آیا تا به حال برایتان پیش آمده ساعت‌ها مشغول بررسی خبرها در شبکه‌های اجتماعی یا تلویزیون باشید؟ پیش آمده که به‌خاطر تماشای پی‌درپی خبرهای ناگوار، استرس و اضطراب را تجربه کرده باشید؟ اگر پاسختان به این سؤال‌ها مثبت است، احتمالا پیامد‌هایی را تجربه کرده‌اید که به سندروم خبر بد معروف شده است. در این مقاله، به این سؤال پاسخ می‌دهیم که غرق‌شدن در خبرهای بد چگونه سلامت روان ما را به خطر می‌اندازد و چطور می‌توان با آن مقابله کرد.
سندروم خبر بد چیست؟
رسانه‌هایی که ما هر روز برای دنبال‌کردن اخبار آنها را تماشا می‌کنیم یا به صفحاتشان در فضای مجازی سر می‌زنیم، مملو از خبرهای گوناگون‌اند. این خبرها اغلب حوادث روزانۀ محیط پیرامون ما یا سراسر جهان را شامل می‌شوند. بیشترِ این خبرها تلخ‌اند، چراکه ماهیت حادثه‌گونه رویدادهای ناگوار در کنار اهمیتی که ما برای جان و مال انسان‌ها قائلیم باعث شده بیشتر خبرگزاری‌ها به‌سراغ اخباری منفی پیرامون جان یا مال انسان‌ها بروند. پوشش لحظه‌به‌لحظه همه‌گیری ویروس کرونا آن‌هم با تعداد فوتی‌های روزانه به تفکیک منطقه و کشور و جهان از جمله این خبرهاست.
هرچند دنبال‌کردن اخبار برای به‌روزماندن و اطلاع از آخرین رویدادهای مهم در دنیای امروز نیازی اجتناب‌ناپذیر است، کارشناسان سلامت روان معتقدند غرق‌شدن در آنها نیز ممکن است تأثیری منفی بر سلامت روح و روان ما بگذارد. ازاین‌رو، برخی این آسیب‌ها را با نام سندروم خبر بد معرفی می‌کنند.
این سندروم ناشی از تماشای بیش‌ازحد اخبار و غرق‌شدن در جریان‌های خبری است که به افزایش استرس و اضطراب ما منجر می‌شود و حتی ممکن است علائم افسردگی را در فرد ایجاد کند. برای دورماندن از آثار منفی سندروم خبر بد چه می‌توان کرد؟ بهترین روش یافتن راهی برای ایجاد تعادل بین دنبال‌کردن اخبار بد و هم‌زمان حفظ سلامت روان است.
سندروم خبر بد چگونه به سلامت روان ما آسیب می‌زند؟
بر اساس آنچه مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا اعلام کرده، شیوع ویروس کرونا در جهان به افزایش استرس در اغلب مردم منجر شده است، خصوصا در اوایل همه‌گیری. این افزایش سطح استرس خود را در علائمی مانند به‌هم‌خوردن خواب و اختلالات غذاخوردن نشان داد. ترس و استرس و اضطراب نیز باعث کاهش تمرکز و افزایش فشارهای عصبی شد.
از سوی دیگر، در کشور ما، برابر آمارهای ارائه‌شده از سوی مراکز ذی‌صلاح، در دوران کرونا و خانه‌نشینی، مواردی مانند خشونت خانگی در خانوارها و نیز استرس و افسردگی در بین کادر درمان افزایش یافته است. هرچند بخشی از این افزایش ناشی از شرایط همه‌گیری ویروس کروناست، می‌توان استرس و فشار عصبی ناشی از اخبار مرگ همه‌روزۀ صدها نفر را از عوامل آن دانست.
نظر روان‌شناسان و پژوهشگران درباره این سندروم
روانشناسی به‌نام لوگان جونز درباره تأثیر منفی این اخبار می‌گوید:
متأسفانه اغلب اخباری که ما همه‌روزه دنبال می‌کنیم برای اطلاع‌رسانی رویدادها طراحی نشده‌اند. هدفشان معتادکردن ما به مصرف خبر است. از آنجا که تیترهای هیجان‌زا توجه بیشتری جلب می‌کنند، رسانه‌ها به‌طور پیوسته روی خبرهای فاجعه‌بار تمرکز می‌کنند و به‌ندرت اخبار مثبت را پوشش می‌دهند. [او در ادامه می‌افزاید:] مصرف بیش‌ازحد این اخبار (چه خواسته و چه ناخواسته) مانند سم عمل می‌کند و سلامت روان ما را به خطر می‌اندازد.
پژوهشگری دیگر به‌نام آنی میلر نیز دراین‌باره می‌گوید:
دنبال‌کردن مداوم خبرهای بد ممکن است تأثیری منفی روی مغز ما بگذارد. تماشای این خبرها دستگاه عصبی را وادار به ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند آدرنالین و کورتیزول می‌کند. این هورمون‌ها نیز به‌نوبه خود روی کیفیت خواب و تغذیه ما اثر می‌گذارند و باعث استرس و اضطراب و خستگی زودرس می‌شوند. همچنین؛ دنبال‌کردن مداوم این اخبار و تلاش برای تفسیر و توجیه آنها ممکن است تأثیری منفی روی نگرش ما بگذارد و افکارمان را با نگرانی مداوم آمیخته کنند.
راهکارهای مقابله با سندروم خبر بد
بدیهی است که نمی‌توانیم خود را از جهان اطراف جدا و در حباب بی‌خبری زندگی کنیم. باید راه‌هایی برای متعادل‌کردن رژیم رسانه‌ای خود انتخاب و آنها را اجرا کنیم تا از گزند آثار منفی خبرهای بد در امان بمانیم. در ادامه، ۱۰ راهکار منتخب را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
۱. محدودیت زمانی وضع کنید
روشن‌گذاشتن تلویزیون یا دنبال‌کردن بی‌وقفه اخبار در شبکه‌های اجتماعی کاری نیست که به سلامت روان کمک کند. به‌جای آنکه مدام به‌سراغ اخبار بروید، زمانی مشخص و محدود را برای پیگیری اخبار روزانه انتخاب کنید و به آن پایبند بمانید. روزانه ۳۰ دقیقه چطور است؟
۲. خبرها را از منابع معتبر و موثق دنبال کنید
یکی از روش‌های مدیریت مصرف رسانه تعیین منابع معتبر و دنبال‌کردن آنهاست. منابعی معتبرند که گزارشگرانی باتجربه داشته باشند، به اصول حرفه‌ای خبررسانی (مانند اخطاردادن به مخاطب پیرامون خبرهای ناراحت‌کننده پیش از پخش تصاویر آن) پایبند باشند، و نیز دیدگاه‌های مختلف را هم پوشش دهند.
۳. پس از تماشای اخبار، فعالیتی شاد انجام دهید
برای بسیاری از ما دنبال‌کردن اخبار ضروری است. برای مقابله با آثار زیان‌بار این خبرهای بد، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند کاری نشاط‌آور را بلافاصله پس از تماشای خبرها انجام دهیم. کارهایی مانند پیاده‌روی یا تماس با دوست، مدیتیشن و یوگا، و مراقبت از حیوان خانگی گزینه‌های خوبی‌اند.
۴. در خبرنامه یا پادکست خبری عضو شوید
به‌جای دنبال‌کردن اخبار از رسانه‌های مختلف، که باعث بمباران خبری ذهن شما می‌شود، بهتر است به عضویت یک یا چند خبرنامه یا پادکست خبری دربیایید و اخبار را از طریق آنها پیگیری کنید. با این روش، زمان دنبال‌کردن اخبار را نیز محدود و مدیریت می‌کنید.
۵. اهداف رسانه‌ها را در نظر بگیرید
شکی نیست که خبرهای بد کم نیستند و نیازی نیست ما از شنیدن یا دانستن درباره آنها فرار کنیم. منتها باید به این نکته توجه کنیم که رسانه‌ها از انتشار خبرهای مختلف اهدافی را دنبال می‌کنند، از جمله جذب مخاطب بیشتر. با این حساب، به‌احتمال زیاد این رسانه‌ها با استفاده از فنون اقناع و روش‌های گوناگون می‌کوشند خبرهای بد را در پوششی هیجان‌انگیز به ما عرضه کنند تا بیشتر احساسات ما را تحریک کنند. ازاین‌رو، با شناخت بیشتر رسانه‌ها می‌توانیم بهینه‌تر از آنها استفاده کنیم.
۶. مفهوم بازنمایی در رسانه را جدی بگیرید
بازنمایی به‌معنای نشان‌دادن واقعیت به‌شکلی خاص است. هر رسانه واقعیت‌ها را بسته به اهدافش به‌شکلی خاص بازنمایی می‌کند. در این میان، رقابت برای جذب مخاطبانِ بیشتر باعث شده اغلبِ رسانه‌های خبری پیازداغ خبرها را زیاد کنند تا بتوانند توجهات بیشتری را به خود معطوف کنند. باید بدانیم آنچه در رسانه‌ها می‌شنویم یا می‌بینیم بخشی از واقعیت است و نه همه آن. با درک این نکته هیجان‌های منفی کمتری را تجربه خواهیم کرد.
توجه کنید که بازنمایی با دروغ‌گویی متفاوت است. بازنمایی نه خوب است و نه بد. ماهیت رسانه بر مبنای بازنمایی است. همه رسانه‌ها اعم از اخبار، سینما، تئاتر و… بخشی از جهان واقع را بازنمایی می‌کنند.
۷. یاد‌آور خبرها را در تلفن همراه غیرفعال کنید
بسیاری از تلفن‌های همراه و نیز مرورگر‌ها این روزها، به‌طور خودکار و بر اساس جست‌وجوها و بازدیدهای ما، خبرهایی را به‌صورت تصادفی نشانمان می‌دهند. این یادآورها و تیترهای خبری، که ناگهان روی صفحه ظاهر می‌شوند، علاوه بر حواس‌پرتی، مانند قلاب عمل می‌کنند و ما را به درون صفحات خبری می‌کشانند! برای جلوگیری از این اتفاق، یادآورهای مرتبط با خبرها را غیرفعال کنید.
۸. اگر بیماری‌های مرتبط با سلامت روان دارید، بیشتر احتیاط کنید
افرادی که به بیماری‌های سلامت روان مانند افسردگی یا اختلالات اضطرابی مزمن مبتلا هستند یا سابقه تجربه آسیب‌زای روانی دارند باید در تماشای اخبار جانب احتیاط را بیشتر رعایت کنند. مواجه با این خبرها ممکن است باعث شدت علائم بیماری‌شان شود. حتی اگر به بیماری خاصی هم مبتلا نیستید و صرفا روز‌های خوشی را سپری نمی‌کنید، بهتر است موقتا خود را از دنیای خبر دور نگه دارید.
۹. از دیگران کمک بگیرید
در این روزها و ماه‌ها که همه‌گیری کرونا بسیاری را در دنیا و کشورمان متأثر کرده، طبیعی است خیلی‌ها استرس و اضطراب و فشار روانی زیادی را تحمل کنند. در این ایام، تعامل با دوستان و عزیزان، برای حفظ روحیه و مقابله با شرایط پرابهام دوران کرونا، ضرورت است.
این ارتباط‌ها نه‌تنها روحیه‌تان را بالا نگه می‌دارد که باعث دسترسی شما به منابع آموزشی و خبری مناسب نیز می‌شود. شاید دیگران راهکارهایی برای مدیریت استرس خودشان بلد باشند و آن را به شما نیز بیاموزند. البته یک روش خاص ممکن است برای کسی جواب بدهد، اما برای شما چندان مؤثر نباشد.
۱۰. با خانواده و دوستان درباره خبرها گفت‌وگو کنید
لازم نیست همه خبرهای بدی را که می‌شنوید به‌تنهایی هضم کنید. با اعضای خانواده و دوستان درباره خبرها بحث و گفت‌وگو کنید. با اطلاع از دیدگاه‌های آنها و تحلیل خبرها می‌توانید به جزئیات بیشتری پی ببرید. چه‌بسا تردیدها و نگرانی‌های ایجادشده نیز کاهش یابند. علاوه بر این، صحبت‌کردن درباره احساسات و آنچه پس از دیدن خبرها تجربه کرده‌اید و همدلی با دیگران آرامش‌بخش نیز هست.
دانستن یا ندانستن، مسئله این است!
بی‌خبری کامل از دنیای بیرون شاید آرامش‌بخش باشد، ممکن هم هست ضررها و حتی خطراتی را نیز در پی داشته باشد. از سوی دیگر، غرق‌شدن در خبرها و وقایع دنیای پیرامون نیز آرامش و سلامت روان ما را به خطر می‌اندازد و به کیفیت زندگی ما آسیب می‌زند.
رمزِ گیرنیفتادن در هرکدام از این حالت‌ها ایجاد تعادل بین بی‌خبری و دانستن است. بسیاری از افراد، به‌جای اینکه در بی‌خبری و نادانی مطلق زندگی کنند، ترجیح می‌دهند در حد متعادل واقعیت‌های تلخ و خبرهای ناگوار را بدانند تا اگر توانستند، برای کاستن از بدی‌ها کاری کنند.
