انگل مالاریا (Plasmodium) از طریق نیشِ پشه‌ی آنوفل، وارد بدن می‌شود و فرد را به بیماری مالاریا مبتلا می‌کند. مالاریا بیشتر در مناطق گرمسیری شایع است. تب و لرز، کم‌خونی، تعریق و… از نشانه‌های این بیماری است. تاکنون واکسنی برای پیشگیری از مالاریا کشف نشده است اما راه‌هایی برای مبتلا نشدن به مالاریا وجود دارد که برای آگاهی از آنها، شما را به خواندن ادامه‌ی این مقاله دعوت می‌کنم.
بیماری مالاریا
بیماری مالاریا، یکی از بیماری‌های انگلیِ کشنده است که از طریق نیش پشه‌ی آنوفل منتقل می‌شود. وقتی این پشه، شما را نیش می‌زند، انگل مالاریا وارد گردش خون می‌شود. اولین جایی که انگل مالاریا شروع به تکثیر می‌کند، سلول‌های کبد است. طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت، انگل مالاریا، به دلیل تراکم بالا، سلول‌های کبدی را پاره می‌کند و وارد خون می‌شود تا در گلبول‌های قرمز خون نیز تکثیر شود. بعد از تکثیر در سلول‌های خونی و تراکم آنها، گلبول‌های قرمز خون نیز پاره و تعداد انگل‌ها در خون، بیشتر و بیشتر می‌شود. روند آلوده کردن سلول‌های خونی ادامه دارد تا اینکه علائم مالاریا هر ۳ روز یک‌بار تکرار می‌شود. تب یکی از علائم مالاریاست که با پاره شدن گلبول‌های قرمز خون، بروز می‌کند. در زمانی که انگل‌ها وارد گلبول‌های جدید می‌شوند، تب قطع می‌شود؛ یعنی بیمار ۲ روز تب ندارد و روز سوم همزمان با پاره شدن مجدد گلبول‌های جدید که براثر تراکم بیش از حد انگل مالاریا روی میدهد، دوباره تب می‌کند.
مالاریا در مناطق گرمسیری شایع است. سازمان بهداشت جهانی (WHO)، گزارش کرده است: ۳/۲ میلیارد نفر در معرض خطر ابتلا به مالاریا هستند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های واگیردار (CDC) واقع در ایالت متحده‌ی آمریکا، سالانه ۱۵۰۰ مورد ابتلا به مالاریا گزارش میدهد. بسیاری از این مبتلایان، کسانی هستند که تجربه‌ی سفر به یکی از مناطق گرمسیری را داشته‌اند که در آنجا انگل مالاریا شایع بوده است.
علل ابتلا به مالاریا
پشه‌ی آلوده به انگل مالاریا اگر شخصی را بگزد، او را به مالاریا مبتلا می‌کند. بیماری مالاریا از مادر به جنین نیز منتقل می‌شود. این نوع بیماری را، مالاریای مادرزادی می‌نامند. مالاریا از طریق خون منتقل می‌شود. بنابراین راه‌های انتقال مالاریا به شرح زیر است:
- انتقال خون؛
- پیوند عضو؛
- استفاده از سرنگ مشترک.
علائم مالاریا
با ادامه یافتن این بیماریِ انگلی، علائم مالاریا بین ۱۰روز تا ۴ هفته آشکار می‌شود. در بعضی از مبتلایان به مالاریا، علائم آن تا چندین ماه در بدنِ بیمار پنهان می‌ماند. یعنی برای مدت طولانی نشانه‌های بیماری آشکار نمی‌شود. نشانه‌های شایع مالاریا شامل موارد زیر است:
- تب و لرز؛
- تعریق؛
- سردرد؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- کم‌خونی؛
- درد عضله‌ها؛
- تشنج؛
- بیهوشی؛
- مدفوع خونی.
تشخیص مالاریا
تشخیص مالاریا را به پزشک‌تان بسپارید. او در حین معاینه از شما درباره‌ی سفرهایتان به مناطق گرمسیری خواهد پرسید و به شما خواهد گفت که آیا علائم بیماری مالاریا را دارید یا نه. در صورت مشکوک بودن به مالاریا، آزمایش خون خواهید داد. بیماری مالاریا با مشاهده‌ی لام خون محیطی در آزمایشگاه قابل تشخیص است. به این صورت که قطره‌ای از خون شخص مشکوک به مالاریا را روی شیشه‌ای مستطیلی شکل می‌ریزند و بعد از رنگ‌آمیزی، آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. با توجه به علائم، اگر احتمال بیماری، بالا باشد حتی در صورت منفی بودن لام خون، این آزمایش در روزهای بعد نیز تکرار می‌شود. این آزمایش خون موارد زیر را مشخص می‌کند:
- مالاریا دارید یا نه؟
- به چه نوع مالاریایی مبتلا هستید؟
- انگل مالاریایی که به آن مبتلا هستید، در مقابل داروها مقاوم است؟
- آیا بیماری مالاریا باعث کم‌خونی شما شده است؟
- آیا مالاریا، ارگان‌های حیاتی شما را مختل کرده است؟
عوارض مالاریا
مالاریا عوارض خطرناکی دارد که موارد زیر را شامل می‌شود:
- تورم رگ‌های خونی مغز؛
- تورم ریوی که سبب مشکلات تنفسی می‌شود؛
- نارسایی ارگان‌های کلیه، کبد و طحال؛
- تخریب گلبول‌های قرمز خون که ناشی از کم‌خونی است؛
- پایین آمدن قند خون.
درمان مالاریا
درمان بیماری مالاریا معمولا در بیمارستان انجام می‌شود. پزشکِ شما داروهایی متناسب با نوع انگلِ مالاریایی که به آن مبتلا هستید، تجویز می‌کند. البته اگر انگل مالاریا موجود در گردش خون شما، از نوعی باشد که در برابر داروها مقاوم است، پزشک شما مجبور می‌شود، دُز داروهای تجویز‌شده را بالا ببرد یا داروهای دیگری را جایگزین کند. در حال حاضر، برای درمان بیماری مالاریا در نوعِ خوش‌خیم آن، از داروهایی مثل «کلروکین» و برای نوع بدخیم آن، از داروهایی مثل «مفلوکین» استفاده می‌شود.
شرایط پیش‌ِ روی مبتلایان به مالاریا
مبتلایانی که درمان شده‌اند، به زندگی عادی باز می‌گردند اما اگر عوارض بیماری مالاریا آشکار شود، ممکن است شرایط را برای مبتلایان سخت کند. برای مثال مالاریای مغزی که باعث تورم رگ‌های خونی مغز می‌شود، احتمال آسیب مغز را بالا می‌برد. همین‌طور بیمارانی که مبتلا به نوع وخیم مالاریا هستند، بدن‌شان به داروها واکنش نشان نمی‌دهد. در این موارد، ممکن است بیماری شدت بیابد و باعث بروز عوارض خطرناک دیگری برای بیمار شود.
راه‌های پیشگیری از بیماری مالاریا
هنوز واکسنی برای پیشگیری از مالاریا کشف نشده است. اگر در مناطق گرمسیری که انگل مالاریا وجود دارد، زندگی می‌کنید، حتما با پزشک‌تان صحبت کنید. ممکن است او داروهایی برای پیشگیری از بیماری تجویز کند. این داروها، مشابه داروهایی است که برای درمان مالاریا مصرف می‌شود. موقع خواب حتما از پشه‌بند استفاده کنید. همین‌طور می‌توانید از اسپری‌های حاوی (DEET) استفاده کنید. اگر شک دارید که در محل زندگی شما، انگل مالاریا یافت می‌شود. از نقشه‌ای استفاده کنید که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های واگیردار فراهم کرده‌است. روی این نقشه، همه‌ی مناطق شیوع بیماری مالاریا مشخص شده است.
