علائم سرطان بیضه؛ علل، تشخیص و درمان آن

در بیشتر موارد علت ابتلا به سرطان بیضه دقیقا مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان بیضه زمانی رخ می‌دهد که تغییراتی در سلول‌های سالم بیضه ایجاد بشود. سلول‌های سالم رشد می‌کنند و به شکلی منظم تقسیم می‌شوند تا عملکرد طبیعی بدن مردان حفظ بشود. اما گاهی‌ اوقات، رشد سلول‌ها به شکلی غیرعادی پیش می‌رود و تکثیر سلولی از کنترل خارج می‌شود. بنابراین سلول‌هایی جدید، درحالی تولید می‌شوند که هیچ نیازی به وجود آنها نیست. این سلول‌های سرطانی در بیضه تشکیل توده می‌دهند. تقریبا تمام انواع سرطان بیضه با سلول‌های ژِرم شروع می‌شوند. سلول‌های ژرم، سلول‌هایی بنیادی هستند که اسپرم نابالغ از آنها به‌وجود می‌آید. اما مشخص نیست که چه چیزی در سلول‌های ژرم باعث ناهنجاری و سرطان می‌شود.

عوامل ایجاد خطر ابتلا به این سرطان چیست؟

عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا و به‌طور کلی علل سرطان بیضه هستند از این قرارند:

۱. بیضه‌ نزول نکرده (کریپتورکیدیسم)

در دوران جنینی بیضه‌ها در ناحیه‌ی شکمی شکل می‌گیرند و معمولا قبل از تولد در کیسه‌ بیضه، جا می‌افتند و قرار می‌گیرند. اگر این فرایند برای مردی رخ ندهد، امکان ابتلا به سرطان بیضه بیشتر می‌شود. مردانی که بیضه‌هایشان به‌طور طبیعی درون کیسه‌ بیضه قرار می‌گیرد، کمتر در خطر ابتلا به سرطان هستند. حتی اگر با جراحی هم بیضه‌ها به داخل کیسه خود منتقل شوند، باز احتمال خطر سرطان به قوت خود باقی خواهد ماند. با وجود این، بیشتر مردانی که سرطان بیضه دارند، چنین مشکلی نداشته‌اند. به عبارت دیگر، نمی‌توان بیضه‌ نزول‌ نکرده را تنها عامل این سرطان دانست.

۲. رشد غیرعادی بیضه‌ها

گاهی شرایطی به‌وجود می‌آید که باعث رشد غیرعادی بیضه‌ها می‌شود. برای مثال «سندروم کلاین‌فِلتر» (Klinefelter syndrome) ممکن است باعث بروز سرطان بیضه شود.

۳. وجود سابقه‌ی خانوادگی

وراثت هم می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان بیضه را تشدید کند.

۴. سن

سرطان بیضه بیشتر در مردان ۱۵ تا ۳۵ ساله رخ می‌دهد. اما در سنین دیگر هم دیده می‌شود.

۵. نژاد

سرطان بیضه بیشتر در مردان سفیدپوست به وقوع می‌پیوندد.

پیشگیری از سرطان بیضه

هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان بیضه وجود ندارد. برخی از پزشکان، معاینه‌ی شخصی را توصیه می‌کنند تا در صورت وجود توده و مشکل، اقدامات لازم سریع‌تر صورت بگیرد، اما برخی دیگر با این سبک معاینه‌کردن مخالف هستند. درهرحال اگر قصد دارید خود را گاه‌به‌گاه معاینه کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

تشخیص سرطان بیضه

در بعضی موارد، مردان خود با معاینه‌ی شخصی یا به صورت اتفاقی متوجه وجود توده و برآمدگی در بیضه‌ها می‌شوند و به وجود سرطان در بدن پی می‌برند. گاهی نیز پزشک در چکاپ کلی متوجه توده و برآمدگی در بیضه‌ی افراد می‌شود. برای تشخیص اینکه توده، سرطانی است یا نه، باید از موارد زیر بهره برد:

سونوگرافی

سونوگرافی بیضه از امواج صوتی برای تشکیل تصاویر کیسه‌ی بیضه و بیضه‌ها استفاده می‌کند. در طول سونوگرافی، فرد باید به پشت بخوابد و پاها را از هم باز کند. پزشک هم از ژل مخصوصی برای کیسه‌ی بیضه‌ها استفاده می‌کند و با ابزاری دستی که روی بیضه در حرکت خواهد بود، تصویری روی صفحه نمایش ایجاد می‌شود. سونوگرافی بیضه به تشخیص نوع توده و برآمدگی در این ناحیه کمک می‌کند. تعیین ماهیت توده‌ها نیز به کمک تصویربرداری مقدور می‌شود. برای مثال امکان تشخیص آبکی یا جامد بودن توده فراهم می‌شود. ضمن اینکه مشخص می‌شود که توده‌ داخل یا بیرون بیضه‌هاست.

آزمایش خون

احتمال دارد که پزشک معالج برای تعیین سطوح نشانگرهای تومور در خون از این آزمایش بهره ببرد. نشانگرها موادی هستند که به‌طور طبیعی در خود ایجاد می‌شوند، اما سطح این مواد در خون در شرایط خاصی مانند سرطان بیضه افزایش پیدا می‌کند. البته بالا‌بودن سطح نشانگرها در خون لزوما به معنای ابتلا به سرطان نیست، اما به تشخیص بهتر پزشک کمک می‌کند.

جراحی برای برداشتن بیضه (ارکیکتومی یا تخلیه‌ بیضه)

در صورتی که توده یا برآمدگی موجود در بیضه مشکوک به سرطان باشد، امکان برداشتن بیضه برای بررسی بیشتر وجود خواهد داشت و با تحلیل و بررسی‌ها سعی می‌شود که نوع سرطان مشخص شود.

تشخیص نوع سرطان

بیضه‌ی تخلیه‌شده برای تشخیص نوع سرطان، مورد بررسی قرار می‌گیرد. نوع سرطان مشخص می‌کند که چه درمان و اقداماتی در ادامه‌ی روند کار لازم است. به‌طور کلی۲ نوع سرطان بیضه وجود دارد:

سِمینوما (Seminoma)

این نوع از سرطان در همه‌ی سنین امکان وقوع دارد. اما در صورتی که مردان مسن‌تر به سرطان بیضه دچار بشوند، با احتمال بیشتری سرطان از نوع سمینوما خواهد بود. به‌طور کلی، این نوع از سرطان خفیف‌تر از نوع دیگر است.

نان سِمینوما (Nonseminoma)

این نوع از تومور در سنین پایین‌تر ایجاد می‌شود و سرعت پخش آن در بدن سریع است. انواع مختلفی از تومورهای «نان سمینوما» وجود دارد: کوریوکارسینوما ، کارسینوم امبریونال، تراتوم و تومور یولک‌ساک.

مراحل مختلف سرطان بیضه

بعد از اینکه پزشک سرطان را تشخیص داد، باید مرحله و سطح سرطان را بررسی کند. برای اینکه مشخص شود، سرطان از بیضه‌ها به سایر نقاط پخش شده یا خیر، باید موارد زیر انجام شود:

مقطع نگاری رایانه‌ای یا سی تی اسکن (Computed Tomography)

در سی‌تی‌اسکن، به کمک اشعه‌ی ایکس تصاویری از شکم، سینه و لگن گرفته می‌شود. به کمک تصاویری که گرفته می‌شود، پزشک نشانه‌ها و میزان پخش‌شدن سرطان را بررسی می‌کند.

آزمایش های خون

آزمایش‌های خون هم، برای بررسی سطح نشانگرهای تومور هستند و به پزشک کمک می‌کنند تا وجود سرطان بعد از خارج‌کردن بیضه را از بدن بررسی کند.

بعد از این آزمایش‌ها، سطح و مرحله‌ی سرطان مشخص می‌شود. مرحله و سطح بیماری به انتخاب نوع درمان می‌انجامد. سطوح سرطان را با اعداد رومی از ۰ تا III نشان می‌دهند. پایین‌ترین شماره نشان می‌دهد که سرطان در ابتدایی‌ترین سطح است و در همان ناحیه‌ی بیضه باقی‌ مانده است. اما در مراحل پیشرفته‌ی بیماری، یعنی مرحله‌ی III، سرطان از بیضه فراتر رفته و احتمالا در سایر نقاط بدن مانند شُش‌ها هم پخش می‌شود.

درمان سرطان بیضه چگونه است؟

گزینه‌هایی که برای درمان سرطان بیضه مطرح می‌شود به عوامل متعدی وابسته است: مرحله و سطح سرطان، وضعیت و سطح سلامت عمومی فرد، انتخاب و ترجیحات فردی. گزینه‌های زیر از جمله روش‌های درمانی هستند:

جراحی

ازجمله جراحی‌ها و عمل‌هایی که برای درمان سرطان بیضه مورد استفاده قرار می‌گیرند، به موارد زیر را می‌توان اشاره کرد:

• جراحی برای برداشتن بیضه (ارکیکتومی یا تخلیه بیضه)

این روش جراحی، ابتدایی‌ترین گزینه برای درمان تمام سطوح سرطان بیضه است و پزشک با ایجاد برشی در کشاله‌ی ران، کل بیضه را از بدن خارج می‌کند. در صورت خواست بیمار، به جای بیضه از پروتزی با پوشش سِرم نمکی (سالین) قرار داده شود. در مواردی که سرطان در مراحل اولیه‌ی خود است، شاید جراحی بیضه تنها راه لازم برای درمان باشد.

• جراحی برای برداشتن لنف‌های اطراف بیضه (جراحی رتروپریتوان)

در این روش هم باید در ناحیه‌ی شکم، برشی ایجاد شود و پزشک نهایت دقت خود را به کار گیرد تا به اعصاب حوالی این قسمت از بدن آسیبی وارد نشود. با وجود این، گاهی‌ اوقات ایجاد آسیب‌هایی به اعصاب نواحی مورد جراحی اجتناب‌ناپذیر است. اعصاب آسیب‌دیده گاهی باعث بروز مشکل در هنگام انزال می‌شوند، اما روی نعوظ اثری ندارند.

در صورتی که جراحی، تنها راه درمان مشکل شما باشد، پزشک قرارهای ملاقاتی زمان‌بندی‌شده برای بعد از جراحی نیز برای‌تان مشخص خواهد کرد. در این جلسات، (که معمولا تا مدتی کوتاه، هر ماه بعد از جراحی در سال‌های اولیه بعد از عمل صورت می‌گیرند و بعد از چند سال دیگر نیاز به آنها نیست)، باید آزمایش‌های خون، سی تی اسکن و سایر آزمایش‌های لازم برای بررسی علائم و اطمینان از عدم بازگشت سرطان صورت بگیرد.

پرتو درمانی (رادیوتراپی)

در پرتو درمانی از اشعه‌هایی با انرژی بالا مانند اشعه‌ی ایکس برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در طول پرتودرمانی باید روی تختی دراز بکشید و دستگاه بزرگی در حوالی بدن‌تان حرکت می‌کند تا اشعه‌ها را به نقاطی که لازم است، روی بدن‌تان ارسال کند. ابن روش درمان معمولا برای افرادی است که به سرطان از نوع «سِمینوما» دچارند. احتمالا از پرتو درمانی بعد از برداشتن بیضه‌ها نیز استفاده می‌شود.

عوارض پرتو درمانی شامل خستگی و حالت تهوع است. علاوه‌بر اینها، پوست دچار قرمزی می‌شود و در نواحی شکم و کشاله‌ی ران هم ناراحتی‌هایی به‌وجود می‌آید. پرتو درمانی به‌طور موقتی شمار اسپرم‌ها را هم کاهش می‌دهد و در بعضی از مردان باعث ناباروری می‌شود. قبل از شروع این درمان، باید درباره‌ی روش‌های حفظ اسپرم با پزشک صحبت شود.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهایی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی در بدن به چرخش درمی آیند تا سلول های سرطانی پخش‌شده در بدن را از بین ببرند. ممکن است، این روش تنها روش درمانی باشد که برای بیمار به کار گرفته می‌شود و قبل یا بعد از برداشتن لنف‌ها صورت بگیرد.

عوارض جانبی شیمی درمانی وابسته به نوع داروهایی است که استفاده می‌شود. برای آگاهی از عوارض جانبی باید از پزشک در این‌باره سؤال کنید. اما از جمله عوارض رایج آن می‌توان به: خستگی، حالت تهوع، ریزش مو و افزایش خطر عفونت اشاره کرد. داروها و درمان‌هایی برای کاستن از شدت عوارض شیمی درمانی هم وجود دارد. احتمال ایحاد ناباروری در بعضی مردان هم، یکی دیگر از عارضه‌های مصرف داروهای شیمی درمانی است که احتمال دارد به شکل دائمی، آنها را نابارور کند. قبل از شیمی درمانی هم بهتر است با پزشک درباره‌ی راه‌های حفظ اسپرم صحبت کنید.

کنارآمدن با سرطان بیضه

هر شخصی با بیماری خود به شیوه‌ای کنار می‌آید. بعد از تشخیص سرطان، برخی از افراد دچار ترس می‌شوند و نمی‌دانند که آینده برای‌شان چطور رقم خواهد خورد. درست است که اضطراب از بین نمی‌رود، ولی راه‌هایی برای مهار نگرانی‌ها و مدیریت احساسات وجود دارد:

افزودن اطلاعات خود در زمینه‌ی درمان و روند بیماری

در قرار ملاقات‌هایی که با پزشک خود دارید، پرسش‌هایتان را درباره‌ی سرطان و … یادداشت کنید و حتما از پزشک بپرسید. از پزشک یا سایر اعضای تیم درمانی بخواهید که برای کسب اطلاعات بیشتر و مناسب درباره‌ی بیماری‌تان، منابعی غنی معرفی کنند.

مراقبت از خود

باید رفتارها و عادت‌های سالم را در زندگی به کار بگیرید تا برای درمان کاملا آماده باشید. رژیم غذایی سالمی که سرشار از میوه و سبزی است، انتخاب خوبی به نظر می‌رسد. استراحت زیاد و کافی برای سرحال بیدار شدن در صبح‌ها هم اقدام درستی است. پرهیز از استرس‌ های بیهوده و غیرضروری هم یکی دیگر از کارهای مهمی است که باید در نظر داشته باشید و با حذف آنها تمرکز خود برای درمان را بالاتر ببرید. بیشتر روزهای هفته به ورزش کردن بپردازید و سیگارتان را ترک کنید. برای ترک سیگار از پزشک، درباره‌ی داروها یا روش‌های ترک کمک بگیرید.

صحبت با افراد بهبود‌یافته

صحبت با افرادی که سرطان بیضه خود را درمان کرده‌اند هم می‌تواند به روند درمان کمک کند. از طریق آنلاین یا سایر روش‌ها با چنین افرادی آشنا بشوید و از آنها کمک بگیرید.

حفظ ارتباط با اعضای خانواده و عزیزان

اعضای خانواده و عزیزان‌تان درست به‌اندازه‌ی شما با بیماری‌تان درگیر هستند. آنها دوست دارند در فرایند درمان به شما کمک کنند و همراه‌تان باشند، بنابراین از همراهی آنها برای رفتن نزد پزشک یا سایر کمک‌هایی که می‌کنند، استقبال کنید. آنها گوش شنوایی برای درددل‌های شما هستند و اگر احساس افسردگی داشته باشید، به شما قطعا کمک خواهند کرد.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر در ناحیه‌ی بیضه شاهد برآمدگی یا توده هستید، باید با پزشک خانوادگی یا عمومی ملاقات کنید. درصورتی‌که مورد مشکوک ارزیابی شود، باید به پزشک متخصص در زمینه‌ی مجاری ادراری و دستگاه تولیدمثل مردان یا متخصص انکولوژیست (سرطان شناس) مراجعه کنید.

اقدامات لازم چیست؟

ملاقات با پزشک معمولا کوتاه است و در این مدت کوتاه، خیلی چیزها باید مشخص بشود. پس بهتر است قبل از مراجعه به متخصص در برخی زمینه‌ها آماده باشید:

• درباره‌ی محدودیت‌های قبل از معاینه، اطلاعات کسب کنید و بدانید که چه کارهایی را قبل از معاینه نباید انجام بدهید. بهتر است قبل از ملاقات، از پزشک در این‌باره سؤال کنید.
• تمام نشانه‌ها و علائم خود را بررسی کنید، حتی مواردی را که ظاهرا ارتباطی با بیضه ندارند، هم با پزشک مطرح کنید.
• اطلاعات شخصی خود در زمینه‌ی وضعیت‌های پزشکی مختلفی که دارید، استرس‌ها یا تغییراتی که در زندگی داشته‌اید با پزشک مطرح کنید.
• فهرستی از ویتامین ها یا مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید، تهیه کنید و دراختیار پزشک قرار بدهید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده را با خود ببرید تا درک بهتری نسبت به آنچه پزشک می‌گوید، به دست بیاورید. ممکن است به تنهایی نتوانید تمام چیزهایی را که از سوی پزشک مطرح می‌شود به درستی به‌خاطر بسپارید.

پزشک چه چیزهایی خواهد گفت؟

پزشک هم از شما تعدادی سؤال می‌پرسد. اگر به درستی به پرسش‌ها پاسخ بدهید، زمان بیشتری برای رسیدگی به موضوعات دیگر وجود خواهد داشت. این پرسش‌ها به قرار زیر هستند:

• علائم از چه زمانی شروع شدند؟
• علائم گاه‌به‌گاه رخ می‌دادند یا به‌طور مداوم؟
• شدت علائم به چه شکل است؟
• چه چیزهایی علائم را تشدید می‌کند؟
• چه چیزهایی علائم را وخیم‌تر می‌کند؟

بهتر است قبل از مراجعه به پزشک، این پرسش‌ها را آماده کنید:

• من به سرطان بیضه مبتلا هستم؟
• سرطان بیضه‌ی من از چه نوعی است؟
• نتیجه‌ی پاتولوژی من چیست؟ آیا می‌توانم یک نسخه از نتیجه داشته باشم؟
• سطح و مرحله سرطان من چیست؟
• آیا آزمایش‌های جانبی دیگری لازم است؟
• گزینه‌های درمان چیست؟
• احتمال بهبود چقدر است؟
• خطرات و عوارض جانبی درمان چیست؟
• بهترین روش درمان چیست؟
• پیشنهاد شما به دوست یا عضوی از خانواده‌تان که به سرطان مبتلا می‌شود، چه خواهد بود؟
• نیازی به مراجعه به متخصص وجود دارد؟ هزینه‌ی درمان و پوشش‌دهی بیمه چگونه است؟
• من می‌خواهم صاحب فرزند شوم. بنابراین برای پرهیز از عقیم شدن قبل از شروع درمان چه باید کرد؟
• آیا بروشورها یا وبسایتی برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه وجود دارد؟

علاوه‌بر اینها هر پرسش دیگری را که در ذهن داشتید، خیلی راحت مطرح کنید.