علائم نارسایی قلبی؛ دلایل، راه‌های پیشگیری و درمان آن

نارسایی قلبی معمولا زمانی ایجاد می‌شود که مشکلی در بدن باعث ضعف و تخریب قلب شود. البته نارسایی قلبی همیشه به‌خاطر ضعف قلب رخ نمی‌دهد، در صورت سفت شدن قلب نیز امکان بروز این مشکل وجود خواهد داشت.

در نارسایی قلبی، بطن‌های اصلی پمپاژ خون در قلب، سفت می‌شوند و در فاصلهٔ تپش‌ها به‌خوبی پُر از خون نمی‌شوند. در برخی از مواردِ نارسایی، ماهیچهٔ قلب خراب یا ضعیف است و بطن‌ها طوری کشیده و گشاد می‌شوند که قلب توانایی خود را در پمپاژ درست خون از دست می‌دهد. به این ترتیب، درطول زمان، قلب در پمپاژ کردن خون به نقاط مختلف بدن ناتوان می‌شود.

کسری تخلیه، روشی مناسب برای سنجش عملکرد مثبت قلب در پمپاژ خون است و به تقسیم‌بندی انواع نارسایی قلبی و تشخیص درمان مناسب کمک می‌کند. در قلب سالم، کسری تخلیه ۵۰ درصد یا بیشتر است. یعنی بیش از نیمی از خونی که قلب را پر می‌کند در هر ضربان به نقاط دیگر پمپاژ می‌شود.

البته نارسایی قلبی حتی در افرادی با کسری تخلیهٔ مناسب هم رخ می‌دهد. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که قلب فرد به واسطهٔ مشکلاتی مانند فشار خون بالا سفت شود. ضمنا یادتان باشد که نارسایی می‌تواند در بطن چپ، بطن راست یا هر دو بطن رخ دهد. به‌طور کلی، این مشکل از سمت چپ، به‌ویژه بطن این سمت از بدن یعنی بطن اصلی پمپاژ خون، شروع می‌شود.

هر یک از موارد زیر می‌توانند باعث ضعف قلب یا تخریب آن و ایجاد نارسایی قلبی شوند. برخی از این مشکلات بدون علائم خاصی به وقوع می‌پیوندند:

بیماری سرخرگ کرونری و حملهٔ قلبی

بیماری سرخرگ کرونری، شایع‌ترین شکل بیماری قلبی و عامل رایج نارسایی است. این بیماری نتیجهٔ تجمع چربی در رگ‌های خونی است که جریان خون را کُند می‌کنند و باعث حملهٔ قلبی می‌شوند.

فشار خون بالا

اگر فشار خون بالایی دارید، قلب‌تان باید برای به گردش درآمدن خون در بدن بیشتر فعالیت کند. درنتیجه به‌ مرور زمان، ماهیچهٔ قلب سفت یا ضعیف می‌شود و نمی‌تواند خون را به‌درستی به نواحی مختلف بدن پمپاژ کند.

نارسایی دریچهٔ قلب

دریچه‌های قلب باعث می‌شوند که خون در مسیرهایی درست به گردش درآید. اما اگر دریچهٔ قلب به واسطهٔ مشکلات قلبی، عفونت یا بیماری سرخرگ کرونری دچار مشکل شده باشد، برای خون‌رسانی به نقاط دیگر باید سخت‌تر کار کند و همین باعث ضعیف شدن تدریجی قلب می‌شود.

کاردیومیوپاتی (بیماری ماهیچهٔ قلب)

تخریب ماهیچهٔ قلب یا کاردیومیوپاتی دلایل متعددی دارد. بیماری‌های مختلف، عفونت‌ها، سوءمصرف الکل، مسمومیت ناشی از مصرف مواد مخدر و داروها (مثلا داروهای شیمی‌درمانی یا کوکائین) از عوامل ابتلا به بیماری ماهیچهٔ قلب هستند. عوامل ژنتیکی هم می‌توانند در دچار شدن به کاردیومیوپاتی نقش داشته باشند.

میوکاردیت (بیماری التهاب عضلات قلب)

میوکاردیت، وضعیتی است که در آن عضلات قلب ملتهب می‌شوند. این مشکل عموما به‌خاطر وجود ویروس در بدن به وجود می‌آید و باعث نارسایی سمت چپ قلب می‌شود.

مشکلات قلبی مادرزادی

اگر هر یک از بخش‌های قلب به‌درستی شکل نگرفته باشند، بخش‌های سالم باید برای پمپاژ خون به نواحی مختلف بدن متحمل زحمت بیشتری شوند.

آریتمی قلبی (غیرعادی بودن ریتم قلب)

• نامنظم بودن ریتم قلب باعث می‌شود تا ضربان قلب افزایش پیدا کند و درنتیجه فشار مضاعفی به این عضو بدن وارد شود. ضربان قلب کُند هم می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود.
• بیماری‌های دیگر
• بیماری‌های مزمنی مانند انواع دیابت، HIV، پرکاری یا کم‌کاری غدهٔ تیروئید، آمیلوئیدوز و هموکروماتوز هم باعث بروز نارسایی قلبی می‌شوند.
• ازجمله دلایل نارسایی قلبی شدید، می‌توان به حملات ویروسی به ماهیچهٔ قلب، عفونت‌های شدید، حساسیت‌ها، انعقاد و لخته شدن خون در شُش‌ها، مصرف برخی داروها و هر بیماری دیگری که کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اشاره کرد.
• عوامل خطرناک در ایجاد نارسایی قلبی

• حتی یک عامل ایجاد نارسایی، برای وقوع این مشکل در بدن کافی است، اما گاهی چند عامل باعث بروز آن می‌شوند. عوامل خطرناک مؤثر در نارسایی قلبی شامل موارد زیر هستند:

فشار خون بالا‌

• اگر فشار خون‌تان بالا باشد، قلب مجبور می‌شود که سخت‌تر از حد عادی فعالیت کند.

بیماری سرخرگ کرونری و حملهٔ قلبی

• رگ‌های خونی تنگ، در انتقال اکسیژن به سایر بخش‌های بدن با محدودیت مواجه می‌شوند و درنتیجه ممکن است، قلب فرد دیگر مثل سابق، خون را به سایر نواحی ارسال نکند.

حملهٔ قلبی

• حملهٔ قلبی هم شکلی از بیماری سرخرگ کرونری است که به یک‌باره رخ می‌دهد. تخریب ماهیچهٔ قلب باعث می‌شود که این عضو مهم، دیگر هیچ‌ وقت مثل سابق، خون را پمپاژ نکند.

انواع دیابت

• ابتلا به دیابت احتمال دچار شدن به بیماری سرخرگ کرونری و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.

برخی داروهای دیابت

• برخی داروهای درمان دیابت مانند روسیگلیتازون (rosiglitazone) و پیوگلیتازون (pioglitazone) در برخی از افراد، احتمال نارسایی قلبی را افزایش می‌دهند. البته نباید مصرف این داروها را بدون مشورت با پزشک متوقف کرد. برای ایجاد تغییر در روند مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.

مصرف برخی داروها

• مصرف بعضی از داروها باعث نارسایی و مشکلات قلبی می‌شود. برای مثال داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (rosiglitazone)، برخی داروهای بیهوشی و برخی از داروهایی که برای رفع آریتمی قلب استفاده می‌شوند می‌توانند باعث مشکلات قلبی شوند. داروهایی مانند داروهای فشار خون، سرطان، داروهای مخصوص بیماری‌های خونی، داروی بیماری‌های عصبی و مشکلات روانی، داروهای مخصوص بیماری‌های مربوط به شُش و مشکلات اورولوژی، بیماری‌های التهابی و عفونت‌ها یا حتی بعضی داروهای بدون نسخه.
• درصورتی که یکی از این موارد را مصرف می‌کنید، نباید بدون مشورت با پزشک آنها را قطع کنید یا در برنامهٔ مصرف آن تغییری به وجود بیاورید.

وقفهٔ تنفسی

• ناتوانی در تنفس صحیح درهنگام خواب باعث می‌شود تا سطح اکسیژن خون کاهش پیدا کند و خطر به‌هم خوردن ریتم طبیعی قلب به وجود بیاید. این دو مشکل باعث تضعیف قلب می‌شوند.

نواقص مادرزادی

• بعضی از افراد به‌دلیل نواقص مادرزادی در ناحیهٔ قلب به نارسایی این عضو از بدن دچار می‌شوند.

بیماری‌های دریچهٔ قلب

• افرادی که دچار بیماری‌های دریچهٔ قلب هستند بیشتر به نارسایی قلبی مبتلا می‌شوند.

ویروس‌ها

• عفونت‌های ویروسی می‌توانند ماهیچهٔ قلب را تخریب کنند.

مصرف الکل

• مصرف زیاد الکل باعث تضعیف ماهیچهٔ قلب و نارسایی می‌شود.

مصرف تنباکو

• مصرف تنباکو خطر نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد.

چاقی مفرط

• افرادی که اضافه وزن زیادی دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر نارسایی قلبی هستند.

ضربان قلب نامنظم

• ریتم غیرعادی قلب به‌ویژه اگر با تندی ضربان همراه باشد باعث تضعیف قلب و نارسایی آن می‌شود.

خطرات ناشی از نارسایی قلبی چیست؟

• خطراتی که ممکن است به‌واسطهٔ نارسایی قلبی برای شما به وجود بیاید، به عواملی مانند سن، سلامت عمومی و شدت بیماری بستگی دارد. برخی از این خطرات به شرح زیر هستند:

نارسایی کلیه

• نارسایی قلبی باعث کاهش جریان خون در کلیه‌ها می‌شود. اگر این مشکل درمان نشود، امکان بروز نارسایی کلیه به وجود خواهد آمد. برای درمان نارسایی کلیه که در اثر نارسایی قلبی ایجاد می‌شود از دیالیز استفاده می‌کنند.

مشکلات دریچهٔ قلب

• اگر قلب بزرگ شود، دریچه‌های آن که وظیفهٔ ارسال خون به نقاط و مسیرهای مختلف بدن را برعهده دارند، به‌خوبی عمل نخواهند کرد. در‌صورتی‌ که به‌خاطر نارسایی قلبی، فشار روی قلب نیز بالا باشد، مشکلاتی در دریچهٔ قلب به وجود خواهد آمد.

مشکلات ریتم قلب

• آریتمی یا غیرطبیعی بودن ریتم قلب هم از عوارض نارسایی قلب است.

تخریب کبد

• نارسایی قلبی باعث شکل‌گیری مایعاتی می‌شود که به کبد فشار وارد می‌کنند. تجمع این مایعات در کبد، منجر به ایجاد زخمی می‌شود که عملکرد صحیح کبد را مختل می‌کند.
• نارسایی قلبی در برخی از افراد قابل درمان است، اما در بعضی موارد امکان مرگ وجود دارد. نارسایی قلبی در بعضی از افراد با علائم جدی و شدیدی همراه است؛ درنتیجه، به پیوند قلب یا دستگاه کمکی بطن (VAD) نیاز دارند.

پیشگیری از نارسایی قلبی چگونه است؟

• برای پیشگیری از نارسایی قلبی باید به‌کلی از عواملی که موجب آن می‌شوند، پرهیز کرد. با مصرف داروهای مناسب و ایجاد تغییر در سبک زندگی، مشکلاتی نظیر فشار خون بالا یا بیماری سرخرگ کرونری به وجود نخواهند آمد. ازجمله تغییراتی که می‌توان در سبک زندگی به وجود آورد:
• ترک سیگار؛
• کنترل وضعیت‌هایی مانند فشار خون بالا و انواع دیابت؛
• فعالیت‌ جسمانی؛
• مصرف غذاهای سالم؛
• داشتن وزن مناسب؛
• کاهش و مدیریت استرس.

تشخیص نارسایی قلبی چگونه است؟

• برای تشخیص نارسایی قلبی، لازم است که پزشک، مجموعه‌ای از سوابق و علائم را بررسی کند و به معاینهٔ جسمی بپردازد. برای تشخیص درست، پزشک باید از وجود بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون یا بیماری سرخرگ کرونری هم اطلاع داشته باشد. پزشک با گوشی طبی خود و معاینه شُش‌ها نسبت به وجود احتقان اطلاعاتی به دست می‌آورد. به کمک گوشی پزشکی، امکان سنجش صدای غیرعادی قلب که خبر از نارسایی قلب می‌دهد نیز مقدور است. از دیگر اقدامات تشخیصی پزشک می‌توان به بررسی رگ‌های گردن و وضعیت تجمع مایعات در شکم و پاها اشاره کرد.
• بعد از معاینات جسمانی، آزمایش‌های زیر هم انجام می‌شوند:

آزمایش خون:

• با گرفتن نمونهٔ خون، پزشک دربارهٔ ابتلا به بیماری‌هایی که احتمالا باعث بروز نارسایی قلبی می‌شوند به اطلاعاتی دست پیدا می‌کند. اگر آزمایش‌ها منجر به تشخیص نهایی نشوند، پزشک وضعیت ماده‌ای شیمیایی موسوم به NT-proBNP را در بدن بررسی می‌کند.
• عکس‌برداری با اشعهٔ ایکس از قفسهٔ سینه:
• عکس‌برداری از قفسهٔ سینه به بررسی وضعیت قلب و شُش‌ها کمک می‌کند. علاوه‌بر این، پزشک با بررسی نتایج عکس‌برداری می‌تواند نشانه‌هایی را که موجب نارسایی قلب شده‌اند، تشخیص دهد.

نوار قلب:

• این آزمایش هم با چسباندن چند الکترود به پوست، فعالیت‌های الکتریکی قلب را مشخص و ثبت می‌کند. نوار قلب به پزشکان کمک می‌کند تا به اطلاعاتی دربارهٔ میزان تخریب قلب و ریتم آن پِی ببرند.

پژواک‌نگاری قلب (اکو):

• در این آزمایش هم از امواج برای دست‌یابی به تصاویری از قلب استفاده می‌شود. به کمک این روش، پزشک شکل و اندازهٔ قلب را می‌بیند و وجود هر گونه موضوع غیرعادی را در آن بررسی می‌کند. با پژواک‌نگاری قلب می‌توان کسری تخلیه را اندازه‌گیری کرد. کسری تخلیه، شاخص عملکرد قلب در پمپاژ خون است. براساس کسری تخلیه می‌توان نارسایی‌های قلبی را تشخیص داد و درمان آنها را مشخص کرد.

آزمایش استرس:

• آزمایش استرس به بررسی واکنش‌های بدن نسبت به فعالیت‌های جسمی می‌پردازد. مثلا با کمک نوار قلب یا تزریق داروی افزایش‌دهندهٔ ضربان قلب، واکنش قلب و بدن فرد را در حال راه رفتن روی تردمیل، می‌سنجند.
• گاهی‌ اوقات، آزمایش استرس در حالی انجام می‌شود که فرد ماسکی بر صورت دارد و توانایی قلب و شُش‌ها در دریافت اکسیژن و خارج کردن دی‌اکسیدکربن‌ سنجیده می‌شود. در بعضی موارد پزشک برای دیدن تصویر قلب درحین انجام حرکات ورزشی و جسمانی از آن عکس‌برداری می‌کند.

پرتونگاری مقطعی کامپیوتری از قلب (سی‌تی‌اسکن):

• در این روش باید درون دستگاه تصویربرداری (این دستگاه شبیه دونات است) دراز بکشید. این وسیله میدان مغناطیسی تولید می‌کند و ذرات اتمی را با بعضی از سلول‌های بدن در یک راستا قرار می‌دهد. امواج رادیویی به سمت این ذرات فرستاده می‌شوند و سیگنال‌هایی تولید می‌کنند که تصویر قلب را نشان می‌دهد.

آنژیوگرافی عروق کرونری:

• برای آنژیوگرافی عروق کرونری، لوله‌ای نازک و منعطف (کاتِتِر) در رگ خونی بازو یا کشالهٔ ران گذاشته می‌شود. ماده‌ای رنگی از طریق کاتتر به رگ‌ها وارد می‌شود تا شریان‌های قلب به کمک اشعهٔ ایکس قابل‌‌مشاهده شوند و پزشکان بتوانند محل انسداد رگ‌ها را شناسایی کنند.

نمونه‌برداری از ماهیچهٔ قلب (میوکارد):

• برای نمونه‌برداری از ماهیچهٔ قلب، پزشک سوزن یا لوله‌ای باریک و منعطف را درون رگ کشالهٔ ران یا گردن قرار می‌دهد و نمونه‌ای کوچک از ماهیچهٔ قلب را برای بررسی برمی‌دارد. از این روش برای شناسایی بیماری‌های خاص ماهیچهٔ قلبی استفاده می‌شود. یعنی بیماری‌هایی که منجر به نارسایی قلبی می‌شوند.

طبقه‌بندی انواع نارسایی قلبی چگونه است؟

• نتایج آزمایش‌هایی که برای تشخیص انواع نارسایی قلبی انجام می‌شوند به پزشکان کمک می‌کند تا علائم و نشانه‌های بیماری را شناسایی کنند و درمان مناسبی را پیش بگیرند. برای تشخیص و درمان صحیح، پزشکان از دو سیستم برای طبقه‌بندی نارسایی قلبی استفاده می‌کنند:

طبقه‌بندی انجمن قلب نیویورک

• این طبقه‌بندی که براساس علائم انجام می‌شود، نارسایی قلبی را به چهار گروه تقسیم‌ می‌کند. در گروه نخست، فرد فاقد علائم نارسایی قلبی است. در گروه دوم، فرد علامت خاصی ندارد و تمام فعالیت‌های روزانهٔ خود را انجام می‌دهد اما با کار کشیدن از بدن، احساس خستگی به او دست می‌دهد. در گروه سوم، بیمار نمی‌تواند امور روزانه‌اش را انجام بدهد و در گروه چهارم، فرد حتی در حالت استراحت هم دچار تنگی نفس می‌شود.

طبقه‌بندی براساس اصول انجمن کالج قلب آمریکا

• این سیستم طبقه‌بندی، از حروف انگلیسی A تا D برای تقسیم‌بندی سطوح مختلف نارسایی استفاده می‌کند. مثلا، شخصی که در معرض عوامل خطرناک متعددی برای ابتلا به نارسایی قرار دارد، اما هیچ نشانهٔ خاصی ندارد، در گروه A قرار می‌گیرد. اگر فردی دچار بیماری قلبی باشد اما نشانهٔ خاصی در او دیده نشود در گروه B قرار می‌گیرد. حال اگر فردی هم علائمی در بدن خود داشته باشد و هم به بیماری‌های قلبی مبتلا باشد، در گروه C قرار می‌گیرد. در آخر هم گروه D تعریف می‌شود و افرادی که نیازمند درمان خاص هستند در این گروه قرار می‌گیرند.
• پزشکان از این طبقه‌بندی‌ها برای شناسایی عوامل خطرناک ابتلا به نارسایی قلبی استفاده می‌کنند و برای جلوگیری یا به تعویق انداختن نارسایی قلبی، روش‌های درمانی مختلفی را به کار می‌گیرند. این طبقه‌بندی‌ها از هم مستقل نیستند و معمولا پزشکان برای به کارگیری بهترین روش‌های درمانی از هر دوی آنها بهره می‌گیرند. برای آگاهی از شدت نارسایی قلبی خود باید بدانید که در کدام گروه قرار می‌گیرید.
• پزشکان می‌توانند نوع نارسایی قلبی‌تان را شناسایی کنند و درمان مناسبی برای رفع آن را انتخاب کنند.

درمان نارسایی قلبی چگونه است؟

• نارسایی قلبی، نوعی بیماری مزمن است که درطول حیات نیاز به رسیدگی و درمان دارد. با انتخاب روش‌های درمانی مناسب، علائم بیماری بهبود پیدا می‌کنند و قلب قوی‌تر می‌شود. درمان‌های مناسب باعث افزایش طول عمر بیماران می‌شوند و احتمال مرگ ناگهانی را کاهش می‌دهند. گاهی‌ اوقات، درمان نارسایی قلبی از طریق درمان علل ریشه‌ای مانند ترمیم دریچهٔ قلب یا کنترل ریتم تند قلب انجام می‌شود؛ اما در بیشتر افراد، برای درمان از تجویز قرص‌هایی استفاده می‌شود که باید با دوز و برنامه‌ای مناسب استفاده شوند . در بعضی از موارد هم از دستگاه‌هایی برای تنظیم ضربان و انقاباضات قلب استفاده می‌شود.

داروهای نارسایی قلبی

• درمان نارسایی قلبی معمولا از طریق مجموعه‌ای از داروها انجام می‌شود. بنا به نوع بیماری، یک یا چند مورد از داروهای زیر برای بیمار تجویز می‌شوند:

بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)

• این داروها برای افرادی مناسب هستند که در زمینهٔ انقاباضات قلبی دچار مشکل هستند، آنها با مصرف این داروها می‌توانند طولانی‌تر و بهتر زندگی کنند. بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین به باز شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون کمک می‌کنند. مصرف آنها می‌تواند باعث بهبود جریان خون و کاهش فشار روی قلب شود. انالاپریل (enalapril)، لیزینوپریل (lisinopril) و کاپتوپریل (Captopril) نمونه‌ای از این قرص‌ها هستند.

آنتاگونیست گیرندهٔ آنژیوتانسین II

• این داروها مانند لوزارتان (losartan) و والزارتان (valsartan) مزایایی مشابه با بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) دارند. درواقع، این داروها برای کسانی که نمی‌توانند ACE مصرف کنند، جایگزین مناسبی هستند.

مسدودکنندهٔ گیرنده آدرنرژیک بتا

• این داروها نه‌تنها باعث کاهش تپش قلب می‌شوند و از فشار خون می‌کاهند، بلکه در صورت ابتلا به نارسایی قلبی (مشکلات در انقباض قلب)، تخریب قلب را کاهش می‌دهند و محدود می‌کنند. از بین این داروها می‌توان به کارودیلول (carvedilol)، متوپرولل (metoprolol)، بیزوپرولل (bisoprolol) اشاره کرد.
• این داروها، ضربان غیرعادی قلب را درمان می‌کنند و از مرگ‌های ناگهانی در اثر نارسایی‌های قلبی جلوگیری می‌کنند. داروهای مسدودکنندهٔ گیرندهٔ آدرنرژیک بتا از علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی می‌کاهند، عملکرد قلب را بهبود می‌بخشند و باعث طول عمر می‌شوند.

داروهای ادرارآور

• این داروها که به مُدِر هم معروف هستند، باعث می‌شوند تا دفعات دفع ادرار افزایش پیدا کند و درنتیجه مانع تجمع مایعات در بدن می‌شوند. داروهای ادرارآوری مانند فوروزماید (furosemide) از تجمع آب در شُش‌ها جلوگیری می‌کنند و به همین خاطر باعث بهبود تنفس می‌شوند.
• مصرف مُدرها موجب کاهش پتاسیم و منیزیم می‌شود. به همین علت، احتمالا پزشک برایتان مکمل‌های معدنی پتاسیم و منیزیم تجویز خواهد کرد. بررسی سطح این مواد معدنی در خون از طریق آزمایش‌های خون پیگیری می‌شود.

آنتاگونیست‌های آلدوسترون

• این داروها، شامل اسپیرونولاکتون (spironolactone) و اپلرنون (eplerenone) هستند. آنتاگونیست‌های آلدوسترون، مُدِرهای نگهدارندهٔ پتاسیم هستند و به افزایش طول عمر افراد مبتلا به نارسایی قلبی (مشکلات انقباض قلب) نیز کمک می‌کنند. برخلاف داروهای ادرارآور دیگر، این دو دارو سطح پتاسیم خون را افزایش می‌دهند و حتی می‌توانند برای بدن مشکل‌زا باشند. بنابراین باید دربارهٔ کنترل سطح پتاسیم این داروها و مواد غذایی مصرفی خود با پزشک صحبت کنید.

اینوتروپ‌ها

• اینوتروپ‌ها داروهای وریدی هستند که برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی حاد استفاده می‌شوند. این داروها به قلب‌ کمک می‌کنند تا پمپاژ خون را به‌درستی انجام دهد و فشار خون‌ را تنظیم می‌کنند.

دیگوکسین (لانوکسین)

• این دارو نیز ماهیچهٔ قلب را تقویت می‌کند و باعث کاهش ضربان قلب می‌شود. دیگوکسین برای نارسایی‌های قلب ناشی از مشکلات انقباض ماهیچه مفید است. مصرف آن بیشتر به کسانی توصیه می‌شود که دچار مشکلات مربوط به ریتم قلب، همچون فیبریلاسیون دهلیزی هستند.
• ممکن است که برای درمان نارسایی قلبی نیاز به مصرف یک یا چند دارو باشد؛ داروهایی مانند نیترات‌ها یا داروهای درد سینه ازجمله این داروها هستند. داروهای دیگری مانند استاتین (برای کاهش کلسترول)‌ یا داروهای رقیق‌کنندهٔ خون (برای جلوگیری از لخته شدن و انعقاد خون) هم در کنار داروهای مخصوص نارسایی قلب مورداستفاده قرار می‌گیرند.
• زمانی که مصرف دارو را شروع می‌کنید یا اوضاع قلب‌تان رو به وخامت است، احتمالا پزشک مصرف دارو را در دفعات متعدد تجویز می‌کند. در صورت وخیم شدن اوضاع قلب، امکان بستری شدن بیمار وجود دارد. در بیمارستان نیز برای رفع علائم نارسایی قلبی و بهبود پمپاژ خون از داروهای جانبی استفاده می‌کنند. احتمال نیاز به استفاده از کپسول اکسیژن نیز برای بیمار وجود دارد و این اکسیژن اضافی از طریق ماسک یا لوله‌هایی تأمین می‌شود که در بینی قرار می‌گیرند. درصورتی که به نارسایی قلبی شدید مبتلا باشید، باید از اکسیژن اضافی به‌صورت بلندمدت و همیشگی استفاده کنید.

جراحی و خدمات پزشکی برای درمان نارسایی قلبی

• در برخی از موارد، پزشکان برای درمان دلایل ریشه‌ای نارسایی قلبی، اقدام به جراحی می‌کنند. مثلا:

جراحی کنارگذر سرخرگ تاجی

• اگر دلیل نارسایی قلبی، انسداد شدید عروق خونی باشد، احتمال دارد که پزشک جراحی کنارگذر سرخرگ تاجی را پیشنهاد کند. در این روش برای اینکه خون آزادانه‌تر از قلب به جریان درآید، انشعابی از رگ‌های خونی پا، بازو یا سینه به‌منظور ایجاد پیوند عروقی برای دور زدن مسیر مسدودشدهٔ رگ به کار گرفته می‌شود.

تعویض یا ترمیم دریچهٔ قلب

• اگر علت نارسایی قلبی، وجود مشکلی در دریچهٔ آن باشد، احتمالا پزشک تعویض یا ترمیم دریچهٔ قلب را تجویز می‌کند و برای جلوگیری از بازگشت جریان خون به داخل قلب، دست به اصلاح دریچهٔ اصلی قلب می‌زند. جراحان با ترمیم و اتصال مجدد دریچه‌های قلبی یا برداشتن بافت اضافی دریچه‌های قلب به تصحیح عملکرد آنها می‌پردازند و باعث می‌شوند که دریچه‌ها به‌درستی بسته شوند. در برخی موارد عمل قلب با تنگ یا جایگزین کردن حلقهٔ دور دریچهٔ قلب (آنولوپلاستی) همراه است.
• زمانی‌ که امکان ترمیم قلب وجود نداشته باشد، پیوند دریچهٔ قلب انجام می‌شود. در این جراحی، دریچهٔ قبلی قلب برداشته می‌شود و دریچه‌ای مصنوعی، جایگزین آن می‌شود. این‌ روزها، جراحی‌های قلب باز انجام نمی‌شود و از روش‌هایی مانند روش‌های کم‌تهاجمی جراحی و کاتتریزاسیون قلبی استفاده می‌شود. کاتتریزاسیون قلبی با فرستادن لوله‌ای دراز و باریک از ران به داخل قلب، موجب مشخص شدن مسیر و بخش‌های مسدود رگ‌ها به کمک اشعهٔ ایکس می‌شود.

دیفیبریلاتور کاشتنی قلب (ICDs)

• ICD، وسیله‌ای شبیه به ضربان‌ساز قلب است. این وسیله زیر پوست سینه قرار می‌گیرد و سیم‌ها و انشعاباتی از آن به رگ‌ها و قلب می‌رود. این وسیله بر ریتم قلب نظارت می‌کند. اگر قلب شروع به تپش با ریتمی غیرعادی و خطرناک کند یا از حرکت بایستد، دیفیبریلاتور کاشتنی قلب به بازگشت ریتم قلب به حالت عادی کمک می‌کند. علاوه‌بر اینها، دیفیبریلاتور به‌عنوان ضربان‌ساز نیز استفاده می‌شود و اگر ضربان قلب کُند شود، به افزایش و تند شدن آن کمک می‌کند.

درمان همگام‌سازی قلب (CRT)

• در این روش، یک ضربان‌ساز قلبی، تپش‌های الکتریکی زمان‌بندی‌شده را به بطن راست و چپ قلب ارسال می‌کند. درنتیجه عمل پمپاژ خون بهتر و هماهنگ‌تر انجام می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به نارسایی‌های قلبی، دچار مشکلاتی در سیستم الکتریکی قلب خود هستند، درنتیجه ماهیچهٔ ضعیف قلب‌شان به حالتی غیرعادی و نامناسب به ضربان درمی‌آید. منقبض نشدن صحیح و عادی قلب باعث می‌شود تا وضعیت نارسایی قلبی وخیم‌تر شود. گاهی‌ اوقات برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی، به‌‌طور هم‌زمان از دستگاه ضربان‌ساز و ICD استفاده می‌کنند.

دستگاه کمکی بطن (VADs)

• دستگاه کمکی بطن یا دستگاه کمکی گردش خون مکانیکی، پمپی است که در بدن کار گذاشته می‌شود و به پمپاژ بهتر خون از بطن‌های قلب کمک می‌کند. دستگاه کمکی بطن در سینه یا شکم کار گذاشته می‌شود و قلب ضعیف را در پمپاژ خون به نواحی مختلف بدن یاری می‌کند.
• درابتدا، پزشکان از این روش برای زنده نگه داشتن افرادی استفاده می‌کردند که منتظر عمل پیوند قلب بودند. دستگاه کمکی بطن به‌عنوان جایگزینی برای پیوند قلب هم کاربرد دارد. کار گذاشتن پمپ‌های کمکی و مصنوعی در بدن افرادی که امکان انجام عمل پیوند قلب را ندارند یا در انتظار این عمل هستند مفید است.

پیوند قلب

• نارسایی قلبی در بعضی بیماران، آن‌قدر شدید است که با جراحی یا داروها نمی‌توان آن را درمان کرد. بنابراین باید قلب جدیدی را به فرد پیوند زد. این عمل، کیفیت زندگی و طول عمر افراد را بهبود می‌بخشد. البته معمولا، افرادی که می‌خواهند پیوند قلب انجام بدهند باید مدتی طولانی در انتظار قلب مناسب باشند. بعضی از این بیماران درطول مدتی که منتظر پیوند قلب هستند از روش‌های درمانی مانند داروها یا وسایل کمکی برای بهبود بهره می‌برند و همین روند باعث می‌شود که دیگر نیازی به پیوند نداشته باشند و از صف انتظار خارج شوند.
• عمل پیوند قلب برای همه مفید نیست و قبل از تجویز چنین درمانی، تیم پزشکی وضعیت بیمار را بررسی می‌کند تا مطمئن شوند که پیوند قلب برای او مناسب است یا خیر.
• مراقبت‌های تسکینی و مراقبت‌های پایان حیات برای بیماران قلبی چگونه است؟
• ممکن است که پزشک از مراقبت‌های تسکینی هم در روند درمان نارسایی قلبی کمک بگیرد. این درمان‌ها با هدف کاهش علائم ناشی از نارسایی قلب و افزایش کیفیت زندگی انجام می‌شوند. به‌طور کلی، کسانی که دچار بیماری‌های سخت هستند با روش‌های تسکینی، اندکی بهبود می‌یابند. برای مثال در این روش‌ها تلاش می‌شود تا مشکلاتی مانند درد، تنگی نفس، خستگی و حالت تهوع کنترل شود و عوارض بیماری به حداقل برسد.
• در بعضی از افراد، امکان استفاده از وسایل کمکی برای درمان قلب یا پیوند وجود ندارد. از سوی دیگر، بیماری به‌حدی پیشرفت می‌کند که دارودرمانی هم جوابگو نیست. در این صورت، فرد باید در بیمارستان یا منزل بستری شود و تحت مراقبت‌های پایان حیات قرار گیرد. در روند این درمان از کمک پرستاران، مشاوران و اعضای خانوادهٔ فرد استفاده می‌شود. در مراقبت‌های پایان حیات، تلاش می‌شود تا به فردی که دچار بیماری لاعلاج است از نظر معنوی، روانی، اجتماعی و عاطفی رسیدگی شود.
• انجام مراقبت‌های پایان حیات برای بعضی از افراد در منزل خودشان و برای برخی دیگر در بیمارستان یا آسایشگاه‌ها انجام می‌شود. بخشی از مراقبت‌های پایان حیات، صحبت با نزدیکان فرد بیمار و آگاه‌سازی آنها درمورد روش‌های مراقبت از بیمار و حالات رو به مرگ او است. این بخش از مراقبت دشوار است. زیرا صحبت کردن از مرگ عزیزان اصلا کار ساده‌ای نیست.
• اگر بیمار از دیفیبریلاتور استفاده می‌کند، یکی از مباحث مهمی که باید دربارهٔ آن با خانواده‌ٔ فرد صحبت شود، خاموش کردن دیفیبریلاتور است. این دستگاه باید خاموش شود تا به قلب شوک وارد نکند.

درمان‌های خانگی و سبک زندگی مناسب برای درمان یا پیشگیری از نارسایی قلبی

• داشتن زندگی سالم و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی باعث می‌شود تا علائم نارسایی قلبی بهبود پیدا کند یا از وخیم‌تر شدن وضعیت فرد جلوگیری شود. تغییراتی که برای اصلاح و بهبود سبک زندگی می‌توان به کار برد در ادامه معرفی شده‌اند:

ترک سیگار

• سیگار کشیدن، رگ‌های خونی را تخریب می‌کند، فشار خون را بالا می‌برد، میزان اکسیژن موجود در خون را می‌کاهد و باعث تندتر شدن ضربان قلب می‌شود. اگر سیگاری هستید باید از پزشک بخواهید که برای ترک آن به شما برنامه‌ای ارائه دهد. امکان جراحی پیوند قلب برای افراد سیگاری وجود ندارد. اگر بیماری قلبی دارید و خودتان سیگار نمی‌کشید هم باید از قرار گرفتن در معرض دود سیگار پرهیز کنید.

کنترل وزن

• از پزشک دربارهٔ زمان‌های مناسب برای وزن کردن خود سؤال کنید. ضمن اینکه لازم است، دربارهٔ حداقل وزن سلامت خود هم اطلاعاتی داشته باشید. یعنی بدانید که وزن‌تان از چه اندازه‌ای نباید بیشتر شود. چاق شدن می‌تواند نشانهٔ حبس مایعات در بدن باشد و نیاز به تغییر روند درمان را نشان دهد.

بررسی ورم قوزک، قسمت ساق و پایین پاها به‌طور روزانه

• هر روز وضعیت تورم پاها را در ناحیهٔ ساق، پایین پا و قوزک بررسی کنید. اگر در این نواحی تورم دارید یا تورم تشدید شده است، حتما با پزشک صحبت کنید.

رعایت رژیم غذایی سالم

• استفاده از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل (دانه‌هایی با سبوس و جوانه)، لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند کمک زیادی به سلامت بدن بکند.

کاهش مصرف سدیم

• مصرف زیاد نمک باعث احتباس آب در بدن می‌شود و در این صورت، قلب باید سخت‌تر کار کند. تورم پا و قوزک‌ها از علائم احتباس آب است. تنگی نفس هم یکی دیگر از عوارض مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی است. یادتان باشد که غذاهای آماده و نیمه‌آماده از قبل نمک دارند و نباید به آنها نمک اضافه شود یا به‌طور کلی مصرف شوند. در مصرف ادویه‌های جانشین نمک نیز دقت کنید.

حفظ تناسب وزن

• حتی کاهش اندکی وزن هم می‌تواند به بهبود نارسایی قلب کمک کند. پس برای رسیدن به وزن ایده‌آل باید از متخصص تغذیه کمک بگیرید.

زدن واکسن

• بهتر است که بیماران دچار نارسایی قلبی برای زدن واکسن آنفلونزا و ذات‌الریه با پزشک مشورت کنند و در صورت تأیید او، با زدن این واکسن‌ها بدن‌شان را دربرابر این بیماری‌ها مقاوم کنند.

عدم استفاده از چربی ترانس و اشباع‌شده

• علاوه‌بر محدود کردن نمک در رژیم غذایی‌ خود از مصرف چربی‌های ترانس و اشباع‌شده نیز پرهیز کنید. مصرف نکردن این نوع چربی از ابتلا به بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.

کاهش مصرف الکل و مایعات

• مصرف الکل برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی کار درستی نیست، چرا که باعث تضعیف ماهیچهٔ قلب، غیرعادی شدن ریتم آن و تداخل دارویی با داروهای قلب می‌شود. کاهش مصرف مایعات، به هیچ عنوان به بیمارانی که دچار نارسایی قلبی شدید هستند، توصیه نمی‌شود.

فعالیت بدنی

• انجام ورزش‌هایی مانند ایروبیکِ نه‌چندان سنگین باعث می‌شود تا باقی عضلات بدن به کار گرفته شوند و فشار از روی ماهیچه‌ها برداشته شود. البته قبل از شروع ورزش باید با پزشک مشورت کنید تا برنامهٔ ورزشی مناسبی را در اختیارتان قرار دهد. پیاده‌روی از گزینه‌هایی است که پزشکان به بیمار توصیه می‌کنند. در صورت توصیهٔ پزشک، شرکت در برنامه‌های توان‌بخشی قلب (شرکت در برنامه‌هایی برای بهبود روحیه، جسم و عملکرد فیزیکی بیماران قلبی) هم ایدهٔ خوبی است.

کاهش استرس

• زمانی‌ که دچار استرس یا عصبانیت می‌شوید، قلب‌تان تندتر می‌زند، نفس‌هایتان سنگین‌تر می‌شود و اغلب فشار خون افزایش پیدا می‌کند. درنتیجه به قلبی که پیش‌تر به‌خاطر نارسایی تضعیف شده است، فشار زیادی وارد می‌شود. پس باید سعی کنید که استرس‌‌های زندگی را کاهش و به قلب‌تان استراحت بدهید. برای مثال، درطول روز چُرتی کوتاه بزنید، درهنگام احساس فشار، دراز بکشید و پاها را بالا نگه دارید یا برای دفع استرس‌ها با دوستان و خانواده معاشرت کنید.

خواب آسان

• اگر دچار تنگی نفس هستید (به‌ویژه در زمان خواب)، سرتان را به‌کمک بالش اضافه بالا نگه دارید. اگر دچار اختلالات خواب یا خروپُف کردن هستید، وضعیت خود را بررسی کنید. شاید این تنگی‌ نفس و اختلالات نشانهٔ وقفهٔ تنفسی در خواب باشد.
• مراقبت‌ها و اقدامات لازم برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی

• هرچند در بیشتر مواقع، امکان بهبود ۱۰۰٪ نارسایی‌های قلبی وجود ندارد، اما با درمان، می‌توان علائم را کاهش داد و طول عمر را افزایش داد. باید به کمک پزشک معالج به‌دنبال روش‌هایی برای بهبود وضعیت خود باشید. به بدن و احساس آن توجه کنید و به پزشک بگویید که چه زمان‌هایی احساس بهتر یا بدتری دارید.
• به این ترتیب، پزشک بهتر متوجه خواهد شد که کدام روش‌های درمانی برای شما بهتر جواب می‌دهند. هر سؤالی دربارهٔ بیماری خود دارید از پزشک معالج‌تان بپرسید. گام‌های زیر در پیگیری هرچه بهتر روند کنترل و درمان به شما کمک خواهند کرد:
• همیشه فهرستی از داروهای مصرفی خود را به همراه داشته باشید و با هر پزشکی که ملاقات می‌کنید، آن را در اختیارش بگذارید. هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف یا ترک نکنید. در صورت مشاهدهٔ هر گونه عوارض جانبی بعد از مصرف داروها با پزشک صحبت کنید.
• از مصرف برخی داروهای بدون نسخه ماند ایبوپروفن، ناپروکسن و قرص‌های رژیمیِ موجود در داروخانه‌ها پرهیز کنید. این داروها می‌توانند وضعیت‌تان را بدتر کنند و باعث تجمع مایعات در بدن شوند.
• در مصرف مکمل‌ها دقت داشته باشید. بعضی از مکمل‌ها با داروهای مخصوص نارسایی قلب تداخل دارند و می‌توانند وضعیت‌تان را بدتر کنند. قبل از مصرف هر گونه مکمل حتما با پزشک مشورت کنید.
• کنترل وزن برای تشخیص تجمع مایعات در بدن ضروری است. بنابراین بهتر است وزن خود را درطول روز یادداشت کنید و تغییرات آن را به پزشک نشان بدهید. شاید نیاز به مصرف داروهای ادرارآور داشته باشید.
• فشار خون خود را با دستگاه فشارسنج اندازه‌گیری کنید و تغییرات آن را یادداشت کنید تا این تغییرات در مراجعه به پزشک بررسی شوند.
• قبل از مراجعه به پزشک، پرسش‌هایتان را یادداشت کنید تا چیزی از قلم نیفتد. اگر پرسشی دربارهٔ روابط جنسی با وجود نارسایی قلبی دارید حتما از پزشک بپرسید. در بیشتر موارد با کنترل علائم و نشانه‌های فرد مبتلا به نارسایی قلبی، برقراری رابطهٔ جنسی خطرناک نیست و مشکلی ندارد. مطمئن شوید که منظور پزشک را دربارهٔ دستورالعمل‌هایی که به شما می‌دهد کاملا درک کرده‌اید. پس هر زمان، پرسشی داشتید حتما از او بپرسید.
• اطلاعات تماس با پزشک، مطب و بیمارستان را همیشه نزد خود داشته باشید تا در صورت نیاز فوری به مراجعه به آنها، دچار مشکل نشوید.
• برای اینکه بتوانید علائم و عوارض نارسایی قلبی را به‌خوبی کنترل کنید باید با پزشک خود دربارهٔ رژیم غذایی، سبک زندگی و داروهای مصرفی خود صادق باشید. توصیه‌های پزشک به شما کمک می‌کند تا برنامه‌ای مناسب برای کنترل بیماری خود داته باشید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

• اگر احساس می‌کنید که نارسایی قلبی دارید یا به‌خاطر بیماری‌های دیگر نگران وضعیت قلب‌تان هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید. هرچه نارسایی قلبی سریع‌تر تشخیص داده شود، درمان آن مؤثرتر و آسان‌تر خواهد بود. احتمال اینکه زمان زیادی برای پرسیدن سؤالات‌تان در مطب پزشک وجود نداشته باشد بسیار زیاد است. پس باید از قبل سؤالات خود را آماده کنید:
• قبل از مراجعه به پزشک، بعضی نکات مانند ناشتا بودن برای عکس‌برداری و … را در نظر داشته باشید تا زمان را از دست ندهید.
• تمام نشانه‌های نارسایی قلبی را یادداشت کنید و با پزشک در میان بگذارید. حتی موارد و علائمی را که ظاهرا ارتباطی با نارسایی ندارند نیز یادداشت کنید تا با پزشک مطرح شوند.
• اطلاعاتی نظیر سابقهٔ خانوادگی در ارتباط با بیماری‌های قلبی، سکته، فشار خون بالا، دیابت، استرس‌هایی که اخیرا در زندگی داشته‌اید و تغییراتی که تجربه کرده‌اید را با پزشک مطرح کنید. اگر فردی در میان اعضای خانواده‌تان به بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی دچار بوده است، حتما دربارهٔ او با پزشک صحبت کنید، زیرا برخی از نارسایی‌ها و بیماری‌های قلبی ارثی هستند و ارائهٔ اطلاعات دربارهٔ سابقهٔ خانوادگی می‌تواند به تشخیص و درمان کمک شایانی کند.
• قبل از مراجعه به پزشک، فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفیِ خود آماده کنید.
• گاهی‌ اوقات، به‌ خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان می‌گذارد کار دشواری است؛ پس اگر می‌توانید شخصی را به‌عنوان همراه ببرید تا در به خاطرسپاری اطلاعات کمک‌تان کند.
• با پزشک دربارهٔ رژیم غذایی و ورزش خود صحبت کنید. اگر رژیم خاصی را دنبال نمی‌کنید از او برای شروع مشورت و کمک بگیرید.
• پرسش‌های خود را از قبل آماده کنید.
• از آنجا که احتمالا وقت زیادی برای صحبت با دکتر در اختیار نخواهید داشت، بهتر است از قبل پرسش‌هایی مانند نمونه‌های زیر آماده کنید:
• اصلی‌ترین دلیل ابتلای من به علائم فعلی چیست؟
• دلایل دیگر نارسایی قلبی من چیست؟
• برای انجام چه آزمایش‌هایی باید آماده شوم؟ این آزمایش‌ها نیاز به آمادگی قبلی دارند؟
• چه درمان‌هایی برای من در دسترس است و شما کدام را پیشنهاد می‌کنید؟
• چه غذاهایی را باید مصرف یا از خوردن چه مواردی پرهیز کنم؟
• فعالیت‌های جسمانی مناسب برای من چیست و وضعیت جسمانی من باید در چه سطحی باشد؟
• هر چند وقت باید مورد معاینه قرار بگیرم تا از تغییرات وضعیتم مطلع شوم؟
• من مشکلات و بیماری‌های دیگری هم دارم. چطور می‌توانم این دو را با هم مدیریت کنم؟
• آیا معادل ژنریک (عمومی) دارویی که برایم تجویز می‌کنید هم وجود دارد؟
• آیا اعضای دیگر خانواده برای تشخیص علت نارسایی قلبی نیاز به معاینه دارند؟
• بروشور، وب‌سایت یا منبعی برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهٔ نارسایی قلبی وجود دارد؟
• درطول دیدار با پزشک، هر پرسش دیگری را که به ذهن‌تان می‌آید مطرح کنید. پزشک هم از شما سؤالاتی مشابه موارد زیر می‌پرسد، پس بهتر است از قبل آماده باشید:
• نخستین بار چه زمانی متوجه علائم نارسایی قلبی شده‌اید؟
• علائم‌تان موقتی و مقطعی هستند یا به‌صورت مداوم در شما ظاهر می‌شوند؟
• شدت علائم نارسایی در شما چقدر است؟
• آیا چیزی هست که به بهبود این علائم کمک کند؟
• آیا چیزی هست که علائم‌تان را وخیم‌تر کند؟
• یادتان باشد که هیچگاه برای شروع زندگی سالم دیر نیست. پس با ترک سیگار، کاهش مصرف نمک و استفاده از رژیم غذایی سالم به جلوگیری از نارسایی قلبی و بهبود آن کمک کنید.