تاکنون همه ما و خصوصا افرادی که به سلامتی خود بیشتر اهمیت می‌دهند از چای سبز استفاده کرده‌اند، اما شکل دیگر استفاده از این چای، مصرف عصاره چای سبز است که حالت فشرده آن محسوب می‌شود و قطعا خواص منحصر‌بفرد خود را دارد. در این مقاله چطور را همراهی کنید تا شما را از خواص حیرت‌‌انگیز عصاره چای سبز برای سلامتی و قسمت‌های مختلف بدن آشنا کنیم.
۱. سرشار از آنتی‌اکسیدان است
خواص چای سبز برای سلامتی بیشتر از هر چیز دیگر مدیون وجود مقادیر زیاد آنتی اکسیدان است. آنتی‌اکسیدان‌ها از بروز استرس اکسیداتیو که بر اثر تخریب سلول‌ها از سوی رادیکال های آزاد صورت می‌گیرد، جلوگیری و از وقوع چنین مسئله‌ای ممانعت می‌کنند. تخریب سلول‌ها دلایل مختلفی نظیر افزایش سن و انواع بیماری‌ها دارد.
آنتی‌اکسیدان‌های پلی فنول موسوم به کاتچین حاوی بیشترین مقدار آنتی‌اکسیدان در عصاره چای سبز هستند. در میان کاتچین‌های چای سبز، اپی‌گالوکتشین گالات (EGCG)، بیشترین مزایا را دارد و روی آن تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. مطالعات نشان می‌دهد که عصاره چای سبز، ظرفیت آنتی‌اکسیدان بدن را افزایش می‌دهد و از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند.
برای مثال، در طی پژوهشی که روی ۳۵ فرد چاق صورت گرفت، در طول ۸ هفته به آنها ۸۷۰ میلی‌گرم عصاره چای سبز داده می‌شد. درنتیجه، ظرفیت آنتی‌اکسیدان خون آنها از ۱.۲ μmol/L به‌طور متوسط به ۲.۵ μmol/L افزایش پیدا کرد. عصاره چای سبز میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی خون را بالا می‌برد و از بسیاری مشکلات ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند.
۲. می‌تواند سلامت قلب را بهبود بخشد
استرس اکسیداتیو باعث افزایش تولید چربی در قلب می‌شود. درنتیجه در رگ‌های خونی التهاب ایجاد می‌شود و فشار خون بالا در فرد صورت می‌گیرد. خوشبختانه، آنتی‌اکسیدان موجود در عصاره چای سبز باعث جلوگیری از التهاب رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌شود. ضمن اینکه مانع از جذب چربی در سلول‌ها می‌شود و به کاهش چربی خون کمک می‌کند.
در مطالعه‌ای، ۵۶ فرد چاق با فشار خون بالا، روزانه ۳۷۹ میلی‌گرم از عصاره چای سبز را در طول ۳ ماه مصرف کردند. این افراد کاهش چشمگیری را در سطح فشار خون نسبت به گروه دیگری که دارونما مصرف می‌کردند، شاهد بودند. ضمن اینکه سطوح چربی خون آنها نیز کمتر شده بود و تری‌گلیسیرید، کلسترول LDL و کلی آنها نیز کاهش پیدا کرده بود.
در تحقیقی دیگر که روی ۳۳ فرد سالم انجام شده بود، مشخص شد که مصرف ۲۵۰ میلی‌گرم از عصاره چای سبز به‌طور روزانه در مدت ۸ هفته، سطح کلسترول را تا ۳.۹ درصد کاهش می‌دهد و کلسترول LDL را نیز ۴.۵ درصد کم می‌کند. از اصلی ترین عوامل ایجاد بیماری‌های قلبی فشار خون و سطح بالای چربی خون هستند. اگر بتوان این موارد را کنترل کرد، احتمال بهبود عملکرد قلب و کاهش خطرات مختلف به‌وجود می‌آید.
۳. برای مغز مفید است
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در عصاره چای سبز به‌ویژه EGCG، سلول‌های مغزی را از استرس اکسیداتیو حفظ می‌کند. این حفاظت باعث کاهش تخریب مغزی و ممانعت از مشکلات روانی و بیماری‌هایی نظیر پارکینسون، آلزایمر، زوال عقل و… می‌شود. علاوهبراینها، آنتی‌اکسیدان باعث کاهش فعالیت فلزاتی چون آهن و مس می‌شود. هر دوی این فلزات به سلول‌های مغزی آسیب می‌رسانند. عصاره چای سبز با برقراری ارتباط میان بخش‌های مختلف مغز به بهبود عملکرد حافظه نیز کمک می‌کند.
تحقیقی روی ۱۲ نفر انجام شد که طی آن روزانه ۲۷.۵ گرم عصاره چای یا دارونما به افراد داده می‌شد. سپس از افراد، آزمون‌های حافظه گرفته می‌شد و به کمک تصاویر مغزی، عملکرد مغز تحت بررسی قرار می‌گرفت. کسانی که عصاره چای سبز استفاده می‌کردند، نسبت به دسته‌ای که دارونما مصرف کرده بودند، تغییراتی در عملکرد مغزی و بهبود در انجام فعالیت‌ها داشتند.
۴. می‌تواند به کاهش وزن کمک کند
شاید شما هم درباره‌ی خواص چای سبز برای لاغری و چربی سوزی چیزهایی شنیده باشید. عصاره چای سبز سرشار از کاتاچین است و مقدار متعادلی کافئین دارد. ویژگی‌های عصاره چای سبز باعث می‌شود تا خاصیت کمک به کاهش وزن در آن وجود داشته باشد. هم کافئین و هم کاتاچین به تنظیم هورمون‌هایی که گرمازایی را در بدن افزایش می‌دهند، کمک می‌کند. گرمازایی فرایندی است که طی آن، بدن کالری می‌سوزاند تا غذاها را هضم و گرما تولید کند. مصرف عصاره چای سبز این روند را با کمک به بدن در سوزاندن کالری تقویت می‌کند. درنتیجه، وزن کاهش می‌یابد.
در تحقیقی، قبل از هر وعده‌ی غذایی، به ۱۴ نفر کپسول‌هایی حاوی کافئین، EGCG از چای سبز و عصاره‌ی گوارنا داده شد. سپس تأثیر مصرف این مواد روی سوزاندن کالری‌ها موردبررسی قرار گرفت. مشخص شد که شرکت‌کنندگان در این پژوهش، به‌طور متوسط، در طول ۲۴ ساعت، ۱۷۹ کالری بیشتر نسبت به حالت عادی سوزاندند.
مطالعه‌ای دیگر حاکی از آن بود که ۱۰ مرد سالم بعد از مصرف عصاره چای سبز در طول ۲۴ ساعت، ۴ درصد بیشتر کالری سوزانده بودند. این افراد کپسول‌هایی حاوی ۵۰ میلی‌گرم کافئین و ۹۰ میلی‌گرم EGCG استفاده کرده بودند. تحقیقات بیشتری نیز در این زمینه صورت گرفته است. مثلا مطالعه‌ای ۱۲ هفته‌ای روی ۱۱۵ زن چاق نشان داد که مصرف روزانه ۸۵۶ میلی‌گرم عصاره چای سبز باعث کاهش ۱.۱ کیلوگرمی افراد شرکت‌کننده در این تحقیق بوده است.
۵. می‌تواند عملکرد کبد را بهبود بخشد
کاتاچین موجود در عصاره چای سبز باعث کاهش التهاب برخی بیماری های کبدی مثل بیماری‌های کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) می‌شود. در تحقیقی که روی ۸۰ نفر مبتلا به بیماری‌های کبد چرب غیرالکلی صورت گرفت، در مدت ۹۰ روز به افراد شرکت‌کننده در دو گروه دارونما و ۵۰۰ میلی‌گرم عصاره چای سبز در روز داده می‌شد. گروهی که عصاره چای سبز مصرف می‌کردند، کاهش محسوسی در سطح آنزیم‌های کبد داشتند و این موضوع نشان می‌داد که مصرف عصاره چای سبز بر سلامت کبد تأثیر دارد.
به‌طور مشابه، ۱۷ بیمار مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نیز روزانه به‌مدت ۱۲ هفته ۷۰۰ میلی‌لیتر چای سبز مصرف می‌کردند که حاوی حداقل ۱ گرم کاتاچین بود. این افراد نیز شاهد کاهش چشمگیری در سطح چربی کبد بودند و از میزان التهاب و استرس اکسیداتیو در آنها نیز کم شده بود. البته در مصرف عصاره چای سبز نباید زیاده‌روی کرد، زیرا مصرف بیشتر از حد مناسب باعث ایجاد آسیب‌هایی به کبد می‌شود.
۶. می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش بدهد
عصاره چای سبز می‌تواند در کاهش احتمال خطر ابتلا به سرطان مؤثر باشد. سلامت و حفظ بافت‌ها و ارگان‌های مختلف بدن در گروی مرگ و رشد دوباره سلول‌ها است. سلول‌های ویژه‌ای موسوم به سلول‌های بنیادی، سلول‌های جدیدی برای جایگزینی سلول‌های مرده تولید می‌کنند. این فرایند باعث سالم و فعال ماندن سلول‌ها می‌شود. اگر این فرایند به هم بخورد، احتمال ابتلا به سرطان قوت می‌گیرد و بدن شروع به تولید سلول‌های اضافی و ناکارآمد می‌کند. درواقع، سلول‌هایی که تولید می‌شوند ازبین نمی‌روند.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در عصاره چای سبز به‌ویژه EGCG، اثرات خوبی در حفظ تعادل میان تولید و مرگ سلول‌ها دارد. در پژوهشی نیز تأثیر مصرف ۶۰۰ میلی‌گرم از کاتاچین چای سبز به‌طور روزانه در بیمارانی که خطر ابتلا به سرطان پروستات داشتند نشان داد که احتمال ابتلا به سرطان در افرادی که در این آزمایش عصاره چای سبز مصرف می‌کردند، در مقایسه با کسانی که نمی‌کردند ۳ درصد بود. این رقم برای افرادی که عصاره مصرف نمی‌کردند ۳۰ درصد بود.
۷. می‌تواند اثرات مثبتی روی پوست داشته باشد
خواص چای سبز برای پوست و مو تا حدودی شناخته شده است. مصرف عصاره چای سبز در قالب مکمل های غذایی یا استفاده مستقیم آن برای پوست، نتایج خوبی را نشان می‌دهد. مصرف و استفاده عصاره چای سبز برای پوست به حل بسیاری از مشکلات پوستی نظیر درماتیت (حساسیت پوستی)، آکنه روزاسه و درمان زگیل کمک می‌کند. مصرف آن به‌شکل مکمل‌ها هم در درمان آکنه و پیری پوست نقش دارد. مثلا در تحقیقی مشخص شد که اگر در طول ۴ هفته مقدار ۱۵۰۰ میلی‌گرم عصاره چای سبز مصرف بشود، برآمدگی‌های قرمز ناشی از آکنه تا حد زیادی بهبود پیدا می‌کنند.
به‌نظر می‌رسد که بسیاری از مشکلات پوستی نظیر فقدان حالت ارتجاعی پوست، التهاب، پیری زودرس و سرطان ناشی از قرار گرفتن درمعرض اشعه‌های فرابنفش به کمک مصرف و استفاده عصاره چای سبز به‌شکل موضعی و خوراکی حل می‌شود. در پژوهشی دیگر مشخص شد که استفاده ۶۰ روزه از کرمی حاوی عصاره چای سبز در ۱۰ نفر، ویژگی ارتجاعی و انعطاف پوست را افزایش می‌دهد. ضمن اینکه تحقیقات از کاهش تخریب پوست در اثر مجاورت با نور خورشید نیز حکایت دارند. افزودن عصاره چای سبز به محصولات آرایشی نیز تأثیرات مثبتی روی پوست نشان می‌دهد و موجب آبرسانی به پوست می‌شود.
۸. می‌تواند موجب افزایش توانایی بازیابی بدن و بهره‌وری تمرینات ورزشی شود
عصاره چای سبز در بهبود عملکرد افراد در تمرینات ورزشی و بازیابی بدن نیز مؤثر واقع می‌شود. علاوه بر تمام فواید ورزش برای سلامتی، ورزش ممکن است باعث استرس اکسیداتیو و تخریب سلول‌ها نیز بشود. خوشبختانه مصرف موادی که حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر کاتچین در عصاره چای سبز هستند، باعث کاهش تخریب سلولی می‌شود و خستگی ماهیچه‌ها را به‌تأخیر می‌اندازد.
پژوهشی روی ۳۵ مرد نشان داد که مصرف عصاره چای سبز و انجام تمرینات فشرده به‌مدت ۴ هفته باعث افزایش عملکرد حفاظتی آنتی‌اکسیدان‌ها از بدن می‌شود. مثلا ۱۶ نفر از قهرمانان دوی سرعتی با مصرف این ماده در طول ۴ هفته مقاومت خوبی در برابر تخریب اکسیداتیو از خود نشان می‌دادند. علاوهبراینها، مصرف عصاره چای سبز باعث بهبود عملکرد فرد در انجام تمرینات ورزشی نیز می‌شود. در عده ای دیگر از مردان ورزشکار، مصرف عصاره به‌شکل افزایش ۱۰.۹ درصدی مسیر دو، اثرات مثبت از خود نشان داده بود.
۹. می‌تواند به کاهش قند خون کمک کند
کاتاچین موجود در چای سبز به‌ویژه EGCG، باعث افزایش حساسیت به انسولین می‌شود و میزان قند خون را تنظیم می‌کند. افزایش حساسیت به انسولین و تنظیم قند خون باعث کاهش قند خون می‌شود. در مطالعه‌ای به ۱۴ فرد سالم، مواد قندی داده شد و علاوه‌برآن، به تعدادی از آنها ۱.۵ گرم چای سبز و به تعدادی دیگر دارونما داده شد. بعد از گذشت ۳۰ دقیقه، گروهی که چای سبز مصرف کرده بودند میزان تحمل گلوکز بهتری داشتند و این تحمل نسبت به گروه دیگر در ادامه تحقیق نیز بهتر از گروه دیگر بود.
پژوهشی دیگر نیز حاکی از آن بود که مصرف عصاره چای سبز در مردان جوان، حساسیت نسبت به انسولین را تا ۱۳ درصد بهبود می‌بخشد. درکل، تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره چای سبز در تنطیم گلوکز خون نقش دارد و می‌تواند باعث کاهش سطح هموگلبین A1C که نشانگر سطح گلوکز خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته است نیز بشود.
۱۰. سهولت استفاده در رژیم غذایی
عصاره چای سبز را می‌توان در شکل‌های مختلفی مانند مایع، کپسول، پودر و… تهیه کرد. عصاره چای سبز را می‌توانید در آب حل کنید یا پودر آن را در انواع اسموتی‌ها با سایر مواد ترکیب کنید. در هر حال، مزه آن محسوس و قوی است. میزان معقول مصرف این ماده در روز، ۲۵۰ تا ۵۰۰ گرم است. یعنی در حد ۳ تا ۵ فنجان چای سبز یا ۱.۲ لیتر.
باید بدانید که تمام مکمل‌ها و محصولات عصاره چای سبز به یک شکل تهیه نمی‌شوند. برخی از آنها فقط از برگ خشک چای سبز تولید می‌شوند و برخی دیگر حاوی اشکال جداگانه‌ای از یک یا تعداد بیشتری کاتاچین هستند. کاتاچینی که پیوند بیشتری با سلامت دارد و فواید زیادی در رابطه با سلامت عرضه می‌کند، EGCG است. بنابراین بهتر است حواس‌تان به وجود این ماده در مکملی که مصرف می‌کنید باشد. درنهایت، لازم به ذکر است که مصرف عصاره چای سبز با غذا بهتر است. اگر از دُز پیشنهادی بیشتر یا با معده‌ی خالی آن را بخورید، آثار بدی روی کبدتان دارد.
نکته پایانی درباره‌ی عصاره چای سبز
به‌خاطر وجود آنتی‌اکسیدان، عصاره چای سبز به سلامتی بدن کمک چشمگیری می‌کند. تحقیقات مختلف نشان می‌دهند که عصاره چای سبز باعث کاهش وزن، تنظیم قند خون، جلوگیری از بیماری‌های مختلف و بهبود عملکرد و بازیابی در تمرینات ورزشی می‌شود. علاوهبراینها باعث بهبود عملکرد کبد و افزایش سلامت پوست است و سطح چربی خون را کاهش می‌دهد، باعث تنظیم فشار خون می‌شود و ضمانتی است برای سلامت مغز. مصرف آن به‌شکل‌های مختلف پودر، قرص و مایع ممکن است و دُز پیشنهادی آن ۲۵۰ تا ۵۰۰ گرم در روز توصیه می‌شود. بهتر است که عصاره را همراه با غذا مصرف کنید.
فرقی نمی‌کند که به‌دنبال کاهش خطر بیماری‌ها هستید یا می‌خواهید سلامت عمومی‌تان را بهبود ببخشید، در هر حال مصرف عصاره چای سبز راه بسیار خوبی برای تقویت بدن با افزایش آنتی‌اکسیدان‌ها به رژیم غذایی شما است.
