سندرم قلب شکسته وضعیتی است که بیشتر اوقات در هنگام استرس رخ می‌دهد. مثلا مرگ یکی از عزیزان می‌تواند موجب آن شود. آسیب دیدن در یک حادثه یا جراحی هم ممکن است از عوامل سندرم قلب شکسته باشد. با وقوع این سندرم، دردی در قلب فرد می‌پیچد یا احساس می‌کند که دچار حمله قلبی شده است. در این مقاله با علائم سندرم قلب شکسته، علت، پیشگیری و درمان سندروم قلب شکسته و تفاوت آن با حمله قلبی آشنا می‌شویم.
علائم سندروم قلب شکسته چیست؟
علائم سندرم قلب شکسته مشابه حمله قلبی است و شامل موارد زیر می‌شود:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
هر گونه درد دائمی و مزمن در قلب می‌تواند نشان از سندرم قلب شکسته داشته باشد. بنابراین رسیدگی به آن بسیار مهم است و باید در صورت وجود هر گونه دردی در ناحیه سینه به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
چه زمان به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت وجود درد در قفسه سینه، تپش قلب یا تنگی نفس بعد از هر اتفاق استرس‌زایی سریعا به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
دلایل سندرم قلب شکسته چیست؟
دلایل اصلی و مشخصی برای سندرم قلب شکسته کشف نشده است. اما بهنظر می‌رسد که افزایش ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند آدرنالین می‌تواند به‌طور موقتی به قلب برخی از افراد آسیب برساند. شیوه آسیب‌رسانی این هورمون‌ها یا دلایل دیگر وقوع سندرم قلب شکسته چندان مشخص نیست. شاید انقباض موقتی شریان‌های کوچک یا بزرگ قلب در وقوع سندرم نقش داشته باشند. به‌طور کلی، سندروم مذکور به‌خاطر یک مشکل جسمانی شدید یا واقعه‌ای احساسی ایجاد می‌شود. برخی از مواردی که باعث تحریک بدن برای بروز این مشکل می‌شوند، به شرح زیر هستند:
- شنیدن خبر مرگ ناگهانی یک عزیز؛
- اطلاع از وجود یک بیماری سخت و ترسناک؛
- از دست دادن یا به دست آوردن حجم مقدار زیادی پول؛
- تحت خشونت خانگی قرار گرفتن؛
- ورود به یک مهمانی غافل‌گیرکننده؛
- از دست دادن شغل؛
- اجبار برای انجام کاری مقابل جمع؛
- طلاق؛
- عوامل استرس‌زایی جسمانی مانند حملات آسمی، تصادف یا جراحی‌های جدی.
احتمال دارد که به‌ندرت، مصرف برخی از داروها هم با افزایش میزان هورمون‌های استرس‌زا باعث وقوع سندرم قلب شکسته شوند. داروهایی که می‌توانند باعث چنین چیزی شوند، عبارت‌اند از:
- اپی نفرین (اِپی‌پِن، اپی‌پن جِی.آر) که برای درمان واکنش‌های حساسیتی یا حملات شدید آسمی مصرف می‌شود؛
- دولکستین (سیمبالتا)، دارویی که برای درمان مشکلات عصبی در بیماران دیابتی و به‌عنوان درمانی برای افسردگی استفاده می‌شود؛
- وِنلافاکسین (اِفِکسور ایکس‌آر) که درمانی برای افسردگی است؛
- قرص لووتیروکسین (سینتروئید، لووکسیل) که برای درمان اختلال در عملکرد تیروئید مصرف می‌شود.
تفاوت سندرم قلب شکسته با حمله قلبی چیست؟
در حملات قلبی، رگ‌های قلبی کاملا یا تقریبا دچار انسداد می‌شوند. این انسداد به‌خاطر لخته خونی است که با رسوب چربی بر دیواره داخلی سرخرگ ایجاد می‌شود (تصلب شرائین) اما در سندرم قلب شکسته با وجود کاهش جریان خون، انسدادی در کار نیست.
عوامل ایجاد خطر سندرم
عوامل رایجی برای ابتلا به این سندروم عنوان شده‌اند:
- آمیزش جنسی: این عامل بیشتر در زنان باعث بروز مشکل قلبی می‌شود؛
- سن: بهنظر می‌رسد که افراد بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم هستند؛
- سابقه مشکلات عصبی: افرادی که سابقه اختلالات عصبی مانند آسیب سر یا تشنج (صرع) دارند، بیشتر در معرض خطر این سندرم هستند؛
- سابقه اختلالات روانپزشکی در فرد: داشتن سابقه افسردگی یا اضطراب هم می‌تواند از عوامل محرک این سندرم باشد.
در موارد نادری، سندرم قلب شکسته باعث مرگ می‌شود. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به سندرم به‌زودی بهبود پیدا می‌کنند و آثار بیماری به‌صورت بلندمدت با آنها باقی نمی‌ماند. خطرات دیگری که سندرم قلب شکسته به‌همراه دارد:
- بازگشت مایعات به شُش‌ها (اِدِم ریه یا تجمع آب میان‌بافتی به ریه‌ها)؛
- فشار خون پایین (هیپوتنشن)؛
- اختلال در ضربان قلب؛
- نارسایی قلبی.
بعد از ابتلا به سندرم قلب شکسته، با وقوع موقعیت استرس‌زای دیگر امکان دچار شدن مجدد به این سندرم وجود خواهد داشت. البته چنین چیزی به‌ندرت رخ می‌دهد.
درمان سندرم قلب شکسته چگونه است؟
هیچ درمان استانداردی برای رفع این سندرم وجود ندارد. تا مشخص شدن مشکل فرد، همان اقدامات درمانی مفید برای درمان حمله قلبی، برای این مشکل هم استفاده می‌شود. بسیاری از افراد تا بهبودی کامل در بیمارستان بستری می‌شوند. وقتی پزشک موفق به تشخیص قطعی ابتلا به سندرم قلب شکسته می‌شود، برای فرد داروهای قلب تجویز می‌کند. در مدت بستری شدن فرد در بیمارستان به او داروهایی مانند مُدِرها، مسدودکننده‌های بتا و آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) داده می‌شود تا از فشار روی قلب کاسته شود و از حملات بعدی جلوگیری به عمل آید.
بیشتر بیماران در طول یک ماه یا بیشتر درمان می‌شوند. از پزشک درباره مدت مصرف داروها بپرسید. بسیاری از افراد بعد از ۳ تا ۶ ماه نیازی به مصرف داروی قلبی ندارند. راهکارهایی مانند آنژیوپلاستی، قراردادن استنت یا جراحی که برای درمان حملات قلبی مفید است، برای درمان سندرم قلب شکسته کاربرد ندارد. روش‌های نام‌برده به رفع مشکل انسداد رگ‌های قلبی کمک می‌کنند و نقشی در درمان سندرم ندارند. اما آنژیوگرافی عروق کرونری به تشخیص درد قفسه سینه کمک می‌کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک چگونه است؟
سندرم قلب شکسته معمولا به‌عنوان موقعیتی اورژانسی شناخته می‌شود، زیرا علائمی مشابه حمله قلبی دارد. پس اگر در قفسه سینه دردی احساس کردید که بیش از چند دقیقه به‌طول انجامید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید یا از کسی بخواهید که شما را به بیمارستان ببرد. اگر فکر می‌کنید که حمله قلبی در کار نیست، باز هم وقت را تلف نکنید و بدون هیچ تعلل و فکری به پزشک مراجعه کنید، زیرا نیاز به معاینه فوری وجود دارد.
هنگام مراجعه این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار بدهید:
- علائمی که در شما به‌وجود آمده و مدت زمانی که آنها را حس کرده‌اید؛
- اطلاعات شخصی مهم برای وقوع مشکل قلبی مانند استرس‌های شدید، مرگ عزیزان یا تغییرات اخیر زندگی مثلا از دست دادن شغل؛
- سوابق پزشکی خود و اعضای خانواده مثلا مبتلا بودن به دیابت خود یا یکی از اعضای خانواده یا بیماری‌های دیگری مثل بیماری‌های قلبی یا کلسترول. بهتر است درباره داروهایی که بدون/با نسخه مصرف کرده‌اید هم با پزشک صحبت کنید؛
- اطلاع‌رسانی درباره آسیب‌های اخیر قفسه سینه که باعث جراحت داخلی شده است؛ مثلا شکستگی دنده یا ایجاد آزردگی و فشار در اعصاب پیرامونی بدن یعنی اعصابی که خارج از مغز و نخاع وجود دارند.
روند درمان در بیمارستان سریع پیش می‌رود، زیرا با وجود آزمایش‌های خونی و نوار قلبی، پزشکان متوجه می‌شوند که مشکل بیمار حمله قلبی است یا چیز دیگری. در چنین موقعیتی باید درباره موارد زیر اطلاعات پیدا کنید:
- علت وقوع سندروم قلب شکسته چیست؟
- علت این سندرم می‌تواند شوک‌هایی مانند مرگ عزیزان باشد؟ (چون قبلا سابقه چنین مشکلی در شما وجود نداشته است.)
- چه آزمایش‌هایی نیاز است؟
- نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد؟
- نیاز به چه درمان‌هایی وجود دارد؟
- احتمال وقوع دوباره این مشکل وجود دارد؟
- بعد از بازگشت به منزل نیاز به پیگیری تمرینات و حرکات ورزشی یا رژیم غذایی خاصی وجود دارد؟
- نیاز به مراجعه به متخصص وجود دارد؟
هنگام معاینه هر پرسش دیگری که به ذهن‌تان می‌رسد، مطرح کنید. پزشک هم احتمالا از شما سؤالات زیر را می‌پرسد:
- علائم شما چیست؟
- علائم از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا درد در قسمت‌هایی به‌جز قلب هم پخش می‌شود؟
- درد با هر تپش قلبی بیشتر می‌شود؟
- برای بیان درد خود از چه واژه‌هایی استفاده می‌کنید؟
- ورزش و فعالیت‌های جسمانی، علائم را تشدید می‌کند؟
- سابقه مشکلات قلبی در خانواده دارید؟
- اخیرا مشکلی پزشکی داشته‌اید؟
- تا به حال دچار مشکل بازگشت اسید به مری یا ریفلاکس گاستروازوفاژیال (ترش کردن) بوده‌اید؟
جلوگیری از سندرم قلب شکسته چگونه است؟
وقوع مجدد سندرم بعد از تجربه یک‌باره آن محتمل است. هیچ راهکار درمانی ویژه‌ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد. بسیاری از پزشکان، درمان بلندمدت با مسدودکننده‌های بِتا یا داروهای مشابه را برای کاهش اثرات هورمون‌های استرس‌زا روی قلب توصیه می‌کنند. شناخت و مدیریت استرس در زندگی هم می‌تواند از وقوع این سندرم جلوگیری کند، اما هیچ چیز به‌طور قطعی در این‌باره ثابت نشده است.
