تب مالت یک بیماری مسری عفونی است که به‌دلیل دارا بودن طیف وسیعی از علائم، به بیماری هزار چهره معروف است. این بیماری، یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام به حساب می‌آید. پیشگیری از تب مالت کار آسانی است اما درمانش می‌تواند چند ماه طول بکشد. به نظر شما آیا تب مالت کشنده است؟ پاسخ این است که این بیماری به‌ندرت موجب مرگ می‌شود اما در صورت درمان نشدن می‌تواند عوارض ناتوان‌کننده‌ای ایجاد کند و زندگی عادی فرد را تحت‌الشعاع قرار بدهد. در این مطلب، شما را با علائم، علل، عوارض و روش‌های پیشگیری و درمان تب مالت آشنا می‌کنیم.
تب مالت چیست؟
تب مالت یک عفونت باکتریایی است که اغلب از طریق شیر، پنیر و سایر محصولات لبنی غیرپاستوریزه از حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شود. باکتری مولد تب مالت، در موارد نادر می‌تواند از طریق هوا یا تماس مستقیم با حیواناتِ آلوده پخش شود. علائم تب مالت می‌تواند شامل تب، درد مفصل و خستگی باشد. این عفونت معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک با موفقیت درمان می‌شود. با این حال، درمان آن از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد و احتمال عود مجدد آن نیز زیاد است.
بیماری تب مالت صدها هزار انسان و حیوان را در سراسر جهان مبتلا می‌کند. اجتناب از محصولات لبنی غیرپاستوریزه و رعایت احتیاط در هنگام کار کردن با حیوانات یا در آزمایشگاه به پیشگیری از تب مالت کمک می‌کند.
علائم تب مالت
علائم تب مالت می‌توانند از چند روز تا چند ماه پس از آلوده‌شدن فرد ظاهر شوند. علائم و نشانه‌های تب مالت شبیه علائم آنفولانزا هستند و عبارت‌اند از:
- تب و لرز؛
- بی اشتهایی؛
- تعریق؛
- ضعف؛
- خستگی؛
- درد مفاصل، عضله و پشت؛
- سردرد.
علائم تب مالت ممکن است برای هفته‌ها یا ماه‌ها ناپدید شده و سپس دوباره ظاهر شوند. تب مالت در برخی از افراد مزمن می‌شود و علائم آن تا سال‌ها حتی پس از درمان ادامه می‌یابند.
علائم و نشانه‌های طولانی‌مدت تب مالت عبارت‌اند از:
- خستگی؛
- تب‌های تکرارشونده؛
- آرتریت؛
- التهاب درون‌شامه قلب (اندوکاردیت)؛
- اسپوندیلیت (نوعی آرتریت التهابی که بر ستون فقرات و مفاصل مجاور تأثیر می‌گذارد).
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
تشخیص تب مالت در مراحل اولیه می‌تواند دشوار باشد، چون در این زمان معمولا به بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا شباهت دارد. اگر دچار تب شده‌اید و دمای بدن‌تان به‌سرعت در حال بالا رفتن است، درد عضلانی یا ضعف غیرعادی دارید و عوامل خطرساز ابتلا به این بیماری یا یک تب مداوم دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علل تب مالت
تب مالت می‌تواند بسیاری از حیوانات وحشی و اهلی را گرفتار کند. گله‌های گاو، بزها، گوسفندان، خوک‌ها، سگ‌ها، شترها، گرازهای وحشی و گوزن‌های شمالی، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. یک نوع تب مالت نیز وجود دارد که بر فُک بندرگاه، خوک دریایی و برخی از نهنگ‌ها تأثیر می‌گذارد. باکتری مولد این بیماری (بروسلا) ممکن است از سه راه اصلی از حیوانات به انسان‌ها سرایت کند:
۱. محصولات لبنی خام
باکتری تب مالت موجود در شیر حیوانات آلوده می‌تواند از طریق شیر، بستنی، کره و پنیرهای غیرپاستوریزه به انسان‌ها منتقل شود. همچنین این باکتری می‌تواند از طریق گوشت خام یا نپخته‌ی حیوانات آلوده نیز وارد بدن انسان شود.
۲. استنشاق
باکتری بروسلا به‌راحتی در هوا پخش می‌شود. کشاورزان، تکنسین‌های آزمایشگاه و کارگران کشتارگاه ممکن است این باکتری را استنشاق کنند.
۳. تماس مستقیم
باکتری موجود در خون، اسپرم یا جفت یک حیوان آلوده می‌تواند از طریق یک بریدگی یا جراحت دیگر، وارد جریان خون شما شود. از آنجا که تماس طبیعی با حیوانات – لمس کردن، برس کشیدن یا بازی کردن – باعث سرایت مالت نمی‌شود، مردم به‌ندرت از حیوانات خانگی خود تب مالت می‌گیرند. با این حال افرادی که سیستم‌های ایمنی ضعیفی دارند، باید از تماس با سگ‌های مبتلا به این بیماری اجتناب کنند.
تب مالت معمولا از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود اما در موارد معدود ممکن است زنان، این بیماری را در هنگام زایمان یا از طریق شیر دادن به نوزادان‌شان انتقال دهند. تب مالت به‌ندرت ممکن است از طریق فعالیت جنسی یا تزریق خون آلوده یا پیوند مغز استخوان انتقال یابد.
تب مالت در کدام مناطق دنیا شایع‌تر است؟
تب مالت در ایالات متحده بسیار نادر است. اما میزان ابتلا به عفونت تب مالت در سایر نقاط جهان بیشتر است، خصوصا مناطق زیر:
- اطراف دریای مدیترانه؛
- اروپای شرقی؛
- آمریکای لاتین؛
- آسیا؛
- آفریقا؛
- منطقه‌ی کارائیب؛
- خاورمیانه.
افرادی که در این نواحی زندگی یا به آنجا سفر می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که پنیر بز غیرپاستوریزه – که گاهی اوقات پنیر روستایی نامیده می‌شود – مصرف کنند. پنیر بز غیرپاستوریزه‌ی واردشده از مکزیک با بسیاری از موارد تب مالت در ایالات متحده مرتبط دانسته شده است.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به تب مالت هستند؟
افرادی که با حیوانات کار می‌کنند یا با خون آلوده تماس دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تب مالت قرار دارند. ازجمله:
- دام‌پزشکان؛
- کشاورزان تولیدکننده‌ی لبنیات؛
- گله‌داران؛
- کارگران کشتارگاه؛
- شکارچیان؛
- میکروبیولوژیست‌ها.
عوارض تب مالت
تب مالت می‌تواند تقریبا بر هر عضوی از بدن شما تأثیر بگذارد، ازجمله سیستم باروری، کبد، قلب و سیستم عصبی مرکزی. این بیماری ممکن است فقط در یک عضو یا در کل بدن عوارض ایجاد کند. عوارض احتمالی تب مالت عبارت‌اند از:
۱. عفونت پوشش درونی قلب (اندوکاردیت)
این یکی از جدی‌ترین عوارض تب مالت است. اندوکاردیت درمان‌نشده می‌تواند به دریچه‌های قلب آسیب بزند یا آنها را تخریب کند و علت اصلی مرگ‌ومیرهای مرتبط با تب مالت است.
۲. آرتریت
عفونت مفصل به‌وسیله‌ی درد، سفتی و تورم در مفاصل شما به‌خصوص زانوها، مفصل ران، مچ پا، مچ دست و ستون فقرات مشخص می‌شود. درمان اسپوندیلیت – التهاب مفاصل بین استخوان‌های ستون فقرات (استخوان‌های مهره‌ای) یا بین ستون فقرات و لگن – می‌تواند بسیار دشوار باشد و ممکن است باعث آسیب‌های دائمی شود.
۳. التهاب و عفونت بیضه‌ها (اپیدیدیموآرکیت)
عفونتی که باعث تب مالت می‌شود، می‌تواند اپیدیدیمیس (لولهی مارپیچی که لولهی منی و بیضه را به هم متصل می‌کند) را عفونی کند. این عفونت از آنجا ممکن است به خود بیضه گسترش یابد و درد و تورم شدیدی ایجاد کند.
۴. التهاب و عفونت طحال و کبد
تب مالت می‌تواند بر طحال و کبد نیز تأثیر بگذارد و باعث شود که بیشتر از حد عادی بزرگ شوند.
۵. عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی
اینها شامل بیماری‌های بالقوه خطرناکی مانند مننژیت (التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع) و انسفالیت (التهاب خود مغز) هستند.
جلوگیری از تب مالت
برای کاهش خطر ابتلا به تب مالت، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:
۱. محصولات لبنی غیرپاستوریزه مصرف نکنید
در طول سال‌های اخیر در ایالات متحده، موارد معدودی از تب مالت با محصولات لبنی خام به‌دست آمده از گله‌های بومی مرتبط دانسته شده‌اند. با این حال همچنان بهتر است از شیر، بستنی و پنیر غیرپاستوریزه – صرفنظر از آنکه محصول کجاست – اجتناب کنید. اگر به کشورهای دیگر سفر می‌کنید، از مصرف تمام محصولات لبنی خام پرهیز نمایید.
۲. گوشت را به‌طور کامل بپزید
تمام گوشت را تا زمانی که دمای داخلی آن به ۶۳ تا ۷۴ درجه‌ی سانتی‌گراد برسد، بپزید. هنگام غذا خوردن در بیرون از خانه، استیک یا گوشت‌تان را حداقل به‌صورت متوسط – مغزپخت (medium-well) سفارش دهید. پخت درست و کامل، باکتری‌های مضر مانند سالمونلا و ای‌کولای را ازبین می‌برد. هنگام سفر کردن به خارج از کشور، از خرید گوشت از فروشنده‌های خیابانی اجتناب کنید و همه‌ی گوشت‌ها را به‌صورت کاملا پخته سفارش دهید.
۳. دستکش بپوشید
اگر دام‌پزشک، کشاورز، شکارچی یا کارگر کشتارگاه هستید، در هنگام دست زدن به حیوانات مریض یا مرده یا بافت حیوانی یا در هنگام کمک کردن به وضع حمل یک حیوان حتما دستکش‌های لاستیکی بپوشید.
۴. در محیط‌های کاری پرخطر، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید
اگر کارمند آزمایشگاه هستید، تحت شرایط زیست‌ایمنی (biosafety) مناسب روی نمونه‌های آزمایش کار کنید. تمام کارمندانی که در معرض آلودگی بوده‌اند، باید فورا درمان شوند. کشتارگاه‌ها نیز باید نکات حفاظتی لازم مانند جداسازی بخش کشتار از سایر قسمت‌های کشتارگاه و استفاده از لباس محافظتی را رعایت کنند.
۵. حیوانات بومی را واکسینه کنید
یک برنامه‌ی واکسیناسیون تهاجمی در ایالات متحده تقریبا تب مالت را در گله‌های احشام ازبین برده است. از آنجا که واکسن تب مالت زنده است، می‌تواند باعث بیماری در افراد شود. بنابراین اگر کسی در حین واکسینه کردن یک حیوان به‌طور تصادفی دچار نیدل استیک (زخم سرسوزن) شد، باید تحت درمان قرار بگیرد.
تشخیص تب مالت
پزشکان معمولا به‌وسیله‌ی آزمایش کردن یک نمونه از خون یا مغز استخوان به‌منظور پیدا کردن باکتری بروسلا یا توسط آزمایش کردن خون برای یافتن آنتی‌بادی‌های مربوط به این باکتری، تشخیص تب مالت را تأیید می‌کنند. ممکن است لازم باشد برای کمک به تشخیص عوارض تب مالت، آزمایش‌های دیگری نیز انجام دهید، ازجمله:
- اشعه‌های ایکس. اشعه‌های ایکس می‌توانند تغییرات ایجادشده در استخوان‌ها و مفاصل شما را نشان دهند.
- سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI). این تست‌های تصویربرداری به تشخیص التهاب یا آبسه در مغز و سایر بافت‌ها کمک می‌کنند.
- کشت مایع مغزی نخاعی. این تست، یک نمونه‌ی کوچک از مایعی که دور مغز و نخاع شما را احاطه کرده، بررسی می‌نماید تا عفونت‌هایی مانند مننژیت و انسفالیت را شناسایی کند.
- اکوکاردیوگرافی (اکوی قلبی). این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب شما استفاده می‌کند تا از این طریق نشانه‌های عفونت یا آسیب به قلب را شناسایی کند.
درمان تب مالت
هدف از درمان تب مالت، ازبین بردن علائم، جلوگیری از عود بیماری و اجتناب از عوارض است. شما باید حداقل به مدت ۶ هفته آنتی‌بیوتیک دریافت کنید و ممکن است علائم‌تان تا چند ماه به‌طور کامل ازبین نروند. همچنین این بیماری می‌تواند بازگردد و ممکن است مزمن شود.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
اگر فکر می‌کنید که ممکن است تب مالت گرفته باشید، لازم است اول به یک پزشک عمومی یا پزشک خانوادگی‌تان مراجعه کنید. آنها در صورت لزوم، شما را به متخصص بیماری‌های عفونی معرفی خواهند کرد.
تشخیص تب مالت به این مسئله بستگی دارد که آیا در معرض باکتری مولد این بیماری قرار گرفته‌اید یا نه و اگر این طور است، این اتفاق چگونه و چه زمانی رخ داده است. شما می‌توانید با آماده کردن اطلاعات موردنیاز پزشک‌تان از قبل، در تشخیص بهتر بیماری به او کمک کنید.
آنچه می‌توانید انجام دهید
بهتر است قبل از مراجعه به پزشک، پاسخ سؤالات زیر را آماده کنید:
- اولین بار چه زمانی متوجه‌ی علائم‌تان شدید؟
- آیا محصولات لبنی خام (غیرپاستوریزه) مانند پنیر بز مصرف کرده‌اید؟
- آیا شغل شما مستلزم تماس با حیوانات یا تماس با بافت‌های حیوانی است؟
- آیا در طول سال گذشته به خارج از کشور سفر کرده‌اید؟
- آیا در یک آزمایشگاه کار می‌کنید که در آن ارگانیسم‌های عفونی وجود دارد؟
- آیا اخیرا به شکار رفته‌اید؟
آنچه می‌توانید از پزشک‌تان انتظار داشته باشید
در طول معاینه‌ی فیزیکی، پزشک‌تان ممکن است:
- از شما بخواهد مفاصل‌تان را حرکت دهید تا وجود هرگونه درد یا سفتی در آنها را بررسی کند.
- عکس‌العمل‌ها (رفلکس‌ها) و قدرت عضلات شما را بررسی کند.
- شکم شما را فشار دهد تا ببیند که آیا اندام‌ها بزرگ یا نسبت به لمس حساس شده‌اند یا نه.
