خیلی از ما گاهی صبح‌ها درحالی از خواب بیدار می‌شویم که احساس می‌کنیم دهان‌مان تلخ‌مزه یا ترش‌مزه (اسیدی) است. این حالت بیشتر وقت‌هایی پیش می‌آید که هَله‌هوله یا خوراکی‌های اسیدی می‌خوریم. مزه‌ی تلخِ دهان نشانه‌‌ی افزایش باکتری‌ها در دهان است که شاید ناشی از رژیم غذایی نامناسب باشد. البته تلخ دهانی علت‌های گوناگونی دارد. در این مطلب با برخی از این علت‌ها آشنا می‌شویم و روش‌هایی را برای درمان این مشکل معرفی می‌کنیم.
علت تلخی دهان چیست؟
برخی از رایج‌ترین عواملی که باعث تلخی دهان می‌شوند را در ادامه معرفی می‌کنیم.
۱. رعایت نکردن بهداشت دهان‌ودندان
یکی از مهم‌ترین دلایل تلخی دهان است. رعایت نکردن بهداشت دهان باعث افزایش احتمال عفونت و بروز بیماری‌های لثه و مشکلاتی مانند عفونت دندان و ورم لثه می‌شود که همگی موجب تلخی دهان هستند.
۲. مصرف دارو
مصرف برخی داروها ممکن است باعث تلخی دهان شود. این داروها اغلب شامل داروهایی هستند که برای درمان بیماری‌های قلبی‌عروقی و بیماری‌های با ریشه‌ی روان‌شناختی تجویز می‌شوند. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آلوپورینول و بعضی داروهای ضدافسردگی هم ممکن است تلخی دهان به همراه داشته باشند.
مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها: انواع خاصی از مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها هم ممکن است باعث تلخی دهان شوند. این مکمل‌ها اغلب دارای مقدار زیادی روی و مس هستند. مکمل‌های آهن هم منجربه تلخی دهان می‌شوند. خوشبختانه با پایان مصرف مکمل یا مولتی‌ویتامین مشکل تلخی مزه‌ی دهان هم از بین می‌رود.
۴. سیگار کشیدن
سیگار کشیدن بر غده‌های چشایی تأثیر می‌گذارد که نتیجه‌ی آن تلخی دهان است. تنفس برخی مواد شیمیایی مانند مواد نفتی و بنزین احتمال بروز تلخی دهان را افزایش می‌دهد.
۵. رفلاکس معده (واشاریدگی معده‌ای-مروی)
بازگشت اسید معده به مری و ورود آن به دهان، مزه‌ای تلخ در دهان به‌جا می‌گذارد.
۶. بارداری
دروان بارداری با تغییرات هورمونی همراه است. برخی از این تغییرات هورمونی باعث تلخی دهان می‌شوند. این مشکل که در زنان باردار رایج است، با خوردن آب‌نبات یا تکه‌ای لیمو به‌سادگی از بین می‌رود.
برخی دیگر از دلایل بروز تلخی دهان عبارتند از:
- کم‌آبی بدن؛
- خشکی دهان؛
- حساسیت؛
- پولیپ بینی؛
- ترومای دهان یا بینی؛
- براکت‌های ارتودنسی.
توصیه‌هایی برای درمان تلخی دهان
۱. مسواک زدن با جوش شیرین
جوش شیرین یک درمان رایج برای تلخی دهان است. مقداری جوش شیرین روی مسواک بریزید و دندان‌ها و زبان‌تان را به مدت ۳ دقیقه مسواک بزنید. روزانه ۲ بار این کار را انجام بدهید تا نتیجه‌ی خوبی بگیرید.
۲. مسواک زبان‌شور
استفاده از مسواک زبان‌شور می‌تواند در رفع تلخی دهان مؤثر باشد. این مسواک را به‌آرامی روی زبان از جلو به عقب بکشید. این کار را ۲ تا ۳ بار تکرار کنید.
۳. شست‌وشوی دهان
شست‌وشوی دهان یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با تلخی دهان است. دهان را با یک قاشق غذا‌خوری دهانشویه به مدت ۱ دقیقه بشویید. این کار را ۲ بار در روز تکرار کنید.
۴. داروی کاهنده‌ی اسید
برای رفع تلخی دهان ناشی از رفلاکس معده بهتر است از داروهای ضد اسید که نیازی به تجویز پزشک ندارند استفاده کنید. مصرف دارو با رفع مشکل رفلاکس معده، عارضه‌ی جانبی آن را هم که همان تلخ دهانی است، از بین می‌برد. اگر تلخ دهانی با مصرف دارو از بین نرفت بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۵. مرکبات ترش‌مزه
خوردن مرکبات تأثیر چشمگیری در رفع تلخی دهان دارد. این میوه‌ها موجب افزایش تولید بزاق می‌شوند که دهان را پاک می‌کند و مزه‌ی تلخ آن را از بین می‌برد. آب‌لیمو یا آب‌پرتقال هم به همان اندازه در از بین بردن تلخی دهان مؤثر است.
۶. بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان نه‌تنها برای رفع تلخی دهان بلکه برای جلوگیری از بروز آن در آینده هم ضروری است. هنگام مسواک زدن و پاک کردن دهان باید زبان و لثه‌ها را هم به‌خوبی تمیز کنید تا امکان بروز عفونت و به دنبال آن تلخی دهان به‌کلی از بین برود.
۷. برخی توصیه‌های سودمند دیگر
- نوشیدن آب (با کاهش سطح اسید معده از بروز رفلاکس جلوگیری می‌کند)؛
- استفاده از نعناع یا خوش‌بوکننده‌ی دهان پس از میل کردن غذاهای پرادویه؛
- جویدن دارچین (دست‌کم ۱ قاشق چای‌خوری)؛
- کاهش مصرف غذاهای چرب و تند (از بروز رفلاکس معده جلوگیری می‌کند).
