افزایش ارتباط میان گسترش ویروس زیکا و ابتلای نوزادان تازه متولد شده به بیماری میکروسفالی، سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشت که وضعیت اضراری بین‌المللی اعلام کند. میکروسفالی نوعی بیماری است که منجر به کوچک شدن سر و مغز نوزادان می‌شود.
«مارگارت چان»، رییس سازمان بهداشت جهانی این حکم را در پی توصیه‌ی کمیته‌ای متشکل از ۱۸ نفر از متخصصان و مشاوران صادر کرد. به گفته‌ی او، همه‌ی این اعضا به وجود ارتباط میان آلودگی زنان باردار به ویروس زیکا و بیماری میکروسفالی مشکوک هستند، هرچند که این موضوع هنوز از نظر علمی ثابت نشده است. ویروس زیکا که از طریق نوعی پشه منتقل می‌شود، در حال حاضر در ۲۴ کشور در آمریکای لاتین و مرکزی و همچنین غرب آفریقا گسترش یافته است. چان به این نکته اشاره کرد که میان پیدایش این ویروس و ابتلا به میکروسفالی و دیگر اختلالات عصبی از نظر زمانی و مکانی ارتباط زیادی وجود دارد. اگرچه در برزیل بیش از ۴۰۰۰ مورد مشکوک به میکروسفالی مشاهده شده، اما تنها ۲۷۰ مورد آنها تایید شده‌اند. در این موارد مغز نوزادان آسیب دیده بود، چرا که مادران آنها در معرض آلودگی به ویروس زیکا قرار گرفته بودند.
به گفته‌ی چان، برزیل تنها کشوری است که در جریان شیوع این ویروس، بیشترین میزان ابتلا به میکروسفالی را گزارش داده است. پلی‌نزی فرانسه هم در سال ۲۰۱۴ و هم‌زمان با گسترش این ویروس، با افزایش بیماری‌های عصبی مواجه شد. مسوولان برزیل، السالوادور و پلی‌نزی فرانسه هم ویروس زیکا را عامل افزایش نوعی اختلال عصبی در بزرگ‌سالان به نام سندروم «گیلن باره» (Guillain-Barre) می‌دانند. این سندروم منجر به فلج موقتی در فرد می‌شود. چان توضیح داد که “افزایش میکروسفالی و دیگر اختلالات عصبی یک رخداد غیرطبیعی و تهدید عمومی به دیگر نقاط جهان به حساب می‌آید.” البته او تاکید کرد که اعلام وضعیت اضطراری، نه به خاطر گسترش ویروس زیکا، بلکه به خاطر افزایش این بیماری‌هاست. این ویروس در ۸۰ درصد افرادی که به آن آلوده می‌شوند، هیچ علایمی نشان نمی‌دهد؛ و در ۲۰ درصد دیگر هم عوارضی شبیه به سرماخوردگی مثل تب و راش (نوعی جوشی که به صورت موقتی در پوست ظاهر و باعث خارش و سوزش می‌شود) مشاهده می‌شود.
عده‌ی زیادی از سازمان بهداشت جهانی به خاطر عدم اعلام وضعیت اضطراری هنگام شیوع بیماری ابولا در سال ۲۰۱۴ انتقاد کردند. «دیوید هیمن» (David Heymann)، متخصص همه‌گیرشناسی و رییس کمیته در این باره توضیح داد که: “تمایز قایل شدن بین یک وضعیت اورژانسی بهداشت عمومی در مقیاس بین المللی و اقدامات پیشگیرانه [از شیوع بیماری] به خاطر رابطه‌ی احتمالی ویروس زیکا و این نوع بیماری‌ها مشکل است.”
چان می‌گوید بهتر است زنانی که در کشورهای عاری از ویروس زیکا زندگی می‌کنند، سفرشان را به کشورهای ویروس‌زده، به تاخیر بیندازند؛ اما اخطار رسمی برای آنها صادر نکرد. این در حالی است که «مرکز کنترل بیماری آمریکا» رسما زنان باردار را از سفر به این کشورها بازداشته است. چان تاکید کرده که اعضای کمیته هیچ توجیه منطقی برای ممانعت از سفر نیافتند. هنگام شیوع ابولا در غرب آفریقا، در بسیاری از کشورها به توصیه‌های مشابه بی‌توجهی شد.
اعضای این کمیته در کنار این اعلامیه، دو توصیه‌ی مهم برای مسوولان داشتند. یکی اینکه نظارت بر میکروسفالی و دیگر بیماری‌های عصبی استانداردسازی شود. همچنین خواستند تحقیقات گسترده‌تری در زمینه‌ی ارتباط این بیماری‌ها با ویروس زیکا انجام شود.
طبق گفته‌ی چان، در حال حاضر نیاز فوری به تلاش‌ها و اقدامات بیشتر احساس می‌شود. او همچنین تاکید کرد که تلاش‌های لازم برای کنترل پشه‌ها، نظارت بر زیکا و توسعه‌ی واکسن باید در کل جهان صورت گیرد.
«لارنس گاستین» (Lawrence Gostin)، وکیلی با تخصص در زمینه‌ی قانون بهداشت جهانی در دانشگاه «جورج‌تاون» از این اعلامیه حمایت کرده، اما در بیانیه‌ای از سازمان بهداشت جهانی خواسته که درباره‌ی نحوه‌ی مقابله با این بحران توضیحات شفاف‌تری ارایه دهد. گاستین می‌گوید: “مارگارت چان درباره‌ی استراتژی این سازمان در کنترل زیکا و تامین بودجه‌ی لازم بر نظارت، کنترل پشه و تحقیقات سکوت کرده است. اعلام یک وضعیت اضطراری، بدون یک استراتژی مشخص و منابع فراوان، کافی نیست.”
منبع: Science Mag
