شاید این‌طور فکر کنیم که امروزه با وجود انواع و اقسام وسایل نورپردازی مدرن، چه احتیاجی به شمع هست؟! اما این ابزار قدیمی مدت‌هاست که تغییر قابلیت داده و به یکی از پرکاربردترین وسایل تزیینی در مراسم‌های مختلف و حتی شب‌نشینی‌های عاشقانه تبدیل شده است. شما می‌توانید خودتان در خانه با استفاده از چند مرحله و ترفند ساده و با صرف هزینه‌ای کم، شمع دلخواهتان را بسازید. در این مقاله جامع و کاربردی، به سؤالات شما درباره ساخت شمع در خانه پاسخ داده‌ایم. با ما همراه باشید.
چرا شمع؟
گرچه به نظر می‌رسد در عصر مدرن علاقه به شمع در بین خانم‌ها بیشتر از مردان باشد، ساخت شمع مهارتی کاملا مردانه است که به هزاران سال پیش برمی‌گردد، به‌ویژه به قرون‌وسطا که تجارت لوسترها و شمع‌سازی برای همه قشرها از اهمیت حیاتی برخوردار بود.
امروزه، گرچه ضرورتی به وجود شمع نیست، روشن‌کردن شمع به سنتی عاشقانه و آرامش‌بخش تبدیل شده است. شاید شما هم فقط در مواقعی که برق می‌رود شمع روشن می‌کنید؛ اما وقت آن رسیده که بیشتر با شمع‌ها ارتباط برقرار کنید.
طبق بررسی‌های ما، شمع‌های خانگی هرکدام فقط چند ۱۰هزار تومان هزینه دارند و به همان اندازه شمع‌های گران‌قیمت بوی خوبی می‌دهند و به‌خوبی نیز می‌سوزند. ساخت شمع در خانه نیز پروژه‌ای نسبتا آسان است که حتی بیش از ۲ ساعت طول نمی‌کشد.
چند نوع مختلف شمع وجود دارد که می‌توانید درست کنید، ولی ما ابتدا قصد داریم روی شمع‌های ظرفی تمرکز کنیم. سپس ساخت فتیله خانگی و شمع‌های حرفه‌ای‌تر مانند شمع‌های شناور روی آب را نیز برایتان شرح می‌دهیم. شمع‌های ظرفی ساده‌ترین نوع شمع‌ها هستند؛ زیرا به قالب یا ابزار تخصصی دیگری احتیاج ندارند. به‌راحتی می‌توانید از لیوان قدیمی یا چند شیشه ارزان‌قیمت استفاده کنید. به‌علاوه، می‌توانید آنها را در شیشه یا ظروف دیگر نیز قرار دهید.
مواد لازم برای ساخت شمع
هزینه راه‌اندازی این پروژه نسبتا ارزان است و اگر لوازم خود را آماده کنید، می‌توانید شمع‌های ارزان‌قیمت زیادی درست کنید.
برای شروع ساخت شمع در خانه، به چند وسیله و ابزار نیاز دارید:
- موم؛
- فتیله؛
- عطر؛
- ظرفی برای ذوب موم؛
- ظرف شمع؛
- دماسنج؛
- قاشق چوبی.
۱. موم
موم قلب شمع است. برای ساخت شمع، ۳ نوع ماده اصلی برای موم وجود دارد. بیایید نگاهی سریع به هریک بیندازیم:
- پارافین
پارافین موم سنتی است که صدها سال در شمع‌های استاندارد استفاده می‌شود. به‌علاوه، هنوز هم محبوب‌ترین ماده برای شمع‌های موجود در بازار است. پارافین ارزان است و به‌راحتی می‌توانید رنگ و رایحه‌های دلخواهتان را به آن بیفزایید.
- موم سویا
استفاده از موم سویا در دهه ۹۰ میلادی شروع شد. موم سویا به‌طور کلی با روغن سویا ساخته می‌شود؛ اما گاهی با پارافین و موم‌های دیگر نیز مخلوط می‌شود. موم سویا هم به‌راحتی رنگ و رایحه را می‌پذیرد.
- موم عادی یا موم طبیعی
قدیمی‌ترین ماده ساخت شمع موم عادی و رایجی است که زنبورعسل تولید می‌کند. در واقع، شمع مومی در اهرام بزرگ مصر پیدا شده است. رنگ آن به‌طور طبیعی طلایی است و همچنین دارای رایحه‌ای لطیف و شیرین است. بدیهی است که موم عادی محصولی کاملا طبیعی است؛ اما شما نمی‌توانید عطرهای دیگر را به آن بیفزایید. رایحه طبیعی، با هر چیزی که سعی می‌کنید به‌صورت مصنوعی اضافه کنید، تداخل می‌یابد. همچنین، موم طبیعی معمولا گران‌ترین گزینه است.
۲. فتیله
فتیله‌ای که ضخامت مناسبی نداشته باشد ممکن است شمع خانگی شما را خراب کند. نگرانی اصلی‌تان برای فتیله باید درمورد همین ضخامت آن باشد. برای شمع‌های ظرفی، تقریبا به فتیله‌ای ضخیم احتیاج خواهید داشت. از آنجا که قطر شمع شما به‌احتمال زیاد چند سانت است، فتیله ضخیم بهتر است. طول فتیله خیلی مهم نیست، چون می‌توانید به‌راحتی آن را کوتاه کنید.
۳. عطر
بدون عطر، فقط شمعی سوزان دارید. زیبا به نظر می‌رسد، اما رایحه مطبوع شمع‌های امروزی را ندارد. هزاران رایحه برای انتخاب وجود دارد. می‌توانید با جست‌وجو در اینترنت یا خرید از عطاری‌ها از این رایحه‌ها بهره‌مند شوید.
۴. ظرفی برای ذوب موم
در صورت تمایل می‌توانید از ظرف مخصوص شمع‌سازی استفاده کنید. همچنین می‌توانید به‌راحتی ظرف حاوی موم را در قابلمه آب جوش قرار دهید تا ذوب شود. لزومی هم ندارد به سراغ بهترین جنس قابلمه بروید.
۵. ظرف شمع
انواع ظروف شیشه‌ای و هر چیزی که در برابر گرما مقاومت کند می‌تواند به‌عنوان ظرف شمع استفاده شود. می‌توانید شیشه‌های طرح‌دار مختلف را بخرید یا به‌سادگی از شیشه خالی مربا یا سس استفاده کنید. همه‌چیز بستگی به سلیقه خودتان دارد.
۶. دماسنج
با دماسنج می‌توانید به‌سرعت دمای موم را اندازه بگیرید. هنگام خرید موم، به‌ویژه موم‌هایی که برای ساخت شمع ساخته شده‌اند، حتما به دستورالعمل‌های نوشته‌شده توجه کنید. این دستورالعمل‌ها درمورد درجه حرارت مناسب برای افزودن عطر، زمان ریختن در ظرف و غیره‌اند.
۷. قاشق چوبی
با استفاده از کفگیر یا قاشق چوبی، موم را به هم می‌زنید و تکه‌های بزرگ‌تر را خرد می‌کنید. تمام این فرایند برای همه نوع موم‌ها یکسان است.
مراحل ساخت شمع در خانه
۱. محیط کار را آماده کنید
غالبا کار با موم محیط را نامنظم و آشفته می‌کند؛ به‌خصوص وقتی موم ذوب می‌شود، چراکه قطرات آن ممکن است همه‌جا بریزند و تا خشک و تمیز شدن موم، محیط اطراف شما را به‌هم‌ریخته و کثیف کنند.
برای جلوگیری از این اتفاق و همچنین تعیین جایی برای قراردادن دماسنج و قاشق چوبی و وسایل دیگر، چندین تکه کاغذ یا دستمال‌کاغذی را در اطراف محل کار خود قرار دهید. شیشه‌ها و ظروف دیگر و فتیله‌هایتان را نیز آماده کنید. با شروع کار، روند کمی سریع‌تر از آنچه در ابتدا انتظار داشته‌اید پیش خواهد رفت.
۲. موم را ذوب کنید
با استفاده از ظرف مخصوص یا قابلمه و آب جوش، موم را ذوب کنید. برای استفاده از قابلمه و آب جوش، مقدار کافی آب در ظرف پایینی و بزرگ‌تر بریزید و مقداری موم را نیز در ظرف بالایی و کوچک‌تر. تماشای موم در حال ذوب‌شدن بسیار سرگرم‌کننده است.
موم را هم بزنید و تکه‌های بزرگ را با کفگیر یا قاشق چوبی بشکنید. فقط ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد تا موم ذوب شود. حتما دمای موم را زیر نظر داشته باشید. این دما باید به‌طور کلی حدود ۷۶ درجه سانتی‌گراد (بین ۱۶۰ تا ۱۷۰ درجه فارنهایت) باشد. اگر گرم‌تر از آن شد، حتما آن را از روی حرارت بردارید.
۳. فتیله را به مواد بچسبانید
در حین ذوب‌شدن موم، فتیله را به ظرف بچسبانید. در بعضی از فتیله‌ها، برچسب کوچکی در قسمت پایین تعبیه شده است؛ اما اگر فتیله را خودتان درست کرده‌اید یا برچسبی ندارد، می‌توانید از این ترفند قدیمی استفاده کنید:
۴. روغن‌های معطر را اضافه کنید و هم بزنید
بعد از ذوب‌شدن کامل موم، روغن های معطر موردنظرتان را اضافه کنید. هر موم متفاوت است و هر مقدار از موم، به مقادیر مختلفی روغن معطر نیاز دارد؛ بنابراین، اگر به‌طور خاص موم شمع خریده‌اید، حتما از دستورالعمل‌های همراه آن پیروی کنید. اگر مومی خریده‌اید که لزوما فقط برای شمع نیست، به‌ازای هر پوند موم (۴۵۳ گرم)، می‌توانید ۱ اونس (۲۸ گرم) روغن معطر اضافه کنید. رایحه را در ظرف موم بریزید و حدود ۳۰ ثانیه آن را هم بزنید تا مطمئن شوید به‌طور یکنواخت پخش شده باشد.
۵. موم را در ظرف بریزید
بعد از اینکه روغن عطر را اضافه کردید، بگذارید چند دقیقه خنک شود. دمای مناسب برای ریختن موم در ظرف حدود ۵۴٫۵ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد است. با این دما شمع بهتر شکل می‌گیرد. توجه داشته باشید که رسیدن موم به این دما فقط چند دقیقه طول می‌کشد؛ بنابراین مرتب به دماسنج‌تان توجه داشته باشید. پس از خنک‌شدن موم، آن را درون ظرف بریزید. یک نگهدارنده سبک روی فتیله نگه دارید تا در مرکز آن بماند. اگر موم خیلی داغ باشد، ممکن است فتیله ذوب شود.
۶. فتیله را در مرکز ظرف ثابت کنید
یکی از مراحل مهم ساخت شمع در خانه ثابت‌کردن فتیله در مرکز ظرف است. فتیله، در حالی که به قسمت پایین ظرف متصل است، ممکن است مقداری در مومِ مایع تاب بخورد. فتیله‌ای که خارج از مرکز شمعتان قرار بگیرد، در آینده خوب نخواهد سوخت؛ پس باید فتیله را در مرکز ثابت کنید. برای این کار، کافی است مثلا یک خودکار یا مداد را بالای ظرف بگذارید و فتیله را به آن ببندید. بعد باید فتیله به همین شکل چند ساعت در جای خود ثابت بماند.
۷. صبر کنید تا شمع خنک شود
در حالی که موم خنک می‌شود، به‌احتمال زیاد سوراخی در وسط شمع تشکیل می‌شود. برای همین، بهتر است مقداری از موم را در ظرف اول نگه دارید تا این حفره را با آن پر کنید. باید بگذارید حداقل چند ساعت شمع خنک شود. مدت‌زمان زیادی طول می‌کشد تا موم کاملا جا بیفتد و شما ببینید چه مقدار برای پرکردن سوراخ آن لازم است. البته زیاد هم موم اضافه نکنید؛ چراکه ممکن است سوراخ دیگری ایجاد کنید. فقط فرورفتگی را پر و سطح فرورفتگی را صاف کنید.
۸. فتیله را کوتاه و متناسب کنید
باید طول فتیله را اصلاح کنید. فتیله‌ای که خیلی طولانی باشد، بد می‌سوزد و هنگام شعله‌ورشدن می‌لرزد. برای جلوگیری از این اتفاق، حتما باید طول فتیله را کوتاه کنید.
۹. تمیزکردن محیط
احتمالا از خود می‌پرسید که چگونه می‌توان قطرات موم را تمیز کرد. حتما مقداری از موم در ظرف، روی ابزار شما یا روی میزتان وجود خواهد داشت. بهترین راه برای تمیزکردن قطرات موم این است که وقتی هنوز به‌صورت مایع‌اند، با دستمال‌کاغذی پاکشان کنید.
ساخت شمع در خانه بدون ظرف
ممکن است بخواهید پایه شمع از خود موم باشد و شمع بدون ظرف باشد. برای این کار، باید شمع را از ظرف جدا کنید. این کار کمی سخت است و حوصله و زمان زیادی می‌طلبد.
مراحل خارج‌کردن شمع از قالب
- بعد از ریختن موم در ظرف و مراحل گفته‌شده در بالا، حداقل باید ۳ ساعت صبر کنید تا موم کاملا خنک و سفت شود؛
- قالب را برعکس کنید و با انگشت، به پشت آن ضربه بزنید. ضربه‌ها باید ملایم و پیوسته باشند. آن‌قدر این کار را ادامه دهید که حس کنید موم دارد از ظرف جدا می‌شود (ممکن است شمع با این ضربات بیرون بجهد. برای همین، بهتر است حواستان به سطح زیر شمع باشد تا شمع با برخورد محکم با سطح نشکند یا ترک نخورد)؛
- ممکن است ضربه‌زدن به شمع کافی نباشد. پس از مدتی ضربه‌زدن، می‌توانید به‌آرامی فتیله شمع را بگیرید و آن را بیرون بکشید؛
- اگر بازهم شمع مقاومت کرد، باید آن را سرد کنید و دوباره ضربه بزنید. به این منظور، صبر کنید شمع و قالب به دمای محیط برسند. سپس شمع را ۳۰ دقیقه در یخچال بگذارید (می‌توانید ۵ دقیقه در فریزر بگذارید). بعد دوباره به‌آرامی به پشت شمع ضربه بزنید؛
- در نهایت، اگر سردکردن هم جواب نداد، قالب را در ظرف آب جوش بگذارید. با استفاده از انبر، شمع را بیرون بکشید. البته این مورد باید آخرین راهکار باشد، زیرا ممکن است شمع تغییر شکل بدهد.
ساخت شمع شناور روی آب
برای ساخت این شمع‌های زیبا و به‌نوعی شمع های لاکچری، باید از قالبی قایقی‌شکل استفاده کنید؛ یعنی انتهای قالب باید سطح بیشتری از ابتدای آن داشته باشد. به‌سادگی می‌توانید از قالب‌های کیک‌فنجانی (کاپ‌کیک) استفاده کنید. تمام مراحل گفته‌شده را تکرار کنید و موم را در قالب موردنظر بریزید (البته قالب باید از قبل چرب شده باشد). پس از اتصال فتیله، صبر کنید تا شمع سرد شود. سپس شمع را از قالب بیرون بیاورید.
ساخت فتیله خانگی
با وسایلی ساده در خانه می‌توانید فتیله شمع را نیز خودتان درست کنید. در ادامه، دستور تهیه فتیله شمع را برایتان توضیح می‌دهیم.
وسایل موردنیاز
- انبر؛
- قیچی؛
- مقداری موم؛
- مقداری نخ کتان.
برای ساخت فتیله شمع، ابتدا با قیچی رشته نخ را به‌اندازه‌ای که موردنیاز است برش بزنید. سپس، موم را ذوب کنید و رشته را در آن بخیسانید. در آخر، رشته را با انبر بیرون بیاورید و بگذارید فتیله خنک شود. پس از خنک‌شدن فتیله، می‌توانید از آن استفاده کنید.
سخن پایانی
در این مقاله، ساخت شمع در خانه را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله توضیح دادیم. اگر شما هم در زمینه ساخت این محصولات خوش‌بو و زیبا تجربه‌ای دارید، خوش‌حال می‌شویم تجربه‌تان را با ما در میان بگذارید.
