نشانه‌هایشان از این قرار است:

تشدید تشنج که ممکن است با بالارفتن تعداد حملات و شدید شدن آن همراه باشد.

تغییرات مغزی یا شیوهٔ فکر کردن با نشانه‌هایی مثل: افسردگی، سردرگمی، احساس چرخیدن اتاق دور سر، دید دوتایی یا تار، فکر خودکشی و از دست دادن حافظه.

واکنش‌های غیرمنتظره همراه با نشانه‌هایی مثل: هیجان بیش‌ازحد، اضطراب، توهم، شدت اسپاسم‌های ماهیچه‌ای، مشکل خواب و پریشانی.

مشکلات کبد که با نشانه‌هایی شامل زرد شدن پوست یا سفیدی چشم‌ها (یرقان) همراه می‌شود.

مشکلات مثانه مثل: عدم توانایی دفع و نگه داشتن ادرار.

کاهش یا افزایش میل جنسی

خماری که با نشانه‌هایی مثل لرزش، دردهای شکمی یا عضلانی، عرق کردن و تشنج همراه می‌شود.

تداخل دارویی قرص دیازپام با دیگر داروها

ممکن است قرص دیازپام با سایر داروها، ویتامین‌ها یا داروهای گیاهی مصرفی‌تان ایجاد اختلال کند. زمانی که اثر دارو تغییر کند، به معنی تداخل دارویی خواهد بود. این اختلال می‌تواند خطرناک باشد و یا اثردهی مناسب قرص را پایین بیاورد.

برای جلوگیری از تداخل دارویی، پزشک باید با دقت تمام داروهای شما را سامان‌دهی کند. فراموش نکنید که لیست تمام داروها، ویتامین‌ها یا داروهای گیاهی مصرفی‌تان را به پزشک ارائه دهید. برای درک چگونگی اختلال قرص دیازپام با سایر داروها، با پزشک یا متصدی داروخانه مشورت کنید. تشدید خواب‌آلودگی و بروز تنگی نفس، از جمله عوارض جانبی مشترک مصرف هم‌زمان برخی داروها با قرص دیازپام به‌حساب می‌آید. برخی از این داروها به شرح زیر است:

داروهای تضعیف‌کنندهٔ اسید (Acid-suppressing)

این داروها قدرت جذب دیازپام را به‌شدت پایین می‌آورند. اگر قرص دیازپام را همزمان با این داروها مصرف کنید، احتمالا دز لازم دارو و اثردهی آن را دریافت نخواهید کرد. فاموتیدین، امپرازول، پنتوپرازول، و رانیتیدین از جمله داروهای کاهش‌دهندهٔ اسید معده هستند.

داروهای ضدحساسیت یا سرماخوردگی

مصرف برخی داروهای تسکین‌دهندهٔ حساسیت یا درمان سرماخوردگی با قرص دیازپام ایجاد اختلال خواهد کرد. دیفن‌هیدرامین، کلرفنیرامین، پرومتازین و هیدروکسی‌زین از جمله داروها هستند.

داروهای ضدافسردگی

مصرف هم‌زمان برخی داروهای ضدافسردگی به همراه قرص دیازپام احتمال خواب‌آلودگی را در مصرف‌کننده بالا می‌برد. آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین، دوکسپین، میرتازاپین و ترازودون از جمله این داروها هستند.

داروهای ضد قارچ

داروهای ضدقارچ آنزیم‌های جذب دیازپام را مسدود می‌کنند. این داروها می‌توانند سطح دیازپام بدن را بالا برده و ریسک بروز عوارض جانبی مثل خواب‌آلودگی را بیشتر کنند. کتوکونازول، فلوکونازول و ایتراکونازول نمونه‌های داروی ضدقارچ هستند.

داروهای ضد روان‌پریشی

مصرف هم‌زمان برخی داروهای ضدروان‌پریشی همراه با قرص دیازپام موجب اختلال دارویی می‌شود. هالوپریدول، کلرپرومازین، کوئتیاپین، ریسپریدون، الانزاپین و کلوزاپین جزو داروهای ضدروان‌پریشی به‌حساب می‌آیند.

قرص‌های ضد اضطراب

مصرف برخی قرص‌های ضد اضطراب مثل لورازپام، کلونازپام و آلپرازولام هم‌زمان با قرص دیازپام باعث تشدید عوارض جانبی خواهد شد.

قرص‌های ضد تهوع

مصرف هم‌زمان قرص دیازپام همراه با برخی قرص‌های ضد تهوع که برای درمان بیماری حرکت تجویز می‌شوند، موجب بروز عوارض جانبی در فرد خواهند شد. مکلیزین و دیمن هیدرینات نمونه قرص‌های ضد تهوع هستند.

دیگر داروهای ضد تشنج

فنوباربیتال، فنی‌توئین، لوتیراستام، کاربامازپین، توپیرامات، والپروئکس سدیم، والپروات نمونه داروهای ضد تشنج هستند.

فنی‌توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین موجب مسدودیت آنزیم‌های جذب‌کنندهٔ دیازپام می‌شوند. به این ترتیب، سطح دیازپام در بدن بالا رفته و خطر بروز عوارض جانبی بیشتر خواهد شد.

داروهای مسکن

اکسی‌کدون، هیدروکودن، مرفین، هیدرومرفون و کدئین از جمله داروهای مسکن هستند که نباید همزمان با قرص دیازپام مصرف شوند.

داروهای خواب‌آور

از مصرف هم‌زمان قرص دیازپام با هریک از این داروهای خواب‌آور پرهیز کنید: زولپیدم، اسپزوپیکلون، سوورکسانت، تمازپام و تریازولام.

داروهای ضد سل

این داروها باعث بالا رفتن سرعت جذب دیازپام در بدن می‌شوند. در نتیجه، سطح دیازپام در بدن پایین می‌آید. ممکن است مصرف داروهای ضد سل هم‌زمان با قرص دیازپام، اثردهی دارو را کم کند. ریفامپین، ریفابوتین، ریفاپنتین نمونه داروهای ضد سل هستند.

سلب مسئولیت: از آنجایی که ممکن است هر دارویی روی هر مصرف‌کننده‌ای عوارض متفاوتی به جا بگذارد، نمی‌توانیم تضمین کنیم که تمام عوارض جانبی این دارو را به شما هشدار داده‌ایم. همیشه در نظر داشته باشید که عوارض جانبی هر دارو را با پزشک‌تان و طبق سابقه پزشکی خودتان بررسی کنید.

هشدار در مصرف قرص دیازپام

مصرف قرص دیازپام با هشدارهای زیادی همراه است. در ادامه به برخی از هشدارهای لازم که باید پس از مصرف دارو به آنها توجه کنید، اشاره خواهیم کرد.

حساسیت و آلرژی

ممکن است با مصرف قرص دیازپام واکنش‌های آلرژیک بروز کند. مشکل در تنفس، متورم شدن گلو یا زبان، کهیر و راش پوستی برخی از این واکنش‌های آلرژیک هستند.

اگر با مصرف این دارو دچار واکنش آلرژیک شده‌اید، هرگز دوباره قرص دیازپام را مصرف نکنید. مصرف دوبارهٔ این قرص پس از بروز واکنش آلرژیک می‌تواند مرگبار باشد.

تداخل غذایی

زمانی که قرص دیازپام را مصرف می‌کنید، از نوشیدن آب انگور خودداری کنید. این نوشیدنی قدرت پردازش کبد برای هضم درست این دارو را متوقف می‌کند و باعث می‌شود این دارو مدت بیشتری در بدن باقی بماند.

تداخل با الکل

هم‌زمان با مصرف قرص دیازپام، مصرف الکل را قطع کنید. این دارو می‌تواند روی قدرت قضاوت، تفکر و مهارت‌های حرکتی شما اثر سوء بگذارد. خواب‌آلودگی و تنگی نفس نیز از دیگر عوارض ناشی از مصرف هم‌زمان قرص دیازپام با الکل است.

جالب است بدانید که بدن در جذب این دارو و الکل کارکرد مشابهی دارد. این بدان معناست که مصرف الکل هم‌زمان با این دارو باعث می‌شود دیازپام مدت زمان بیشتری در بدن باقی بماند. این قضیه می‌تواند عوارض جانبی را شدیدتر کند.

هشدار برای افرادی که مشکلات خاص پزشکی دارند

کسانی که دچار مشکلات مربوط به کلیه هستند: دیازپام توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. اگر دچار مشکلات کلیه هستید، احتمالا داروها مدت طولانی‌تری در بدن‌تان باقی می‌مانند و ریسک بروز عوارض جانبی بالا می‌رود. پزشک باید دز مناسب را برای شما تجویز کند و شما را تحت‌نظر قرار دهد.

کسانی که دچار آب‌سیاه هستند: اگر دچار آب سیاه هستید، به پزشک‌تان اطلاع دهید. کسانی که دچار گلوکوما زاویه باز (open angle glaucoma) هستند می‌توانند قرص دیازپام را مصرف کنند، اما مبتلایان به گلوکوما زاویه بسته باید از مصرف این دارو پرهیز کنند.

کسانی که سابقهٔ سؤمصرف مواد مخدر یا الکل دارند: اگر سابقهٔ سؤمصرف موادمخدر یا الکل دارید، به پزشک‌تان اطلاع دهید. ریسک اعتیاد، وابستگی یا مقاومت به قرص دیازپام در شما بیشتر خواهد بود.

کسانی که دچار مشکلات کبد هستند: فرایند جذب دیازپام در بدن توسط کبد انجام می‌شود. اگر دچار مشکلات کبدی هستید، میزان بیشتری از این دارو در بدن باقی خواهد ماند و ریسک ابتلا به عوارض جانبی بالا می‌رود. پزشک با توجه به شرایط شما دز مناسبی تجویز می‌کند و شما را تحت‌نظر خواهد گرفت. اگر مشکلات کبدی جدی دارید، هرگز نباید از قرص دیازپام استفاده کنید.

کسانی که دچار مشکلات روانی هستند: اگر دچار افسردگی شدید بوده‌اید یا به خودکشی فکر کرده یا اقدامی در این زمینه انجام داده‌اید، به پزشک‌تان اطلاع دهید. قرص دیازپام می‌تواند مشکلات روانی را شدیدتر کند. معمولا پزشک چنین بیماری را تحت‌نظر قرار خواهد داد.

کسانی که دچار میاستنی گراویس (ضعف وخیم عضلانی) هستند: اگر از ضعف وخیم عضلات رنج می‌برید، نباید قرص دیازپام مصرف کنید. میاستنی گراویس باعث کاهش قدرت و خستگی شدید عضلات می‌شود.

کسانی که مشکلات تنفسی دارند: اگر به مشکلات تنفسی دچار هستید حتما پزشک‌تان را در جریان قرار دهید. قرص دیازپام روی عصب‌های مرکزی اثر گذاشته و ممکن است در پی مصرف این دارو، دچار تنگی نفس شوید. احتمالا پزشک دز پایینی از قرص دیازپام را تجویز می‌کند و شما را تحت‌نظر قرار خواهد داد. اگر مشکلات تنفسی شدید مثل وقفه تنفسی در خواب (آپنه خواب) دارید، پزشک داروی دیگری را جایگزین قرص دیازپام خواهد کرد.

هشدار برای دیگر گروه‌ها

زنان باردار: قرص دیازپام در گروه D داروهای بارداری قرار می‌گیرد که دو معنی دارد:

۱. تحقیقات نشان‌دهندهٔ وجود عوارض خطرناک برای جنین است.

۲. فواید مصرف این دارو نسبت به خطرات احتمالی آن بیشتر است.

مصرف قرص دیازپام در دوران بارداری می‌تواند منجر به تولد نوزادانی ناقص دارای ضعف عضلات، مشکلات تنفسی یا بلع، پایین بودن دمای بدن و دیگر عوارض جانبی شود.

اگر باردار هستید و یا قصد بچه‌دار شدن دارید، به پزشک‌تان اطلاع دهید. مصرف قرص دیازپام در دوران بارداری تنها در صورتی مجاز خواهد بود که فواید آن نسبت به خطرات احتمالی آن برای جنین بیشتر باشد.

زنان در دوران شیردهی: قرص دیازپام وارد شیر مادر شده و عوارض خطرناکی برای نوزاد شیرخوار در پی خواهد داشت. شما با مشورت پزشک‌تان تصمیم می‌گیرید که شیردهی یا مصرف قرص دیازپام را انتخاب کنید.

برای افراد سالمند: ممکن است ریسک بروز عوارض جانبی مصرف قرص دیازپام، مثل آتاکسی (ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات عضلات) برای افراد سالمند بیشتر باشد. اثرات تسکین‌دهی این دارو نیز در افراد سالمند بیشتر است. سرگیجه، خواب‌آلودگی، گیجی یا تنگی نفس نیز در این گروه از مصرف‌کنندگان بیشتر رخ خواهد داد. پزشک با تجویز دز کمتر این دارو، ریسک بروز عوارض جانبی را کم خواهد کرد.

برای کودکان: قرص دیازپام را دور از دسترس کودکان قرار دهید. هنوز نتیجه‌ای از شدت عوارض جانبی یا بی‌خطر بودن مصرف این دارو در نوزادان زیر ۶ ماه در دسترس نیست.

شیوهٔ مصرف قرص دیازپام

در این بخش، تنها دستور مصرفی قرص دیازپام را بررسی می‌کنیم و دیگر اشکال دارویی مورد نظر ما نیست. دز مصرفی، شکل دارو و دستور مصرف قرص بسته به شرایط زیر تعیین می‌شود:

• سن؛
• نوع بیماری؛
• شدت بیماری؛
• دیگر داروهای مصرفی؛
• واکنش به اولین دز مصرفی.

اشکال و قدرت دارو

نام عمومی: دیازپام

به شکل قرص و در بسته‌های ۲، ۵ و ۱۰ میلی‌گرم در دسترس است.

برند: والیوم

به شکل قرص و در بسته‌های ۲، ۵ و ۱۰ میلی‌گرم در دسترس است.

دز مناسب قرص دیازپام برای درمان اضطراب، سندرم قطع مصرف الکل، درمان تکمیلی اسپاسم ماهیچه‌ای و درمان تشنج در افراد مبتلا به صرع به این صورت خواهد بود:

دز بزرگسالان (۱۸ تا ۶۴ سال)

دز استاندارد بین ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم و مصرف ۲ تا ۴ بار در طول روز.

دز کودکان (نوزاد زیر ۵ ماه)

هنوز نتیجه‌ای از شدت عوارض جانبی یا بی‌خطر بودن مصرف این دارو در نوزادان زیر ۶ ماه در دسترس نیست و بهتر است از تجویز دارو برای این گروه سنی خودداری شود.

دز کودکان (۶ ماه تا ۱۷ سال)

اولین دز تجویزی بین ۱ تا ۲.۵ میلی‌گرم است که روزی ۳ الی ۴ بار مصرف می‌شود.

پزشک ابتدا پایین‌ترین دز را تجویز می‌کند و بسته با واکنش و مقاومت بدن نسبت به دارو، دز بالاتری را تجویز خواهد کرد.

دز سالمندان (۶۵ سال و بیشتر)

دز اولیه بین ۲ تا ۲.۵ میلی‌گرم و مصرف ۱ الی ۲ بار در روز خواهد بود.

بسته به نیاز و واکنش بدن نسبت به مصرف قرص دیازپام، پزشک دز مصرفی را به آهستگی بالاتر خواهد برد.

جذب این دارو برای افراد سالمند آهسته‌تر صورت خواهد گرفت. پزشک با دز پایین شروع می‌کند تا از باقی ماندن دارو در بدن جلوگیری شود. وجود داروی اضافی در بدن می‌تواند سمی باشد.

بیماری‌های مهلک

دز مصرفی ۲ یا ۲.۵ میلی‌گرم و مصرف ۱ یا ۲ بار در روز برای شروع به این بیماران داده می‌شود

پزشک بسته با واکنش و مقاومت بدن نسبت به دارو، دز بالاتری را تجویز خواهد کرد.

مصرف قرص دیازپام طبق دستور پزشک

قرص دیازپام برای درمان‌های کوتاه‌مدت تجویز می‌شود. اگر دارو را طبق دستور پزشک مصرف نکنید، ریسک بروز عوارض جانبی آن بالا خواهد رفت.

اگر یک وعده مصرفی قرص دیازپام را فراموش کردید: بلافاصله پس از به‌یاد آوردن، قرص را مصرف کنید اما دز آن را بالا نبرید. این کار می‌تواند حالت سمی برای بدن ایجاد کند.

اگر قرص را مصرف نکنید: نشانه‌های بیماری (اضطراب، سندرم قطع مصرف الکل یا لرزه، اسپاسم عضلات یا تشنج) بهتر نخواهد شد.

اگر مصرف قرص دیازپام را ناگهان قطع کردید: ممکن است با یک یا چند عوارض جانبی زیر روبرو شوید:

• لرزش؛
• درد ماهیچه‌ای یا شکمی؛
• استفراغ؛
• تعریق؛
• سردرد؛
• اضطراب شدید؛
• حالت عصبی؛
• بیقراری؛
• گیجی؛
• کج‌خلقی؛
• توهم؛
• تشنج.

اگر مدت طولانی از مصرف قرص دیازپام گذشته باشد و آن را یک‌دفعه قطع کنید، این نشانه‌ها شدیدتر خواهند بود.

اگر دارو را بیش از حد مصرف کنید: مصرف بیش از حد قرص دیازپام می‌تواند تنزل سیستم عصبی مرکزی (CNS) را با نشانه‌های زیر در پی داشته باشد:

• خواب‌آلودگی؛
• گیجی؛
• خستگی؛
• واکنش ضعیف؛
• تنگی نفس؛
• فشار خون پایین خطرناک؛
• کما.

ممکن است بروز چنین حالت‌هایی کشنده باشد. اگر فکر می‌کنید مقدار زیادی دارو مصرف کرده‌اید، بلافاصله با پزشک‌تان یا اورژانس تماس بگیرید. احتمالا داروی فلومازنیل برای شما تجویز خواهد شد تا از بروز اوردوز بنزودیازپین جلوگیری شود. ممکن است در پی مصرف این دارو، ریسک تشنج نیز بالا رود.

چگونه اثردهی قرص دیازپام را تشخیص دهیم: بسته به دلیل مصرف قرص دیازپام، متوجه خواهید شد که نشانه‌های بیماری (مثل اضطراب، لرزش یا بی‌قراری سندرم قطع مصرف الکل، اسپاسم عضلات یا تشنج) کاهش یافته و یا متوقف شده است.

هنوز مشخص نیست که آیا مصرف طولانی (بیش از ۴ ماه) قرص دیازپام تأثیرگذار خواهد بود یا نه. پزشک شما به‌طور مرتب موقعیت شما و اثردهی دارو را ارزیابی خواهد کرد.

نکات مهم برای مصرف قرص دیازپام

اگر پزشک قرص دیازپام را برای شما تجویز کرده است، این نکات را به خاطر بسپارید.

نکته کلی: قرص دیازپام قابلیت خرد شدن دارد.

نگهداری: این دارو را در دمای اتاق بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. دارو را دور از نور و دمای بالا قرار دهید. از قرار دادن دارو در جایی که امکان مرطوب شدن دارو وجود دارد (مثل محیط حمام)، خودداری کنید.

ادامه مصرف

مصرف قرص دیازپام تنها طبق دستور پزشک ادامه‌دار خواهد شد. پر کردن دوبارهٔ این دارو تنها برای ۵ بار در طی ۶ ماه از اولین تجویز امکان‌پذیر است. پس از ۵ بار تجویز یا گذشت ۶ ماه (هر کدام که زودتر اتفاق افتاد)، به نسخهٔ جدیدی از پزشک نیاز خواهید داشت.

سفر

در حین سفر و مصرف دارو این نکات را به‌ خاطر داشته باشید:

همیشه قرص مصرفی‌تان را در کیف دستی قرار دهید.

نگران دستگاه‌های اشعه ایکس‌ فرودگاه نباشید. آنها ضرری به دارو نمی‌رسانند.

ممکن است نیاز باشد برچسب دارو را برای اطلاعات بیشتر به کارکنان فرودگاه نشان دهید. هنگام سفر، نسخهٔ اصلی دارو را به همراه داشته باشید.

از قرار دادن قرص دیازپام در ماشین به مدت طولانی و به‌خصوص هنگامی که هوا خیلی گرم یا سرد است، خودداری کنید.

از آنجایی که این دارو طبق نسخهٔ پزشک تجویز می‌شود، ممکن است دسترسی مجدد به دارو در شهر یا کشور مقصد با مشکلاتی روبرو شود. پیش از سفر، از داشتن مقدار کافی دارو اطمینان حاصل کنید.

پایش بالینی

پیش از شروع مصرف و در طول دورهٔ مصرف درمان با قرص دیازپام، پزشک عملکرد کبد، کلیه، تنفس، وضعیت سلامت روان و بهبود علائم بیماری را بررسی خواهد کرد.

آیا جایگزینی برای قرص دیازپام وجود دارد؟

پزشک با توجه به سابقهٔ پزشکی شما، دز مناسب را برای مصرف تجویز خواهد کرد. اگر نیاز باشد، پزشک برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی، کم‌کم و با دقت دز مصرفی را بالا می‌برد.