سوارکاری ترکیبی از ورزش، هنر و مهارت است. پایه و اصول سوارکاری در تمام دنیا یکسان است و با چند بار تمرین می‌توانید مهارت‌های ابتدایی سوارشدن به اسب و هدایت آن را یاد بگیرید. اگر عاشق سوارکاری با اسب هستید و دوست دارید این ورزش و تفریح جذاب را تجربه کنید، در ادامه با چطور همراه باشید.
تاریخچه سوارکاری
در دنیای مدرن، اسب وسیله اصلی حمل‌ونقل نیست اما در زمان‌های قدیم، اسب مهم‌ترین وسیله رفت‌وآمد بین‌شهری، شرکت در جنگ‌ها و حمل بار بود. امروزه سوارکاری به ورزشی جذاب و تفریحی لذت‌بخش تبدیل شده است. حتی اگر اصلا سوارکاری بلد نباشید، با سرزدن به مراکز یادگیری اسب‌سواری می‌توانید آن را تجربه کنید.
در حال حاضر، سوارکاری و مشاغل و ورزش‌های مرتبط با آن صنعتی چندمیلیارددلاری است که ورزشکاران و پرورش‌دهندگان اسب را از سراسر جهان جذب خود می‌کند. با این حال، اسب‌ها و انسان‌ها تاریخچه‌ای طولانی دارند اگرچه هیچ‌کس نمی‌داند اسب‌ها اولین بار کجا و چه زمانی اهلی شدند و مردم از آنها سواری گرفتند.
سابقه استفاده از حیواناتی شبیه اسب برای سواری به حدود ۵۰میلیون سال قبل و حیوانی به‌نام هیراکوتریوم یا کوه‌خرگوش‌دد (Hyracotherium) می‌رسد که بومی آمریکای شمالی است. با این حال، اجداد اسب‌ها ۱۰هزار سال پیش در قاره آمریکا ناپدید شدند.
بر اساس شواهد معتبر، اسب‌سواری تقریبا ۴۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح آغاز شده است. نقاشی‌هایی از اسب وجود دارد که قدمتشان تقریبا به ۳هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد. حکاکی‌هایی از ارابه‌های اسب‌کش نیز در غارهایی دیده شده که قدمت آنها به عصر برنز بازمی‌گردد. اولین سابقه اسب‌سواری در مقبره‌های مصر در سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد ثبت شده است.
۱۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، مصریان از ارابه‌های اسبی برای حمل‌ونقل و جنگ استفاده می‌کردند، اما درباره اولین انسان‌هایی که سوار اسب شدند بحث‌های زیادی وجود دارد. برخی ادعا می‌کنند برهمن‌های هندی اولین اسب‌سواران تاریخ بوده‌اند در حالی که چینی‌ها ادعا می‌کنند اسب‌سواری از ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح وجود داشته است.
در قرون وسطا، یعنی قرن‌های پنجم تا پانزدهم میلادی، اسب‌ها بر اساس کاربردشان طبقه‌بندی می‌شدند نه نژادشان.
سابقه سوارکاری در ایران
در ایران، نوشته‌هایی به‌خط میخی درباره اسب‌ها، رام‌کردن و پرورش آنها وجود دارد. روی سفال‌هایی که از نخستین تمدن‌های ایران به دست آمده‌اند، نقش‌هایی از اسب وجود دارد و محققان تاریخ‌شناس، دوران هخامنشیان را دوران طلایی اسب‌سواری و پرورش اسب در ایران می‌دانند. در آن زمان، از اسب‌ها برای اهداف مختلف استفاده می‌کردند:
- جنگ؛
- ارسال نامه؛
- بازی‌هایی مانند چوگان و شکار روی اسب؛
- اهداف تجاری.
سبک‌های مختلف سوارکاری حرفه ای
سوارکاری دو سبک اصلی دارد: انگلیسی و غربی.
اصول هر دو سبک سوارکاری انگلیسی و غربی مشابه یکدیگر هستند، اگرچه تجهیزات و هدف آنها متفاوت است. سبک سواری غربی در اواسط دهه ۱۶۰۰ میلادی در جنوب غربی آمریکا و شمال مکزیک شکل گرفت. این همان سبکی است که کابوی‌ها از اسب‌های خود برای کارهایی مانند نگهداری و جمع‌آوری گاوهای خود استفاده می‌کردند.
سبک سوارکاری انگلیسی از اروپا سرچشمه می‌گیرد. این سبک، روش سنتی اسب‌سواری در نظر گرفته می‌شود که در آن سوار مرتب با اسب ارتباط برقرار می‌کند. در این سبک، ظاهر سوارکار بسیار مهم است و زین قرارگرفته روی اسب باید سبک و دارای صندلی مسطح باشد. به‌منظور سواری برای اهداف تفریحی، می‌توانید هر سبکی را که دوست دارید انتخاب کنید.
برای شروع به کدام لوازم سوارکاری نیاز داریم؟
اولین قدم برای شروع سوارکاری، پیداکردن مراکزی است که آموزش سوارکاری دارند و امکانات لازم را در اختیار شما می‌گذارند. اگر تازه‌کار باشید، به جایی برای اسب‌سواری، اسب و مربی نیاز دارید. حتی لازم نیست برای شروع تجهیزات بخرید و می‌توانید از تجهیزات موجود در این مراکز استفاده کنید.
خرید اسب و لوازم سوارکاری هزینه زیادی دارد، پس در ابتدا می‌توانید با اسب و تجهیزات کرایه‌ای شروع کنید. علاوه بر هزینه زیاد، برای خرید اسب و وسایل سوارکاری باید تجربه کافی داشته باشید یا از فردی مطلع کمک بگیرید. اگر تصمیم دارید وسایل سوارکاری را تهیه کنید، این فهرست را در نظر داشته باشید:
۱. زین
زین کمک می‌کند افرادی با جثه‌های مختلف بتوانند روی اسب بنشینند و موقعیت خود را حفظ کنند تا برای طی‌کردن مسافت‌های طولانی راحت باشند. زین‌ها به شکل‌ها و اندازه‌های مختلف طراحی می‌شوند و انتخاب زین مناسب اهمیت زیادی دارد. موقع خرید زین باید به عواملی مثل قد اسب، نژادش، راحتی سوارکار و اندازه توجه کنید.
بیشتر تازه‌کاران با زین‌های استاندارد و همه‌کاره شروع می‌کنند. برای هر نوع سوارکاری حرفه ای زین مخصوصی وجود دارد، ولی زین‌های همه‌کاره برای یادگیری اصول سوارکاری کافی است.
۲. عرق‌گیر
قبل از اینکه زین را در جای خود قرار دهند از پدی به‌نام عرق‌گیر زیر زین استفاده می‌کنند. عرق‌گیر اسب معمولا از جنس نمد یا ابر است که با پارچه روکش می‌شود. این عرق‌گیر برای جلوگیری از سرخوردن زین و افتادن سوارکار لازم است و هنگام تهیه آن باید به راحتی اسب هم توجه شود.
۳. افسار
افسار وسیله هدایت اسب است. مربی استفاده از افسار برای هدایت اسب را آموزش می‌دهد. برای خرید افسار هم باید به راحتی و سلامت اسب توجه کرد. گاهی اوقات لازم است چندین افسار و لجام را برای اسب امتحان کنید تا بهترین گزینه مشخص شود.
برای انتخاب این ابزار باید فردی شما را راهنمایی کند که مهارت زیادی در اسب‌سواری و پرورش اسب دارد. افساری که به‌درستی انتخاب نشده باشد می‌تواند موقع سواری به اسب آسیب بزند. بی‌شک شما هم دوست ندارید که تفریح و سرگرمی شما باعث آزار و اذیت حیوانی بی‌گناه شود.
۴. وسایل نظافت و اصلاح اسب
هر سوارکاری که اسب دارد باید برای اصلاح و نظافت اسب وقت بگذارد. برس‌کشیدن روی پوست و موهای اسب باعث افزایش جریان خون در بدنش و ایجاد رابطه‌ای صمیمی بین اسب و سوارکار می‌شود. قبل و بعد از سوارکاری باید اسب را آماده و تیمار کنید.
وسایل تیمار اسب معمولا شامل این اقلام می‌شود:
- شانه مخصوص قشو که برای تمیزکردن آلودگی‌های خشک و موهای اضافه است؛
- برس مویی ضخیم برای جداکردن گِل و آلودگی‌های چسبنده؛
- شانه مخصوص یال و دم اسب از نوع فلزی یا پلاستیکی؛
- سُم‌پاک‌کن برای جداکردن گل و آلودگی از سم اسب؛
- اسفنج تمیز یا پارچه نرم برای تمیزکردن بینی و چشم اسب و عرق بعد از سواری؛
- قیچی یا دستگاه اصلاح مخصوص برای کوتاه‌کردن موی اسب.
۵. لباس سوارکاری حرفه ای
هر ورزشی لباس مخصوص خود را دارد. مثلا در ورزشی مثل سوارکاری امکان سقوط سوار وجود دارد و یکی از مهم‌ترین بخش‌های لباس کلاه ایمنی است. پوتین مخصوص قسمتی دیگر از لباس سوارکاری است که کف صاف دارد و پاشنه‌دار است.
شلوار جادپور (Jodhpur) بخشی از لباس سوارکاری با اسب است. این شلوار ابتدا در هند برای اسب‌سواری طراحی شد، ولی کم‌کم به مد زنانه هم راه پیدا کرد. این شلوار از کمر تا زانو گشاد و پیلی‌دار است و از زانو به‌بعد تنگ می‌شود. با این ویژگی، سوارکار آزادی عمل کافی برای تکان‌دادن پا را دارد و پاچه شلوار مانع از حرکت او نمی‌شود.
پیراهن مخصوص سوارکاری باید آستین داشته باشد تا مانع از آفتاب‌سوختگی شود. علاوه بر این، باید از جنسی باشد که امکان تنفس پوست فراهم شود. اگر دست شما با گرفتن افسار آسیب می‌بیند، می‌توانید دستکش مخصوص سوارکاری حرفه ای هم تهیه کنید.
مقدمات سوارکاری
۱. سوارشدن
- افسار را در دست چپ خود بگیرید؛
- کتف، یال اسب یا شاخ زین را با دست چپ و پشت زین را با دست راست بگیرید؛
- پای چپ خود را در رکاب قرار دهید؛
- خود را بالا بکشید و پای راست خود را روی قسمت عقبی اسب بچرخانید.
۲. استفاده از افسار برای هدایت اسب
افسارها را بالا بکشید و در حالی که آنها را روی مرکز گردن اسب نگه داشته‌اید، با طولی یکسان بگیریدشان. افسارها در واقع مثل «فرمان» اسب هستند. برای گردش به چپ، افسار را به‌سمت چپ می‌کشید. فشاری که با افسار به دهان اسب وارد می‌شود باعث می‌شود حیوان به طرفی بچرخد که شما هدایتش می‌کنید.
وقتی تازه‌کار هستید، مهم است که دستورالعمل‌های مربی خود را رعایت کنید. روش‌های هدایت اسب با حرکت، پیچیده است و نیاز به تمرین زیادی دارد. از اسب‌سواری باتجربه این نکات را یاد بگیرید.
۳. وادارکردن اسب به حرکت
با فشاردادن آرام ساق پا به پهلوی اسب، اسب را به حرکت وادار کنید. اکثر اسب‌ها به دستورات کلامی نیز پاسخ می‌دهند و باید این دستورات کلامی را از مربی اسب‌ها بپرسید.
به یاد داشته باشید که در مراحل یادگیری، احتمال سقوط از روی اسب وجود دارد. اگر نمی‌خواهید بیفتید، سوار اسب نشوید. این حقیقت را باید بپذیرید و همیشه از کلاه ایمنی استفاده کنید. حتی سقوط از اسب‌های کوچک هم می‌تواند صدمات زیادی به کارآموز وارد کند، پس به تذکرات مربی خود توجه کنید.
۴. سوارکاری در فضای باز
در جایگاه سوارکار مبتدی، باید از موانعی مثل حصارها، شاخه درختان یا مناطق شیب‌دار دوری کنید. سوار اسب ماندن نیاز به تعادل و تمرکز دارد و با تمرین راحت‌تر می‌شود. تلاش کنید که اسب را تحت کنترل خود نگه دارید و مراقب هر چیزی باشید که ممکن است باعث وحشت یا عقب‌نشینی اسب شود. در فضای باز و دور از هر مانعی، تمرین سوارکاری را شروع کنید.
نکاتی برای تازه‌کاران
شروع‌کردن سوارکاری با اسب بسیار جذاب و هیجان‌انگیز است، اما برای اینکه این تفریح به حادثه‌ای منجر نشود باید نکات زیر را به خاطر بسپارید:
- هر بار سوار اسب می‌شوید، کلاه ایمنی مخصوص سر کنید.
- صاف بنشینید و شانه‌ها را عقب بدهید.
- حتما با مربی مجرب تمرین کنید و بدون تمرین و نظارت مربی سوار اسب نشوید.
- سوار اسبی شوید که آموزش‌دیده و متناسب با میزان تجربه شما باشد.
هزینه سوارکاری چقدر است؟
سوارکاری یکی از تفریحات و ورزش‌های گران‌قیمت است، اما هیجان و جذابیتش باعث شده که به‌تازگی علاقه‌مندان زیادی پیدا کند.
برای سوارکاری می‌توانید به باشگاه‌های سوارکاری مراجعه و از امکاناتی مثل زمین و اسب‌های مجموعه استفاده کنید. برای استفاده از وسایل سوارکاری هم می‌توانید آنها را خودتان بخرید یا کرایه کنید.
برای شرکت در دوره‌های آموزش اسب‌سواری با توجه به امکانات باشگاه و موقعیت جغرافیایی آن، باید برای هر ۱۰ جلسه آموزش حدود ۱میلیون تومان یا بیشتر هزینه کنید.
دوره‌های سوارکاری معمولا درجه‌بندی بر اساس سطح دارند. دوره‌های مقدماتی از ۱میلیون تومان شروع می‌شوند و دوره‌های پیشرفته تا ۳میلیون تومان افزایش قیمت دارند.
اگر دوره‌های آموزشی را گذرانده باشید، می‌توانید تک‌جلسه در باشگاه‌های سوارکاری حاضر شوید و ساعتی از امکانات مجموعه استفاده کنید. هزینه این جلسه‌ها هم بسته به امکانات و مکان باشگاه به‌طور میانگین ساعتی ۱۰۰هزار تومان است.
به غیر از زین و افسار و اسب که در باشگاه‌های سوارکاری وجود دارند، باید مجموعه‌ای از وسایل دیگر را خودتان تهیه کنید. قیمت میانگین این وسایل به شرح زیر است:
| بوت سوارکاری | از ۱میلیون و ۳۰۰هزار تومان تا ۲میلیون تومان |
| نیم‌بوت سوارکاری | از ۳۰۰هزار تومان تا ۱میلیون تومان |
| شلوار سوارکاری | ۱ تا ۲میلیون تومان |
| جلیقه و لباس بالاتنه سوارکاری | ۸۰۰هزار تا ۱میلیون تومان |
| کلاه ایمنی | ۲میلیون تومان |
بیشتر وسایل لازم سوارکاری وارداتی و تحت‌تأثیر نرخ ارز هستند. علاوه بر این، تنوع محصولات و برندها بسیار زیاد است و همین مسئله باعث می‌شود که نتوان قیمت دقیقی برای وسایل لازم سوارکاری مشخص کرد. اما در مجموع برای شروع سوارکاری باید ۵میلیون تومان برای خرید وسایل و حدود ۲ تا ۳میلیون تومان برای آموزش‌های اولیه در نظر بگیرید.
شما بگویید
اگر تجربه سوارکاری و اطلاعاتی درباره هزینه‌ها و شرایطش دارید، لطفا تجربه خود را در بخش نظرات با سایر علاقه‌مندان به اسب‌سواری در میان بگذارید.
