عفونت رحم (Endometritis) عارضه و مشکلی است که باعث می‌شود لایه داخلی رحم یا اندومتر (Endometrium) دچار التهاب شود. دقت کنید که عفونت رحمی با آندومتریوز متفاوت است. البته در هر دو مشکل، پوشش داخلی رحم با مشکل مواجه می‌شود.
مشکلات متنوع و مختلفی ممکن است در ناحیه رحم شکل بگیرند. در این مقاله، می‌خواهیم از عفونت در رحم برایتان بگوییم. علائم، نشانه‌ها، دلایل، درمان و هر چیز دیگری که باید بدانید در این مقاله پیدا می‌شود.
عفونت رحم چیست
عفونت رحمی یا آندومتریت التهاب پوشش داخلی رحم است که به‌واسطه عفونت در این عضو از بدن به وجود می‌آید. التهاب و عفونت در رحم درمان‌پذیر است و اگر زود به آن رسیدگی شود، خطرات جدی به وجود نمی‌آورد. منتها اگر به‌موقع به آن رسیدگی نشود، اندام‌های تولیدمثل هم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و مشکلاتی مانند ناباروری محتمل می‌شوند.
عفونت پوشش داخلی رحم به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟ دهانه رحم به‌طور معمول مانع از ورود باکتری‌ها به این بخش از بدن می‌شود؛ اما زمانی که این دهانه به دلایلی مانند زایمان یا جراحی باز می‌شود، فرصتی برای ورود باکتری‌ها به رحم به وجود می‌آید.
علائم عفونت رحم
از نشانه‌های این عفونت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب‌ولرز؛
- تورم شکمی؛
- درد در ناحیه مقعد؛
- درد در هنگام اجابت مزاج؛
- درد در ناحیه لگن و شکم؛
- یبوست یا وجود درد در هنگام دفع؛
- احساس ناخوشی یا خستگی زیاد؛
- خون‌ریزی واژنی یا ترشحات غیرعادی.
اگر این نشانه‌ها را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت عفونت رحم
هم باکتری‌های معمولی موجود در واژن و هم باکتری‌های غیرعادی و غیرمعمول ممکن است باعث عفونت در رحم شوند. از دلایل محتمل برای بروز این مشکل، موارد زیر را هم در نظر داشته باشید:
- زایمان یا سقط جنین: این دو مورد از رایج‌ترین دلایل عفونت رحمی هستند؛
- باکتری‌های موجود در رحم: ورود باکتری‌های واژن و دهانه رحم به داخل رحم هم از دلایل عفونت رحمی هستند؛
- بیماری‌های التهابی لگن: این بیماری نیز التهابی در لگن است که به پیگیری نیاز دارد و ممکن است موجبات ابتلا به عفونت در رحم را فراهم کند؛
- عفونت‌های مقاربتی و انواع دیگری از باکتری‌ها: بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک یا عفونت کلامیدیا نیز ممکن است موجب بروز عفونت در رحم شوند؛
- زایمان سزارین؛ عفونت رحمی بیشتر در زایمان‌های سزارین رخ می‌دهد تا طبیعی. زایمان‌های غیرطبیعی ناگهانی هم نسبت به برنامه‌ریزی‌شده‌ها بیشتر امکان ایجاد عفونت را فراهم می‌کنند؛
- جراحی و عمل لگن: برخی از عمل‌ها و جراحی‌های ناحیه لگن ممکن است موجب عفونت در رحم شوند. این جراحی‌ها بیشتر در حالتی باعث عفونت در رحم می‌شوند که از مسیر دهانه رحم یا رحم انجام بگیرند، برای نمونه، سزارین، کورتاژ، استفاده از آی‌یودی (IUD) برای پیشگیری از بارداری، نمونه‌برداری از آندومتر، هستروسکوپی یا مشاهده محوطه داخلی رحم برای تشخیص بیماری‌ها.
تفاوت عفونت رحم و آندومتریوز
عفونت رحمی یا آندومتریت (Endometritis) با نابه‌جایی آستر رحم یا آندومتریوز (Endometriosis) متفاوت است. البته هردو باعث می‌شوند که پوشش داخلی رحم آزار ببیند. در عفونت رحمی، رحم ملتهب و عفونی می‌شود؛ اما در آندومتریوز سلول‌های پوشش درونی رحم شروع به رشدکردن در خارج از رحم می‌کنند. نتیجه این رشد، که البته غیرسرطانی است، درد لگن و شکم خواهد بود. منتها دلیل شکل‌گیری آن عفونت نیست. درمان عفونت رحمی از آندومتریوز ساده‌تر است.
آندومتریوز و درد پا
آندومتریوز ممکن است موجب پادرد شود. بیشتر کسانی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند دچار پریودهای سنگین می‌شوند و دردی در ناحیه لگن و پا احساس می‌کنند. رشد سلول‌های بافت پوششی رحم در خارج از آن، اعصاب اطراف لگن را تحریک و موجب درد در ناحیه پا، باسن و مفصل ران می‌شود.
عفونت رحم و بارداری
پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند عفونت رحم ممکن است روی بارداری اثرات منفی بگذارد. اگر التهاب به تولید زخم در رحم منجر شود، شکل‌گیری و رشد جنین ناممکن می‌شود یا به مخاطره می‌افتد. عفونت رحمی مزمن به شکل‌های زیر روی باروری اثر می‌گذارد:
- عفونت ممکن است مانع از قرارگیری تخمک بارورشده در لایه درونی رحم شود؛
- عفونت ممکن است احتمال سقط‌های مکرر را افزایش دهد.
برخی از تحقیقات علمی نشان می‌دهند درمان آنتی‌بیوتیکیِ عفونت رحمی باعث می‌شود مشکل ناباروری تا حد زیادی رفع شود و امکان بارداری پس از درمان عفونت وجود داشته باشد. پژوهشی در سال ۲۰۱۸ انجام شد که در آن ۹۵ زن نابارور حضور داشتند. در روند پژوهش مشخص شد بیش از نیمی از این زنان دچار عفونت رحمی مزمن بوده‌اند و درمان با آنتی‌بیوتیک تا ۸۰ درصد به کاهش علائم و عوارض بیماری‌شان کمک کرده بود. با درمان‌های موفقی که انجام شد، بسیاری از زنانِ حاضر در پژوهش موفق به بارداری شدند.
متخصصان باروری معتقدند برخی از موارد ناکامی در درمان‌های باروری به‌واسطه این است که زنان دچار عفونت در رحم هستند و این موضوع در روند درمان نادیده گرفته شده است؛ پس تجویز و توصیه‌شان بررسی وضعیت عفونت و درمان آن است؛ به‌ویژه زمانی که کیفیت جنین مطلوب است و در وضعیت خوبی قرار دارد، نیاز به بررسی وضعیت رحم مادر بیشتر مطرح می‌شود.
تشخیص عفونت در رحم
پزشکان برای تشخیص عفونت در رحم هم از معاینه فیزیکی استفاده و هم سابقه بیمار را بررسی می‌کنند. بعد از اینها، معاینه لگن هم برای ارزیابی ارگان‌های داخلی تولیدمثل استفاده می‌شود. پزشک با معاینات خود به‌دنبال این است که بفهمد آیا دردی در ناحیه رحم وجود دارد و حالت آسیب‌پذیر و حساس پیدا کرده یا خیر. ضمن اینکه وجود ترشحات احتمالی از دهانه رحم را هم بررسی می‌کند.
برای تشخیص عفونی‌شدن رحم، از موارد زیر هم کمک گرفته می‌شود:
- هیستروسکوپی یا لاپاروسکوپی: این روش‌های جراحی به پزشک اجازه می‌دهند به‌طور مستقیم به داخل رحم نگاهی بیندازد؛
- آزمایش خون: آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یعنی شمارش سلول‌های خونی هم به تشخیص وضعیت ایمنی بدن و التهابات کمک می‌کند؛
- بررسی ترشحات واژنی: ترشحات دهانه رحم هم برای بررسی زیر میکروسکوپ برداشته می‌شوند. بررسی میکروسکوپی این ترشحات به کشف عوامل عفونت و التهاب کمک می‌کند؛
- کِشت سلول‌های دهانه رحم: پزشک در این روش، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم را برای کشت‌دادن در آزمایشگاه و بررسی وجود بیماری‌هایی مانند سوزاک یا عفونت کلامیدیا و بیماری‌های باکتریایی دیگر برمی‌دارد؛
- نمونه‌برداری از آندومتر: در این روش، که در مطب پزشک انجام می‌شود و نیاز به جراحی سنگین ندارد، دهانه رحم باز می‌شود و با ابزاری خاص، نمونه‌ای از بافت آندومتر یعنی پوشش داخلی رحم برداشته می‌شود تا بعد در آزمایشگاه بررسی و مطالعه شود.
چه زمانی باید برای تشخیص عفونت به پزشک مراجعه شود؟
هر زمان که نشانه‌هایی از عفونت در رحم در بدنتان مشاهده شد، به مراجعه به پزشک نیاز خواهید داشت؛ برای مثال، بروز درد و ناراحتی در لگن، وجود ترشحات واژنی غیرعادی یا خون‌ریزی غیرطبیعی از واژن از علائمی‌اند که نیاز به مراجعه به پزشک را مشخص می‌کنند. برخی از عفونت‌های لگنی عوارض بسیار آزاردهنده‌ای به همراه دارند. برای همین بهتر است که با بروز علائم درد، سریع به پزشک مراجعه شود.
درمان عفونت رحم
پزشکان برای درمان عفونت موجود در رحم از مجموعه‌ای از راهکارها استفاده می‌کنند، برای مثال:
- برداشت بافت: اگر پس از زایمان یا سقط جنین بافتی در رحم مانده باشد، جراح اقدام به برداشتن آن می‌کند؛
- درمان دُمل‌ها: اگر هرگونه دمل و جوش چرکینی به‌خاطر عفونت در شکم شکل گرفته باشد، با جراحی یا بافت‌برداری آسپیراسیون برداشته می‌شود؛
- آنتی‌بیوتیک‌ها: با این داروها، امکان درمان التهاب و عفونت ناشی از وجود باکتری‌ها فراهم می‌شود. اگر عفونت بسیار شدید باشد، نیاز به تزریق وریدی در بیمارستان به وجود می‌آید؛
- آزمایش‌های مختلف: با نمونه‌برداری‌ها و کِشت‌دادن سلول‌های دهانه رحم مشخص می‌شود که بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها هنوز هم عفونت در رحم وجود دارد یا خیر. در صورت وجود، نیاز به مصرف نوع و دوز دیگری از آنتی‌بیوتیک‌ها محتمل خواهد بود.
اگر عفونت موجود در رحم به‌واسطه تماس جنسی به وجود بیاید، شریک جنسی زن هم باید برای بررسی وضعیت خود به پزشک مراجعه کند.
عوارض عفونی‌شدن رحم
اگر عفونی‌شدن رحم پیگیری و درمان نشود، عوارضی در بدن به وجود خواهد آورد:
- ناباروری؛
- عفونت عمومی لگن؛
- راه یافتن باکتری‌ها به جریان خون؛
- شکل‌گیری چرک و دمل در رحم و لگن؛
- شوک عفونی (جراحت ناشی از عفونت).
شوک عفونی، که از عوارض عفونی‌شدن رحم است، از وضعیت‌های خطرناکی به شمار می‌رود که ممکن است زندگی افراد را هم تهدید کند.
پیشگیری از عفونت‌کردن رحم
یکی از راه‌های مهم پیشگیری از عفونت این است که در هنگام جراحی‌های ناحیه تناسلی و رحم از استریل‌بودن ابزارهای پزشک و جراح مطمئن باشید. پزشکان گاهی برای جلوگیری از عفونت بلافاصله قبل از جراحی سزارین یا در طول عمل به بیمار آنتی‌بیوتیک می‌دهند.
راهکارهای زیر هم به کاهش احتمال عفونت کمک می‌کنند:
- استفاده از وسایل پیشگیری از بیماری‌های جنسی مانند کاندوم در هنگام نزدیکی؛
- تشخیص به‌موقع بیماری‌های مقاربتی در زن و مرد؛
- پیگیری درمان درست بیماری‌های مقاربتی.
در آخر
تشخیص درست و به‌موقع عفونت باعث می‌شود مشکلات و عواقب خطرناک پیش نیاید. درمان‌های آنتی‌بیوتیکی معمولا راهکارهای مناسبی برای ازبین‌بردن عفونت هستند. البته اگر عفونت به حال خود رها و درمان نشود، مشکلات و عواقبی مانند ناباروری دور از ذهن نخواهند بود.
