سبک زندگی سبز به ساده‌ترین زبان یعنی تصمیم بگیریم طوری زندگی کنیم که سبز باشیم و محیط زندگی‌مان را سبز نگه داریم. البته این امر صرفا به کاشتن درخت و پرورش گیاه محدود نمی‌شود، بلکه به‌معنی انجام هر فعالیتی است که باعث شود کره زمین و موجوداتی ساکن آن کمتر آسیب ببینند و برای همه ما سلامتی به ارمغان بیاورد.
با اینکه مفهوم زندگی سبز ساده به نظر می‌رسد، انجامش کار چندان ساده‌ای نیست؛ آن هم به‌دلیل تصورات نادرستی که درباره آن وجود دارد. برخی می‌گویند این سبک زندگی پرهزینه است، دشوار است و حتی کلیشه‌های اجتماعی‌سیاسی درباره آن رواج یافته است.
برچسب‌گذاری زیست‌محیطی (Ecolabelling) با ارائه راه‌حل‌هایی مقرون‌به‌صرفه، ساده و به‌دور از هرگونه تعصب و جانب‌داری به ما کمک می‌کند برای نجات کره زمین و محیطزیست سبک زندگی سبز را برگزینیم.
بررسی ریشه‌ای نماد سبز
به‌طور کلی واژه «سبز» که امروزه نمادی برای طرف‌داران حفظ محیطزیست به شمار می‌رود، در دهه ۷۰ میلادی آمریکا برای تمسخر کسانی به کار می‌رفت که تمام فکر و ذکرشان محیطزیست بود، در برابر فناوری‌های جدید مقاومت می‌کردند و سبک زندگی مصرف‌کننده‌محور را خوار می‌شمردند. متأسفانه در آن دوره کسی به اهداف آنها پی نبرده بود و آنها را با هیپی‌ها و معترضان و فعالان محیطزیست در یک دسته قرار می‌دادند. (فعال محیطزیست با کسی که سبک زندگی سبز را برمی‌گزیند متفاوت است.)
تا اینکه سرانجام در روز ۲۲ آوریل سال ۱۹۷۰، حدود ۲۲میلیون آمریکایی به خیابان‌ها ریختند و خواستار محیط‌زیستی سالم و پایا شدند. می‌گویند همین رویداد پایه‌های آژانس حفاظت از محیطزیست (EPA) را بنا نهاد. در هر صورت، در آن مقطع زمانی سبز به رنگی سیاسی تبدیل شده بود و کسانی که به این جنبش می‌پیوستند به‌عنوان افراد ضدسرمایه‌داری و ضدتوسعه معرفی می‌شدند. در واقع یکی از مشخصه‌های این دهه، ظهور محیط‌زیست‌گرایی (انوایرومنتالیسم) نوین بود.
ماجرا به کشورهای دیگر هم سرایت کرد
به‌زودی در سراسر جهان جنبش‌هایی برای ایجاد تحولات سبز شکل گرفت که شاید شناخته‌شده‌ترین آن گروه لابیست/اکتیویست زیست‌محیطی با عنوان «صلح سبز» باشد. احزاب سبز هم قدرت گرفتند و در میان مردم پذیرفته شدند و حتی توانستند به حکومت برسند.
از آن به‌بعد، نجات محیطزیست دغدغه مشترک تمام کشورهای جهان شد و به رنگ سبز معنایی مثبت داد. امروزه این رنگ را به افراد و سازمان‌هایی نسبت می‌دهند که اقدامات آنها بر اکوسیستم و سلامت ما و نیز بر بقا و بازیابی سیاره عزیزمان تمرکز دارد.
خطر تغییرات اقلیمی باعث شده است پذیرش اقدامات مسئولانه زیست‌محیطی در سراسر جهان شتاب بگیرد. برچسب زیست‌محیطی یا اکولِیبِل ابزاری نوین است که با آن می‌توان نحوه تولید محصولات و مصرف آنها را ارزیابی کرد و آنهایی را برگزید که تأثیر منفی کمتری روی محیطزیست داشته باشند. با این برچسب که سازمانی بی‌طرف آن را تعیین می‌کند، همه افراد جامعه می‌توانند سبک زندگی سبز را با آغوش باز بپذیرند و اطمینان داشته باشند پولشان به مجراهایی هدایت می‌شود که به‌نفع محیطزیست کار می‌کنند. سبک زندگی سبز دارد به هنجاری در اقتصادهای توسعه‌یافته تبدیل می‌شود و برای کشورهایی که از محصولات و خدمات آنها استفاده می‌کنند نوعی انگیزه ایجاد می‌کند. بخش زیست‌محیطی سازمان ملل متحد (UNEP) با حمایت شبکه جهانی برچسب‌گذاری زیست‌محیطی (GEN) فعالانه به کشورهای درحال‌توسعه کمک می‌کند نقش خود در زندگی سبز را ایفا کنند و برچسب زیست‌محیطی را بپذیرند.
اهداف سبک زندگی سبز در یک نگاه
به‌طور کلی اصطلاح سبک زندگی سبز این موارد را در بر می‌گیرد:
- کاهش مصرف و به‌حداقل‌رساندن زباله‌ها و ضایعات؛
- تقویت جوامع و روابط محلی؛
- سکونت در خانه‌هایی که برای ساخت آنها از مصالح و منابع انرژی پایدار و بهینه استفاده کرده‌اند؛
- ایجاد فضاهای کاری و آموزشی واقعا «سبز»؛
- استفاده از دستورالعمل‌های به‌خوبی تحقیق‌شده در بخش تدارکات؛
- ایجاد سیستم‌های غذایی پایدار.
روش‌هایی ساده برای سبز زیستن
حالا بیایید ببینیم چه تغییراتی باید ایجاد کنیم تا سبک زندگی‌مان سبز باشد.
قبل از هر چیز، ضروری است توجه کنید که باید واقع‌بین باشید. نباید مانند آنهایی باشید که برای لاغرشدن رژیم غذایی طاقت‌فرسا می‌گیرند و خیلی زود خسته می‌شوند. اگر برای داشتن سبک زندگی سبز واقع‌بینی را کنار بگذارید و طوری برنامه‌ریزی کنید که تغییراتی ناگهانی در زندگی‌تان ایجاد شود، هیچ فایده‌ای نخواهد داشت.
ابتدا بین نیازهایی که در زندگی دارید و پایایی محیطزیست تعادلی واقع‌بینانه پیدا کنید. مثلا خیلی بعید است که بتوانید تمام این‌ها را یک‌باره اجرا کنید:
- از امروز دیگر با هواپیما سفر نمی‌کنم؛
- دیگر از پلاستیک استفاده نمی‌کنم؛
- هرگز فست‌فود نمی‌خورم؛
- نمی‌خواهم بیشتر از دو بچه داشته باشم.
بسیاری از ما زندگی پرمشغله‌ای داریم و این تصمیمات با آن جور درنمی‌آیند. پایایی فرایندی بنیادی است. بنابراین بهتر است ببینیم:
- اصلا چه چیزهایی برایمان مهم هستند؟
- از چه چیزهایی لذت می‌بریم؟
- به چه چیزهایی نیاز داریم؟
- به چه چیزهایی علاقه‌مند هستیم؟
- بدون چه چیزهایی می‌توانیم زندگی کنیم؟
- با وجود چه چیزهایی خوشحال‌تر خواهیم بود؟
این برنامه‌ریزی بسیار متفاوت از برنامه‌هایی است که فقط می‌گویند این کار را انجام بدهید و آن کار را نه. این طرح خیلی بهتر می‌تواند ما را به سبک زندگی سبز پایبند کند.
۱. چیزهایی را شناسایی کنید که می‌توانید تغییرشان بدهید
این موضوع شامل کارهایی می‌شود که در حال حاضر انجام می‌دهید و خیلی راحت می‌توانید آنها را تغییر بدهید. برای مثال یکی از مهم‌ترین لازمه‌های اصلی سبک زندگی این است که هرچه کمتر رانندگی کنید. بسیار خوب، حالا بیایید ببینیم برای شما امکان‌پذیر است یا نه.
آیا هر روز فرزندتان را با خودروی شخصی به مدرسه می‌برید؟ آیا هر روز با ماشین خودتان به محل کار می‌روید؟
اگر بله، آیا فاصله مدرسه یا محل کار شما از منزلتان آن‌قدر هست که بدون مشکل بتوانید پیاده بروید؟ اگر بله، عالی است. با پیاده‌روی نه‌تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنید، بلکه در کاهش مصرف سوخت و سلامتی خودتان و فرزندانتان هم نقش مهمی ایفا می‌کنید.
اگر مدرسه یا محل‌کارتان فاصله زیادی با منزلتان دارد و پیاده‌روی عملی نیست، به روش‌های دیگری فکر کنید.
مثلا فرض کنیم شما هر روز باید فرزندتان را به مدرسه برسانید و یک یا دو ساعت بعد به محل کارتان بروید. آیا کار دیگری هست که در این بین بخواهید انجام بدهید؟ من اگر جای شما بودم، خریدهایم را در همین فاصله انجام می‌دادم و دوباره عصر برای خرید بیرون نمی‌رفتم. تا می‌توانید کمتر رانندگی کنید که دی‌اکسیدکربن کمتری وارد محیط کنید.
این فقط مثال بود و ممکن است شما روش کارآمد دیگری پیدا کنید. سبک زندگی سبز باید کاربردی باشد و بتوانید از عهده آن برآیید تا تغییری بلندمدت حاصل شود.
۲. ببینید کجاها می‌توانید پول پس‌انداز کنید
شاید بگویید پس‌اندازکردن چه ربطی به محیطزیست دارد؟ خنده‌دار است، ولی ربط دارد! پولی را که پس‌انداز نمی‌کنید خرج می‌کنید، درست است؟ چند درصد از مخارج شما خرید کالاست؟ چند درصد از کالاهایی که می‌خرید در بسته‌بندی‌های پلاستیکی بازیافت‌نشدنی عرضه می‌شوند؟ حالا متوجه ارتباطش شدید؟
ما نمی‌گوییم چیزی نخرید، می‌گوییم هوشمندانه خرید کنید. خیلی از مواقع چیزهایی می‌خریم که حتی به آنها نیاز هم نداریم.
۳. با همسایگان و هم‌محلی‌ها ارتباط خوبی داشته باشید
این نکات ظاهرا ربطی به محیطزیست ندارند، اما در باطن مزایایی دارند. مثلا اگر ارتباط هم‌محلی‌ها با هم خوب باشد، می‌توانند یک نفر معتمد را از بین خودشان انتخاب کنند و مسئولیت بردنِ بچه‌های محل به مدرسه را به او پسپارند و دیگر هرکس خودش این کار را انجام ندهد. حتی برای رفتن به محل کار هم هر چند نفر که محل کارشان به هم نزدیک است می‌توانند با هم جور شوند و هر روز با ماشین یکی بروند. این کار میزان دی‌اکسیدکربن منتشرشده در هوا را کاهش می‌دهد.
از فروشگاه‌های محل خودتان خرید کنید تا مجبور نشوید برای خریدن هر چیزی تا هایپرمارکت‌های بزرگ رانندگی کنید. همچنین فروشگاه‌های محلی محصولات تازه را بدون بسته‌بندی پلاستیکی عرضه می‌کنند که خیلی هم خوب است.
یادتان باشد که کل جامعه باید به این کارها عادت کنند. دستیابی به پایایی کاری فردی نیست، بلکه حاصل شبکه‌ای از روابط است.
۴. زباله غذایی کمتری تولید کنید
چرا ما عادت کرده‌ایم این همه زباله غذایی تولید کنیم؟ برای دفع این زباله‌ها واقعا انرژی و هزینه زیادی صرف می‌شود. کمی خلاق باشید!
اول از همه، به‌اندازه غذا درست کنید که مجبور نشوید اضافی آن را دور بریزید.
نانی که خریده‌اید بیات شده است؟ می‌توانید آن را به آرد سوخاری تبدیل کنید.
دانه‌های کدو را دور نریزید! کافی است آنها را سرخ کنید و کمی نمک رویشان بپاشید تا میان‌وعده‌ای مناسب شوند. تخم کدو خواص زیادی برای سلامتی دارد.
آب ماکارونی را در سوپ استفاده کنید.
از آب نخود پخته برای درست‌کردن سس مایونز خانگی گیاهی استفاده کنید. این سس برای افراد گیاه‌خوار عالی است.
اگر همسایگانی دارید که حیوان خانگی نگه می‌دارند و از غذای خودشان به آنها می‌دهند، با آنها صحبت کنید و باقی‌مانده غذاهایتان را به آنها بدهید.
۵. اگر می‌توانید، کمتر از محصولات بسته‌بندی‌شده استفاده کنید
ما نمی‌گوییم از همین امروز دیگر از هیچ پلاستیک و کالای بسته‌بندی‌شده‌ای استفاده نکنید. این کار تقریبا غیرممکن است. در عوض تلاش کنید همیشه ساک پارچه‌ای در کیفتان بگذارید. اگر هم کیفتان بزرگ است، هر بار چیزی می‌خرید که در کیفتان جا می‌شود، از فروشنده پلاستیک نگیرید. کم‌کم به این کار عادت می‌کنید.
تا می‌توانید مواد غذایی تازه بخرید و بسته‌بندی را به حداقل برسانید.
۶. گاهی با دست لباس بشویید
برای یک لکه کوچک یا لباسی که تازه یک ساعت پیش پوشیده‌اید و فقط بوی عرق می‌دهد از ماشین لباس‌شویی استفاده نکنید. ماشین لباس‌شویی وقت و انرژی زیادی را هدر می‌دهد. در چنین مواقعی، لباس را با دست بشویید. چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و در عوض، مصرف شوینده و آب را به حداقل می‌رسانید.
تابستان‌ها که لباس‌هایتان سبک هستند و زودبه‌زود عوضشان می‌کنید، وقتی به حمام می‌روید همان‌جا آنها را بشویید که از ماشین لباس‌شویی استفاده نکنید.
۷. هوای پاک در اطرافتان ایجاد کنید
گیاهان خانگی مفید پرورش دهید. گیاه سانسوریا (زبان مادر شوهر!) شب‌ها اکسیژن زیادی تولید می‌کند و به‌ویژه برای اتاق خواب مناسب است. گل اسپاتی فیلوم یا زنبق صلح و نیز سرخس بوستون در محیط‌هایی که رطوبت زیادی دارند رشد می‌کنند و می‌توانند کپک موجود در هوا را کاهش دهند. بنابراین برای حمام گزینه‌ای عالی هستند. گیاه فیکوس بنجامین هم برای ازبین‌بردن فرمالدهید آزادشده از فرش و مبلمان مناسب است.
این هم دو گیاه دیگری که معرفی کردیم:
۸. مصرف سوخت را کاهش دهید
برای تولید سوخت‌های خانگی انرژی و هزینه زیادی مصرف می‌شود. برای جلوگیری از هدررفتن سوخت، درزهای درها و پنجره‌ها و سقف را بگیرید. پرده‌های ضخیم‌تر مانند سدی در برابر هدررفتن گرما و سرما عمل می‌کنند.
برق خودش انرژی پاک محسوب می‌شود، اما برای تولید آن به سوخت‌های فسیلی متکی هستیم که در فرایند تولید، آلاینده‌های زیادی منتشر می‌کنند. تلاش کنید تا می‌توانید در مصرف برق هم صرفه‌جویی کنید.
۹. عمر مفید لوازم الکترونیکی را افزایش دهید
ضایعات لوازم الکترونیکی جزو زباله‌هایی هستند که بسیار مشکل‌ساز می‌شوند. سعی کنید با تمیزکردن لوازم الکترونیکی و مراقبت از آنها، عمرشان را طولانی‌تر کنید.
خودروها یکی از آلوده‌کننده‌های اصلی محیطزیست هستند. در سال‌های اخیر، خودروسازان بزرگ تلاش کرده‌اند خودروهای برقی یا به‌اصطلاح «خودروهای سبز» را سریع‌تر روانه بازار کنند. با این حال خیلی‌ها حتی خودروهای تمام‌الکتریکی را هم کاملا سبز نمی‌دانند. به‌نظر شما دلیلش چیست؟
این موارد برخی از روش‌هایی هستند که می‌توانید با به‌کارگیری آنها زندگی سبزتری داشته باشید. شما چه راهکارهای دیگری می‌شناسید؟ لطفا در دیدگاه‌ها درباره این موضوع بحث و گفت‌وگو کنید.
