سیاه شدن موهای سفید ؛ شبیه رؤیا نیست؟ بعید و دور از انتظار است یا امکانش وجود دارد؟ معمولا مویی که سفید و خاکستری شده دیگر به رنگ اولیه خود بر نخواهد گشت. مگر اینکه پای مشکلات کمبود مواد مغذی در بدن به میان بیاید. ژنتیک و سبک زندگی در به‌تعویق‌افتادن سفیدی مو اثر دارند؛ اما بشر تا اینجای روزگار به جادویی نرسیده که کاملا سیاه شدن موهای سفید را به همراه داشته باشد. در این مقاله، درباره موهای سفید و احتمال بازگشت رنگشان بیشتر خواهید خواند.
آیا سیاه شدن موهای سفید امکان دارد؟
موی سر بیشتر افراد قبل از ۵۰سالگی رو به سفیدشدن می‌رود. قبل از این سن، روند سفید و خاکستری‌شدن موها کند است؛ اما بعدتر به تعداد رشته‌ها و دسته‌های سفید مو افزوده می‌شود. تغذیه مناسب و داشتن سبک‌زندگی سالم ازبین‌رفتن رنگ‌دانه‌های مو را به تأخیر می‌اندازد. معمولا اقدامات پیشگیرانه برای کسانی مناسب است که موهایشان قبل از ۳۰سالگی شروع به سفیدشدن می‌کند.
منتها بعد از آنکه ملانین موجود در موها از دست می‌رود، موها سفید و خاکستری می‌شوند و نمی‌توان کاری برای سیاه‌شدن آنها کرد. ملانین رنگ‌دانه‌ای است که در سلول‌های ملانوسیت تولید می‌شود. این سلول‌ها به پوست و موهایتان رنگ می‌دهند. هرقدر میزان ملانین موجود در موهایتان کمتر باشد، کم‌رنگ‌تر خواهند شد. مقدار این ماده در موهای خاکستری بسیار اندک و در موهای سفید صفر است.
با افزایش سن، ازدست‌دادن ملانین موجود در موها کاملا طبیعی است. بعد از ۳۰سالگی، با گذر هر دهه از عمر، احتمال خاکستری‌شدن موها تا ۲۰درصد افزایش می‌یابد. البته بعضی از افراد، به‌واسطه مسائل ژنتیکی و سبک‌زندگی، در دوران قبل از ۳۰سالگی، شاهد خاکستری‌شدن موهای خود هستند.
سیاه شدن موهای سفید و شایعاتی ناممکن
متأسفانه شایعات و اطلاعات اشتباه زیادی درباره سیاه‌شدن موها بعد از تغییر رنگشان وجود دارد. بعضی مشکلات جسمانی و کمبود برخی از مواد مغذی و مفید در بدن ممکن است باعث سریع‌ترشدن سفیدی موها شود؛ اما بعد از اینکه به هر دلیلی مو خاکستری و سفید شد، دیگر نمی‌توان با چیزی جز رنگ آن را به‌شکل قبلی‌اش درآورد.
علت سفیدی زودرس موها و راه‌هایی برای توقف روند خاکستری شدن آنها
۱. عوامل ژنتیکی
موی انسان بهطور طبیعی سفید است. ملانین مسئول رنگی‌کردن موهایی است که آدمی با آنها به دنیا می‌آید. میزان داشتن ملانین در موها موضوعی ژنتیکی است. فولیکول موها حاوی سلول‌هایی‌اند که ملانین برای تولید رنگ‌دانه استفاده می‌کند. این سلول‌ها باید با پروتئین کراتین ترکیب شوند. ازدست‌رفتن ملانین بهطور طبیعی به‌ویژه بعد از ۳۰سالگی رخ می‌دهد. این کاهش و ازدست‌رفتن ملانین تا حد زیادی ژنتیکی است. اگر والدینتان زود و زیاد ملانین موها را از دست داده باشند و موهایشان زود شروع به سفیدشدن کرده باشد، احتمال اینکه چنین چیزی برای شما هم رخ بدهد زیاد خواهد بود.
۲. کمبود برخی مواد مغذی در بدن
اگر رژیم غذایی سالم و متعادلی دارید، دیگر نباید دلیل سفیدی موها را در کمبود مواد مغذی جست‌وجو کنید؛ اما کمبود برخی از مواد در رژیم غذایی روی تولید ملانین در فولیکول‌های مو اثر منفی می‌گذارد. از مواد مهمی که تولید ملانین به آنها وابسته است مواد زیر را به خاطر بسپارید:
کلسیم
کلسیم فقط برای تقویت استخوان ها نیست. این ماده به سلامت بیشتر اعصاب، سلامت قلب و ماهیچه‌ها هم کمک می‌کند. محصولات لبنی مانند شیر و ماست از ستاره‌های دنیای لبنیات در زمینه رساندن کلسیم به بدن هستند. این ماده مفید در مواد دیگری مانند سبزیجات با برگ سبز تیره، غلات غنی‌شده و ماهی هم موجود است.
مس
کمبود مس در بدن باعث مشکلاتی در زمینه تولید انرژی می‌شود و روی سلول‌های خونی و بافت‌های همبند اثر می‌گذارد. منظور از بافت همبند بافت‌هایی است که از بافت‌های دیگر بدن حفاظت و پشتیبانی می‌کنند. این ماده معدنی در سوختوساز آهن در بدن و تولید سلول‌های خونی تازه هم نقش دارد. مس باعث تولید ملانین در بدن می‌شود؛ پس باید با مصرف موادی مانند بادام زمینی، بادام، عدس، جگر گاو، گوشت خرچنگ یا قارچ سفید، مس را به بدن خود وارد کنید. مشکل کمبود این ماده را پزشکان با تجویز مکمل‌های روغن ماهی حل می‌کنند. مس در غذاهای دریایی هم وجود دارد و مقدار مصرف مناسب روزانه آن برای بزرگ‌سالان ۹۰۰ میکروگرم (۰٫۹ میلی‌گرم) است.
آهن
اگر دچار سفیدی زودرس موها شده‌اید، احتمالا میزان آهن بدنتان کم است. آهن ماده معدنی ضروری برای ساخت هموگلوبین در سلول‌های خونی است. هموگلوبین وظیفه دارد اکسیژن را به نقاط مختلف بدن برساند. با مصرف گوشت، عدس و سبزیجاتی با برگ‌هایی به‌رنگ سبز تیره می‌توانید میزان آهن موردنیاز بدن را تأمین کنید. اگر گیاه‌خوار یا خام گیاه‌خوار هستید، حتما به مصرف ویتامین C هم دقت کنید؛ چون وجود این ویتامین به جذب بیشتر آهن در بدن کمک می‌کند.
پروتئین (کراتین)
شاید درباره کراتینه کردن مو برای صاف و زیباتر شدن آن چیزهایی شنیده باشید. این کراتینه‌کردن از بیرون انجام می‌شود؛ اما مصرف کراتین به‌شکل خوردنی نیز می‌تواند روی موها اثرات مثبتی بگذارد. کراتین نوعی پروتئین است که روی سلول‌های سطح پوست وجود دارد. زمانی‌که این پروتئين‌ها در فولیکول‌های مو تجزیه می‌شوند، ریزش مو و ازدست‌رفتن رنگ‌دانه‌ها رخ می‌دهد. برای اینکه پروتئین کراتین از راه خوردن وارد بدنتان شود، باید مواد پروتئینی مصرف کنید. با مصرف پروتئین کراتین نیز به بدنتان وارد می‌شود و امکان استخراج اسیدهای آمینه و تبدیل‌کردن آنها به کراتین به وجود می‌آید.
ویتامین B5
ویتامین B5 نیز از ویتامین‌های ضروری است که به بدن در تولید انرژی از مواد غذایی کمک می‌کند. کار دیگر آن کمک به تولید گلبول قرمز است. ماهی، جگر گاو و ماست حاوی ویتامین B5 هستند.
ویتامین B6
این ویتامین به تقویت سیستم ایمنی بدن و سوخت و ساز آن کمک می‌کند. خستگی، خشکی موها و پوسته‌پوسته‌شدن لب از نشانه‌های کمبود ویتامین B6 است. ماهی، مرغ، سیب زمینی و میوه‌هایی غیر از مرکبات در کنار مواد متنوع دیگر حاوی این ویتامین‌اند. مشکلات خودایمنی و کلیه در بدن می‌توانند روی دریافت این ویتامین در بدن اثر منفی بگذارند. مقدار لازم برای مصرف مکمل‌های ویتامین B6 برای افراد معمولی اغلب ۱٫۳ میلی‌گرم در روز است؛ اما زنان باردار یا شیرده و مسن‌ترها به اندکی بیشتر از این مقدار برای مصرف روزانه نیاز دارند.
ویتامین B9 (اسیدفولیک)
این ویتامین به سوختوساز اسیدهای آمینه کمک می‌کند. ویتامین B9 برای عملکرد دی. ان. ای و سوختوساز بدن هم ضروری است. کافی‌نبودن این ماده در بدن باعث تغییراتی در رنگ‌دانه‌های مو، ناخن و پوست می‌شود. لوبیا، مارچوبه، سبزیجات با برگ‌های سبز و مرکبات حاوی ویتامین B9 هستند. مقدار مصرف مناسب روزانه مکمل ویتامین B9 مقدار ۴۰۰ میکروگرم در روز است. برای مصرف این ماده به تجویز پزشک دقت کنید.
ویتامین B12
کمبود این ویتامین یکی از عوامل اصلی سفیدی زودرس موهاست. دانشمندان کشف کرده‌اند کمبود این ویتامین معمولا همراه با کمبود اسیدفولیک و بیوتین در بدن رخ می‌دهد و همگی موجب سفیدی زودرس موها می‌شوند. ویتامین B12 نیز برای سوختوساز بدن، تولید دی. ان. ای و تأمین انرژی بدن لازم است. این ویتامین با مصرف گوشت، لبنیات و غلات غنی‌شده به بدن وارد می‌شود. کمبود ویتامین B12 در گیاه‌خواران و خام‌گیاه‌خواران بیشتر از دیگران دیده می‌شود، چون معمولا ویتامین B12 موجود در فراورده‌های حیوانی به آنها نمی‌رسد. پزشکان معمولا برای کمبود این ویتامین، تزریق آن یا مصرف مولتی‌ویتامین‌ها را تجویز می‌کنند.
ویتامین D
ویتامین D برای سلامت استخوان ها لازم است. وجود آن در بدن به جذب بهتر کلسیم هم کمک می‌کند. افراد دچار سفیدی موی زودرس معمولا کمبود ویتامین D هم دارند. قرارگرفتن در معرض نور خورشید به‌اندازه متعادل، مصرف تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب و محصولات غنی‌شده با ویتامین D هم به تأمین این ماده در بدن کمک می‌کند.
روی
روی ماده‌ای معدنی است که از سلول‌ها و دی. ان. ای در مقابل مهاجمان به بدن محافظت می‌کند. روی همچنین در افزایش تولید پروتئین در بدن مؤثر است. کمبود این ماده روی موها اثر منفی می‌گذارد. برای رفع سفیدی مو، مصرف روی مفید است. این ماده معدنی بهطور گسترده‌ای در لوبیا، غلات کامل، گوشت قرمز و صدف خوراکی وجود دارد.
اگر از مکمل‌های تغذیه‌ای مناسب استفاده کنید، امکان دارد که کمبودهای بدنتان از بین بروند و بعد از چندین هفته مصرف مکمل‌ها، رنگ مویتان به حالت طبیعی بازگردد. قبل از خرید و مصرف هرگونه مکملی باید با پزشک متخصص مشورت کنید. پزشکان قبل از تجویز هر مکملی از شما آزمایش خون می‌گیرند و بعد متوجه می‌شوند که چه کمبودهایی دارید.
بیوتین
بعضی از افراد گمان می‌کنند مصرف مکمل‌های بیوتین موهایشان را ضخیم‌تر می‌کند. البته کمبود این ماده نیز روی سفیدی زودرس مو اثرگذار است؛ ولی ابتدا باید دلیل سفیدی مو و کمبودها را شناسایی و بعد، اقدام به مصرف مواد و مکمل‌های مختلف کرد. میزان متعادل مصرف روزانه بیوتین برای بزرگ‌سالان ۳۰ میکروگرم است.
آنزیم کاتالاز
آنزیم‌های کاتالاز وظیفه تجزیه هیدروژن‌پراکسید به آب و اکسیژن را دارند. برخی از افراد مشکل آکاتالازمی دارند؛ یعنی سطح این آنزیم‌ها در بدنشان اندک است. به‌مرور زمان، کمبود سطح این آنزیم‌ها سبب تولید سموم در بدن می‌شود. مصرف مکمل‌های کاتالاز فقط زمانی از سوی پزشک تجویز می‌شود که بدن بیمار دچار کمبود آن باشد.
۳. مشکلات پنهان و ریشه‌ای
سفیدی زودرس مو ممکن است ریشه در برخی مشکلات جسمانی پنهان و ریشه‌ای در بدن داشته باشد؛ برای مثال:
- پیسی یا برص؛
- بیماری تیروئید؛
- آلوپسی آره تا.
نوسانات هورمونی نیز نقش مهمی در خاکستری‌شدن موها دارند. بنا به نظریه‌های علمی، اگر عامل خاکستری‌شدن موها چنین مشکلاتی باشند، در گذر زمان امکان بازیابی ملانین و بازگشت رنگ مو به شکل طبیعی خود وجود خواهد داشت.
چگونه می‌توان سرعت سفیدشدن موها را کاهش داد؟
اگر سفیدشدن موهایتان به‌خاطر کمبود مواد معدنی و ویتامین ها نباشد یا بیماری و مشکل جسمانی خاصی در کار نباشد، امکان اینکه بتوانید از سفیدشدن باقی موهای مشکی‌تان جلوگیری کنید اندک خواهد بود. با این حال، اقداماتی وجود دارد که شاید در کمترکردن سرعت سفیدی موها اثرگذار باشند:
- مدیریت استرس: هورمون های استرس می‌توانند تولید ملانین در فولیکول‌های مو را متوقف کنند.
- دوری از آلودگی‌ها: دوری از آلودگی‌ها و مواد شیمیایی هم از مصادیق زندگی سالمی است که روی جوان‌ماندن اثرگذار است.
- کنترل وزن: داشتن وزنی متعادل نیز می‌تواند زندگی سالم‌تری برایتان به ارمغان بیاورد و روی جوان‌ماندن موهایتان اثر مثبت بگذارد.
- پوشاندن موها: محافظت از موها در مقابل تابش نور خورشید با پوشیدن روسری و کلاه هم از کارهای مفیدی است که باید به خاطر داشته باشید.
- ترک سیگار: ترک‌کردن سیگار شاید سخت به نظر برسد؛ اما اگر راه مناسبش را پیدا کنید، سالم‌تر زندگی خواهید کرد و موهایتان هم احتمالا دیرتر سفید می‌شود.
- استفاده از درمان‌های گیاهی: بعضی‌ها به درمان‌های گیاهی علاقه دارند؛ اما همیشه یادتان باشد که این داروها فقط زمانی قابل‌اعتمادند که از سوی جامعه علمی بنا به آزمایش‌ها و تحقیقات تأیید شده باشند.
شایعات رایج دیگر درباره سیاه شدن موهای سفید
شایعات زیادی درباره امکان درمان سفیدی مو وجود دارد. گاهی محصولاتی نامناسب با ادعای رفع این مشکل وارد بازار می‌شوند؛ اما باید دانست که بیشتر آنها ریشه علمی ندارند. موهای انسان به دلایل متعددی سفید می‌شوند:
- کمبود مواد مغذی؛
- افزایش سن و سال؛
- عوامل ژنتیکی و ارثی؛
- مشکلات جسمانی و پزشکی.
به شایعات رایج در این زمینه دقت کنید:
شایعه اول: مکمل‌های موی خاکستری، مو را سیاه می‌کنند!
برخی شرکت‌ها محصولی حاوی بیوتین، روی، سلنیوم، ویتامین B12 و ویتامین D3 روانه بازار می‌کنند و مدعی‌اند که با مصرف آن می‌توانید موهایتان را مانند رنگ اصلی‌شان کنید. این اشتباه است. فقط در صورتی که علت سفیدی موها کمبود مواد مفید در بدن باشد، امکان دارد که در طول زمان و با تجویز مکمل‌ها از سوی پزشک متخصص موها دوباره به رنگ سابقشان درآیند.
شایعه دوم: ماسک‌های مو رنگ موهای خاکستری را به سیاه برمی‌گردانند!
ماسک‌های موی خانگی مختلفی برای بازگشت رنگ موها تجویز می‌شوند. مواد رایج در آنها شامل روغن نارگیل، آب‌لیمو، روغن‌های فرار و معطر و… است. این ماسک‌ها برای کاهش التهاب و تقویت آنتی‌اکسیدان‌های پوست سر درست می‌شوند. ماسک‌ها می‌توانند موها را درخشان و نرم کنند؛ اما بعید است که نقشی در تولید ملانین داشته باشند و سفیدی مو را رفع کنند.
شایعه سوم: پوست سیب‌زمینی در سیاه شدن موهای سفید نقش مثبت دارد!
پوست سیب‌زمینی نیز نمی‌تواند موهای سفید و خاکستری را سیاه کند. برخی معتقدند نشاسته‌های طبیعی موجود در پوست سیب‌زمینی می‌تواند به‌مرور زمان باعث سیاه‌شدن ریشه موها شود. این شایعه هیچ پشتوانه علمی‌ای ندارد. با متوقف‌کردن استفاده از پوست سیب‌زمینی برای موها دیگر هیچ اثری از آن روی موها باقی نخواهد ماند.
با موهای سفیدی که دوستشان ندارید چه کنید؟
همان طور که بارها در این مقاله گفته شد، اگر سفیدی موهایتان وابسته به دلایل ارثی باشد، کاری برای بازگشت رنگ موها از دست‌تان ساخته نخواهد بود. دلیل سفیدی موها هرچه باشد، همیشه راه‌کار رنگ‌کردن پیش پایتان است. استفاده از رنگ‌های معمولی، رنگ‌های پودری و کرم‌های رنگ مو هم کمکتان خواهد کرد. اگر از رنگ‌های شیمیایی خوشتان نمی‌آید، می‌توانید از رنگ‌های طبیعی مانند حنا استفاده کنید. حنا برای ما ایرانی‌ها ملموس است و از آن زیاد استفاده می‌کنیم؛ اما مواد دیگری مانند انگور فرنگی هم برای این کار در نقاط دیگر دنیا استفاده می‌شوند.
در آخر
سفیدی موها تا حد زیادی وابسته به تولید ملانین از سوی فولیکول‌های موهایتان است. گاهی، استرس و کمبود مواد مغذی و مشکلات دیگر سبک‌زندگی مانند سیگارکشیدن باعث می‌شوند که تولید ملانین در موها به‌خوبی پیش نرود؛ پس اگر این مشکلات رفع شوند، امکان سیاه شدن موهای سفید وجود خواهد داشت. در نهایت، اگر موهای سفیدتان را دوست ندارید، از محصولات متعدد رنگ‌کردن مو کمک بگیرید؛ ولی یادتان باشد که شما در هر شکل و حالتی زیبا هستید. شک نکنید.
