همهی ما در زندگی روزمره و در موقعیتهای گوناگون، بارها دچار استرس میشویم. استرس به واکنش طبیعی بدن در برابر عوامل محرک، تغییرات، فشارهای درونی یا بیرونی گفته میشود. این عوامل در شرایط مختلف سبب بر هم خوردن تعادل بدن میشوند و بدن هوشمند ما برای مقابله با این حالت تلاش میکند تا تعادل از دست رفته را بازگرداند. در این نوشته سعی شده به مهمترین علائم استرس اشاره شود تا با آگاهی از آن بتوانیم جلویش را بگیریم.
شدت استرس در شرایط و موقعیتهای مختلف، متفاوت است. استرس میتواند گاهی خفیف و زودگذر باشد (مانند استرسی که قبل از یک آزمون ساده به ما دست میدهد) یا ممکن است شدید باشد و حالت مزمن پیدا کند. در واقع کمی استرس قبل از انجام هر کاری لازم است و میتواند به بهتر انجام شدن آن کار منجر شود. اما استرس شدید و مزمنی که فشارهای روحی و جسمی بیش از حد به فرد وارد میکند، میتواند تأثیر مخربی بر زندگی او داشته باشد و حتی سبب بیماری شود.
از بین علائم استرس، ۸ نشانه به عنوان نشانههای بیماریزا و خاموش استرس شناخته شدهاند. اگر هر یک از این علائم را دارید، به سرعت برای درمان استرس اقدام کنید؛ در غیر این صورت بیماریها به زودی سراغتان خواهند آمد.
کهیر
اگر کهیر را تجربه کرده باشید، به احتمال زیاد میدانید که این برجستگیهای قرمزرنگ خارشدار تا چه اندازه آزاردهنده هستند. کهیر معمولا به دلیل حساسیت بدن به ترکیباتی آلرژیزا به نام هیستامین (Histamine) که در بسیاری از غذاها وجود دارد ایجاد میشود. اما اگر سابقهی آلرژی ندارید و به طور ناگهانی روی پوستتان کهیر ظاهر شد، علت آن میتواند استرس باشد.
هنگامی که دچار استرس میشوید (خواه مدتی کوتاه، خواه مدتی طولانی) سیستم ایمنی بدن ضعیف میشود و بدن برای مقابله با این مشکل، هیستامین آزاد میکند. در صورتی که استرس برطرف نشود، واکنشهای آلرژیک بدن سبب بروز کهیر خواهد شد. در این حالت حتی عواملی مانند سرما، گرما، صابونها و لوسیونها (که قبلا فرد نسبت به آنها حساسیت نداشته) نیز ممکن است پوست بدن را تحریک کنند.
ناپایداری وزن بدن
بدن به طور طبیعی هورمونی به نام کورتیزول ترشح میکند که در تنظیم قند خون و سوختوساز بدن نقش مهمی دارد. هنگامی که استرس دارید این هورمون بیش از حد طبیعی ترشح میشود. از این رو، عملکرد بدن در تنظیم قند خون مختل میشود و نحوهی سوختوساز چربیها، پروتئینها و کربوهیدرات تغییر میکند. در چنین شرایطی، یا فرد دچار کماشتهایی میشود و یا پرخوری میکند که هر دو از رفتارهای ناسالم در تغذیه هستند و سبب کاهش یا افزایش وزن میشوند.
سردردهای شدید
اگر گاهی به طور ناگهانی (بدون سابقهی سردرد یا میگرن) دچار سردردهای تنشیِ شدید میشوید، احتمالا استرس زیادی دارید. استرس، موادی شیمیایی را در مغز آزاد میکند که بر اعصاب و عروق خونی مغز تاثیر میگذارند و سبب سردرد میشود.
استرس در افراد مبتلا به میگرن میتواند سبب شروع یا وخیمتر شدن حملات میگرنی شود.
بیماریهای گوارشی
استرس به روشهای مختلفی روی معده و عملکرد دستگاه گوارش تأثیر منفی میگذارد. هنگامی که استرس دارید، معده اسیدهای گوارشی بیشتری را تولید میکند که ممکن است سبب سوزش سردل (حالتی که با درد در ناحیهی معده و احساس طعم تلخ در دهان همراه است) شود. همچنین هنگام استرس، تخلیهی مواد از معده به روده به آهستگی صورت میگیرد که به تجمع گاز معده و نفخ میانجامد.
سرماخوردگی
افرادی که به طور مرتب استرس دارند، معمولا بیشتر از دیگران دچار سرماخوردگی میشوند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن این افراد بسیار ضعیف است و نمیتواند به خوبی در برابر ویروسها و عوامل بیماریزا مقاومت کند. برای رفع استرس و ایجاد آرامش، مصرف چای بابونه و چای زنجبیل و همچنین دوش گرفتن با عصاره نعناع و اسطوخودوس بسیار مفید است.
آکنه
اگر فکر میکنید که آکنه فقط کابوس دوران نوجوانی است و در سنین بالاتر سراغتان نخواهد آمد، کاملا در اشتباه هستید. آکنه در هر سن و هر دورهای از زندگی ممکن است ظاهر شود. یکی از عوامل ایجاد آکنه و جوش استرس است. هنگامی که استرس دارید، بدن هورمون کورتیزول بیشتری ترشح میکند که سبب میشود غدد پوست، چربی بیشتری تولید کنند. تجمع چربی اضافی در فولیکولهای مو و همچنین سلولهای مردهی پوست، موجبات بروز جوش و آکنه را فراهم میکند.
کاهش تواناییهای ذهنی
ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول هنگام استرس، بر توانایی مغز و حافظه تأثیر میگذارد. استرس زیاد، سبب کاهش تمرکز میشود و در صورتی که درمان نشود، اضطراب، افسردگی و مشکلات حافظه را به دنبال خواهد داشت.
ریزش مو
فرایند طبیعی رشد موی سر به صورت چرخهای است که در آن موهای قدیمی میریزند و فولیکولهای جدید مو جایگزین آنها میشوند. بنابراین از دست دادن تعداد محدودی مو در روز طبیعی است. استرس شدید میتواند با ایجاد اختلال در این چرخه، تعداد زیادی از موها را همزمان به مرحلهای برساند که مرحلهی استراحت نامیده میشود. پس از این مرحله (که دو تا سه ماه به طول میانجامد) این موها بدون جایگزین شدن شروع به ریزش میکنند. استرس همچنین سبب میشود سیستم ایمنی بدن به فولیکولهای مو حمله کند و سبب ریزش مو شود.
همین امروز برای درمان استرس اقدام کنید
روشهای متعددی برای درمان استرس وجود دارد. ورزش و مراقبه (مدیتیشن) برای تمدد اعصاب و ایجاد آرامش بسیار مفید هستند. همچنین میتوانید از کتابهای رنگآمیزی برای بزرگسالان، لوازم هنری، بازیهای فکری، جدول کلمات و سرگرمیهای دیگری که به صورت مجموعه در بازار موجود است (و دقیقا با هدف درمان استرس طراحی شدهاند) استفاده کنید.