طرز تهیه نان خانگی را بلدید؟ به نظرتان می‌آید که دیگر دورهٔ این کارها گذشته است؟ متأسفانه دنیا به‌ویژه در این روزها مدام به ما نشان می‌دهد که همیشه چیزی برای غافلگیرکردن ما در آستین دارد. پس بهتر است که تا جایی که می‌شود توانایی‌های مختلف را در خودمان رشد بدهیم تا از بحران‌های ریزودرشت اطراف‌مان جان سالم به‌در ببریم. مثلا اگر بتوانیم طرز تهیه نان خانگی را یاد بگیریم، از ابعاد متنوعی خیال‌مان راحت خواهد شد. با وجود نان خانگی دیگر نگران محتویات داخل نان نیستیم و اگر مثل این روزهای کرونایی اسیر قرنطینه و خانه نشینی شدیم، دست‌مان باز خواهد بود که هر نانی که دل‌مان می‌خواهد برای خود درست کنیم. در این مقاله برایتان از طرز تهیه نان خانگی بدون نیاز به تنور و امکانات عجیب‌وغریب خواهیم گفت. بربری دوست دارید یا سنگگ؟ تافتون را ترجیح می‌دهید؟ رابطه‌تان با نان‌های حجیم چگونه است؟ هر نانی که مد نظرتان است، با ما همراه باشید.
بدون مایکروویو و فِر هم می‌توان نان درست کرد؟
فرِ یا مایکروویو ندارید و فکر می‌کنید که نمی‌توانید در منزل نان بپزید؟ سخت در اشتباهید. با کمترین امکانات هم می‌توانید انواع نان‌های خوشمزه را بپزید و نوش‌جان کنید. اگر بنا باشد که بدون این تجهیزات نان بپزید باید قابلمه یا تابه‌ای در اختیارتان باشد که سنگین و مستحکم و از جنس چدن و آهن است. قابلمه‌ای با این مشخصات به شما کمک می‌کند تا حرارت را به‌طور مساوی و یکنواخت به نواحی مختلف خمیرتان منتقل کنید.
این قابلمه‌ها می‌توانند روی آتش گاز، آتش در طبیعت و هر جای دیگری قرار بگیرند و امکان پختن نان خانگی را برایتان فراهم کنند. اگر ساج یا همان صفحه فلزی محدب هم در اختیارتان باشد تا خمیرتان را به‌راحتی روی آن پهن کنید و نان بپزید که دیگر عالی می‌شود. به‌کمک این وسیله هم می‌توانید نان تافتون خوشمزه درست کنید و لذت ببرید.
در ادامه به‌ترتیب از پخت نان‌های تافتون، بربری و سنگک برایتان خواهیم گفت. اگر دوست‌دار نان‌های تپلی و پف‌دار غربی هستید هم برایتان دستوری آسان تهیه کرده‌ایم.
طرز تهیه نان تافتون خانگی
نان تافتون از آن نان‌های همه‌پسند و خوشمزه‌ای است که تقریبا همه آن را دوست دارند و تقریبا با هر غذا و وعده‌ای هم قابل‌خوردن است. طرز تهیه نان خانگی تافتون هم بسیار ساده است و بدون نیاز به امکانات خاص می‌توانید آن را بپزید.
مواد لازم برای نان تافتون
نکته: آردی که در هنگام پخت نان استفاده می‌شود باید چقدر باشد؟ آرد را کم‌کم بریزید تا خمیر به دست و تخته نچسبد. به‌طور کلی، به‌ازای هر یک کیلو آرد به نیم لیتر آب نیاز است.
دستورالعمل تهیه نان تافتون خانگی
تمام موادی که در قسمت قبلی عنوان شد، با هم مخلوط کنید و به‌مدت ۱۰ دقیقه بگذارید تا به حال خود بماند. بعد از ۱۰ دقیقه، آرد گندم را آرام‌آرام به مخلوط اضافه کنید و هم‌زمان هم بزنید. بعد دست‌ها را بشویید و خمیر را روی تخته بگذارید و با آرد ورز بدهید. آن‌قدر ورز دهید تا خمیر به دست و تختهٔ کار نچسبد.
حالا باید خمیر را مجددا به ظرف برگردانید و روی آن را با پارچه‌ای بپوشانید و اجازه بدهید که به مدت یک ساعت در همان حال باقی بماند. بعد خمیر را از ظرف خارج و چانه‌های ۸۰ گرمی از خمیر درست کنید. تا جایی که می‌شود، چانه‌ها را با وردنه، نازک و صاف کنید. بعد از آن، هر خمیر پهن و صاف‌شده را راهی ماهیتابه یا ساج داغ کنید. نان به‌راحتی پخته می‌شود و طعم خیلی خوبی هم پیدا می‌کند.
طرز تهیه نان بربری خانگی
تاریخ می‌گوید که نان بربری از زمان قاجار وارد ایران شده است و ریشه‌اش به قوم بربر بازمی‌گردد. ماجرا هرچه که باشد، ما قدردان کسانی هستیم که این نان خوشمزه را پختند و مصرف آن را در میان ایرانی‌ها رایج کردند. نان بربری ضخیم‌ترین نان ایرانی است. اگر بخواهیم استانداردی برای قدوقواره‌اش در نظر بگیریم، باید بگوییم که طول تقریبی آن باید ۸۰ سانتی‌متر و عرضش هم حوالی ۳۰ سانتی‌متر باشد. ضخامت نان بربری هم حدود ۲ سانتی‌متر است.
حتما بهتر از ما می‌دانید که بربری اصیل و خوشمزه دارای رویه‌ای برشته و بافت داخلی نرم و پوک است. اما اجازه بدهید که به‌سراغ طرز تهیه نان بربری برویم و به شما بگوییم که حتی اگر نتوانید به نانوایی بروید، باز هم امکان پخت نان‌های خوشمزه برایتان مقدور خواهد بود:
مواد لازم برای تهیه نان بربری برای ۴ قرص نان
دستورالعمل تهیه نان خانگی بربری
- شکر، خمیرمایه و یک و سه‌چهارم پیمانه آب گرم را با هم ترکیب کنید. ۵ تا ۱۰ دقیقه به این ترکیب زمان بدهید تا حالت پُف‌دار پیدا کند.
- نمک و ۴ پیمانه آرد نان را به مخلوط اضافه کنید و با هم‌زن تنظیم‌شده روی درجهٔ کم و متوسط هم بزنید تا مخلوط کاملا یکدست شود.
- برای یکدست‌شدن ترکیبی که ساخته‌اید، درجهٔ هم‌زن را روی متوسط تنظیم کنید و با آن ترکیب را هم بزنید تا به خمیری یکدست و منسجم برسید.
- خمیر را به سطحی پوشیده‌شده از آرد منتقل کنید و آن را ورز دهید. ورزدادن را به مدت ۴ دقیقه ادامه بدهید و اگر نیاز بود، آرد بیشتری اضافه کنید تا خمیر حالت ارتجاعی داشته باشد و چسبندگی‌اش به دست و سطح را از دست بدهد.
- کاسه‌ای بزرگ را با روغن گیاهی چرب کنید و خمیر را داخل آن بیندازید. سپس روی کاسه را پلاستیک بکشید.
- ظرف را به مدت ۶۰ تا ۷۵ دقیقه در جایی گرم قرار بدهید تا حجمش افزاش و پُف کند.
- خمیر را به دو بخش تقسیم و دو شونه خمیر به آنها تهیه کنید. روی خمیرها آرد بپاشید که چسبندگی پیدا نکنند و بگذارید تا حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بماند و پُف کند.
- در فاصله‌ای که خمیر مشغول پف‌کردن است، آرد همه‌کاره، جوش‌شیرین و یک قاشق چای‌خوری روغن را به همراه دو-سوم پیمانه آب در قابلمه‌ای کوچک روی حرارت متوسط مخلوط کنید. ترکیب را آرام هم بزنید تا غلیظ شود. این کار را به مدت ۳ دقیقه انجام بدهید و بعد اجازه بدهید تا محتویات قابلمه سرد شود.
مرحله پخت در طرز تهیه نان خانگی بربری
اگر فِر داشته باشید که بسیار راحت خواهید بود. در این بخش از کار با وجود داشتن فِر می‌توانید سنگ پیتزا یا سینی فِر را در قسمت پایینی آن بگذارید و آنها را در حدود ۲۰ دقیقه تا ۴۵۰ فارنهایت یا ۲۳۰ سانتی‌گراد داغ کنید. این مرحله به شما کمک می‌کند تا از برشته‌شدن نان‌تان مطمئن شوید.
یکی از چانه‌ها را روی سطح موردنظرتان پهن کنید و روی خمیر آرد بپاشید. نمک و کنجد را در کاسه‌ای ترکیب کنید. انگشت‌های‌تان را درون کاسهٔ آب ببرید و روی سطح خمیر برش‌هایی عمودی مانند آنچه در نان بربری‌های نانوایی می‌بینید، ایجاد کنید. بعد با روغن گیاهی و برس مخصوص روغن، روی نان را چرب کنید و نیمی از مخلوط کنجد و نمک را روی خمیر بپاشید.
خمیر را به مدت ۱۵ تا ۱۸ دقیقه در فِر بپزید تا روی آن طلایی شود. بعد از آن می‌توانید نان را به سینی یا ظرفی دیگر منتقل کنید تا سرد شود و آن را نوش‌جان بفرمایید.
اگر فِر ندارید هم اشکالی ندارد. قابلمه‌ای چدنی را روی گاز بگذارید. داخل قابلمه باید نچسب باشد. قبل از انتقال خمیر به قابلمه، حدود ۵ دقیقه زیر آن را روشن کنید تا کاملا داغ شود. قابلمه را اندکی چرب و بعد خمیر را با وردنه یا چیزی شبیه آن (مثلا بطری روی سطحی صاف پهن کرده‌اید) روی کف قابلمه پهن کنید. حالا باید حرارت زیر قابلمه را ملایم کنید تا خمیر شروع به پخته‌شدن از سمت پشت کند و روی آن حباب‌هایی ظاهر شود.
بعد خمیر را برگردانید و اجازه بدهید که سطح رویی آن بپزد. پس از پخت نان‌ها هم می‌توانید به دو طرف آن کره بزنید و برای مرحله بعدی یعنی نوش‌جان‌کردن پیش بروید.
طرز تهیه نان سنگک در خانه
دربارهٔ نان سنگک دوست‌داشتنی هم حرف‌های زیادی زده می‌شود. مثلا اینکه از زمان ساسانیان تا به‌حال مهمان سفره‌های ایرانی بوده است یا اینکه شیخ بهایی کسی است که آن را برای نخستین‌بار درست کرده و… . در هر حال، تاریخچه این نان هر چه که باشد، یکی از خوشمزه‌ترین و مقوی‌ترین نان‌های ایرانی همین سنگک جذاب خودمان است.
اصلا می‌توانید آبگوشت را بدون نان سنگک تصور کنید؟ این نان یار باصفای سفره‌های ماست. پس اگر طرز تهیه نان سنگک خانگی را یاد بگیرید، ضمن اینکه می‌توانید هر موقع که خواستید با دستان خودتان آن را بپزید، ادای دینی هم به حضور پرمهرش بر سر سفره‌های ایرانی در طول تاریخ خواهید کرد.
مواد لازم برای تهیه نان سنگگ
دستورالعمل تهیه نان خانگی سنگک
برای تهیهٔ نان سنگک به تعدادی سنگ‌ریزه هم نیاز دارید تا شکل و شمائل نان را به نمونه‌ای نزدیک کنید که از نانوایی می‌خرید. البته اگر بخواهید امکان حذف سنگ از فرایند پخت‌وپز هم وجود دارد ولی سنگ‌ها می‌توانند بافت و شکل نان را اصیل‌تر و جذاب‌تر کنند.
برای شروع فرایند پخت نان خانگی باید کاسه‌ای در اندازهٔ متوسط بیاورید و مایه خمیر را به همراه یک-چهارم پیمانه آب ترکیب کنید. بگذارید که این ترکیب به اندازهٔ ۵ دقیقه به حال خود بماند. نمک و یک و نیم پیمانه آب را هم به آن اضافه کنید و اجازه بدهید که حدود ۱۰ دقیقهٔ دیگر هم بماند. سپس به‌تدریج، آب و آرد باقی‌مانده را به آن اضافه کنید. همهٔ اینها را با هم مخلوط کنید و هم بزنید تا خمیری یکدست ایجاد شود.
کاسه‌ای بزرگ‌تر بیاورید و کف آن را با روغن چرب کنید. حالا خمیر را به این کاسه منتقل کنید و روی آن را با پارچه مرطوب بپوشانید. بگذارید تا خمیر یک شب در ظرف بماند و پُف کند. البته جایی که ظرف را قرار می‌دهید باید گرم و تاریک باشد.
مرحله پخت در طرز تهیه نان خانگی سنگک
اگر فِر آشپزی در اختیارتان است، درجهٔ آن را روی بیشترین دما تنظیم کنید. اگر سنگ‌های کوچک دارید هم باید آنها را روی سطح سینی فر بگذارید تا به اندازه کافی داغ شوند. زمانی که فر در حال داغ‌شدن است، دست‌هایتان را با روغن چرب کنید و حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه خمیر را ورز دهید. برای اینکه خمیر چسبندگی نداشته باشد، می‌توانید محیطی را که روی سطح آن، مشغول ورزدادن نان هستید هم چرب کنید. سپس از خمیر، شش چانه بگیرید. یعنی خمیر را به قسمت‌های کوچکی درآورید که در نانوایی به چانه معروف است.
هر چانه را پهن و صاف کنید، به‌طوری‌که ضخامت خمیر به حدود ۲ سانتی‌متر برسد. یادتان باشد که لازم نیست نان به‌شکلی دقیقا یکپارچه صاف و پهن شود. اگر خمیر نان سنگک دارای پستی‌ها و بلندی‌هایی باشد، ظاهر آن بهتر خواهد شد و به شکل اصلی آن در نانوایی‌ها شباهت بیشتری پیدا می‌کند. دانه‌های کنجد را هم روی خمیر نان بپاشید.
نان را به مدت یک دقیقه در فر بپزید و بعد آن را برگردانید و طرف دیگر را برای حدود ۳ دقیقه بپزید. سپس دوباره نان را بگردانید و بگذارید تا سطح اولیهٔ آن ۲ دقیقهٔ دیگر پخته شود. بعد از این مراحل، نان را از فِر بیرون بیاورید و سنگ‌ها را از آن جدا کنید.
طرز تهیه نان حجیم در خانه
اگر طرف‌دار نان‌های حجیم یا همان نان‌های تپلی و چاق باشید هم می‌توانید از این طرز تهیه نان خانگی استفاده کنید. این نان را هم بدون نیاز به امکانات خاص و خیلی ساده می‌توانید درست کنید.
قدم نخست
یک و نیم پیمانه آرد را با نصف قاشق چای‌خوری نمک در ظرف بزرگی مخلوط کنید. وسط این مخلوط را گود کنید و نصف پیمانه آب گرم در آن بریزید. نصف قاشق چای‌خوری مایه خمیر هم به آن اضافه کنید و یک قاشق غذاخوری شکر هم در آن بریزید. تمام این مواد را باهم مخلوط کنید.
قدم دوم
حالا می‌خواهیم به‌سراغ آماده‌سازی خمیر برویم. به‌آرامی به ترکیب مرحله قبل، آب اضافه کنید. منظور از به‌آرامی، اضافه‌کردن آب به شکل قاشق‌قاشق است. بعد به‌کمک دست‌هایتان ترکیب را ورز دهید. یک قاشق غذاخوری کره هم در صورت نیاز به ترکیب اضافه کنید و به ورزدادن ادامه بدهید. آن‌قدر ورز دهید تا خمیری درجه‌یک و منسجم به دست بیاورید.
قدم سوم
دیگر نوبت آن است که خمیر پف کند. پس خمیر مرحلهٔ قبل را در کاسه‌ای بگذارید و آن را با کرهٔ آب‌شده چرب کنید. روی کاسه را بپوشانید و اجازه دهید که حدود دو ساعت به همین حالت باقی بماند. بعد از سپری‌شدن این مدت، متوجه پُف‌کردن و دوبرابرشدن خمیر خواهید شد. حالا خمیر را از کاسه بیرون بیاورید و گرد کنید.
قدم چهارم
قدم بعدی در آشنایی با طرز تهیه نان در خانه هم این است که قابلمه‌ای چدنی یا آهنی را بیاورید و با روغن یا کره، سطح داخلی‌اش را چرب کنید. بعد خمیر را به آن منتقل کنید و درب قابلمه را به‌مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بگذارید. بعد از گذر زمان باید درب قابلمه را بردارید و با پارچه‌ای آن را بپوشانید، مثل دم‌کنی.
قدم پنجم
با چاقو خطوطی در خمیر ایجاد کنید و برش‌هایی بزنید؛ سپس درب قابلمه را بگذارید و به‌مدت ۱۰ دقیقه، خمیر را روی حرارت ملایم بپزید. بعد از آن، خمیر را برگردانید تا سمت دیگر آن هم به اندازهٔ ۵ دقیقه بپزد. به همین سادگی!
در آخر
همان‌طور که دیدید، طرز تهیه نان در خانه اصلا و ابدا کار دشواری نیست. به‌راحتی و در عرض زمانی کوتاه می‌توانید نان‌های مختلف را بپزید و با آنها غذاهای مختلف را نوش‌جان بفرمایید. اگر نمی‌شود به نانوایی رفت، جای غصه‌خوردن و مرثیه‌خوانی برای سنگک و بربری و تافتون وجود ندارد. کافی است آستین‌ها را بالا بزنید و دست‌به‌کار شوید. اگر تجربه‌ای در زمینه پخت نان دارید، حتما نظرتان را به ما بگویید.
