بیماری واریکوسل چیست؟ پیچ خوردگی غیرطبیعی سیاهرگی بالای بیضه‌ها را بیماری واریکوسل (Varicocele) گویند که به‌معنای بزرگ‌شدن سیاهرگ‌های داخل کیسه‌ی بیضه است. واریکوسل تنها در کیسه‌ی بیضه اتفاق می‌افتد و به واریس که در پاها بروز می‌کند، بسیار شبیه است. این بیماری می‌تواند از تعداد و کیفیت اسپرم‌ها بکاهد و در بعضی موارد موجب بروز ناباروری در فرد بشود. همچنین ممکن است موجب کوچک‌شدن بیضه‌ها نیز بشود. در ادامه مقاله شما را با علت، علائم و تشخیص واریکوسل، خطرات احتمالی و روش‌های درمان آن آشنا می‌کنیم.
علت واریکوسل
کیسه‌ی بیضه، کیسه‌ای است که بیضه‌ها یا تخم‌ها را نگه می‌دارد. کیسه‌ی بیضه محتوی سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌هایی است که خون را به اندام تولیدمثلی می‌رسانند. ناهنجاری‌های سیاهرگ‌های موجود در کیسه‌ی بیضه می‌تواند موجب بروز واریکوسل بشود. واریکوسل بسیار رایج است. ۱۵ درصد از مردان بالغ و ۲۰ درصد از مردان نوجوان به واریکوسل مبتلا هستند. این بیماری در مردان ۱۵ تا ۲۵ ساله رایج‌تر است. واریکوسل معمولا در دوران بلوغ شکل گرفته و در بیضه‌ی چپ رایج‌تر است. آناتومی بیضه‌ی چپ و راست متفاوت است. ممکن است این بیماری در هر دو بیضه بروز بکند، ولی این امر بسیار نادر است. این بیماری همیشه موجب کاهش تولید اسپرم نمی‌شود.
چه چیزی موجب پیشرفت واریکوسل می‌شود؟
طناب اسپرمی وظیفه‌ی نگه‌داشتن هریک از بیضه‌ها را برعهده دارد. این طناب شامل رگ‌ها، سرخرگ‌ها و اعصابی است که از این غده‌ها نگهداری می‌کنند. در سیاهرگ‌های سالم در داخل کیسه‌ی بیضه، دریچه‌های یک‌طرفه، خون را از بیضه‌ها به کیسه‌ی بیضه و سپس به قلب برمی‌گردانند. گاهی روند عادی حرکت خون از طریق سیاهرگ‌ها دچار اختلال شده، موجب تورم رگ‌ها می‌شود و رفته‌رفته واریکوسل پیشرفت می‌کند. تاکنون هیچ عامل مؤثری در بروز این بیماری شناسایی نشده و علت دقیق آن مشخص نیست.
علائم واریکوسل
ممکن است این بیماری هیچ‌گونه علائمی را در فرد ایجاد نکند. اما بروز علائم زیر محتمل است:
- بزرگ‌شدن یا ایجاد توده‌ای در یکی از بیضه‌ها؛
- تورم در کیسه‌ی بیضه؛
- بزرگ‌شدن یا درهم‌پیچیدگی رگ‌ها در کیسه‌ی بیضه که باعث می‌شود کیسه‌ی بیضه شبیه به کیسه‌ای از کرم‌ها به‌نظر بیاید؛
- دردهای ناگهانی و مکرر در کیسه‌ی بیضه.
خطرات احتمالی
در مورد خطرات واریکوسل باید گفت این وضعیت می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. این بیماری در ۳۵ تا ۴۴ درصد مردان مبتلا به ناباروری اولیه و در ۴۵ تا ۸۱ درصد مردان مبتلا به ناباروری ثانویه وجود دارد. ناباروری اولیه به حالتی اشاره دارد که تلاش زن و شوهر برای بچه‌دارشدن پس از حداقل یک سال، بی‌نتیجه باقی بماند. ناباروری ثانویه مربوط به زوج‌هایی است که حداقل یک بار نتیجه گرفته‌اند، اما برای بار دوم نمی‌توانند بچه‌دار بشوند.
نحوه‌ی تشخیص واریکوسل
معمولا پزشک واریکوسل را بعد از معاینه‌ی فیزیکی تشخیص می‌دهد. در حالت درازکش همیشه نمی‌توان واریکوسل را احساس کرد یا دید. بنابراین پزشک در حالت ایستاده و درازکش بیضه‌های شما را معاینه می‌کند. ممکن است پزشک بر روی شما سونوگرافی بیضه انجام بدهد. این روش کمک می‌کند تا پزشک وضعیت رگ‌های موجود در بیضه‌تان را معاینه کند و تصویر دقیق‌تری از وضعیت‌تان داشته باشد. هنگامی که بیماری تشخیص داده می‌شود، پزشک با توجه به اندازه‌ی توده‌ی بیضه‌تان، وضعیت‌تان را از ۱ تا ۳ دسته‌بندی می‌کند. درجه‌ی ۱ خفیف‌تر و درجه‌ی ۳ حادترین است. اندازه‌ی توده الزاما روند کل درمان را مشخص نمی‌کند، زیرا ممکن است شما نیاز به درمان نداشته باشید. ضرورت و روش‌های درمان بر اساس میزان ناراحتی یا ناباروری شماست.
روش‌های درمان واریکوسل
درمان واریکوسل همیشه ضروری نیست بلکه تنها در شرایط زیر الزامی است:
- بروز درد در بیضه؛
- بروز آتروفی بیضه؛
- بروز ناباروری.
اگر می‌خواهید از تکنیک‌های تولیدمثل کمکی استفاده کنید، باید به درمان‌تان جدی فکر بکنید. واریکوسل می‌تواند در عملکرد بیضه‌ی برخی افراد اختلال ایجاد بکند. هرچه زودتر شروع به درمان بکنید، احتمال افزایش تولید اسپرم‌تان افزایش می‌یابد. گاهی‌اوقات پوشیدن لباس زیر تنگ یا بیضه‌بند می‌تواند درد و ناراحتی‌تان را کاهش بدهد. اگر علائم‌تان بدتر شد، شاید درمان‌های دیگر مانند واریکوسلکتومی و آمبولیزاسیون واریکوسل ضرورت پیدا بکند.
واریکوسلکتومی
واریکوسلکتومی از جراحی‌هایی است که پس از انجام آن نیازی به بستری‌شدن در بیمارستان نیست. یک ارولوژیست (متخصص ارولوژی) از طریق شکم یا لگن شما، رگ‌های غیرطبیعی را به هم متصل می‌کند. سپس جریان خون رگ‌های غیرطبیعی به حالت عادی برمی‌گردد. با پزشک خود درمورد چگونگی آمادگی برای عمل جراحی و آنچه بعد از آن اتفاق می‌افتد، صحبت کنید.
آمبولیزاسیون واریکوسل
آمبولیزاسیون واریکوسل یک عمل جراحی بوده که کمتر از روش قبلی تهاجمی است و فرد می‌تواند در همان روز از بیمارستان مرخص بشود. در این روش، یک کاتِتِر (یک لوله‌ی نازک، بلند و قابل‌انعطاف که در پزشکی کاربرد دارد) کوچک به سیاهرگ کشاله‌ی ران یا گردن وارد می‌شود. سپس یک فنر توسط کاتتر در واریکوسل قرار داده می‌شود. این فنر از خون‌رسانی به رگ‌های غیرطبیعی جلوگیری می‌کند.
زندگی‌کردن با این بیماری
ناباروری یکی از عوارض رایج واریکوسل است. اگر شما و همسرتان در بارداری مشکل دارید، با یک متخصص مشورت کنید. جراحی، تنها در صورتی توصیه می‌شود که درد دارید یا قصد بچه‌دارشدن را داشته باشید. برای انتخاب روش درمانی مناسب با پزشک مشورت کنید.
