ریبوفلاوین یا ویتامین B2 چیست؛ فواید و علائم کمبود ویتامین B2

فهرست مطالب

ویتامین B2 یا ریبوفلاوین به‌طور طبیعی در بعضی از مواد غذایی وجود دارد و در مواد غذایی دیگر، به‌طور مصنوعی ساخته می‌شود. ویتامین B2 و انواع دیگر ویتامین B2 در ساخت سلول‌های قرمز خونی و بهبود فعالیت‌های سلولی انرژی‌زا به بدن کمک می‌کنند. در این مقاله شما را با منابع غذایی ویتامین B2، علائم کمبود ویتامین B2 و فواید ویتامین B2 آشنا خواهیم کرد.

مصرف ویتامین B2 یا ریبوفلاوین به‌اندازه کافی

به‌کمک رژیم غذایی متعادل و مناسب می‌توان ویتامین B2 لازم برای بدن را تأمین کرد. این ویتامین به‌مقدار کافی در فرآورده‌های لبنی مانند پنیر کاتِیج و شیر وجود دارد. پنیر کاتیج (پنیری با رطوبت خیلی زیاد؛ ۸۰ تا ۸۵ درصد) برخلاف پنیر معمولی، تخمیرشده نیست.

منابع دیگر حاوی ویتامین B2:

زرده تخم مرغ؛
گوشت قرمز؛
ماهی سالمون؛
گوشت تیره (گوشتی که میوگلوبین بیشتری دارد، مانند گوشت پای پرندگان)؛
ماهی تُن؛
سویا؛
بادام؛
غلاتی مانند گندم؛
جگر؛
آووکادو؛
کلم بروکلی؛
گوشت بدون چربی؛
قارچ؛
ماهی‌های چرب مثل ماهی خال‌مخالی، شاه‌ماهی و…؛
ارزَن؛
تخمه آفتابگردان؛
لوبیا؛
گیاهان با برگ‌های سبز مانند اسفناج و مارچوبه؛
غلات کامل؛
هویج، سیب، انجیر، کلم.

ویتامین B2 نسبت به نور حساس است و زود از بین می‌رود. به‌همین‌خاطر، احتمالا وقتی محصولات حاوی غلات به سر میز غذای‌تان می‌رسند، دیگر حاوی مقدار ریبوفلاوین اولیه خود نخواهند بود. در نتیجه، در فرایند آماده‌سازی در کارخانه، به بیشتر مواد غذایی این‌چنینی، ویتامین B2 مصنوعی اضافه می‌شود. مثلا اغلب، از ریبوفلاوین به‌عنوان یک مکمل در غلات و نان استفاده می‌کنند. جالب است بدانید که از ریبوفلاوین به‌عنوان رنگ خوراکی برای رنگی کردن آب‌نبات‌ها هم کمک گرفته می‌شود. اگر مقدار زیادی ویتامین B2 مصرف کنید، ادرارتان هم زرد پررنگ خواهد شد. ویتامین B2 در مجاورت جوش شیرین هم از بین می‌رود، اما پختن ماده غذایی حاوی آن، برخلاف ویتامین‌های دیگر باعث از بین رفتن ویتامین B2 نمی‌شود.

علائم کمبود ویتامین B2

کمبود ویتامین B2 باعث کمبود سایر مواد مغذی در بدن می‌شود، زیرا این ویتامین در تولید مواد مغذی نقش دارد. کم‌خونی، نتیجه کمبود یکی از مواد مغذی در بدن یعنی آهن است. زنان باردار هم باید به‌مقدار کافی ریبوفلاوین مصرف کنند. عدم مصرف کافی ویتامین B2 در دوران بارداری موجب به خطر انداختن رشد جنین و پره‌اکلامپسی (preeclampsia) می‌شود که افزایش خطرناک فشار خون در دوران بارداری است. پره‌اکلامپسی بسیار خطرناک و حتی کُشنده خواهد بود.

در مکان‌هایی که مردم به مواد غذایی تازه یا ویتامین‌های مکمل دسترسی دارند، کمبود ویتامین B2 به‌ندرت رخ می‌دهد. در صورت بروز نشانه‌های کمبود این ویتامین باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به‌خاطر این کمبود، در جذب مواد مغذی دچار مشکل بشوید. بیماری سلیاک و بیماری کرون از جمله بیماری‌هایی هستند که به‌واسطه کمبود ویتامین B2 در بدن ایجاد می‌شوند.

از علائم کمبود ویتامین B2 می‌توان به سرخ شدن چشم‌ها، حساسیت به نور، احساس سوزش چشم، خشکی لب ها، زخم شدن زبان و التهاب در دهان اشاره کرد. خشکی یا چربی غیرعادی موی سر، ایجاد چروک‌های زودهنگام پوستی، شکنندگی ناخن‌ها هم از عوامل دیگر کمبود ویتامین B2 در بدن است. وقتی ویتامین ریبوفلاوین به‌حد کافی در بدن وجود نداشته باشد، غدد فوق کلیوی هم به‌خوبی کار نمی‌کنند و نتیجه این عملکرد نادرست، مشکلاتی مانند کم خونی، آب مروارید، سندرم خستگی مزمن و… خواهد بود.

کمبود ویتامین B2 مستقیما به‌صورت خشکی‌هایی روی پوست در نواحی مانند دور دهان و روی زبان، خود را نشان می‌دهد. اگر این کمبود، جبران نشود مشکلاتی مانند بلعیدن زبان، درماتیت سبوره‌ای و حتی عملکرد نامناسب اعصاب به‌وجود خواهد آمد. خستگی، شوره سر و ریزش موی سر، ضعف در هاضمه و سرگیجه هم از نتایج کمبود ریبوفلاوین است.

مصرف بیش‌ازحد ویتامین B2

مقدار بیش‌ازحد ویتامین B2 هم باعث بروز مشکلاتی نظیر آسیب رسیدن به کبد در بدن می‌شود. البته مسمومیت ریبوفلاوین یا وجود ریبوفلاوین مازاد در بدن به‌ندرت رخ می‌دهد. زیرا برای اینکه مقدار بسیار زیادی از این ویتامین در بدن ذخیره شود، باید مواد غذایی طبیعی حاوی ویتامین B2 بسیاری مصرف کنید. مکمل‌های ویتامین B2 مصنوعی هم به‌شکل تزریقی یا خوراکی وارد بدن می‌شوند که باز هم امکان مصرف بیش‌ازحد آنها وجود ندارد، زیرا بدن، ویتامین‌ها را ذخیره نمی‌کند.

فواید ویتامین B2

ویتامین B2 در سلامت عمومی بدن نقش مهمی دارد. از جمله مزایای این ویتامین محلول در آب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. تولید انرژی

ویتامین B2 با کمک به سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی‌ها و پروتئین به تولید انرژی در بدن کمک می‌کند.

۲. افزایش گردش خون

ویتامین B2 برای تولید سلول‌های خونی و آنتی‌بادی‌های بدن ضروری است و باعث بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به اندام‌های مختلف می‌شود.

۳. ارتقای رشد و تولیدمثل

ویتامین B2 به رشد و توسعه دستگاه‌های باروری بدن هم کمک می‌کند. علاوه‌برآن، برای رشد بافت‌هایی نظیر پوست، بافت‌های متصل‌کننده، چشم‌، دستگاه عصبی، غشاهای مخاطی و دستگاه ایمنی هم به وجود آن نیاز است. زیبایی و سلامت مو، ناخن و پوست هم به وجود ریبوفلاوین در بدن وابستگی دارد. ویتامین B2 در ساخت پروتئین‌های بدن هم نقش دارد. از این رو برای رشد مفید است.

۴. تنظیم فعالیت تیروئید

ویتامین B2 در تنظیم فعالیت‌های غده تیروئید هم مؤثر است.

۵. پیشگیری از بیماری‌ها

ویتامین B2 می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های متعددی مانند سردردهای میگرن، آب مروارید، آکنه، حساسیت پوستی، روماتیسم مفصلی و اگزما هم مفید واقع شود.

۶. محافظت از پوست

ویتامین B2 باعث ترشح مخاط پوستی می‌شود و جوش‌های چرکی پوست را که به‌شکل آکنه ظاهر می‌شوند، از بین می‌برد. تسریع ترمیم بافت پوستی هم یکی دیگر از مزایای مصرف ویتامین B2 است.

۷. حفاظت از سیستم عصبی

ویتامین B2 در درمان بیماری‌های عصبی متعددی نظیر صرع، بی‌حسی، ام اس (M.S)، بیماری آلزایمر، اضطراب و… به‌کار برده می‌شود. گفته شده که مصرف ویتامین B2 توأم با ویتامین B6 می‌تواند به درمان سندروم تونل کارپ بینجامد.

۸. تقویت دید چشم

ویتامین B2 باعث تقویت دید و داشتن قرنیه‌ای سالم می‌شود.

۹. کند کردن روند ایدز/HIV

ویتامین B2 می‌تواند موجب کند شدن روند بیماری ایدز شود.

۱۰. افزایش جذب مواد معدنی

ویتامین B2 به جذب مواد معدنی مانند آهن، فولیک اسید و ویتامین‌های دیگری مثل ویتامین B1 و ویتامین b3 و ویتامین b6 کمک می‌کند.

۱۱. حفاظت از مجاری هاضمه

ویتامین B2 از غشاهای مخاطی در دستگاه هاضمه هم محافظت می‌کند.

۱۲. کمک به رشد جنین

ویتامین B2 ظاهرا برای رشد جنین نیز مفید است، اما این ادعا به‌طور علمی ثابت نشده است. در هر حال، مصرف ریبوفلاوین در کنار ویتامین A برای کسانی که تازه مادر می‌شوند، بسیار مهم و ضروری است.