چند روز است که کودکتان علائمی شبیه سرماخوردگی دارد اما کم‌کم سرفه های خشک و گوش‌خراش می‌کند، هنگام خوابیدن به‌سختی نفس می‌کشد یا بدنش کمی داغ می‌شود. اینها دیگر علائم سرماخوردگی نیستند و باید بدانید که کودکتان احتمالا به کروپ (خروسک) دچار شده است. امروزه این بیماری دیگر به‌اندازه‌ی گذشته خطرناک نیست و انجام واکسیناسیون سرخچه، سرخک و دیفتری باعث شده است که کودکان دیگر به خروسک شدید و خطرناک مبتلا نشوند. این بیماری معمولا در عرض یک هفته و با درمان‌های خانگی بدون هیچ مشکلی برطرف می‌شود، اما اگر علائم آن همچنان پابرجا بود یا تشدید شد، حتما به پزشک مراجعه کنید، چون در موارد شدید ممکن است باعث بروز مشکلات تنفسی جدی شود. در این مطلب، شما را با علل بیماری خروسک، علائم و روش‌های درمان خانگی آن آشنا می‌کنیم.
خروسک، بیماری است که راه‌های هوایی فوقانی را در کودک شما تحریک می‌کند و باعث ورم کردن آنها می‌شود؛ بیماری که چون باعث می‌شود کودک سرفه‌هایی شبیه صدای خروس داشته باشد، این لقب به آن داده شده است. با تنگ و باریک شدن راه‌های هوایی که در زیر طناب‌های صوتی کودک قرار گرفته‌اند، نفس کشیدن برای کودکتان دشوار می‌شود. تنفس او پر سروصدا خواهد شد و سرفه‌هایی خواهد کرد که بسیار شبیه صدای فوک یا پارس سگ است. صدای او نیز زمخت و گوش‌خراش می‌شود، به‌خصوص وقتی گریه می‌کند. خروسک در پاییز و اوایل زمستان شایع‌تر است و پسرها بیشتر از دخترها به آن مبتلا می‌شوند. کودکان ۳ ماهه تا ۵ ساله، بیشتر از بقیه درمعرض خطر ابتلا به خروسک قرار دارند. این بیماری، مسری است، به‌خصوص در چند روز اول یا تا زمانی که کودکتان تب دارد.
انواع خروسک و علت ابتلا به آنها
اغلب اوقات خروسک با یک عفونت ایجاد می‌شود. دو نوع از این بیماری وجود دارد:
۱. خروسک ویروسی
توسط هر ویروسی که حنجره (لارنکس) و نای (تراکئه) را آلوده می‌کند، ایجاد می‌شود. ویروسی که اغلب باعث خروسک می‌شود، پاراآنفولانزا نام دارد. این بیماری در ابتدا شبیه سرماخوردگی است اما به‌مرور زمان، کودکتان دچار سرفه‌هایی خواهد شد که شبیه پارس سگ هستند (barky cough). همچنین ممکن است در هنگام تنفس، صدای خس‌خسی در راه هوایی تحتانی تولید کند. صدای خروسک در راه هوایی فوقانی، صدای خشن و بلندی است که به استریدور (تنفس صدادار) معروف است. ممکن است کودکتان تب خفیفی نیز داشته باشد.
۲. خروسک اسپاسمی
به‌طور ناگهانی و اغلب در وسط شب بروز می‌کند. کودک شما ممکن است در شب با نفس‌نفس زدن از خواب بیدار شود. همچنین ممکن است خِرخِر کند، استریدور و سرفه‌‌ای شبیه پارس سگ داشته باشد.
خروسک اسپاسمی معمولا با تب همراه نیست. پزشکان معتقد هستند که خروسک اسپاسمی ممکن است توسط یک آلرژی یا رفلاکس معده ایجاد شود. این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که محتویات معده‌ی کودکتان به مری او برمی‌گردد.
فرقی نمی‌کند که خروسک کودک شما از چه نوعی باشد؛ هر زمانی که فرزندتان در هنگام استراحت دچار مشکلات تنفسی شد، رتراکسیون (داخل کشیده شدن عضلات قفسه‌ی سینه در هنگام تنفس) یا تنفس صدادار داشت، فورا او را نزد پزشک ببرید. تنفس صدادار هنگام گریه، بی‌قراری یا بازی یا سرفه‌ی شبیه پارس سگ، یک وضعیت اورژانسی نیست اما اگر در این مورد نگران هستید، با پزشک کودکتان تماس بگیرید.
علائم خروسک چیست؟
خروسک معمولا با علائمی شبیه سرماخوردگی شروع می‌شود. کودک شما ممکن است گرفتگی یا آبریزش بینی و تب داشته باشد. اما بعد از مدت کوتاهی، علائم کودکتان تغییر می‌کنند. اینها علائمی هستند که نشان می‌دهند کودکتان ممکن است خروسک داشته باشد:
- سرفه هایی با صدای شبیه پارس سگ (ممکن است در شب‌ها بدتر شود)؛
- صدای خشن یا گوش‌خراش؛
- تنفس دشوار و پرسروصدا؛
- تب (در برخی موارد)؛
- راش (بثورات جلدی)؛
- قرمزی چشم؛
- تورم غدد لنفاوی.
اگر این علائم بعد از ۳ تا ۵ روز بهبود نیافتند یا بدتر شدند، با پزشک کودکتان تماس بگیرید. در موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- کودکتان یک تنفس پرسروصدا با صدای زیر دارد (پزشکان به آن استریدور می‌گویند)؛
- کودکتان آبریزش دهان دارد یا در بلعیدن مشکل پیدا کرده است؛
- کودکتان آشفته و دچار اضطراب است یا انرژی ندارد؛
- کودکتان بسیار تندتر از حد معمول نفس می‌کشد؛
- کودکتان به‌سختی نفس می‌کشد (در هنگام نفس کشیدن، عضلات قفسه‌ی سینه‌اش به طرف داخل کشیده می‌شود)؛
- اطراف بینی، دهان یا ناخن‌هایش خاکستری یا آبی شده است؛
- کودکتان علائم کم‌آبی بدن را دارد؛ دچار خشکی لب یا زبان شده است یا ادرار نمی‌کند.
درمان خروسک چیست؟
خروسک می‌تواند برای کودک شما آزاردهنده و ناراحت‌کننده باشد اما اکثر موارد خفیف این بیماری در خانه درمان می‌شوند. با ۴ روش زیر می‌توانید کاری کنید که کودک بیمارتان بیشتر احساس راحتی کند:
۱. او را آرام نگه دارید
خروسک باعث می‌شود راه‌های هوایی کودک شما ملتهب و تنگ (باریک) شوند. این مسئله می‌تواند نفس کشیدن را برای او دشوار سازد. اما هر چه او بیشتر گریه کند و هیجان‌زده شود، علائمش بدتر خواهند شد. سعی کنید کودکتان را تا حد ممکن آرام نگه دارید. می‌توانید برای او آواز بخوانید، او را بغل کنید و برایش داستان تعریف کنید تا آرام شود.
۲. هوا را مرطوب کنید
برای مرطوب کردن هوای خشک، از یک دستگاه بخور سرد استفاده کنید. اگر دستگاه بخور ندارید، دوش آب داغ را در حمام باز بگذارید. وقتی هوای حمام پر از بخار شد، به‌مدت ۱۰ دقیقه با کودکتان در حمام بنشینید. این کار می‌تواند به تسکین سرفه های او کمک کند. اگر هوای بیرون سرد است، برای چند دقیقه یکی از درها یا پنجره‌ها را باز بگذارید. هوای تمیز و خنک نیز ممکن است به تسکین علائم او کمک کند. همچنین می‌توانید درحالی‌که پنجره‌های ماشین پایین است، کودکتان را برای هواخوری با ماشین بیرون ببرید.
۳. به او مایعات بدهید
اگر کودکتان خروسک دارد، مهم است که او را هیدراته نگه دارید. مایعات شفاف و گرم می‌توانند به شل کردن مخاط (موکوس) و برداشتن فشار از روی طناب‌های صوتی او کمک کنند. اگر او خیلی کوچک یا بیش‌ازحد بداخلاق است، با استفاده از یک قاشق یا قطره‌چکان کم‌کم به او مایعات بدهید.
۴. سر او را بالا نگه دارید
در هنگام خواب کودک یک بالش اضافه زیر سر او قرار دهید تا سرش کمی بالاتر بیاید. اما برای کودکان زیر ۱۲ ماه از بالش استفاده نکنید. همچنین بهتر است در این گونه مواقع با کودکتان در یک اتاق بخوابید تا اگر دچار مشکلات تنفسی شد، بلافاصله متوجه شوید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرید
اگر علائم کودک شما بیش از ۳ تا ۵ روز طول کشید یا بدتر شد، سعی نکنید او را در خانه درمان کنید. در موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- اگر کودکتان دچار خس خس سینه است یا در هنگام تنفس، یک صدای زیر تولید می‌کند (پزشکان به این وضعیت، استریدور می‌گویند)؛
- اگر کودکتان آبریزش دهان دارد یا در بلعیدن دچار اشکال شده است؛
- اگر کودکتان دائما بداخلاق، تحریک‌پذیر یا ناراحت است؛
- اگر کودکتان به‌سختی نفس می‌کشد؛
- اگر عضلات قفسه‌ی سینه یا گردن کودکتان در هنگام تنفس به داخل کشیده می‌شود؛
- اگر کودکتان خواب‌آلود و دچار خستگی شدید است یا به‌سختی از خواب بیدار می‌شود؛
- اگر اطراف لب‌ها، زیر بینی، دهان یا دور ناخن‌هایش آبی یا تیره شده است؛ (بد نیست بدانید تعداد زیادی از بیماری‌ها از روی ماهک ناخن قابل تشخیص هستند)
- اگر ادرارش بسیار کم شده است (پوشکش دیر به دیر خیس می‌شود) و دچار کم‌آبی بدن شده است.
