گل مژه چشم انواع مختلفی دارد اما بیشتر آنها نوعی التهاب یا برجستگی متمرکز در پلک هستند. بعضی از گل مژه‌ها به دلیل عفونت ایجاد می‌شوند که معمولا دردناک هستند و حتی می‌توانند ظاهر فرد را تغییر بدهند. اگر این عفونت برای مدت طولانی به‌صورت درمان‌نشده باقی بماند ممکن است بینایی را تحت تأثیر قرار دهد. بیشتر انواع گل مژه خودبهخود برطرف می‌شوند، اما برخی به درمان با آنتی‌بیوتیک یا جراحی نیاز دارند. فقط چشم‌پزشک می‌تواند نوع گل مژهی شما را به‌درستی تشخیص بدهد و درمان مناسب را برای‌تان تجویز کند.
علائم گل مژه
- برجستگی روی پلک‌ها یا اطراف چشم؛
- قرمزی؛
- تورم پلک؛
- حساس شدن پلک یا اطراف چشم؛
- تغییر رنگ؛
- ترشح؛
- پوسته پوسته شدن پلک یا دور چشم؛
- درد؛
- احساس ناراحتی هنگام پلک زدن؛
- خارش.
خیلی از افراد هنگام ایجاد گل مژه آن را حس می‌کنند اما خیلی‌ها هم فقط زمانی متوجه می‌شوند که گل مژه کاملا ایجاد شده است. اگر شما نیز هرکدام از علائم گفته شده را دارید، سعی کنید به چشم‌‌تان دست نزنید یا آن را نخارانید و به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد گل مژه چیست؟
انتقال آلودگی، گردوخاک و میکروب به ناحیه‌ی اطراف چشم یا داخل آن می‌تواند گل مژه ایجاد کند. متداول‌ترین علت گل مژه عبارتند از:
- میکروب استافیلوکوک؛
- مسدود شدن مجرا یا غدد چشم؛
- عدم رعایت بهداشت؛
- لنزهای تماسی آلوده؛
- بلفاریت (ورم پلک) مزمن؛
- لوازم آرایشی و باقی ماندن آرایش چشم در طول شب؛
- و دست زدن یا مالیدن چشم‌ها مخصوصا با دست‌های آلوده.
چه عواملی احتملا ابتلا به گل مژه را افزایش می‌دهند؟
عواملی که احتمال بروز گل مژه را بیشتر می‌کنند عبارتند از:
- سابقه‌ی گل مژه؛
- بلفاریت مزمن؛
- عدم رعایت بهداشت فردی؛
- مشکلات مزمن پوستی؛
- و داشتن مشکلاتی در زمینه‌ی ترشح غدد چربی در ناحیه‌ی پلک‌ها (اختلال عملکرد غدد میبومین).
گل مژه چند نوع دارد؟
گل مژه انواع بسیار گوناگونی دارد، شامل:
- stye یا هوردئولوم (hordeolum): هوردئولوم، آبسه یا چرک در غدد چربی چشم و یکی از شایع‌ترین انواع گل مژه است. هوردئولوم یک عفونت حاد است که باعث می‌شود گل مژه قرمزرنگ، متورم و نسبت به تماس حساس شود. اگر این گل مژه بیشتر از دو روز باقی بماند باید به بینایی‌سنج یا چشم‌پزشک مراجعه کنید؛
- شالازیون (Chalazia) یا کیست میبومین: توده‌ای در پلک است که معمولا دراثر هوردئولوم درمان‌نشده به‌وجود می‌آید. اگر عفونت درمان نشود، میکروب و آلودگی‌های ناشی از آن به یک توپ سفت در زیر پلک تبدیل می‌شود که به آن شالازیون می‌گویند. شالازیون غیرمسری و مزمن است و می‌تواند هشت تا شانزده هفته باقی بماند. شالازیون معمولا دردناک یا حساس به لمس نیست، اما اگر خودش برطرف نشود ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد که توسط چشم‌پزشک انجام می‌شود؛
- کیست غده‌ی عرق (Sweat Gland): این نوع گل مژه توده‌ای کروی شکل و براق است که نزدیک مجرای اشکی ظاهر می‌شود. این گل مژه باید توسط چشم‌پزشک معاینه شود تا مطمئن شوید که مورد خطرناکی مانند سرطان سلول پایه‌ای یا سرطان سلول‌های سنگ‌فرشی نباشد؛
- کراتوز (Keratosis): این نوع گل مژه ترکیبی از کراتین پوست و بافت است و به شکل‌های گوناگونی وجود دارد. کیست کراتوز سه نوع دارد: اکتینیک (actinic)، سبورهیک (seborrheic) و کراتوز پیلاریس (keratosis pilaris)؛
- کیست اینکلوژن (Inclusion): این نوع گل مژه‌ها سفید و پر از مایع هستند و تورمی دردناک در پلک ایجاد می‌کنند. هرچند این نوع گل مژه عموما بی‌خطر تلقی می‌شود اما باید توسط پزشک معاینه شود.
آیا برای گل مژه چشم باید حتما به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم گل مژه‌تان تشدید شد باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا او نوع گل مژه و علت آن را تشخیص بدهد. بیشتر گل مژه‌ها با معاینه‌ی کامل چشم قابل تشخیص هستند.
پزشک پلک‌ها و مژه‌ها را بادقت معاینه و ساختار پلک و ظاهر پوست و مژه را بررسی می‌کند. با تشخیص درست، درمان مناسب تجویز خواهد شد.
گل مژه چطور درمان می‌شود؟
اگر گل مژه دارید، بهترین درمان این است که ابتدا بهداشت فردی را رعایت کنید؛ دست‌ها و نواحی اطراف چشم‌هایتان را تمیز نگه دارید و سعی کنید به چشم‌های خود دست نزنید.
این کار باعث می‌شود میکروب پخش نشود. اگر از لوازم آرایشی استفاده می‌کنید، آنها را دور بیندازید و بعد از برطرف شدن گل مژه لوازم آرایشی جدید خریداری کنید تا مانع پخش میکروب و آلوده شدن لوازم آرایشی مربوط به چشم‌هایتان شوید. لوازم آرایشی خود را با هیچ‌کس شریک نشوید حتی با نزدیکترین افراد به خود.
اگر گل مژهی شما دردناک است، بزرگ‌تر شده یا مدت طولانی‌‌ای است که باقی مانده به چشم‌پزشک مراجعه کنید. درمان‌های رایج گل مژه داروهای آنتی‌بیوتیک و جراحی است. پزشک‌تان می‌تواند راه‌های پیش‌گیری از بروز گل مژه را به شما توصیه کند.
یک راه معمول برای تسکین احساس ناخوشایند گل مژه استفاده از کمپرس گرم است. کمپرس را به‌مدت پنج تا ده دقیقه روی پلک نگه دارید و این کار را چند بار در روز تکرار کنید. چشم‌هایتان را با شامپو بچه‌ی رقیق‌شده در آب شست‌و‌شو بدهید یا از محصولاتی که برای این منظور تولید شده‌اند استفاده کنید.
گل مژه‌ها معمولا فقط از نظر ظاهر و زیبایی ممکن است مشکل ایجاد کنند و به‌ندرت برای سلامت یا بینایی فرد خطر دارند. بیشتر گل مژه‌ها نقصی در بینایی ایجاد نمی‌کنند یا مشکل جدی برای چشم پیش نمی‌آورند.
در بسیاری از موارد گل مژه در عرض چند هفته خودبهخود برطرف خواهد شد. در موارد بسیار نادر گل مژه بزرگ‌تر و علائم آن تشدید می‌شود. گل مژه معمولا به‌خوبی درمان می‌شود، اما برای افرادی که مستعدتر هستند ممکن است مجددا به‌وجود بیاید.
چه اقداماتی برای پیش‌گیری از گل مژه می‌توان انجام داد؟
بیشتر انواع گل مژه چشم با رعایت بهداشت فردی و اجتناب از استفاده از یک سری لوازم مشترک با دیگران (مثلا حوله، لوازم آرایشی و قطره‌ی چشم) قابل پیش‌گیری هستند. دست‌های خود را همیشه تمیز نگه دارید تا هنگام تماس با چشم‌ها، میکروب‌ها را به آنها منتقل نکنید.
اگر مستعد ابتلا به انواع خاصی از گل مژه مانند شالازیون هستید، از پزشک‌تان در مورد نحوه‌ی پیش‌گیری از ایجاد آن سؤال کنید.
درمان‌های خانگی گل مژه
۱. کمپرس گرم
کمپرس گرم یکی از بهترین درمان های گل مژه چشم است. گرما به افزایش گردش خون در ناحیه‌ی چشم کمک و تخلیهی غدد را بیشتر می‌کند. کمپرس گرم درد و تورم را نیز کاهش می‌دهد.
- یک پارچه‌ی نرم را با آب گرم و استریل خیس کنید و آن را بچلانید؛
- پارچه‌ی گرم و مرطوب را به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی پلک بسته‌ی چشم خود نگه دارید؛
- به‌مدت ۲ هفته هر روز ۳ تا ۴ بار این کار را تکرار کنید.
همچنین می‌توانید از بخور صورت استفاده کنید.
۲. ماساژ
ماساژ دادن پلک گل مژه‌دار به تخلیهی عفونت کمک می‌کند و در نتیجه پروسه‌‌ی درمان سرعت می‌گیرد.
- دست‌ها را با آب و صابون بشویید؛
- روی پلک‌تان به‌مدت ۵ دقیقه کمپرس گرم بگذارید؛
- با انگشتان‌تان ناحیه‌ی موردنظر را به سمت بالا ماساژ بدهید؛
- چند بار در روز و هر بار ۲ تا ۳ دقیقه ماساژ بدهید.
۳. برگ گواوا
درمان خانگی دیگر برای گل مژه چشم برگ گیاه گواوا است. این برگ‌ها دارای ترکیبات ضدالتهابی هستند که درد و تورم را کاهش می‌دهند. همچنین قدرت تسکین‌دهندگی طبیعی برگ گواوا باعث تسریع بهبودی می‌شود.
- ۵ یا ۶ عدد برگ گواوا را به‌خوبی بشویید؛
- این برگ‌ها را به‌مدت چند ثانیه در مایکروویو گرم کنید یا اینکه ۵ دقیقه در آب جوش قرار بدهید؛
- یک برگ گرم‌شده را روی چشم موردنظر بگذارید. می‌توانید یک پارچه‌ی گرم و مرطوب هم روی آن قرار بدهید؛
- وقتی برگ خنک شد، آن را با یک برگ گرم جدید جایگزین کنید؛
- به‌مدت چند هفته و دو بار در روز این کار را تکرار کنید.
۴. برگ اقاقیا
استفاده از دم‌کرده‌ی برگ گیاه اقاقیا به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی و ضدعفونی کنندگی برای کاهش درد و تورم گل مژه مفید است.
- دو فنجان آب را داغ کنید و یک مشت برگ اقاقیا در آن بریزید؛
- وقتی محلول به‌اندازه‌ی کافی گرم شد برگ‌ها را خارج کنید، یک تکه پارچه‌ی تمیز در آن قرار بدهید و برای کمپرس گرم از آن استفاده کنید؛
- به‌مدت چند روز و چند بار در روز این کار را تکرار کنید.
نکته: حتما قبل از استفاده برگ‌ها را به‌خوبی بشویید.
۵. سرکه‌ی سیب
کمپرس با سرکه‌ی سیب درمان مناسبی برای گل مژه است. خواص ضدالتهابی و ضدعفونی کنندگی سرکه‌ی سیب به تسکین درد و التهاب و حتی از بین بردن عفونت کمک می‌کند.
- دو قاشق غذاخوری سرکه‌ی سیب تصفیه‌نشده را در یک فنجان آب گرم بریزید. یک پنبه‌ی توپی را به این محلول آغشته کنید و حدود یک دقیقه آن را روی گل مژه بگذارید. این کار را چند روز و هر روز سه بار انجام بدهید؛
- یک قاشق غذاخوری سرکه‌ی سیب تصفیه‌نشده را با یک فنجان آب ترکیب کنید و به‌مدت چند هفته و هر روز دو بار آن را بنوشید.
۶. روغن کرچک
روغن کرچک دارای خواص ضدالتهابی قوی است و به کاهش درد و التهاب گل مژه کمک می‌کند. روغن کرچک اندازه‌ی گل مژه را سریع‌تر کوچک می‌کند و در نتیجه زودتر درمان می‌شود.
- ابتدا گل مژه را به‌مدت ۵ دقیقه کمپرس گرم کنید. سپس با یک پد نخی روی آن روغن کرچک بمالید. این درمان را دو بار در روز و به‌مدت یک تا دو هفته ادامه بدهید؛
- یک شیوه‌ی دیگر هم ترکیب نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه با کمی روغن کرچک و درست کردن خمیری سفت از این ترکیب است. بعد از اینکه گل مژه را با آب گرم شست‌و‌شو دادید، این خمیر را روی آن بگذارید و اجازه بدهید ۱۵ دقیقه بماند و سپس با آب گرم بشویید. این درمان را سه بار در روز انجام بدهید تا گل مژه برطرف شود.
۷. چای سبز کیسه‌ای
استفاده از چای سبز کیسه‌ای در درمان گل مژه مؤثر است. چای سبز دارای خواص ضدالتهابی است که به کاهش درد و التهاب و کوچک‌تر شدن گل مژه کمک می‌کند. ضمنا چای سبز به دلیل غنی بودن از اسید تانیک، از عفونت پیش‌گیری می‌کند.
- یک عدد چای سبز کیسه‌ای را به‌مدت ۵ دقیقه در آب گرم قرار بدهید؛
- کیسه را از آب خارج کنید و بچلانید؛
- کیسه‌‌ی مرطوب را به‌مدت ۵ دقیقه روی گل مژه نگه دارید؛
- این کار را روزانه چند بار تکرار کنید.
۸. آلوئه ورا
یک شیوه‌ی مؤثر دیگر برای درمان گل مژه استفاده از آلو‌ئه‌وراست. آلوئهورا خواص ضدالتهابی دارد که به کاهش قرمزی، تورم و التهاب گل مژه کمک می‌کند. ویژگی‌های ضدمیکروبی آلوئهورا نیز در درمان عفونت مفید است.
- یک برگ تازه‌ی آلوئهورا را برش بدهید و ژل آن را خارج کنید. ژل را مستقیما روی گل مژه بمالید و اجازه بدهید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بماند، سپس با آب ولرم بشویید. این کار را چند بار در روز و تا یک هفته ادامه بدهید؛
- راه دیگر هم این است که یک توپ پنبه‌ای را ۵ دقیقه در ژل آلوئهورا و سپس به‌مدت ۲۰ دقیقه روی گل مژه قرار دهید. دو ساعت صبر کنید و سپس همین کار را تکرار کنید. درمان را تا یک هفته ادامه بدهید.
نکته: قبل از استخراج ژل آلوئهورا برگ آن را به‌خوبی بشویید.
۹. جعفری
جعفری به تخلیهی مواد سمی از گل مژه کمک می‌کند و در نتیجه درمان سریع‌تر خواهد شد. همچنین جعفری به‌عنوان یک عامل ضدمیکروب ملایم، با عفونت مبارزه می‌کند.
- یک مشت جعفری تازه را در کاسه‌ای بگذارید؛
- یک فنجان آب جوش روی آن بریزید و صبر کنید تا خنک شود؛
- یک حوله‌ی کوچک تمیز را به این محلول آغشته کنید و سپس بچلانید؛
- حوله‌ی مرطوب و گرم را به‌مدت ۱۵ دقیقه روی گل مژه قرار بدهید؛
- این درمان را سه بار در روز و به‌مدت یک هفته ادامه بدهید.
۱۰. بهداشت شخصی را رعایت کنید
وقتی گل مژه دارید، رعایت دقیق‌تر بهداشت فردی روند بهبود آن را تسریع و همچنین با عفونت مبارزه می‌کند.
- پلک‌ها را با کمی شامپوبچه‌ی رقیق‌شده در آب گرم مرتبا شست‌و‌شو بدهید؛
- حتما فقط از حوله و دستمال مخصوص خودتان استفاده کنید و لوازم شخصی‌تان را با هیچ‌کس شریک نشوید؛
- قبل از دست زدن به چشم‌هایتان، انگشت‌ها و دست‌ها را کاملا بشویید؛
- همیشه ناحیه‌ی اطراف چشم‌ها را تمیز نگه دارید؛
- سعی کنید به چشم‌هایتان دست نزنید و آنها را نمالید؛
- اگر از لوازم آرایشی استفاده می‌کنید، آنها را برای مدتی کنار بگذارید. از لنزهای تماسی هم استفاده نکنید؛
- لوازم آرایش مربوط به چشم را با هیچ‌کس شریک نشوید حتی با نزدیکترین افراد به خود؛
- لوازم آرایش مربوط به چشم مخصوصا ریمل را دست‌ِکم هر شش ماه یک‌بار عوض کنید؛
- از چشم‌های خود در برابر خاک و آلودگی مراقبت کنید؛
- هرگز گل مژه را فشار ندهید یا نخراشید و اجازه بدهید خودش باز شود.
