علت سوزش کف پا و راه های درمان آن

ابتلا به قند خون بالا و کنترل نکردن آن بعد از چند سال، در نهایت به‌مرور زمان منجر به آسیب رگ‌های خونی و اعصاب می‌شود. قند خون بالا، ارسال سیگنال‌های عصبی از اعصاب را کاهش می‌دهد. این عارضه بر گیرنده‌های حسی نقاط مختلف بدن تأثیر می‌گذارد که یکی از این اندام‌ها، پا است. قند خون بالا، همچنین سبب ضعیف شدن دیواره‌ٔ رگ‌های خونی می‌شود. این رگ‌ها اکسیژن و مواد غذایی را به اعصاب می‌رسانند.

آسیب رسیدن به اعصاب، ممکن است در سراسر بدن اتفاق بیفتد. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از مبتلایان به دیابت، انواع آسیب‌های عصبی یا نوروپاتی را تجربه می‌کنند. در شرایط زیر، احتمال ابتلا به نوروپاتی بیشتر می‌شود:

• چاقی؛
• بالا بودن فشار خون؛
• کشیدن سیگار.

عارضه‌ای که در آن اعصاب پا آسیب می‌بیند، با نام نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود. نوروپاتی محیطی، رایج‌ترین نوع از نوروپاتی دیابتی است. این نوع از نوروپاتی، ممکن است سوزش کف پا را ایجاد کند. نوروپاتی محیطی ممکن است در بازو و دست‌ها هم تأثیرگذار باشد، ولی این موارد کمتر اتفاق می‌افتد.

دیگر علائم نوروپاتی محیطی عبارت‌اند از:

• بی‌حسی یا مورمور شدن دست‌ یا پا؛
• احساسی شبیه به زمانی که جوراب تنگ پوشیده باشید؛
• دردهای شدید همراه با سوزن‌‌سوزن ‌شدن؛
• احساس ضعف یا سنگینی در پا یا بازو؛
• عرق کردن بیش از حد.

اگر هر کدام از علائم نوروپاتی را مشاهده کردید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید. کنترل سطح قند خون می‌تواند از آسیب‌های اعصاب پیشگیری کند یا روند آن را به تأخیر بیندازد. تحقیقات نشان داده است که نوروپاتی محیطی ناشناخته ممکن است علامتی از دیابت درمان‌نشده یا قرارگیری در مرز ابتلا به دیابت باشد.

۲. نوروپاتی حسی فیبر کوچک (SFSN)

نورپاتی SFSN نوعی نوروپاتی دردناک است که منجر به سوزش و درد کف پا می‌شود. دیگر علائم این نوروپاتی عبارت‌اند از بی‌حسی پا و تیر کشیدن ناگهانی. این عارضه بر اثر از دست دادن غلاف میلین ایجاد می‌شود. غلاف میلین، فیبرهای عصبی را می‌پوشاند و از آنها محافظت می‌کند. با وجود اینکه علت اصلی این نوروپاتی در بیشتر موارد ناشناخته باقی می‌ماند، دیابت ممکن است یکی از دلایل آن باشد.

۳. مصرف زیاد الکل

از عوارض مصرف زیاد الکل می‌تواند انواع آسیب‌های اعصاب باشد که آن را نوروپاتی الکلی می‌نامند. علاوه بر سوزش کف پا، نوروپاتی الکلی علائم دیگری هم دارد، از جمله:

• ضعف عضلات، اسپاسم عضلانی و از دست دادن عملکرد عضله؛
• اختلال در عملکرد دستگاه دفع ادرار؛
• سرگیجه؛
• اختلال در گفتار.

ترک مصرف الکل می‌تواند به پیشگیری از وخیم‌تر شدن علائم کمک کند. با وجود این، برخی از آسیب‌هایی که به اعصاب وارد می‌شود، برگشت‌ناپذیر است.

۴. بیماری شارکو-ماری-توث (CMT)

بیماری شارکو-ماری-توث یک اختلال مادرزادی عصبی است. این بیماری، بر اعصابی تأثیر می‌گذارد که عضلات را کنترل می‌کنند. شارکو ماری توث بیماری پیش‌رونده‌ای است؛ یعنی علائم آن به‌مرور زمان وخیم‌تر می‌شود. یکی از ابتدایی‌ترین علائم این بیماری، احساس سوزش یا سوزن‌سوزن شدن در پا و دست است. از دیگر علائم آن می‌توان به ناتوانی در کنترل حرکات دست و پا و آتروفی یا ضعف عضلانی اشاره کرد.

این بیماری را از روی نام اولین پزشکی که آن را در سال ۱۸۸۶ تشخیص داد، نام‌گذاری کرده‌اند. نام‌های دیگر این عارضه عبارت‌اند از آتروفی عضلانی پرونئال و نوروپاتی حسی.

۵. سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (CRPS) یا Complex regional pain syndrome

سندرم درد منطقه‌ای پیچیده در دست یا پا معمولا بعد از آسیب‌دیدگی یا جراحی ایجاد می‌شود. این بیماری بر اثر آسیب عصبی شکل می‌گیرد که بر سیگنال‌رسانی از مغز به نخاع، اختلال ایجاد می‌کند. علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• درد همراه با سوزش؛
• ورم؛
• تغییر در بافت یا رنگ پوست.

این بیماری ممکن است سیستم ایمنی بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است عوامل ژنتیکی در ایجاد آن نقش داشته باشند.

۶. سرخ‌درد یا Erythromelalgia

این بیماری، بیماریِ نسبتا نادری است که باعث ایجاد درد، سرخی و حرارت در پا می‌شود و علت آن ناشناخته است. شدت این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این درد معمولا بعد از موارد زیر، ممکن است وخیم‌تر شود:

• تمرینات ورزشی؛
• پیاده روی؛
• ایستادن؛
• قرار گرفتن در معرض حرارت.

۷. کمبودهای غذایی

سوزش کف پا که ناشی از کمبود ویتامین‌ها و برخی از مواد غذایی در بدن باشد، در زمان‌های گذشته بیشتر رواج داشت. امرزوه نیز در مناطقی که فقر و گرسنگی وجود دارد، این مشکل هنوز دیده می‌شود. در جریان جنگ جهانی دوم، حدود یک‌سوم از زندانیان آمریکایی، سندرم سوزش کف پا را تجربه می‌کردند که ناشی از رژیم غذایی نامناسب بود.

امروزه به‌خصوص در سالمندان، آسیب‌های عصبی ممکن است ناشی از کمبود موارد زیر باشد:

• ویتامین B12؛
• ویتامین B6؛
• ویتامین B9 (فولات).

کمبود ویتامین B ممکن است باعث ایجاد سوزش کف پا و مشکلاتی نظیر هماهنگی عضلانی شود.

آنمی یا کم خونی، کمبود گلبول‌های قرمز سالم است که ممکن است بر اثر کمبود ویتامین B ایجاد شود. از دیگر علائم کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین می‌توان به خستگی، سرگیجه و تنگی نفس اشاره کرد.

۸. کم‌کاری تیروئید

کم کاری تیروئید، تعادل هورمونی بدن را به هم می‌زند. این مشکل باعث ورم و در نتیجه ایجاد فشار بر اعصاب می‌شود. علاوه بر سوزش کف پا، از دیگر علائم کم‌کاری تیروئید می‌توان به خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست اشاره کرد.

۹. بیماری‌های عفونی

سوزش کف پا یکی از چندین علامت بیماری های عفونی است. از جمله بیماری‌های عفونی که ممکن است سوزش کف پا ایجاد کنند عبارت‌اند از:

• بیماری لایم (Lyme)؛
• بیماری ایدز (HIV)؛
• سیفلیس؛
• زونا.

اگر فکر می‌کنید که سوزش کف پای شما ناشی از بیماری‌های عفونی است، از پزشک بخواهید که آزمایش‌های لازم را تجویز کند.

۱۰. پای ورزشکاران

پای ورزشکاران بیماری مسری قارچی است که غالبا در ورزشکاران دیده می‌شود. این بیماری ممکن است دست‌ها یا انگشت‌های پا را درگیر کند. یکی از رایج‌ترین علائم بیماری پای ورزشکاران، سوزش، خارش و مورمور شدن کف پا از انگشت تا پاشنه است. این بیماری ممکن است علائم دیگری ایجاد کند، مثل:

• تاول‌هایی همراه با خارش؛
• ترک خوردن و بلند شدن پوست انگشتان یا کف پا؛
• خشکی پوست دو طرف کف پا؛
• جدا شدن ناخن پا یا تغییر رنگ و ضخامت ناخن.

۱۱. بیماری‌های کلیوی

وقتی کلیه به‌درستی کار نکند، انواع سم‌ها در خون آزاد می‌شود. این مشکل باعث ایجاد ورم و خارش پا می‌شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد علائم زیر شود:

• کاهش تولید ادرار؛
• تنگی نفس بدون دلیل؛
• حالت تهوع؛
• گیجی و پریشانی؛
• تشنج؛
• خستگی؛
• کما.

۱۲. بیماری سرخ‌رگ محیطی (PAD)

بیماری سرخ‌رگ محیطی، تنگ شدن عروق خونی محیطی است؛ یعنی رگ‌هایی که خون را به پا و دست می‌رسانند. علائم این بیماری شبیه نوروپاتی محیطی است. از بین این علائم می‌توان به سوزش کف پاها و ساق پا اشاره کرد. درد این نواحی بر اثر ورزش و پیاده‌روی شدیدتر می‌شود.

۱۳. سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب عبورکننده از مچ تا کف پا، به‌خاطر ورم یا آسیب‌دیدگی کشیده می‌شوند. این مشکل باعث ایجاد درد و سوزش در کف پا می‌شود. این درد ممکن است تا ساق پا ادامه پیدا کند.

برای این بیماری باید هر چه سریع‌تر درمان را شروع کنید؛ قبل از اینکه آسیب ایجادشده در عصب‌ها دائمی شود.

۱۴. قرار گرفتن در معرض سموم و مواد شیمیایی مختلف

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی صنعتی در مدت‌های زمانی طولانی ممکن است باعث ایجاد علائم نوروپاتی محیطی شود. ممکن است برخی داروها برای بیماری‌های خاص مثل داروهای ایدز یا تشنج به اعصاب آسیب برساند.

۱۵. شیمی‌درمانی

داروهای شیمیایی مورد استفاده در درمان سرطان، عوارض جانبی متعددی دارند که نوروپاتی محیطی یکی از آنهاست. از دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی در سیستم عضلانی و عصبی عبارت‌اند از:

• احساس ضعف، خستگی، درد و لرزش در عضلات؛
• کاهش سرعت واکنش‌ها و مهارت‌های حرکتی؛
• مشکلاتی در حفظ تعادل؛
• ضعف عضلانی؛
• درد.

تشخیص سوزش کف پا

اگر سوزش کف پای شما همراه با درد است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد.

معاینهٔ فیزیکی برای تشخیص موارد زیر انجام می‌شود:

• مشکلات ساختاری در کف یا ساق پا؛
• عفونت قارچی؛
• پوست قرمزشده یا رنگ‌پریده؛
• واکنش‌های پا نسبت به تحریکات مختلف؛
• از دست دادن حس لامسه.

در ادامه، پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی، مصرف داروها و سایر بیماری‌هایتان سؤال می‌کند. همچنین از شما می‌پرسد که علائم‌تان چه زمانی شروع شده و چه مدت است که ادامه دارد.

پزشک ممکن است آزمایش‌هایی برای تشخیص بیماری‌های دیگر انجام دهد. به‌عنوان‌مثال آزمایش‌های مرتبط با دیابت که یکی از رایج‌ترین دلایل سوزش کف پا است. علاوه بر این، پزشک باید بداند که آیا عادت‌های پرخطری مثل مصرف بی‌رویه‌ٔ الکل دارید یا خیر. برای تشخیص بیماری‌های زیر، پزشک آزمایش‌های مختلفی تجویز می‌کند:

• هورمون تیروئید؛
• عفونت کلیه؛
• کمبود ویتامین؛
• ایدز؛
• سایر عفونت‌ها.

اگر بیماری سندرم تونل تارسال تشخیص داده شود، ممکن است به عکس‌برداری نیاز پیدا کنید. همچنین، پزشک ممکن است کفش‌ها یا نحوه‌ٔ راه رفتن شما را بررسی کند تا مطمئن شود که مشکل شما به خاطر کفش‌های تنگ یا راه رفتن نادرست نباشد.

سایر علائم دیگر خود را با پزشک در میان بگذارید، چون ممکن است هر نوع عفونت یا جراحت دیگر، بر سوزش کف پای شما تأثیرگذار باشد.

راه های درمان سوزش کف پا

درمان سوزش کف پا، به علت ایجاد آن بستگی دارد. در صورتی که علت آن معلوم شود، معمولا درمان این مشکل به‌راحتی انجام می‌شود.

ممکن است برای حل مشکل شما، توصیه‌های زیر ارائه شود:

• مصرف داروهای عفونت‌های قارچی در بیماری پای ورزشکاران؛
• پوشیدن کفش راحت‌تر؛
• مکمل‌های ویتامین B؛
• مکمل‌های تیروئید.

اگر مشکل شما ناشی از دیابت باشد، باید داروها و رژیم غذایی خود را تغییر دهید. همچنین، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش درد عصبی تجویز کند. برای دردهای شدید عصبی، تحریک عصبی ممکن است مفید باشد. مثل:

• تحریک الکتریکی عصب؛
• مغناطیس‌درمانی؛
• درمان با لیزر؛
• نوردرمانی.

تحقیقات برای پیدا کردن روش‌های درمانی دیگر، هنوز ادامه دارد. درمان‌های جایگزین مثل طب سوزنی ممکن است برای بعضی از افراد مؤثر باشد.

درمان خانگی سوزش کف پا

برای این نوع از دردها حتما باید به پزشک مراجعه کنید، ولی روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای کاهش درد انجام دهید. این روش‌ها عبارت‌اند از:

۱. قرار دادن پا در آب سرد

قرار دادن پا در آب سرد یا یخ برای مدت چند دقیقه ممکن است برای کاهش درد مفید باشد. البته این روش برای افراد مبتلا به سرخ‌درد توصیه نمی‌شود و ممکن است باعث آسیب رسیدن به پوست آنها شود.

۲. قرار دادن پا در منیزیم سولفات یا محلول سرکه سیب

اگر مبتلا به دیابت هستید، قبل از انجام این کار، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

۳. مصرف مکمل زردچوبه

کورکومین موجود در زردچوبه می‌تواند مسکنی برای دردهای عصبی باشد. کورکومین خواص ضدالتهابی حفاظت‌کننده و آنتی اکسیدانی دارد و دارای اثرات ضدمیکروبی است.

۴. استعمال کرم‌هایی حاوی لیدوکائین یا کپسایسین

تهیه محلول خانگی متشکل از زنجبیل و زردچوبه هم ممکن است مفید باشد. در تحقیقی مشخص شد که برچسب‌های لیدوکائین در کاهش دردهای ناشی از سرخ‌درد، بسیار مؤثر هستند.

۵. ماساژ پا

برای اینکه گردش خون در پا بهبود پیدا کند و موجب کاهش درد شود، پاهای خود را ماساژ دهید.

و اما سخن پایانی…

سوزش کف پا ممکن است باعث درد و ناراحتی شود که شدت این درد از ملایم تا وخیم، متغیر است. برای اینکه علت سوزش کف پا را کشف و درمان را آغاز کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر علت این بیماری چیزی غیر از آسیب باشد، احتمالا دائمی باشد؛ ولی درمان‌هایی وجود دارد که از آسیب‌های دائمی و بعدی عصب‌ها پیشگیری می‌کند.

آیا شما هم سوزش کف پا را تجربه‌کرده‌اید؟ به نظر شما رایج‌ترین علت سوزش کف پا چیست؟ نظرات و تجربیاتتان را از طریق «ارسال دیدگاه» با ما به اشتراک بگذارید.