تب و دمای بالای بدن و هم‌زمان داشتن احساس سرما و لرز یکی از شگفتی‌های بدن انسان است. آيا سیستم تنظیم‌کننده‌ی دمای بدن هنگام تب و لرز دچار مشکل شده است؟ چون میکروب‌ها در دمای بالای ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد توان رشد و نمو ندارند، بخشی از عملکرد سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن میکروب‌ها، بالا بردن دمای بدن است. درواقع، تب نشانه‌ی مبارزه‌ی بدن با عوامل بیماری‌زا است، اما چرا هم‌زمان با وجود دمای بالای بدن، احساس سرما می‌کنیم؟ در این مقاله می‌خواهیم درباره‌ی علت تب و لرز و مراقبت‌های بعد از آن صحبت کنیم.
زمانی‌که مغز برای از بین بردن عوامل بیماری‌زا، دمای بالاتری برای بدن تنظیم می‌کند، بدن طبق فرمان مغز تلاش می کند که به دمای جدید برسد. علت احساس سرما هنگام تب این است که دمای فعلی بدن از دمای جدیدی که مغز درنظر گرفته، کمتر است. بدن ما برای تولید گرمای موردنیاز شروع به انقباض و انبساط ماهیچه‌ها می‌کند. این انقباض و انبساط در ما احساس لرز به‌وجود می‌آورد.
عوامل ایجادکننده‌ی تب و لرز چه هستند؟
مدت زمان تب براساس عامل به‌وجودآورنده‌ی آن متفاوت است. بیشترین عوامل ایجادکننده‌ی تب عبارت‌اند از:
- سرماخوردگی و آنفلوانزا؛
- عفونت‌های سینوسی؛
- برونشیت؛
- مونونوکلئوز (بیماری عفونی-ویروسی است که دستگاه تنفس، کبد و دستگاه لنفاوی را درگیر می‌کند)؛
- ذات الریه؛
- آپاندیسیت؛
- التهاب معدی‌روده‌ای (گاستروآنتریت)؛
- مننژیت.
از دیگر عواملی که موجب افزایش دمای بدن و تب می شوند، می‌توان به بیماری‌های خودایمنی همچون آرتریت‌روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و بیماری کرون و همچنین سرطان، انعقاد خون و حتی بعضی از داروها اشاره کرد. واکسن‌ها در کودکان باعث تب می‌شوند.
در بیماری‌های ویروسی خفیف، تب به مدت یک روز ادامه می‌یابد و این میزان در عفونت‌های نظام‌مند از یک هفته تا یک ماه متغیر است. اولین قدم در درمان تب، شناسایی عامل آن براساس علائم و نشانه‌های بیماری است.
چه زمانی به درمان نیاز داریم؟
هنگام بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- تب با علائم جدی مانند تنگی نفس، گرفتگی گردن، سردرد، مشکلات پوستی، تورم مفاصل، درد شکم و یا خستگی مفرط همراه باشد.
- تب شدید بیش از دو تا سه روز طول بکشد.
- هرگونه بیماری جدی‌ای که منجر به تب شود.
- اگر دمای بدن نوزادان (کمتر از یک سال) به بالای ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد رسید، باید به متخصص اطفال مراجعه کنید.
اگر بیمار همراه با تب دارای علائم زیر بود، باید با اورژانس تماس گرفته شود
- بیمار گیج باشد یا به‌آسانی بیدار نشود.
- توان راه رفتن یا تکان دادن دست و پای خود را نداشته باشد.
- دچار تشنج شود.
- مشکل تنفسی، سردرد شدید و یا گرفتگی گردن داشته باشد.
اگر بیمار همراه با تب یکی از علائم بالا را داشت، به مراقبت‌های ویژه نیاز دارد:
- استراحت کند و برای جلوگیری از کم‌آب شدن بدن، مایعات کافی بنوشد.
- استحمام با آب ولرم (نه سرد)، استفاده از داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن مفید خواهد بود اما از دادن آسپرین به کودکان خودداری کنید.
