سندروم شوگرن؛ علائم، علت، روش تشخیص و درمان

هیچ درمانی برای سندرم شوگرن وجود ندارد، اما برخی روش‌ها می‌توانند علائم بیماری را کاهش بدهند. بسته به مشکلات خاص بیمار، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از روش‌های درمانی زیر را توصیه کند.

۱. درمان خشکی چشم

• اشک مصنوعی: محلول‌ها و پمادهای اشک مصنوعی می‌توانند تا حدی خشکی چشم را کاهش دهند.
• قطره‌های چشمی: قطره چشمی سیکلوسپورین و لیفیتگراست غدد چشمی ملتهب را تسکین می‌دهند و آنها را برای تولید اشک تحریک می‌کنند.
• پلاگ‌های پونکتوم: در این روش چشم پزشک پلاگ‌های سیلیکونی ریزی را در مجاری اشک قرار می‌دهد. پلاگ‌ها مجاری را مسدود می‌کنند تا اشک روی چشم‌ها بماند و آنها را مرطوب نگه دارد.
• جراحی: اگر پلاگ پونکتوم برای شما مؤثر باشد، ممکن است پزشک جراحی را برای بستن دائمی مجاری اشک توصیه کند.
• قطره سرم اتولوگ: پزشک می‌تواند برایتان اشک مصنوعی سفارشی بسازد. این فرایند شامل مخلوط کردن سرم خون (مایع شفاف جداشده از خون) با محلول مایع استریل است. این یعنی جایگزینی بی‌نظیر برای اشک دریافت می‌کنید که مختص بدن شماست.

۲. درمان خشکی دهان

• تولیدکننده بزاق: محصولاتی مانند آدامس و آب‌نبات‌های سخت که حاوی شیرین‌کننده‌هایی مانند سوربیتول یا زایلیتول هستند می‌توانند غدد بزاقی را تحریک کنند. همچنین می‌توانید از جایگزین‌های بزاق استفاده کنید که بدون نسخه فروخته می‌شوند. محصولات تجویزی شامل قرص‌های خوراکی و محلول‌های دهانی سوربیتول هستند.
• داروهای تجویزی: قرص‌های پیلوکارپین و سویملین تولید طبیعی بزاق را افزایش می‌دهند.
• مراقبت از سلامت دهان و دندان‌: خشکی دهان خطر عفونت و پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری از این موارد ممکن است پزشک خمیردندان و دهانشویه خاصی برایتان تجویز کند.

۳. درمان مشکلات مفصلی یا اندامی

• مسکن‌های بدون نسخه: استامینوفن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند درد مفاصل و دردهای عضلانی را تسکین بدهند.
• داروهای ضدروماتیسم: قرص‌های تجویزی هیدروکسی کلروکین می‌توانند درد ناشی از آرتریت روماتوئید یا لوپوس را کاهش دهند. این دارو می‌تواند تورم غدد بزاقی را نیز کاهش بدهد.
• سرکوب‌کننده‌های ایمنی: این داروهای تجویزی واکنش سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند و از آسیب اندام جلوگیری می‌کنند.
• استروئیدها: قرص تجویزی پردنیزولون التهاب مفاصل، پوست و اندام‌ها را تسکین می‌دهد.
• ضدقارچ‌ها: این داروها رشد بیش از حد مخمر در دهان (برفک دهان) یا در واژن (عفونت مخمری واژن) را درمان می‌کنند.

۴. درمان خشکی واژن

اگر واژن شما همیشه خشک، خارش‌دار و دردناک است، باید با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که مشکل چیزی بیش از تغییرات هورمونی نیست. ممکن است نوعی عفونت یا مشکل پوستی داشته باشید که نیاز به درمان‌های خاص داشته باشد. به‌طور کلی، زنان مبتلا به سندروم شوگرن در حوالی و بعد از یائسگی، ۲ تا ۳ برابر سایر زنان هم‌سن خود در معرض مشکلات خشکی واژن هستند.

• برای افزایش رطوبت واژن می‌توانید از مرطوب‌کننده‌ها یا روان‌کننده‌های واژن استفاده کنید.
• از صابون‌های بدون عطر و مخصوص شست‌وشوی واژن استفاده کنید. عطر و سایر افزودنی‌ها می‌توانند باعث تحریک واژن شوند.

عوارض سندروم شوگرن

بیشتر افرادی که به سندروم شوگرن مبتلا هستند زندگی خود را بدون هیچ مشکل خاصی می‌گذرانند. با این‌ حال، خشکی دهان احتمال ابتلا به مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان و عفونت را افزایش می‌دهد و خشکی چشم نیز می‌تواند فرد را در معرض خطر عفونت چشم قرار دهد.

افراد مبتلا به سندروم شوگرن به‌ندرت دچار این عوارض نیز می‌شوند:

• بثورات پوستی؛
• عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه؛
• لنفوم (تومورهای سرطانی در غدد لنفاوی)؛
• مشکلات ریوی که ممکن است با ذات الریه اشتباه گرفته شود؛
• مشکلات عصبی که باعث ضعف یا بی‌حسی می‌شوند.

سؤالات رایج درباره سندروم شوگرن

– چگونه می‌توانم از ابتلا به سندروم شوگرن پیشگیری کنم؟

هیچ‌کس درست نمی‌داند چه چیزی باعث ابتلا به سندروم شوگرن یا سایر بیماری‌های خودایمنی می‌شود، پس هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از آن وجود ندارد.

– چه کسانی به سندروم شوگرن مبتلا می‌شوند؟

افراد از هر نژاد و قومیت و با هر سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، اما زنان ۹ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آن هستند.

– آیا سندرم شوگرن باعث افزایش وزن می‌شود؟

سندروم شوگرن به‌خودی‌خود باعث افزایش وزن نمی‌شود، اما ممکن است مصرف داروهایی (مانند استروئیدها) که برای درمان علائم استفاده می‌شوند باعث افزایش وزن شوند. شرایطی مانند کم‌‌کاری تیروئید که می‌تواند با سندروم شوگرن مرتبط باشد نیز می‌تواند منجر به افزایش وزن ناخواسته شود.

– در صورت ابتلا به سندرم شوگرن چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

در صورت تجربه هرکدام از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• درد شدید دهان یا لثه؛
• خارش چشم؛
• درد چشم؛
• تاری دید؛
• تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران.

– در صورت ابتلا به سندرم شوگرن چه بخورم و از چه غذاهایی پرهیز کنم؟

حدود ۹۰درصد از افراد مبتلا به سندرم شوگرن دچار مشکلات غذاخوردن می‌شوند. این مشکلات می‌توانند مربوط به خشکی و تورم گلو و همچنین آسیب به روده یا دستگاه عصبی باشند.

چند نکته وجود دارد که می‌تواند برای مهار انواع مشکلات غذاخوردن مفید باشد:

• در یک وعده مقدار کمتری غذا بخورید و تعداد وعده‌ها را افزایش بدهید؛
• غذاهای نرم را در برنامه غذایی خود بگنجانید؛
• غذا را کامل بجوید؛
• مصرف مواد غذایی قندی را کاهش دهید؛
• قبل از رفتن به رختخواب آب بنوشید.