علائم بیماری زونا، تشخیص، پیشگیری و درمان آن

اولین نشانه‌های زونا معمولا درد و سوزش است. درد نیز در یک سمت بدن بروز می‌کند و به‌شکل تکه‌های کوچک ظاهر می‌شود. تحریک و خارش پوست که همراه با قرمز شدن است، به این شکل دیده می‌شود:

• بخش‌های قرمز روی پوست؛
• تاول‌های پرآبی که به آسانی می‌ترکند؛
• تحریک و قرمزی پوست که از ستون فقرات تا نیم‌تنه ادامه دارد؛
• تحریک و قرمز شدن پوست در ناحیه صورت و گوش‌ها؛
• خارش.

علائم زونا در برخی از افراد بیش از تحریک و قرمزی پوست است. این علائم می‌توانند به این شکل ظاهر بشوند:

• تب؛
• سردرد؛
• خستگی؛
• ضعف در ماهیچه‌ها؛
• لرز؛

خطرات نادری که زونا ممکن است به‌وجود بیاورد:

• درد و تحریک پوستی که چشم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست حتما باید درمان بشود.
• از دست دادن قدرت شنوایی، درد شدید در یک گوش، سرگیجه یا از دست دادن حس چشایی که می‌تواند از علائم سندروم رامسی هانت باشد.
• عفونت‌های میکروبی باعث تورم، قرمزی و التهاب می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند؟

زونا بیشتر در کسانی به وقوع می‌پیوندد که قبلا دچار آبله‌مرغان شده بودند. برخی از عوامل خطر ابتلا به زونا را بیشتر می‌کنند. این عوامل از این قرار هستند:

• ۶۰ سالگی و سال‌های بعد از آن؛
• بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند، مانند HIV، ایدز یا سرطان؛
• تحت درمان‌های شیمی‌درمانی و پرتودرمانی بودن؛
• مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند مانند داروهای استروئیدی یا داروهای بعد از پیوند عضو

علائم زونا در بزرگسالان

زونا بیشتر در افراد مسن ۶۰ تا ۸۰ ساله دیده می‌شود. از هر ۳ نفر ۱ نفر احتمال ابتلا به زونا دارند و این مشکل بیشتر در سنین بالای ۶۰ سال در آنها رخ خواهد داد. سیستم ایمنی بدن افراد مسن‌تر معمولا ضعیف‌تر است؛ به همین دلیل بیشتر در معرض خطر هستند. این افراد علائم بیشتری نیز نسبت به سایرین تجربه می‌کنند و تاول‌های باز باعث تحریک پوستی بیشتر و عفونت‌های میکروبی در آنها می‌شود. ضمن اینکه در معرض سینه پهلو و تورم و التهاب مغزی نیز قرار می‌گیرند. بنابراین مراجعه به پزشک برای درمان ضدویروسی بسیار مهم است.

افراد مسن بالای ۶۰ سال برای پیشگیری از ابتلا به زونا باید واکسن آن را تزریق کنند. برای درمان التهاب زخم‌ها نیز می‌توانند از پارچه‌ای خنک استفاده کنند. باید قسمت‌هایی که زخم و التهاب دارد، پوشانده بشوند تا از پخش و سرایت ویروس وارسیلا جلوگیری بشود. از پزشک نیز باید درباره‌ی اینکه فرد داروهای ضدویروسی مصرف کند یا نه، سؤال شود. این داروها شدت و مدت درگیری با ویروس را کاهش می‌دهد. پزشک در صورت لزوم می‌‌تواند داروهای ضددرد نیز تجویز کند.

زونا در بارداری چگونه است؟

هرچند ابتلا به این بیماری در حین بارداری کمی عجیب است، اما امکان آن وجود دارد. اگر زن باردار با شخصی که آبله‌مرغان دارد یا عفونت زونا در او فعال است در ارتباط قرار بگیرد، در صورتی که واکسینه نشده باشد ممکن است به زونا دچار بشود.

بسته به اینکه زن باردار در کدام سه ماهه بارداری خود باشد، امکان ایجاد نقص و مشکل در نوزادش وجود دارد. تزریق واکسن آبله‌مرغان، قبل از بارداری گام مهمی در حفظ سلامت نوزاد خواهد بود. زونا به‌ندرت عوارض جانبی ایجاد می‌کند؛ اما همچنان ناخوشایند است.

داروهای ضدویروس عفونی برای درمان زونا در دوران بارداری نیز کاربردی هستند. آنتی‌هستامین‌ها از خارش و استامینفون (تایلنول) از درد می‌کاهد.

تشخیص زونا

تشخیص زونا معمولا با معاینه تاول‌ها و تحریکات پوستی مانند قرمزشدگی و… همراه است. پزشک درباره‌ی سابقه‌ی درمانی و پزشکی فرد نیز سؤالاتی مطرح می‌کند. در بعضی موارد نادر و خاص، لازم است که پزشک بخشی از پوست یا آب درون تاول‌ها را بررسی کند. برای برداشتن نمونه بافت پوست یا آب مذکور باید از وسیله‌ استریلی موسوم به سوآب کمک گرفته بشود. سپس نمونه‌های برای بررسی وجود ویروس به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

درمان بیماری زونا

درمانی قطعی برای زونا وجود ندارد، اما برخی داروها به کاهش علائم و کوتاه شدن مدت بیماری و عفونت کمک می‌کنند. داروهای متنوعی در این زمینه وجود دارد:

درمان‌های خانگی نیز می‌توانند برای کاهش علائم مؤثر واقع بشوند:

• استراحت؛
• استفاده از کمپرس سرد و مرطوب برای کاهش درد و خارش؛
• استفاده از لوسیون کالامین برای کاهش خارش؛
• حمام گرفتن با بلغور جوی دوسر کلوئیدی برای التیام درد و خارش.

زونا معمولا در طول چند هفته بهبود می‌یابد و بازگشتی برای این بیماری نیست. اگر علائم در ۱۰ روز کاهش نیافت، برای معاینات و بررسی‌های بیشتر باید به پزشک مراجعه بشود.

خطرات احتمالی زونا

زونا به‌خودی‌ِخود آزاردهنده است، عوارض جانبی آن نیز می‌توانند ناراحت‌کننده باشند. این عوارض به این صورت هستند:

• آسیب چشمی: در صورت نزدیک بودن تاول و زخم زونا در نزدیکی چشم خطرناک است؛ به‌خصوص قرنیه بسیار حساس و در معرض خطر است.
• عفونت‌های میکروبی پوست که نتیجه تاول‌های باز هستند و می‌توانند بسیار شدید باشند؛
• سندروم رامسی هانت که در صورت آسیب رساندن زونا به اعصاب سر ایجاد می‌شود و می‌تواند موجب فلج بخشی از صورت و در صورت درمان نشدن ممکن است منجر به ناشنوایی نیز بشود (در صورت درمان به‌موقع، بیمار کاملا بهبود می‌یابد)؛
• سینه‌پهلو یا ذات‌الریه؛
• التهاب مغزی یا نخاعی مانند مننژیت، آنسفالیت که مشکلاتی بسیار جدی و خطرناک هستند.

پیشگیری از زونا

واکسن‌ها می‌توانند از توسعه‌ی علائم شدید بیماری بکاهند و عوارض را تقلیل بدهند. همه‌ی کودکان باید دو دُز واکسن آبله‌مرغان که با نام واکسن واریسلا نیز شناخته می‌شود، تزریق کنند. بزرگسالانی که تا کنون به آبله‌مرغان دچار نشده‌اند نیز باید واکسینه بشوند. واکسینه شدن، تضمینی قطعی برای از بین بردن خطر ابتلا به زونا و آبله‌مرغان نیست، اما از هر ۱۰ نفر فرد واکسینه‌شده، ۹ نفر را از این بیماری مصون می‌کند.

افراد بالای ۶۰ سال فقط به تزریق یک واکسن نیاز دارند که به واکسن واریسلا زوستر نیز موسوم است. این واکسن از عوارض شدید و علائم بیماری می‌کاهد. زونا مسری است. اگر به این بیماری دچار بشوید، برای سرایت‌نشدن آن به سایرین باید گام‌هایی برداشته بشود:

• زخم و قسمت‌های پوستی تحریک‌شده، پوشانده بشوند؛
• دوری از افرادی که تا به حال آبله‌مرغان نگرفته یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند؛
• شستن مرتب دست‌ها.