علائم سردرد ناشی از کم آبی بدن؛ راه‌های پیشگیری و درمان آن

اگر مایعات کافی در بدن نداشته باشید، دچار سردرد ثانویه می‌شوید. یعنی به عنوان علامتی از یک مشکل دیگر در بدن (کم‌آبی) رخ می‌دهند. شدت سردردهای ناشی از کم آبی بدن می‌تواند زیاد و مانند سردردهای میگرنی باشد یا خفیف و قابل‌تحمل. بدن شما برای اینکه به‌درستی عمل کند، به آب و الکترولیت‌ها نیاز دارد. روزانه با دفع ادرار و تعریق، حجمی از آب بدن از دست می‌رود.

در بیشتر مواقع، با مصرف مایعات و مواد غذایی حاوی آب، کاهش مایعات و آب بدن جبران می‌شود. اما گاهی، سرعت جبران مایعات از دست‌رفته بیشتر از آن است که سریعا بتوان آن را جبران کرد. در این حالت، بدن دچار بی‌آبی می‌شود و به این حالت، اصطلاحا «دی‌هیدراته» شدن می‌گویند. یکی از عوارض از دست رفتن آب بدن، سردرد است.

با از دست رفتن آب بدن، مغز به طور موقتی جمع می‌شود و انقباض پیدا می‌کند. در این حالت، بین مغز و جمجمه، فاصله‌ای ایجاد می‌شود و در نتیجه آن، سردرد به وجود می‌آید. با مصرف آب و جبران مایعاتِ از دست رفته، مغز مجددا به حالت قبلی بازمی‌گردد.

علائم سردرد ناشی از کم آبی بدن

علائم سردرد ناشی از کم آبی می‌تواند به صورت خفیف یا شدید (مثل سردردهای میگرنی) رخ بدهد. سردرد ناشی از کم آبی در قسمت جلو، عقب، طرفین یا تمام بخش‌های سر رخ می‌دهد. برخلاف سردردهای سینوسی، سردردهایی که بر اثر کم‌آبی ایجاد می‌شوند، همراه با دردِ صورت و فشار نیستند. سردردهای فقدان آب کافی در بدن فقط در زمانی ایجاد می‌شوند که آب و مایعات کافی در بدن‌تان وجود نداشته باشد. علائم آن هم به شرح زیر است:

• تشنگی مفرط؛
• کاهش دفعات دفع ادرار؛
• سیاهی و تیرگی ادرار؛
• گیجی؛
• خستگی؛
• خشکی و چسبناک شدن دهان؛
• کاهش انعطاف‌پذیری و قابلیت ارتجاعی پوست؛
• کاهش فشار خون؛
• افزایش تپش قلب.

بعضی از افراد تنها در صورتی دچار سردرد کم آبی می‌شوند که بدن‌شان آب زیادی از دست داده باشد. این افراد احتمالا علائم بالا را در کنار نشانه‌هایی دیگر در خود مشاهده خواهند کرد:

• کاهش تعریق؛
• گود شدن زیر چشم‌ها؛
• تب؛
• هذیان؛
• بیهوشی؛
• خشکی و چروک شدن پوست.

علت سردرد ناشی از کم آبی بدن

علت سردردهای ناشی از کم آبی فقط مصرف نکردن آب و مایعات کافی است. حتی اگر بدن، مقدار متوسطی از آب را از دست بدهد، باز هم امکان بروز سردرد وجود دارد. در هر حال، زمانی که بدن برای رفع نیازهای خود، آب کافی نداشته باشد دچار سردرد می‌شوید. بیشتر اوقات، مقدار حجم آبی که به بدن وارد می‌شود با حجمی که از آن خارج می‌شود، یکسان است. دفع آب از طریق ادرار و عرق کردن انجام می‌شود. عوامل دیگری هم وجود دارند که خروج آب از بدن را تشدید می‌کنند:

• اسهال؛
• استفراغ؛
• تب؛
• دفع زیاد ادرار؛
• تعریق زیاد به خاطر تمرینات ورزشی سنگین یا گرمای هوا.

عوامل خطرناک در ابتلا به سردرد ناشی از کم آبی بدن

همه افراد در معرض سردردهای ناشی از کم آبی بدن هستند و تعداد بسیار زیادی از افراد، سطحی از این سردرد را تجربه می‌کنند. اما برخی از افراد بیشتر در معرض چنین مشکلی هستند:

• افرادی که دچار بیماری‌های مزمنی مانند بیماری های کلیوی و دیابت هستند؛
• افرادی که ورزش‌های استقامتی انجام می‌دهند.
• افرادی که داروهای ادرارآور مصرف می‌کنند؛
• افرادی که در نواحی مرتفع زندگی می‌کنند؛
• افرادی که در نواحی گرم زندگی می‌کنند؛
• نوزادان و کودکان؛
• افراد سالخورده؛

این افراد برای آب‌رسانی به بدن باید دقت زیادی به خرج بدهند.

درمان سردرد ناشی از کم آبی بدن

برای درمان سردرد کم آبی باید به سراغ راه‌کارهایی بروید که هم درد در ناحیه سر را از بین می‌برند و هم فقدان آب کافی را جبران می‌کنند. موارد زیر از راه‌کارهای رفع این مشکل هستند:

• افزایش مصرف مایعات؛
• تأمین الکترولیت‌های از دست‌رفته با نوشیدنی‌های ورزشی؛
• کاهش فعالیت‌های ورزشی به طور موقت و دوری از گرما برای کاهش تعریق.

این درمان‌ها به رفع سردرد ناشی از دی‌هیدراته شدن بدن کمک می‌کند، اما برای خلاص شدن از تمام علائم آن کمی زمان نیاز است. اگر بخواهید سریعا از این سردرد رها شوید، باید مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید.

راه درمان سردردهای شدید ناشی از کم آبی بدن چیست؟

در مواردی که سردرد به خاطر اسهال و استفراغ شدید به وجود می‌آید، درمان‌های خانگی دیگر جوابگو نخواهند بود. در این صورت برای جلوگیری از تخریب کلیه، شوک و تشنج باید اقدامات درمانی فوری انجام شود. متخصصان مرکز فوریت‌های پزشکی در این مواقع، نمک و مایعات را به شکل وریدی وارد بدن می‌کنند.

پیشگیری از سردرد ناشی از کم آبی بدن

بهترین راه برای پیشگیری از وقوع این نوع سردردها، پرهیز از بی‌آب شدن بدن است. اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند موارد زیر به پیشگیری از کم آب شدن بدن کمک می‌کند:

• مصرف مایعات کافی

هر کس باید روزانه، چهار تا شِش لیوان آب بنوشد. البته بعضی از افراد به مقداری کمتر یا بیشتر نیاز دارند و وابسته به شرایط بدنی‌‌شان، نیازهای متفاوتی به مصرف آب خواهند داشت.

• مصرف مواد غذایی حاوی آب

خیار، سبزیجات و میوه‌ها دارای مقادیری آب هستند و مصرف آنها برای جلوگیری از کم‌آبی بدن مفید است.

• نوشیدن آب به دفعات در طول روز

به جای اینکه مقادیر زیادی از آب را یک‌باره بنوشید، بهتر است که آن را در طول روز و به دفعات مصرف کنید.

• درمان دلایل ریشه‌ای کم آبی بدن

تب و عفونت هم می‌تواند باعث از دست رفتن آب طبیعی بدن شود. برای درمان این مشکل باید ضمن مصرف آب به کشف ریشه مشکل پرداخت.

• پرهیز از مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار

الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار باعث افزایش دفعات دفع ادرار می‌شوند.

• کاهش فعالیت‌های شدید جسمی در گرما و ناخوشی

گرما و ناخوشی، نیاز بدن به مصرف آب را افزایش می‌دهند. ورزش کردن و از دست دادن آب بدن به مقداری زیاد خطرناک است.

اگر سردرد‌های این‌چنینی در فردی به طور مکرر رخ دهد، باید برای کشف دلایل ریشه‌ای آن به پزشک مراجعه کند. جلوگیری از کم آب شدن بدن تا حد زیادی مانع از ابتلا به سردرد خواهد شد.