بی‌خوابی، واژه‌ی بسیار آشنایی است که اکثر افراد در برهه‌هایی از زندگی دچار آن می‌شوند. بی‌خوابی اگر موقتی و گذرا باشد، قابل تحمل است اما اگر به یک مشکل مزمن تبدیل شود، قطعا شما را به فکر راه چاره می‌اندازد. یکی از راه‌حل‌های ساده و معمول که ممکن است پزشک‌تان نیز به شما پیشنهاد کند، مصرف قرص‌های خواب است. راحت به‌نظر می‌رسد، درست است؟ اما کمی صبر کنید. با خواندن مطالب زیر شاید بخواهید در تصمیم‌تان تجدیدنظر کنید و دنبال راه دیگری برای حل مشکل بی‌خوابی‌تان بگردید. پس اول بیایید ببینیم که عوارض قرص خواب چیست.
در این مقاله می‌خوانید:
- قرص‌های خواب چه هستند؟
- عوارض جانبی قرص‌های خواب چیست؟
- آیا عوارض جانبی پیچیده‌تری برای قرص‌های خواب وجود دارد؟
- آیا ممکن است به قرص‌های خواب، آلرژی داشته باشم؟
- قرص خواب را چه زمانی باید مصرف کنم؟
- آبا ترکیب کردن قرص‌های خواب و الکل، خطرناک است؟
- آیا ممکن است به قرص‌های خواب، وابسته شوم؟
شاید شما هم یکی از میلیون‌ها آدمی باشید که از بی‌خوابی شکایت می‌کنند. اگر این‌طور است، شاید به استفاده از قرص‌های خواب فکر هم می‌کنید.
یک قرص خواب ممکن است در پایان دادن به مشکلات خواب شما در کوتاه‌مدت مؤثر باشد؛ اما مهم است که حتما همه‌ی چیزهای لازم را در مورد قرص‌های خواب بدانید ازجمله عوارض جانبی آنها. به این ترتیب،می‌توانید از مصرفِ سوء‌ِ این آرام‌بخش‌ها اجتناب کنید.
قرص‌های خواب چه هستند؟
اکثر قرص‌های خواب در دسته‌ی «مسکن-خواب‌آور» قرار می‌گیرند؛ گروه خاصی از داروها که برای القا یا ادامه یافتن خواب به‌کار می‌روند. مسکن‌های خواب‌آور شامل بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها و خواب‌آورهای مختلف هستند.
بنزودیازپین‌ها مانند زاناکس، والیوم، آتیوان و لیبریوم، داروهای ضد‌اضطراب هستند. آنها خواب‌آلودگی را نیز افزایش می‌دهند و به خوابیدن افراد کمک می‌کنند. هالسیون، یک داروی بنزودیازپین قدیمی‌تر است که تا حد زیادی با داروهای جدیدتر جایگزین شده است. در حالی که ممکن است این داروها در کوتاه‌مدت مفید باشند، اما همه‌ی بزودیازپین‌ها به‌طور بالقوه اعتیادآور هستند و می‌توانند باعث مشکلاتی در حافظه و توجه شوند. آنها معمولا برای درمان طولانی‌مدت مشکلات خواب توصیه نمی‌شوند.
باربیتورات‌ها، یک داروی دیگر در این رده‌ی مسکن-خواب‌آور هستند که سیستم عصبی مرکزی را سرکوب می‌کنند و می‌توانند باعث آرامش شوند. باربیتورات‌های کوتاه یا طولانی‌اثر، به‌عنوان قرص‌های خواب یا مسکن تجویز می‌شوند. اما این داروهای خواب‌آور، بیشتر به‌عنوان داروی بیهوشی به‌کار می‌روند. آنها در دُز بیش از حد می‌توانند باعث مرگ شوند.
داروهای جدیدتر به کاهش زمان به خواب رفتن کمک می‌کنند. برخی از این داروهای القاکننده‌ی خواب که به همان گیرنده‌هایی در مغز متصل می‌شوند که بنزودیازپین‌ها به آنها وصل می‌شوند، عبارتند از لونستا، سوناتا و امبین. احتمال اعتیادآور بودن آنها تا حدودی، کمتر از بنزودیازپین‌هاست اما به مرور زمان، هم‌چنان می‌توانند باعث وابستگی فیزیکی شوند. آنها می‌توانند به‌سرعت به افزایش خواب‌آلودگی و خواب کمک کنند. یک قرص خواب دیگر به نام «روزرم» وجود دارد که با اثر کردن بر یک هورمون مغزی به نام ملاتونین، متفاوت با سایر داروهای خواب عمل می‌کند و اعتیادآور نیست. «بلسومرا»، یک داروی خواب منحصربه‌فرد دیگر است که بر یک ماده شیمیایی مغزی به نام اورکسین اثر می‌گذارد و اعتیادآور نیست.
عوارض جانبی قرص‌های خواب چیست؟
قرص‌های خواب مانند اکثر داروها دارای عوارض جانبی هستند. با وجود این، تا زمانی که یک قرص خواب خاص را امتحان نکنید، نمی‌توانید بفهمید که آیا عوارض جانبی آن را تجربه می‌کنید یا نه. اگر آسم یا سایر مشکلات سلامتی دارید، ممکن است پزشک‌تان بتواند در مورد احتمال عوارض جانبی به شما هشدار دهد. قرص‌های خواب می‌توانند در تنفس معمولی، اختلال ایجاد کنند و در افراد مبتلا به مشکلات مزمن ریه مانند آسم، آمفیزم یا اَشکال بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD) خطرناک باشند. عوارض جانبی رایج قرص‌های خواب نسخه‌ای مانند لونستا، سوناتا، امبین، روزرم و هالیسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزش یا مورمور شدن دست‌ها، بازوها، پاها یا ساق پا؛
- تغییر در اشتها؛
- یبوست؛
- اسهال؛
- دشواری در حفظ تعادل؛
- سرگیجه؛
- خواب‌آلودگی در هنگام روز؛
- خشکی دهان یا گلو؛
- گاز معده؛
- سردرد؛
- سوزش سردل؛
- ناتوانی در روز بعد؛
- کند شدن از نظر ذهنی یا مشکلات مربوط به توجه یا حافظه؛
- حساسیت به لمس یا درد معده؛
- لرزش غیرقابل کنترل یک قسمت از بدن؛
- دیدن خواب‌های غیرعادی؛
- ضعف.
مهم است از عوارض جانبی احتمالی قرص‌های خواب آگاه باشید تا برای جلوگیری از یک مشکل سلامتی جدی‌تر بتوانید قرص را قطع کنید و فورا با پزشک‌تان تماس بگیرید.
آیا عوارض جانبی پیچیده‌تری برای قرص‌های خواب وجود دارد؟
برخی قرص‌های خواب، عوارض جانبی بالقوه مضری دارند، از جمله خواب‌پریشی. خواب‌پریشی‌ها، حرکات،رفتارها و اعمالی هستند که شما کنترلی روی آنها ندارید، مانند راه رفتن در خواب. در طول یک خواب‌پریشی، شما خواب هستید و از آنچه اتفاق می‌افتد، آگاهی ندارید.
خواب‌پریشی‌های ناشی از قرص‌های خواب، رفتارهای خواب پیچیده‌ای هستند و ممکن است شامل غذا خوردن در خواب، برقراری تماس تلفنی یا داشتن رابطه‌ی جنسی در حالت خواب باشند. رانندگی در خواب، که رانندگی در حین عدم هوشیاری کامل است، یک عارضه‌ی جانبیِ جدی دیگر قرص‌های خواب است. خواب‌پریشی‌ها اگرچه نادر هستند اما تشخیص آنها در هنگامی که دارو اثر می‌کند، کار دشواری است.
برچسب محصولات برای داروهای خواب‌آور- آرامش‌بخش، شامل توضیحاتی درباره‌ی خطرات بالقوه‌ی مصرف یک قرص خواب هستند. از آنجا که احتمال بروز رفتارهای خواب پیچیده در صورت افزایش دُز مصرف یک قرص خواب، بیشتر است، فقط همان مقداری را که پزشک‌تان تجویز می‌کند، مصرف کنید و نه بیشتر.
آیا ممکن است به قرص‌های خواب، آلرژی داشته باشم؟
بله. مردم ممکن است به هر دارویی، یک واکنش آلرژیک نشان بدهند. این واکنش می‌تواند به مواد تشکیل‌دهنده‌ی فعال خود دارو مربوط باشد یا به هریک از مواد تشکیل‌دهنده‌ی غیرفعال آن (مانند رنگ‌ها، پیوند‌دهنده‌ها یا روکش‌ها). افرادی که به یک قرص خواب خاص، واکنش آلرژیک دارند، باید از آن اجتناب کنند. مهم است که با بروز اولین نشانه‌ی این عوارض جانبی جدی با پزشک‌تان صحبت کنید، از جمله:
- تاری دید یا هرگونه مشکل دیگر مربوط به بینایی؛
- درد قفسه‌ی سینه؛
- دشواری در تنفس یا بلع؛
- احساس اینکه گلو در حال بسته شدن است؛
- کهیر؛
- گرفتگی صدا؛
- خارش؛
- حالت تهوع؛
- تپش قلب؛
- راش؛
- تنگی نفس؛
- تورم چشم‌ها، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو؛
- استفراغ.
یک اثر جانبی جدی و حتی مرگبار هر نوع دارو برای فردی که به آن آلرژی دارد، آنافیلاسکی است. آنافیلاسکی، یک واکنش آلرژیک حاد است. عارضه‌ی جانبی محتمل دیگر، آنژیوادم است، یعنی تورم شدید صورت. تأکید می‌کنیم که اگر در معرض خطر واکنش‌های آلرژیک هستید، در مورد این احتمالات با پزشک‌تان صحبت کنید.
قرص خواب را چه زمانی باید مصرف کنم؟
معمولا توصیه می‌شود که قرص خواب را درست قبل از وقت خواب مطلوب‌تان مصرف کنید. دستورالعمل‌های پزشک‌تان روی برچسب تجویزی قرص خواب را بخوانید. این دستورالعمل‌ها، اطلاعات خاصی در مورد داروی شما دارند. به‌علاوه، قبل از مصرف یک قرص خواب، همیشه برای به خواب رفتن به خودتان زمان کافی بدهید.
آیا مصرف قرص‌های خواب همراه با الکل، تداخل دارد؟
بله. مصرف توأم الکل و قرص‌های خواب می‌تواند اثرات آرام‌بخش اعتیادآور از هر دو دارو را داشته باشد و این ترکیب ممکن است باعث قطع شدن تنفس شخص و منجر به مرگ او شود. برچسب‌های قرص‌های خواب در مورد مصرف الکل در حین مصرف این دارو هشدار می‌دهند. هم‌چنین شما نباید در حین مصرف برخی از قرص‌های خواب، گریپ فروت بخورید یا آب گریپ فروت بنوشید. گریپ فروت، مقدار دارویی را که به داخل جریان خون شما جذب می‌شود و مدت زمانی را که دارو در بدن می‌ماند، افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند باعث آرام‌بخشی بیش از حد شود.
آیا ممکن است به قرص‌های خواب، وابسته شوم؟
برای بی‌خوابی کوتاه‌مدت، پزشک‌تان ممکن است قرص‌های خواب را برای چند هفته تجویز کند. با وجود این، ممکن است قرص خواب شما پس از استفاده‌ی منظم برای یک دوره‌ی طولانی‌تر، دیگر اثر نکند، چون شما نسبت به دارو مقاومت پیدا می‌کنید. هم‌چنین ممکن است از نظر روانی به این دارو وابسته شوید. سپس فکر به خواب رفتن بدون آن، شما را مضطرب خواهد ساخت.
ممکن است متوجه شوید که به خواب رفتن بدون قرص خواب، برای شما دشوار است. اگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند نشانه‌ای از یک وابستگی جسمی یا احساسی یا هر دو باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند مصرف طولانی‌مدت قرص‌های خواب، عملا در خواب اختلال ایجاد می‌کند. بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد وابستگی فیزیکی یا احساسی به قرص‌های خواب، این قرص‌ها را طبق دستورالعمل‌های پزشک مصرف کنید و در زمانِ توصیه‌شده، مصرف آنها را قطع کنید.
