خوابرفتگی اعضای بدن (Paresthesia)، به احساس کرختی و سوزن‌سوزن‌شدن در دست یا اندام‌های دیگر گفته می‌شود. این احساس می‌تواند به علت فشار موقت روی اعصاب بازو ایجاد شود. اگر خواب‌رفتن دست ادامه پیدا کند یا با علائم دیگری همراه شود، نشان‌دهنده‌ی مشکلات جدی‌تر مانند سندرم تونل کارپال (carpal tunnel syndrome) است. احساس خوابرفتگی دست معمولا بدون درد است و می‌تواند در هر زمانی از شبانه‌روز اتفاق بیفتد. بیشتر مردم حداقل یک‌بار خوابرفتگی دست را تجربه می‌کنند.
در این مطلب، علت خواب رفتن دست و روش‌های ساده‌ی درمان آن گفته شده است. با ما همراه باشید.
علت خواب رفتن دست
بیشتر اوقات، رفتارهای ساده‌ای مثل خوابیدن روی دست، باعث خوابرفتگی دست‌تان می‌شود. به‌عبارت‌دیگر اگر فشاری به دست بدهید، این کار از رسیدن مستقیم خون به عصب‌هایتان جلوگیری می‌کند. در نتیجه، سبب خواب‌رفتن دست می‌شود.
قرار دادن دست در وضعیت نامناسب نیز سبب واردشدن فشار به اعصاب می‌شود و عصب در پاسخ به نبود جریان خون یا تکان‌خوردن «مورمور» می‌شود.
درصورتی‌که صبح‌ها با این حالت از خواب بیدار می‌شوید، سعی کنید فشار را از روی دست‌تان بردارید. کم‌کم حالت خوابرفتگی از بین می‌رود و مورمورشدن متوقف می‌شود.
با این حال، خواب رفتگی شدید را باید جدی بگیرید. عوامل زیر می‌تواند باعث خوابرفتگی شدید شود:
کمبود ویتامین ب (B)
همه‌ی انواع مختلف ویتامین ب، به سلامت سلول‌ها کمک می‌کنند و انرژی بدن را تأمین می‌کنند. بسیاری از افراد در رژیم غذایی خود به میزان کافی ویتامین ب دریافت می‌کنند، اما برخی افراد به دلیل شرایط خاص بدن‌شان برای تأمین مقدار روزانه‌ی ویتامین ب باید از مکمل استفاده کنند.
خوابرفتگی شدید دست که ناشی از کمبود ویتامین B باشد بیشتر در یکی از گروه‌های زیر اتفاق می‌افتد:
- سالخوردگان؛
- کسانی که رژیم گیاه‌خواری دارند؛
- افرادی که کم‌خونی ناشی از فقر آهن دارند.
تجمع (احتباس) مایعات
عوامل مختلف مانند دریافت بیش از اندازه‌ی نمک یا تغییر سطح هورمونی در دوران قاعدگی می‌تواند باعث تجمع مایعات شود. این اتفاق می‌تواند سبب تورم بخش‌های مختلف بدن شود. گاهی اوقات این ورم در جریان خون اختلال ایجاد می‌کند و باعث احساس مورمورشدن در بعضی مناطق بدن می‌شود.
سندرم تونل کارپال
اگر بی‌حسی و مورمورشدن اغلب در دست‌تان رخ می‌دهد، احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال وجود دارد. این حالت در زمانی است که عصب میانی (Median nerve) که از استخوان مچ دست می‌گذرد، تحت فشار قرار بگیرد و آسیب ببیند.
انجام کارهایی مانند تایپ با صفحه‌کلید کامپیوتر یا کار با ماشین‌آلات به‌طور مستمر، می‌تواند باعث این بیماری باشد.
نوروپاتی (آسیب) اعصاب محیطی
اگر مبتلا به دیابت هستید و دائم دچار خوابرفتگی می‌شوید، احتمال آسیب‌دیدگی اعصاب‌تان وجود دارد. این بیماری «نوروپاتی اعصاب محیطی» نامیده می‌شود که دلیل آن افزایش مداوم سطح قند خون است.
سایر عوامل
عوامل تأثیرگذار روی دستگاه اعصاب مرکزی مانند بیماری اسکلروزیس چندگانه و سکته‌ی مغزی سبب خوابرفتگی می‌شود. وجود و رشد تومورها به‌ویژه آنهایی که در مغز و نخاع وجود دارند هم سبب خواب‌رفتن دست می‌شود.
زمان مراجعه به دکتر
زمانی‌که احساس خوابرفتگی دست در فاصله‌های زمانی کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد یا همراه با درد و ناراحتی است، حتما باید با پزشک خود مشورت کنید. اگر علائم دیگری در کنار خوابرفتگی وجود داشته باشد، شاید نشان‌دهنده‌ی یک بیماری جدی‌تر است.
درصورتی‌که خوابرفتگی با هرکدام از علائم زیر همراه باشد، فورا نیازمند رسیدگی پزشکی است:
- ضعف عضلات؛
- درد شدید؛
- مشکلات بینایی یا کاهش دید؛
- اشکال در تکلم؛
- اشکال در حفظ تعادل؛
- سرگیجه شدید.
چطور می‌توان خوابرفتگی را درمان کرد؟
اگر مداوم دچار خوابرفتگی نمی‌شوید، نیازی به درمان نیست. فقط وضعیت خود را تغییر دهید تا فشار را از روی اعصاب‌تان بردارید. پس از مدت کوتاهی، دیگر احساس مورمورشدن و بی‌حسی نخواهید داشت. داروهای مسکن یا کمپرس سرد هم می‌تواند دردهای موقتی و خوابرفتگی را از بین ببرد.
اگر دائم احساس درد و بی‌حسی دارید، ممکن است درگیر بیماری دیگری باشید. پزشک می‌تواند با معاینه‌ی شما وضعیت خواب‌رفتگی‌تان را بررسی کند و روش‌های درمانی لازم را به‌کار گیرد.
برای مثال، اگر مبتلا به سندرم تونل کارپال باشید، ممکن است پزشک پیشنهاد کند از مچ‌بند برای مراقبت از دست‌تان استفاده کنید و تمرین‌های مخصوص مچ دست را برای آرامش اعصاب آن تجویز کند. در موارد دیگر، ممکن است از تزریق کورتیزول یا عمل جراحی استفاده شود.
