مثانه کیسه‌ای توخالی و انعطاف‌پذیر در لگن شماست. وظیفه‌ی اصلی این کیسه نگهداشت ادرار قبل از خروج از بدن است. ادرار را کلیه‌ها ایجاد می‌کنند. لوله‌هایی موسوم به «حالب»، ادرار را از کلیه‌ها به‌سمت مثانه می‌برند و بالاخره برای دفع ادرار، ماهیچه‌های موجود در مثانه آن را به‌سمت لوله‌ای به‌نام «میزراه» می‌فرستند. بااین‌توضیحات، به‌سراغ سرطان مثانه می‌رویم: سرطان مثانه وقتی رخ می‌دهد که رشد سلول‌های درون آن از کنترل خارج شود. در طول زمان و با ازدیاد این سلول‌ها، تومور شکل می‌گیرد. این تومور ممکن است در چربی‌ها و بافت‌ها پخش شود و در موارد حاد، به نقاط مختلف بدن نیز سرایت کند: نقاط مختلفی مانند گره‌های لنفاوی، استخوان‌ها، شش‌ها یا کبد. البته این آخری، یعنی سرطان کبد به‌ندرت رخ می‌دهد. برای نمونه در ایالات متحده‌ی امریکا، درصدی که این نوع سرطان از میان سرطان‌های جدید به خود اختصاص می‌دهد، تنها ۵درصد است.
علل سرطان مثانه چیست؟
پزشکان هنوز به‌طور قطع درباره‌ی علت‌ها و عوامل ایجاد سرطان مثانه مطمئن نیستند، اما تعدادی از عوامل خطری را که ممکن است بر ایجاد آن اثر بگذارد، چنین می‌دانند:
آرایش ژنتیکی، نژاد و تاریخچه‌ی خانوادگی
سرطان مثانه بیشتر در میان مردان سفیدپوست بالای ۴۰ سال شایع است. وجود سابقه سرطان مثانه یا مجاری ادراری در خانواده‌ی نزدیک، یعنی والدین و فرزندان، احتمال ابتلا برای سایر اعضا را تشدید می‌کند.
التهاب مزمن مثانه
درصورتی‌که عفونت مثانه عود کند یا عامل دیگری در بلندمدت باعث تحریک مثانه شود، احتمال ابتلا به سرطان مثانه در شخص افزایش می‌یابد.
سیگارکشیدن
هربار که دود تنباکو را استنشاق می‌کنید، درواقع طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی را وارد بدن خود می‌کنید. در طول زمان، این مواد شیمیایی در مثانه‌ی شما جا خوش می‌کنند. شاید برخی از این مواد همراه با ادرار دفع بشوند، اما همچنان به بافت داخلی مثانه‌تان آسیب وارد می‌کنند و شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار می‌دهند.
قرارداشتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک
افرادی که در صنایع بخصوصی مانند رنگ‌کاری، تعمیر خودرو، آرایشگری، رانندگی ماشین‌های سنگین، کار با چاپگرها و… کار می‌کنند، احتمالا در بلندمدت در معرض مواد شیمیایی خطرناک هستند. همین موضوع افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه را برای آنها در پی دارد.
استفاده از برخی داروهای مخصوص دیابت
اگر بیش از یک سال است که از داروی پیگلیتازون (اکتوز) استفاده می‌کنید، متأسفانه در خطر بیماری مثانه قرار دارید. سایر داروهای دیابت نیز که حاوی این ماده‌ی دارویی باشند، خطر ابتلا به سرطان مثانه را بالا می‌برند.
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
اگر ناحیه‌ی لگن‌تان تحت پرتودرمانی قرار گرفته است، امکان بروز سرطان مثانه نیز شما را تهدید می‌کند. شیمی‌درمانی و مصرف داروهای سیکلوفسفامید نیز ممکن است موجب ایجاد سرطان مثانه شود.
چشم‌انداز
نرخ بقای ۵ساله در بیماران سرطان مثانه ۷۷درصد است. یعنی از هر ۱۰ نفر ۷ نفر از مبتلایان به این بیماری بعد از تشخیص سرطان مثانه همچنان ۵ سال فرصت زندگی و بقا دارند. البته این صرفا برآوردی تقریبی است و میزان بقای بیماران مبتلا در گروِ عوامل مختلفی نظیر سن، وضعیت سلامت عمومی، میزان پاسخ‌گویی به درمان، زمان تشخیص بیماری و… است.
نشانه‌های بیرونی سرطان مثانه چیست؟
معمول‌ترین و در بیشتر مواقع، اولین نشانه‌ی بیرونی سرطان مثانه وجود خون در ادرار است. میزان این خون ممکن است اندک یا به‌حدی باشد که رنگ ادرار را کاملا تغییر بدهد و آن را به رنگ‌هایی مانند صورتی، قرمز تیره یا نارنجی دربیاورد. گاهی اوقات خون در ادرار دیده می‌شود، اما دیگر تکرار نمی‌شود. این اتفاق نشانه‌ی سرطان مثانه نیست. برای احتمال ابتلا به سرطان مثانه، وجود خون در ادرار باید بارها تکرار می‌شود.
گاهی اوقات نیز وجود خون در ادرار نمود محسوسی ندارد و فقط پزشک معالج و کارشناسان در آزمایشگاه با میکروسکوپ قادر به مشاهده‌ی آن خواهند بود. اگر نشانه‌ها و علائم زیر را در خود می‌بینید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- تعداد دفعات دفع ادراتان زیاد شده است.
- رنگ ادرارتان تغییر کرده است.
- در هنگام ادرار احساس درد و سوزش می‌کنید.
- علی‌رغم خالی‌بودن مثانه احساس دفع ادرار دارید.
- نمی‌توانید ادرار کنید یا به‌ندرت ادرار می کنید.
اگر این علائم را در خود مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید، اما به‌هیچ‌وجه وحشت نکنید؛ بررسی این موارد اگرچه ضروری است، لزوما به‌معنای ابتلا به سرطان مثانه نیست. ممکن است این نشانه‌ها خبر از عفونت مثانه یا مجاری ادراری بدهند. با گسترش سرطان مثانه شاهد موارد زیر خواهید بود:
- احساس دفع ادرار دارید، اما نمی‌توانید ادرار کنید.
- در قسمت پایین‌تنه احساس درد می‌کنید.
- بدون هیچ اقدامی از وزن‌تان کاسته می‌شود.
- مانند گذشته گرسنه نمی‌شوید.
- در پای‌تان تورم دیده می‌شود.
- در استخوان‌ها احساس درد و ناراحتی دارید.
- سر کار و… بیش‌ازحد احساس خستگی می‌کنید.
با دیدن چنین علائمی به پزشک مراجعه کنید و این مسائل را پیگیری کنید. هرچند ممکن است این علائم نشان از مشکلات دیگری در بدن شما داشته باشند.
آیا می‌توان از سرطان مثانه جلوگیری کرد؟
جواب این سؤال منفی است، زیرا بعضی عوامل دخیل در بروز این بیماری مانند قومیت، جنسیت و نژاد از کنترل افراد خارج‌اند. اما با ایجاد تعییراتی ساده در سبک زندگی خود، می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی کاهش بدهید:
- اگر سیگاری هستید، بی‌معطلی ترک کنید: پزشکان معتقدند بیش از نیمی از خطر ابتلا به سرطان مثانه ناشی از مصرف فراورده‌های تنباکویی است.
- زیاد مایعات بنوشید: وقتی ادرار می‌کنید، بسیاری از مواد شیمیایی مضر از این طریق از بدن‌تان خارج می‌شوند. پس سعی کنید با نوشیدن مقدار زیادی مایعات به‌ویژه آب، مایعات سالم را جایگزین کنید و از این طریق از سرطان مثانه جلوگیری به‌عمل بیاورید.
- تا می‌توانید میوه و سبزیجات مصرف کنید: مصرف میوه‌ها و سبزیجات با برگ سبز و تازه تا حد زیادی از ابتلا به امراض و انواع سرطان‌ها ازجمله سرطان مثانه جلوگیری می‌کند.
عوامل دیگری نیز در ابتلا به سرطان مثانه نقش دارند. مثلا قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی، آرسنیک، برخی مکمل‌های گیاهی یا داروهای درمان دیابت و… احتمال ابتلا به بیماری مذکور را زیاد می‌کنند. درنتیجه سعی کنید در محل کار، نکات ایمنی را رعایت کنید و با مشورت پزشک از سایر عوامل تهدیدکننده‌ی سلامت نیز باخبر شوید.
