مدت نسبتا زیادی از شیوع و همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ می‌گذرد و تحقیقات و مطالعات درباره روند شیوع ویروس کرونا و مسائل مرتبط با آن همچنان ادامه دارد. در این مطلب، آخرین اطلاعات حاصل‌شده از این مطالعات را در اختیارتان خواهیم گذاشت. این یافته‌ها در وب‌سایت سازمان بهداشت جهانی (World Health Organization/ WHO) منتشر شده‌اند. اینکه چقدر طول می‌کشد که علائم کرونا خود را نشان دهند، آخرین به‌روزرسانی‌ها و اطلاعات جدید درباره علائم بیماری، احتمال ابتلای کودکان و نوجوانان به آن و مسائل دیگر، همه و همه ازجمله سؤالات و نکاتی هستند که با خواندن مطلب پیش رو پاسخی برایشان خواهید یافت.
ویروس کرونا چیست؟
پیش از هر چیز بهتر است ببینیم آنچه تحت‌عنوان ویروس کرونا می‌شناسیم چیست و چه تعریفی دارد. ویروس‌های کرونا خانواده نسبتا بزرگی از ویروس‌ها هستند که می‌توانند موجب بیماری انسان و حیوانات شوند.
تعدادی از ویروس‌های کرونا باعث ابتلای انسان به برخی از انواع عفونت‌های دستگاه تنفسی می‌شوند: از سرماخوردگی عادی گرفته تا بیماری‌های خطرناک‌تری چون سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) و سندرم حاد تنفسی (سارس/ SARS).
کووید-۱۹ (COVID-19) نام علمی بیماری‌ای است که تازه‌ترین ویروس کرونای شناخته‌شده باعث ابتلای انسان به آن می‌شود.
علائم کرونا چیست؟ از علائم اولیه تا جدیدترین علائمی که به‌تازگی کشف شده‌اند
شایع‌ترین علائم کرونا تب، سرفه خشک و خستگی هستند (هریک از اینها می‌توانند اولین علامت کرونا باشند). علائم دیگری را هم می‌توان نام برد که در مقایسه با موارد ذکرشده، کمتر شایع هستند و تنها برخی از بیماران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند: علائمی مثل بدن درد، گرفتگی بینی، سردرد، گلودرد، قرمزی چشم (التهاب ملتحمه/ کنژنکتیویت/ Conjunctivitis)، اسهال، ازدست‌دادن و کاهش حس بویایی و چشایی، پیداشدن جوش یا دانه بر روی پوست و تغییر رنگ انگشتان دست یا پا.
علائم ویروس کرونا در انسان معمولا در ابتدای امر خفیف هستند و به‌مرورزمان شدیدتر می‌شوند. بعضی از مبتلایان به آن هم تا پایان دوره بیماری علائم بسیار خفیفی از خود نشان می‌دهند و علائم‌شان هیچ‌وقت شدت نمی‌گیرد.
بخش اعظم مبتلایان به بیماری (چیزی حدود ۸۰درصد) بدون نیاز به مراقبت‌های درمانی بهبود می‌یابند. تقریبا از هر ۵ نفر، ۱ نفر شرایط وخیم‌تری پیدا می‌کند و دچار مشکلات تنفسی می‌شود. خطر شدت‌گرفتن علائم کرونا در افراد مسن و کسانی که پیش‌زمینه ابتلا به بیماری‌های دیگری مثل فشار خون بالا، بیماری قلبی و بیماری های ریوی، دیابت یا سرطان را دارند، بیشتر از دیگران است؛ البته شدت‌گرفتن بیماری صرفا محدود به این افراد نمی‌شود و در کسانی که کاملا سالم بوده‌اند هم مشاهده شده است.
تمامی افراد، فارغ از گروه سنی، درصورت مشاهده علائم زیر باید بی‌درنگ برای دادن تست کرونا به مراکز درمانی مربوطه مراجعه کنند:
- تب یا سرفه و یا هردو؛
- تنگی نفس/ مشکل در تنفس؛
- احساس فشار/ درد قفسه سینه؛
- ازدست‌دادن قدرت تکلم یا ناتوانی در حرکت‌کردن.
درصورت مشاهده علائم کرونا چه باید کرد؟ چه زمانی مراجعه به مراکز درمانی ضروری می‌شود؟
برای بسیاری از افراد این سؤال پیش می‌آید که اگر کرونا گرفتیم چه کنیم و چه زمانی مراجعه به مراکز درمانی ضروری می‌شود.
در پاسخ باید گفت که اگر علائمی خفیف مثل سرفه‌های گاه‌به‌گاه یا سردرد ناچیز دارید، نیازی به مراجعه به مراکز درمانی نیست. در چنین شرایطی بهتر است در خانه بمانید، خود را قرنطینه کنید و روند پیشرفت علائم را زیر نظر بگیرید.
اما اگر علائمی مثل درد یا فشار شدید بر قفسه سینه‌تان احساس می‌کنید، بی‌درنگ به نزدیک‌ترین مرکز درمانی بروید (با زدن ماسک و حفظ فاصله با دیگران).
روند شیوع و گسترش بیماری کرونا به چه صورت است؟
دلیل عمده و اصلی سرایت بیماری از شخص به شخص، تماس با ذرات بسیار ریزی است که هنگام عطسه، سرفه یا صحبت‌کردن، از دهان شخص مبتلا به بیماری خارج می‌شوند. این ذرات وزن نسبتا زیادی دارند، فرصت چندانی برای حرکت در هوا پیدا نمی‌کنند و به‌سرعت روی زمین می‌نشینند. این ذرات ازطریق تنفس وارد بدن دیگران می‌شوند و آنها را هم مبتلا به بیماری می‌کنند. به همین خاطر است که توصیه می‌شود افراد در اجتماع، فاصله فیزیکی مناسب (حداقل یک متر) را حفظ کنند.
البته آنچه گفته شد تنها راه سرایت بیماری کرونا نیست. ذرات خارج‌شده از دهان فرد مبتلا به کرونا، روی سطوح و اجسام مختلف اعم از سطح میز و دستگیره‌های در هم می‌نشیند و اگر پس از دست‌زدن به این سطوح، دست آلودۀ فرد با چشمان، بینی یا دهانش تماس پیدا کند، احتمال ابتلا به بیماری کرونا وجود خواهد داشت. به همین خاطر است که شستن صحیح دست ها به‌طور مرتب با آب و صابون یا تمیزکردن دست‌ها با ضدعفونی کننده های الکلی توصیه می‌شود و تا این حد اهمیت دارد.
آیا کرونا از بیمارانی که علائمی ندارند، به دیگران سرایت می‌کند؟
در بخش قبل گفته شد که روش اصلی سرایت بیماری تماس با ذرات بسیار ریزی است که از دهان فرد مبتلا به کرونا خارج می‌شوند. زمانی باید نگران این شیوه انتقال ویروس بود که فرد مبتلا به کرونا، سرفه و علائم دیگر را داشته باشد. این در حالی است که بسیاری از مبتلایان به بیماری فقط علائم خفیفی دارند. علائم کرونا به‌ویژه زمانی خفیف خواهد بود که بیماری هنوز در مراحل اولیه است (چند روز ابتدایی) و هنوز پیشرفت نکرده است. متأسفانه کسانی هم که اصلا احساس ناخوشی نمی‌کنند و از میان علائم کرونا فقط سرفه‌های خفیفی دارند، می‌توانند زمینه‌ساز سرایت ویروس به دیگران شوند.
نتایج برخی از گزارش‌ها حاکی از آن بوده است که برخی افراد، بدون آنکه هیچ‌یک از علائم را داشته باشند، باعث سرایت بیماری می‌شوند. هنوز مشخص نشده است که چه تعداد از موارد سرایت بیماری ازطریق این افراد اتفاق می‌افتد و تحقیقات سازمان بهداشت جهانی دراینباره همچنان ادامه دارد.
درصورت برقراری تماس نزدیک با کسی که مبتلا به کرونا بوده است چه باید کرد؟
در چنین شرایطی، احتمال دارد کرونا گرفته باشید.
منظور از تماس نزدیک این است که درکنار بیمار کرونایی زندگی کرده باشید یا برای مدتی در فاصله نزدیک‌تر از ۱ متر با چنین شخصی قرار گرفته باشید. در چنین شرایطی بهترین کار این است که در خانه بمانید و خود را قرنطینه کنید. مواردی را هم که در ادامه مطرح می‌شوند، حتما مد نظر قرار دهید و رعایت کنید:
- در خانه بمانید، خود را قرنطینه کنید و حتی اگر علائمی ندارید، تا مدتی (۱۴ روز) به این کار ادامه دهید؛
- دقت داشته باشید که هنگام مشاهده اولین علائم کرونا، در همان چند روز ابتداییِ ابتلا به بیماری (که معمولا علائم بسیار خفیف هستند)، احتمالا بیشتر از هر زمان دیگری، بقیه را هم به ویروس آلوده خواهید کرد؛ بنابراین قرنطینه‌کردن خود در خانه در این روزها بسیار مهم است.
زمانی که علائم کرونا را ندارید، اما مشکوک به قرارگرفتن در معرض ویروس و ابتلا به بیماری هستید چه باید بکنید؟ منظور از قرنطینه‌کردن خود در خانه چیست؟
منظور از قرنطینه‌کردن خود در خانه این است که از قرارگرفتن در مجاورت دیگران خودداری کنید، به‌این‌خاطر که با شخص مبتلا به بیماری تماس داشته‌اید (حتی اگر علائم کرونا را نداشته باشید). در طول مدت‌زمانی که در قرنطینه و خانه‌نشینی کرونا می‌مانید، باید روند پیشرفت علائم را زیر نظر بگیرید. هدف اصلی از قرنطینه و ماندن در خانه، قطع زنجیره انتقال ویروس و پیشگیری از سرایت بیشتر بیماری است.
شخصی که مبتلا به کرونا است، درصورت قرارگرفتن در مجاورت دیگران می‌تواند به‌سرعت آنها را هم به ویروس آلوده کند؛ بنابراین قرنطینه‌کردن خود در خانه اهمیت زیادی دارد. این کار را با رعایت این نکات انجام دهید:
- برای قرنطینه‌کردن خود، اتاقی بزرگ در خانه را انتخاب کنید که دارای تهویه مناسب و سرویس بهداشتی باشد؛
- اگر انجام این کار برایتان مقدور نبود، تخت‌های اتاق‌خواب را حداقل با فاصله ۱ متر از یکدیگر قرار دهید؛
- همیشه فاصله حداقل یک‌متری را با دیگران و اعضای خانواده حفظ کنید؛
- روند پیشرفت علائم را هر روز زیر نظر بگیرید؛
- حتی اگر احساس ناخوشی ندارید، تا ۱۴ روز در قرنطینه خانگی بمانید؛
- در صورت بروز مشکلات تنفسی، بدون‌معطلی به مراکز درمانی مراجعه کنید (توصیه می‌شود پیش از مراجعه حضوری، تلفنی هماهنگی‌های لازم را انجام دهید)؛
- روحیه خود را حفظ کنید و مثبت فکر کنید؛ برای این منظور از تماس تلفنی یا اینترنتی با عزیزانتان و ورزش در خانه کمک بگیرید.
آیا امکان ابتلای کودکان و نوجوانان به کرونا وجود دارد؟
بنا به نتایج آخرین تحقیقات انجام‌شده، احتمال ابتلای کودکان و نوجوانان به کرونا هم مثل هر گروه سنی دیگری وجود دارد و آنها هم می‌توانند ناقل ویروس باشند.
شواهد حاکی از آن است که احتمال شدت‌گرفتن علائم در کودکان و نوجوانان کمتر است، اما در میان این گروه‌های سنی هم موارد شدیدتر بیماری مشاهده شده است.
با این اوصاف، موارد احتیاطی، که در بخش‌های قبل برشمردیم، برای کودکان و نوجوانان هم صادق است. درصورت مشاهده کرونا در کودکان، حتما به آنها در رعایت موارد احتیاطی کمک کنید و رفتارشان را زیرنظر بگیرید.
برای محافظت از خود و پیشگیری از سرایت بیماری چه کارهایی از دست‌مان ساخته است؟
اطلاعات خود درباره روند شیوع کووید-۱۹ را به‌روز نگه دارید. توصیه می‌شود برای این منظور از منابع قابل‌اطمینان (اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت سازمان بهداشت جهانی و اخبار رسمی) استفاده کنید. در حال حاضر، کرونا در بسیاری از کشورهای جهان شیوع پیدا کرده است. مقامات رسمی چین و برخی کشورهای دیگر قادر به کنترل روند پیشرفت و سرایت بیماری بوده‌اند. البته این پایان کار نیست و هنوز نمی‌توان با قطعیت راجع‌به آینده نظری داد؛ به‌همین‌خاطر است که به‌روز نگه‌داشتن اطلاعات و دنبال‌کردن اخبار اهمیت دارد.
اقدامات احتیاطی ساده‌ای وجود دارند که با رعایت‌کردن آنها خطر ابتلا به کرونا و دامن‌زدن به سرایت آن را کمتر خواهید کرد. این اقدامات را در ادامه می‌توانید بخوانید:
شست‌وشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون
دست‌ها را مرتب با آب و صابون بشویید. در مواقعی که به آب و صابون دسترسی ندارید، از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی برای تمیزکردن دست‌ها استفاده کنید.
حفظ فاصله حداقل یک‌متری با دیگران
پیش‌تر هم گفته شد که یکی از راه‌های اصلی انتقال ویروس و سرایت بیماری، تنفس ذرات بسیار ریزی است که هنگام عطسه، سرفه یا صحبت‌کردن از دهان دیگران خارج می‌شود. با حفظ فاصله مناسب، احتمال فروبردن این ذرات به بدن بسیار کمتر خواهد شد.
خودداری از حضور در مکان‌های پرجمعیت
در چنین مکان‌هایی امکان حفظ‌کردن فاصله حداقل یک‌متری با دیگران دشوار می‌شود. بهتر است تاحدامکان از حضور در مکان‌های پرجمعیت خودداری کنید.
خودداری از تماس دست‌ها با چشمان، بینی و دهان
در طول روز، به سطوح و اشیای مختلفی دست می‌زنیم و احتمال آلوده‌شدن دست‌ها به ویروس وجود دارد. تنها راه انتقال ویروس به بدن در این شرایط، تماس دست آلوده با چشمان، بینی و دهان است؛ بنابراین باید از انجام این کار خودداری کنید.
رعایت مسائل بهداشتی مرتبط با دستگاه تنفسی
منظور از نکات بهداشتی مرتبط با دستگاه تنفسی این است که هنگام عطسه یا سرفه، جلوی دهان و بینی را با آرنج یا دستمال بگیرید. اگر از دستمال برای این کار استفاده می‌کنید، حتما آن را در سطل زباله دردار بیندازید و سپس دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
ماندن در خانه و قرنطینه‌کردن خود
حتی اگر علائمی بسیار خفیف مثل سردرد ناچیز یا سرفه‌های گاه‌به‌گاه دارید، در خانه بمانید و خود را قرنطینه کنید تا علائم کاملا بهبود پیدا کنند.
آیا واکسن، دارو یا راهکار درمانی دیگری برای تخفیف علائم کرونا و بهبود بیماری در دسترس هست؟
شاید با برخی راهکارهای درمان خانگی و سنتی بتوان علائم خفیف بیماری را بهبود داد، اما متأسفانه هنوز دارو یا واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به کرونا یا درمان آن تهیه نشده است. متخصصان سازمان بهداشت جهانی استفاده خودسرانه از انواع آنتی بیوتیک برای پیشگیری از ابتلا به بیماری را توصیه نمی‌کنند.
تحقیقات و آزمایش‌ها برای ساخت دارو و واکسن مناسب کنترل بیماری همچنان در دست انجام است و اگر نتیجه‌ای حاصل شود، اطلاعات مرتبط بلافاصله در منابع رسمی معتبر قرار خواهد گرفت.
پس از قرارگرفتن در معرض ویروس چقدر زمان می‌برد تا اولین علائم کرونا خود را نشان دهند؟
معمولا بین ۵ تا ۶ روز. البته این رقم قطعی نیست و مدت‌زمان موردنیاز برای بروز اولیه علائم می‌تواند در حالت کلی بین ۱ تا ۱۴ روز باشد.
آخرین تحقیقات انجام‌گرفته درباره کرونا در حیوانات و بررسی احتمال ابتلای آنها
راه اصلی سرایت کرونا انتقال آن از انسان به انسان است.
بر اساس تحقیقاتی که تاکنون صورت گرفته است، اطلاعات زیادی درباره ویروس‌های دیگر خانواده کرونا در اختیار داریم و مشخص شده است که بیشتر این ویروس‌ها، ابتدا در بدن حیوانات بوده‌اند و سپس به بدن انسان راه یافته‌اند. هنوز مشخص نشده است که ویروس جدید خانواده کرونا، که باعث ابتلا به بیماری کووید-۱۹ می‌شود، ریشه در بدن حیوانات دارد یا خیر. تحقیقات دراینباره همچنان در دست انجام است.
آیا امکان سرایت کرونا از حیوان خانگی به انسان وجود دارد؟
جواب تست کرونای تعدادی سگ و نیز گربه‌سان (گربه خانگی و یک ببر) که در تماس نزدیک با اشخاص مبتلا به کرونا بوده‌اند مثبت اعلام شده است. علاوه بر سگ و گربه، به نظر می‌رسد احتمال ابتلای راسوهای اهلی (ferret) به کرونا هم وجود داشته باشد. در آزمایش‌های صورت‌گرفته، مشخص شد که هم راسوی اهلی و هم گربه می‌توانند ویروس را به حیوانات دیگر از نژاد خودشان انتقال دهند؛ اما هنوز شواهدی که تأیید کند این حیوانات می‌توانند ناقل ویروس به انسان باشند، در دسترس نیست و فعلا نمی‌توان نقش‌شان در سرایت بیشتر بیماری را تأیید کرد.
طول عمر ویروس کرونا بر روی سطوح چقدر است و تا چه مدت زنده می‌ماند؟
مهم‌ترین نکته‌ای که دراینباره باید بدانید این است که تمیزکردن سطوح با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده معمولی که در بیشتر خانه‌ها پیدا می‌شود ویروس کرونا را از روی سطوح پاک می‌کند. نتایج تحقیقات صورت‌گرفته حاکی از آن بوده است که ویروس بر روی سطوحی که از جنس پلاستیک و فولاد ضدزنگ هستند، تا ۷۲ ساعت زنده می‌ماند؛ این مدت‌زمان برای سطوح مسی به ۴ ساعت و برای سطوح مقوایی به کمتر از ۲۴ ساعت کاهش پیدا می‌کند.
چطور هنگام خرید مایحتاج روزانه خود را در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار ندهیم؟
هنگام خرید مایحتاج روزانه حداقل فاصله یک‌متری را با دیگران (به‌ویژه کسانی که به‌نظر علائم کرونا را دارند) حفظ کنید و از تماس دست‌ها با چشمان، بینی و دهان خودداری کنید. اگر برایتان مقدور است، دستگیره‌های سبدهای خرید فروشگاه‌ها را پیش از استفاده ضدعفونی کنید. وقتی به خانه برگشتید، دست‌ها را به‌خوبی با آب و صابون بشویید (همین‌طور بعد از بازکردن اجناس خریداری‌شده و قراردادن آنها در یخچال، فریزر و کابینت‌ها).
هنوز شواهدی در دست نیست که تأیید کند امکان سرایت بیماری از طریق غذا/ خوراکی و بسته‌بندی‌های آنها وجود دارد.
راهکار مناسب برای شست‌وشوی میوه‌ها و سبزیجات
میوه ها و سبزیجات برای داشتن تغذیه سالم مهم و ضروری هستند. نیازی نیست کار خاصی انجام دهید؛ هنگام شست‌وشوی اینها، همان روشی را پیش بگیرید که قبل از این استفاده می‌کردید، با این تفاوت که پیش از شروع شست‌وشو، بهتر است دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
کلام آخر
در نظر داشته باشید که بنا به اطلاعاتی که تاکنون در دسترس قرار گرفته است، علائم کرونا صرفا محدود به سرفه خشک، تب و تنگی نفس نمی‌شوند. بسیاری از افراد علائم خفیفی دارند و برخی حتی هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهند؛ حال آنکه حتی چنین اشخاصی هم می‌توانند ناقل ویروس به دیگران باشند. بنابراین نکات و موارد احتیاطی را رعایت کنید و تاحدامکان، از حضور در مکان‌های شلوغ و پررفت‌وآمد خودداری کنید.
اگر فکر می‌کنید به کرونا مبتلا شده‌اید یا یکی از علائم آن را احساس می‌کنید، می‌توانید برای دادن تست آنلاین کرونا به وب‌سایت نظام‌پزشکی سر بزنید. با استفاده از این راهکار، نیازی به خارج‌شدن از خانه نیست.
